Έχει διαπιστωθεί ότι το 44% της συνολικής άσκησης βίας οφείλεται στο οινόπνευμα.

Transcript

1 ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ

2 Μελέτες Σύμφωνα με μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια η αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος θεωρείται η αιτία για: το 60% των αποπειρών αυτοκτονίας, το 30% των διαζυγίων, το 40% της ενδοοικογενειακής βία και το 20% της κακοποίησης παιδιών. Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι το 44% της συνολικής άσκησης βίας οφείλεται στο οινόπνευμα.

3 Έχει διαπιστωθεί ότι το 44% της συνολικής άσκησης βίας οφείλεται στο οινόπνευμα. Οι τρεις βασικότερες αιτίες θανάτου που σχετίζονται με τα οινοπνευματώδη ποτά είναι τα κακοήθη νεοπλάσματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η κίρρωση του ήπατος.

4 Οι βλαβερές συνέπειες του αλκοόλ Το αλκοόλ επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα ως καταπραϋντικό. Η δράση του είναι ηρεμιστική, επιβραδύνει τον κινητικό συντονισμό και τον χρόνο αντίδρασης. Παράλληλα μειώνει την ικανότητα κρίσης, τον αυτοέλεγχο, προκαλεί διαταραχές στην μνήμη και επηρεάζει την ικανότητα παραγωγής λογικών σκέψεων και πράξεων. Παραδόξως, με την υποχώρηση των επιδράσεών του, το αλκοόλ προκαλεί διαταραχές και στον ύπνο και θεωρείται μια σημαντική αιτία αϋπνίας.

5 Ερωτήσεις για το αλκοόλ 1. Τι συμβαίνει όταν το αλκοόλ μπαίνει στο σώμα; Το αλκοόλ που καταναλώνεται εισέρχεται μέσω του στόματος και του οισοφάγου στο στομάχι. Μια μικρή ποσότητα αφομοιώνεται εκεί. Το υπόλοιπο έρχεται καθαρό, και χωρίς να αφομοιωθεί, στο αίμα και εξαπλώνεται σε όλο το σώμα. Η παρουσία του φαγητού στο στομάχι τη στιγμή που κάποιος πίνει καθυστερεί την απορρόφηση του αλκοόλ από το αίμα.

6 2. Ποιες είναι οι βραχυπρόθεσμες οργανικές συνέπειες της χρήσης αλκοόλ; Το αλκοόλ μετατρέπεται στο σώμα σε ακεταλδεΐδη (C2H2). Αυτή η ουσία είναι υπεύθυνη, μεταξύ άλλων, για τις συνέπειες της μέθης. Αυτές οι διεργασίες γίνονται στο συκώτι.

7 3. Υπάρχει κάποιο "ασφαλές" όριο κατανάλωσης αλκοόλ; Αν μπορούσαμε να απαντήσουμε με μία λέξη, θα λέγαμε "όχι". Αν όμως δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε χωρίς το καθημερινό μας ποτό, χρειάζεται προσοχή. Ένα ποτηράκι κρασί, μία μικρή δόση από ποτό μεγάλης περιεκτικότητας σε αλκοόλ, ένα ποτήρι μπύρα καθημερινά φαίνεται πως δεν προκαλούν σε ένα φυσιολογικό άτομο οργανικές ή λειτουργικές διαταραχές. Σίγουρα όμως αυτό το γεγονός δεν πρέπει να μας προτρέψει να πίνουμε επί καθημερινής βάσης.

8 Αλκοόλ και γυμναστική Η επίδραση του αλκοόλ στον οργανισμό επιμένει για αρκετές ημέρες. Έτσι, η προπόνηση δεν είναι εξίσου αποδοτική. Εάν υπάρχει αλκοόλ στον οργανισμό, καθυστερεί η αποκατάσταση μετά τη γυμναστική και αφυδατώνεται ακόμη περισσότερο ο οργανισμός. Επίσης, οι καταχρήσεις οδηγούν σε εκφύλιση των μυών, ειδικότερα στην περιοχή των γλουτών και των μηρών.

9 Βλάβες στο DNA Ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται εκτενείς βλάβες στα κύτταρα.

10 Περιττά κιλά Το αλκοόλ μας κάνει να πεινάμε επειδή καταστέλλει τη λεπτίνη, μια ορμόνη που ελέγχει την όρεξη. Παράλληλα, τα περισσότερα αλκοολούχα ποτά και ειδικότερα τα κοκτέιλ μας φορτώνουν με μεγάλες ποσότητες ζάχαρης.

11 Εγκεφαλική λειτουργία Η κατανάλωση αλκοόλ εμποδίζει τον εγκέφαλο να δημιουργήσει νέα εγκεφαλικά κύτταρα σε ποσοστό έως και κατά 40%.

12

13

14 ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕ ΤΟΝ!! Λέμε ΌΧΙ στο αλκοόλ ΝΑΙ στην ζωή

15 ΚΑΠΝΙΣΜΑ

16 Σημαντικές πληροφορίες για το κάπνισμα Το κάπνισμα του τσιγάρου είναι η πιο διαδεδομένη μορφή κατανάλωσης του καπνού. Πρόκειται για μια συνήθεια που σε αρχικό στάδιο «ξαφνιάζει» και αναστατώνει τον ανθρώπινο οργανισμό. Ανάμεσα στις περίπου ουσίες που ο οργανισμός των καπνιστών λαμβάνει με το κάπνισμα, εμπεριέχονται βλαβερές και καρκινογόνες ουσίες όπως η γνωστή σε όλους μας πίσσα, η νικοτίνη, αμμωνία, ασετόν καθώς επίσης και μονοξείδιο του άνθρακα ή ουσίες που χρησιμοποιούνται για την διατήρηση του κουφαριού των νεκρών!

17 Με το κάπνισμα ο ανθρώπινος οργανισμός αρχικά δυσκολεύεται να συνηθίσει τις ξένες (βλαβερές) ουσίες που εμπεριέχει ο καπνός (και που εισέρχονται στον οργανισμό των καπνιστών κυρίως με το κάπνισμα του τσιγάρου). Με το πέρασμα του καιρού, ο ανθρώπινος οργανισμός αναγκάζεται να συμβιβαστεί και στην συνέχεια να αποδεχτεί όλο και περισσότερο τον καπνό. Παράλληλα, η πράξη του καπνίσματος αρχίζει να δημιουργεί εθισμό και κατά συνέπεια ο ίδιος ο καπνιστής πιστεύει πως ο οργανισμός του χρειάζεται το κάπνισμα! Παρόλο που οι περισσότεροι καπνιστές φτάνουν στο σημείο να θεωρούν το τσιγάρο «απαραίτητο», είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε πως ο μόνος λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό είναι το γεγονός πως οι ίδιοι οι καπνιστές (και κατά συνέπεια οι οργανισμοί τους) πλέον είναι εθισμένοι στο κάπνισμα (ως πράξη) καθώς επίσης και στις βλαβερές ουσίες του καπνού. Το κάπνισμα αποτελεί κύριο παράγοντα στην εμφάνιση σοβαρών ασθενειών που μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο!

18 Οι πιο σημαντικές συνέπειες του καπνίσματος Καρκίνος του πνεύμονα ( Ευθύνεται για το 90% των θανάτων λόγω καρκίνου του πνεύμονα! ) Καρκίνος της στοματικής κοιλότητας (τοπική εμφάνιση καρκίνου μια από τις πιο καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος) Καρκίνος του λάρυγγα (τοπική εμφάνιση καρκίνου μια από τις πιο καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος) Καρκίνος του οισοφάγου (τοπική εμφάνιση καρκίνου μια από τις πιο καταστρεπτικές συνέπειες του καπνίσματος) Καρκίνος ουροδόχου κύστης (50% των ασθενών με καρκίνο της ουροδόχου κύστης, είναι ή ήταν καπνιστές!)

19 Καρδιακές παθήσεις (άλλη μια από τις πιο επικίνδυνες συνέπειες του καπνίσματος). Μείωση της καλής χοληστερίνης με συνέπεια να αυξάνεται ο κίνδυνος αρτηριοσκλήρυνσης. Εμφύσημα.

20 Επιπτώσεις ΤΥΦΛΩΣΗ : Το κάπνισμα είναι συχνή αιτία τύφλωσης. Όσο πιο νωρίς αρχίζει κάποιος να καπνίζει και όσο περισσότερα τσιγάρα ή άλλα προϊόντα του καπνού καπνίζει, τόσο περισσότερο αυξάνεται ο κίνδυνος για να καταστρέψει την όρασή του και να τυφλωθεί. ΣΤΕΙΡΩΣΗ : Το κάπνισμα επηρεάζει την γονιμότητα των ανδρών. Το κάπνισμα επηρεάζει το γενετικό υλικό, το DNA, των σπερματοζωαρίων. Το κάπνισμα μειώνει τις πιθανότητες σύλληψης για μια γυναίκα κατά 40%, ενώ οι γυναίκες που συνεχίζουν να καπνίζουν κατά τη διάρκεια της κύησης έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να γεννήσουν ελλιποβαρές νεογνό. ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΥΦΥΙΑΣ Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως το κάπνισμα προκαλεί Σοβαρότατη απώλεια μνήμης. Στις έρευνες αποδείχθηκε πως οι καπνιστές παρουσιάζουν έως και 20% μικρότερη λειτουργία του εγκεφάλου και απώλεια Ευφυΐας κατά το ίδιο ποσοστό! ΤΕΡΑΤΟΓΕΝΕΣΕΙΣ : Εάν σε ένα ζευγάρι καπνίζουν και ο άνδρας και η γυναίκα τότε οι αρνητικές επιδράσεις για την τεκνοποίησηε ίναι μεγαλύτερες. Τα προβλήματα εστιάζονται τόσο σε δυσκολίες στη σύλληψη αλλά και για την ανάπτυξη του εμβρύου. Μεγάλος κίνδυνος Τερατογέννησης. ΚΑΡΚΙΝΟΣ : Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία πρόκλησης του καρκίνου. Μπορεί να προληφθεί εάν σταματήσει έγκαιρα η νοσηρή αυτή συνήθεια. Πρόσφατες μελέτες όπως αυτή που παρουσιάζουμε σήμερα δείχνουν ότι οι γυναίκες που καπνίζουν κινδυνεύουν ακόμη περισσότερο. ΠΡΟΩΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

21 Το κάπνισμα έχει 50 τρόπους να σου καταστρέψει τη ζωή μέσω μιας ασθένειας και περισσότερους από 20 τρόπους για να σε οδηγήσει στο θάνατο. Οι μισοί από τους εφήβους κανονικούς καπνιστές, εάν συνεχίσουν το κάπνισμα, θα πεθάνουν από ασθένειες που προκλήθηκαν από αυτό. Νοσηρότητα Πολλές ιατρικές καταστάσεις συνδεόμενες με το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσουν χρόνια προβλήματα υγείας.

22 Πόνος λαιμού Πόνος στην πλάτη Νύστα Υπνηλία Ανικανότητα στύσης Κατάθλιψη Φυματίωση Απώλεια δοντιών Ανικανότητα Απώλεια ακοής Ψωρίαση Αυξημένοι κίνδυνοι

23 Λειτουργίες που υποβαθμίζονται με το κάπνισμα Εκσπερμάτωση (απώλεια όγκου) Μείωση ποσότητας σπέρματος Γονιμότητα Μείωση κινητικότητας σπέρματος Ανοσοποιητικό σύστημα Μικρότερη ικανότητα σπέρματος να εισχωρήσει στο ωάριο Εμμηνόπαυση (πρόωρη έναρξη) Αυξάνουν οι σπερματικές ανωμαλίες

24 Θνησιμότητα Ένας στους δύο μακροχρόνιους καπνιστές θα πεθάνει πρόωρα εξ αιτίας του καπνίσματος και οι μισοί από αυτούς σε μέση ηλικία. Οι περισσότεροι πεθαίνουν από μία εκ των τριών ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα, όπως ο καρκίνος των πνευμόνων, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (βρογχίτιδα και εμφύσημα) και οι χρόνιες καρδιακές παθήσεις.

25 Πώς να κόψεις το κάπνισμα;

26 Τι συμβαίνει όταν κόψεις το κάπνισμα; Αφού κόψετε το τσιγάρο, μέσα στα πρώτα 20 λεπτά η πίεση και οι σφυγμοί πέφτουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, η θερμοκρασία των άκρων σας επανέρχεται στο κανονικό. Μέσα σε 8 ώρες το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα μειώνεται και σταθεροποιείται σε φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, το οξυγόνο αυξάνεται στα κανονικά επίπεδα. Όταν κόψετε το τσιγάρο, μέσα σε 24 ώρες μειώνεται άμεσα η πιθανότητα καρδιακής προσβολής. Αφού κόψετε το τσιγάρο, μέσα σε 48 ώρες η όσφρηση και η αίσθηση της γεύσης βελτιώνονται. Αν κόψετε το τσιγάρο, μέσα σε 72 ώρες η χωρητικότητα των πνευμόνων σας αυξάνεται, και μπορείτε πλέον να ανασάνετε πιο εύκολα. Η αναπνοή σας αρχίζει να λειτουργεί ομαλότερα. Αφού κόψετε το τσιγάρο, σε διάστημα 2 εβδομάδων έως 3 μηνών η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται. Σας είναι πιο εύκολο να μετακινηθείτε και η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30%. Όταν κόψετε το τσιγάρο, σε διάστημα από 1 έως 9 μηνών σταματάει ο βήχας και δεν κουράζεστε πια τόσο εύκολα. Η αναπνοή σας διαρκεί περισσότερο και ξεκινάει η ανάπλαση του ενδοθηλίου των βρόγχων. 5 χρόνια αφού θα έχετε κόψει το κάπνισμα, η πιθανότητα από θάνατο που προέρχεται από καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται στο μισό. 10 χρόνια αφού θα έχετε κόψει το κάπνισμα, οι προκαρκινικές κυψέλες του οργανισμού σας αντικαθίστανται και οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου μειώνονται δραστικά.

27 Συμβουλές για να κόψετε το κάπνισμα Πίνετε όσο περισσότερο νερό μπορείτε. Η γεύση του νερού διώχνει την επιθυμία σας για τσιγάρο και κατά συνέπεια σας βοηθάει στον πόλεμο για να κόψετε το κάπνισμα. Να βουρτσίζετε συχνά και σχολαστικά τα δόντια σας. Ένα συνεχώς καθαρό στόμα σας βοηθάει αρκετά να κόψετε το κάπνισμα. Εάν φοβάστε πως όταν κόψετε το κάπνισμα θα πάρετε βάρος, αρχίστε την γυμναστική και προσπαθήστε να βελτιώσετε την ποιότητα της διατροφής σας. Κάθε φορά που σας έρχεται η επιθυμία να καπνίσετε, σηκωθείτε αμέσως και κάντε κάτι. Βρείτε μια δραστηριότητα που θα σας κρατήσει απασχολημένους για τα επόμενα 5 λεπτά. Εάν το καταφέρετε τότε κατά κανόνα ο «κίνδυνος» να ενδώσετε στον πειρασμό έχει εξαφανιστεί. Αυτή η τακτική θα σας βοηθήσει ιδιαιτέρα να κόψετε το κάπνισμα. Έχετε στο σπίτι ή στον χώρο εργασίας σας διάφορα φρούτα και καρότα ώστε όταν θέλετε να τσιμπολογήσετε κάτι, να βρίσκετε κάτι εύκολο και υγιεινό. Θα σας είναι αρκετά δύσκολο να κόψετε το κάπνισμα εάν δεν έχετε κάποιο υποκατάστατο!

28 Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν 1. Αυτοκόλλητα νικοτίνης Εφαρμόζεται το πρωί στο μπράτσο, το μηρό ή το στήθος και αφαιρείται πριν τον ύπνο. Απελευθερώνουν νικοτίνη που απορροφάται από τον οργανισμό μειώνοντας την επιθυμία για κάπνισμα. 2. Βελονισμός Ενεργοποιεί συγκεκριμένα κέντρα, τα οποία μετατρέπουν τον οργανισμό του καπνιστή σε παρθένο στη νικοτίνη, με αποτέλεσμα να νιώθει δυσάρεστα κάθε φορά που ανάβει τσιγάρο. Επιπλέον μειώνει την ένταση του συνδρόμου στέρησης και ανακουφίζει από το άγχος που δημιουργείται από τη διακοπή μιας μακροχρόνιας συνήθειας. 3. Ειδικά κέντρα Εφαρμόζουν διάφορες μεθόδους διακοπής του καπνίσματος και παρέχουν υποστήριξη. Ελέγξτε αν η μέθοδος που θα επιλέξετε είναι εγκεκριμένη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. 4. Τσίχλες νικοτίνης Απελευθερώνουν μικρές ποσότητες νικοτίνης μειώνοντας την επιθυμία για κάπνισμα. Ενδείκνυται μία τσίχλα κάθε φορά που θέλετε να καπνίσετε. 5. Ψυχολογική υποστήριξη Ο καπνιστής συζητά με τον ειδικό και εντοπίζει τους λόγους που τον κάνουν να ανάβει τσιγάρο. Επιπλέον ο ειδικός τον βοηθά να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που θα προκύψουν με τη διακοπή του. Κάποιοι ψυχολόγοι υποβάλλουν τον καπνιστή σε ύπνωση. Συμβουλευτική γραμμή για τη διακοπή του καπνίσματος της Ελληνικής Καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου σας θα παίξουν η ισχυρή θέληση και η επιμονή.

29 Το κάπνισμα μεταξύ φύλων και ηλικιών

30 Διαφορές μεταξύ φύλων Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα στα οποία στηρίζονται τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. το 2000, το ποσοστό καπνιστών μεταξύ των ανδρών έφτανε στην Ελλάδα το 46,8%, ενώ μεταξύ των γυναικών το 29% (WHO 2008). Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αττική το 2002, σε άτομα ηλικίας άνω των 18 ετών, το ποσοστό καπνιστών βρέθηκε στους άνδρες, 51% και στις γυναίκες 39% (Pitsavos et al. 2003). Σε σύγκριση με τις άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα φαίνεται να έχει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών, όχι μόνο στους άνδρες αλλά και στις γυναίκες. Δεδομένου ότι στις γυναίκες η έναρξη του καπνίσματος άρχισε αργότερα και είναι ακόμη σε εξέλιξη, το ποσοστό των καπνιστριών αφενός ποικίλλει στις διάφορες ηλικίες και αφετέρου παρουσιάζει ακόμη τάσεις αύξησης.

31 Διαφορές κατά ηλικία Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (διάγραμμα 3), η συχνότητα του καπνίσματος στην Ελλάδα, παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά στις ηλικίες ετών κάτι που επιβεβαιώνεται και από τη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Αττική. Σε άλλη μελέτη, το υψηλότερο ποσοστό παρατηρείται στις ηλικίες ετών (Kokkevi et al. 2000). Μεταξύ των νέων, το κάπνισμα, συνολικά στην Ευρώπη, φαίνεται να φτάνει περίπου το 30%. Το ποσοστό είναι κατά κανόνα υψηλότερο στα αγόρια, αλλά σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης έχει εξισωθεί μεταξύ των δύο φύλων. Στη μελέτη ESPAD που πραγματοποιήθηκε σε σπουδαστές ηλικίας ετών, σε 7 χώρες, το ποσοστό καπνιστών στην Ελλάδα, ήταν στους άνδρες 50% και στις γυναίκες 47% (Andersson et al. 2007), ενώ σε μελέτη που έγινε το 2001 σε φοιτητές ετών, το ποσοστό στους άνδρες βρέθηκε 44% και στις γυναίκες 42% (WHO 2008).

32 Το κάπνισμα στα παιδιά και στους εφήβους Σύμφωνα με τη μελέτη HBSC του Π.Ο.Υ. σε παιδιά σχολικής ηλικίας, την περίοδο 2001/2 (Currie et al. 2004), η Ελλάδα φαίνεται να παρουσιάζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικού καπνίσματος: Το ποσοστό των παιδιών που καπνίζουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα στην ηλικία των 13 ετών, είναι 4,9% στα αγόρια και 3% στα κορίτσια, ενώ στην ηλικία των 15 ετών, είναι 13,5% και 14,1% αντίστοιχα. Παρατηρείται μάλιστα μια αισθητή μείωση των ποσοστών σε σχέση με την έρευνα HBSC του 1997/8, στην οποία το ποσοστό καπνιστών βρέθηκε 18% στα αγόρια και 19% στα κορίτσια. Ας σημειωθεί ότι στην ηλικία των 15 ετών, υπάρχουν χώρες όπου το ποσοστό καπνίσματος είναι διπλάσιο έως τριπλάσιο έναντι της Ελλάδος. Αντίστοιχα χαμηλά ποσοστά καπνίσματος στις ηλικίες ετών διαπιστώνει και άλλη μελέτη, στην οποία το ποσοστό καπνιστών μεταξύ των αγοριών ήταν 8,9% και μεταξύ των κοριτσιών 9,5% (Kokkevi et al. 2000). Τέλος, στη μελέτη GYTS που διενεργήθηκε το έτος σε μαθητές Γυμνασίου, το 32.1% των μαθητών Γυμνασίου δήλωσε ότι είχε δοκιμάσει τσιγάρο στο παρελθόν ενώ το 16,2% των μαθητών δήλωσε ότι ήταν τακτικοί καπνιστές. Επιπλέον, 1 στους 4 μαθητές καπνιστές δήλωσε ότι είχε καπνίσει για πρώτη φορά σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών. Συγχρόνως, το 20% των μη καπνιστών μαθητών θεωρεί ότι θα καπνίζει την επόμενη σχολική χρονιά. Σχετικά με το παθητικό κάπνισμα το 89.8% των μαθητών Γυμνασίου δήλωσε ότι εκτέθηκαν στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους και το 94,1% σε δημόσιο χώρο. Σχετικά με την πρόσβαση στα τσιγάρα το 95% (89,5-97,7) των μαθητών γυμνασίου δήλωσε ότι αγόραζε τα τσιγάρα χωρίς κάποιον περιορισμό ή άρνηση πώλησης. Τέλος, το 16,7% των μαθητών γυμνασίου δήλωσε ότι του προσφέρθηκαν τσιγάρα δωρεάν από εκπρόσωπο εταιρίας καπνού (Kyrlesi et al. 2007). Το χαμηλά ποσοστά παιδικού και εφηβικού καπνίσματος που παρατηρούνται στη χώρα μας φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τα υψηλά ποσοστά καπνιστών και καπνιστριών που παρατηρούνται στους ενήλικες. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η έναρξη του καπνίσματος γίνεται στην Ελλάδα σε μεγαλύτερη ηλικία από τις άλλες χώρες, αλλά είναι μονιμότερη. Πράγματι, στη μελέτη ESPAD, το ποσοστό των καπνιστών ετών στην Ελλάδα είναι ήδη από τα υψηλότερα (50 και 47%), ενώ αν υπολογίσει κανείς μόνο τα ποσοστά αυτών που καπνίζουν πάνω από 11 τσιγάρα την ημέρα, τα ποσοστά και των δύο φύλων είναι πολύ υψηλότερα όλων των άλλων χωρών της έρευνας (Andersson et al. 2007).

33 Κοινωνικές διαφορές Σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα στοιχεία από διάφορες χώρες, το κάπνισμα συνδέεται άμεσα με το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και την απασχόληση. Το 2002, στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι κοινωνικές ομάδες με το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών ήταν οι άνεργοι (54%) και οι χειρωνάκτες εργάτες (51%) έναντι ενός μέσου όρου 35% (European Commission 2003). Στη Μ. Βρετανία, μόνο το 10% των γυναικών και το 12% των ανδρών των ανώτερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων καπνίζουν, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα είναι πάνω από τριπλάσιο (UK DH 1998). Στην Ισπανία, το 2003, η απόκλιση του ποσοστού καπνιστών ανάμεσα στα υψηλότερα και χαμηλότερα επαγγελματικά στρώματα έφτανε το 44,4% στους άνδρες και το 10,1% στις γυναίκες (WHO 2007). Σε σχέση με το μορφωτικό επίπεδο, το 2003, στη Γαλλία, η απόκλιση του ποσοστού καπνιστών μεταξύ των αποφοίτων πανεπιστημίου και των αποφοίτων στοιχειώδους εκπαίδευσης έφτανε το 60% ενώ ανάμεσα στα υψηλότερα και χαμηλότερα εισοδήματα το 30% (WHO 2007). Αντίστοιχες διαφορές έχουν παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες. Τα στοιχεία αυτά προσδιορίζουν τις ομάδες υψηλού κινδύνου προς τις οποίες πρέπει να κατευθυνθούν οι προσπάθειες πρόληψης.

34 Παράγοντες για τους οποίους οι έφηβοι ξεκινούν το κάπνισμα Πολύ συχνά το κάπνισμα αρχίζει τυχαία. Χωρίς να το πολυσκεφτούν οι έφηβοι ακολουθούν το ρεύμα. Για αρκετούς το κάπνισμα σημαίνει να έχουν κάτι να κάνουν. Μερικοί έφηβοι ζητούν την απόλαυση από το κάπνισμα και προσπαθούν να ηρεμήσουν τα νεύρα τους με αυτό τον τρόπο. Μερικοί θεωρούν ότι το κάπνισμα τους ενεργοποιεί και τους βοηθά στη συγκέντρωση. Αρκετοί έφηβοι θεωρούν ότι με το κάπνισμα μεγάλωσαν. Για μερικούς, το κάπνισμα αποτελεί ένα μέσον για να εισχωρήσουν και να ανήκουν στους σωστούς κύκλους / ομάδες. Ορισμένοι πιστεύουν ότι το κάπνισμα τους δίνει κάποιο στυλ. Ιδιαίτερα οι νεαροί θεωρούν ότι οι κοπέλες το βρίσκουν ελκυστικό και μπορεί να συνδεθεί με ένα γενικό τρόπο ζωής. Άλλοι θεωρούν ότι τους προσδίδει αυτοπεποίθηση και καπνίζοντας την προβάλλουν. Άλλοι πάλι δοκιμάζουν τον καπνό από περιέργεια. Μερικοί έφηβοι καπνίζουν από αντίδραση στους κανονισμούς. Άλλοι επηρεάζονται από τη διαφήμιση. Επίσης, οι νέοι μπορεί να εθιστούν στη νικοτίνη, η οποία είναι συστατικό του καπνού. Ο εθισμός αυτός, κάνει δύσκολη τη διακοπή του καπνίσματος, ακόμη και αν το θέλετε. Το κάπνισμα έχει γίνει συνήθεια για αρκετούς νέους. Μερικοί συνηθίζουν να καπνίζουν στα διαλείμματα και σε άλλους αρέσει να καπνίζουν μετά το γεύμα. Όταν μία συνήθεια εδραιωθεί είναι δύσκολο να την κόψει κανείς

35 Αίτια

36 Υπάρχει πληθώρα ερευνών που σχετίζονται µε τους λόγους για τους οποίους οι έφηβοι και οι ενήλικες άρχισαν και συνεχίζουν το κάπνισµα. Ο Kebede (2002) σε έρευνά του σε διδάσκοντες κολεγίου βρήκε ότι οι λόγοι που άρχισαν να καπνίζουν ήταν να µειώσουν το άγχος, να µείνουν σε εγρήγορση λόγω διαβάσµατος, για να χαλαρώσουν µε φίλους και τέλος, επειδή έβλεπαν τους καθηγητές τους να καπνίζουν. O Ng (2000), οι Sarason, Zoller και Maymon (1983) βρήκαν ότι η περιέργεια και η πιεστική προσφορά για τσιγάρο ήταν ο πιο συχνός λόγος για δοκιµή. Οι Bauman βρήκε ότι οι έφηβοι άρχισαν να καπνίζουν επηρεαζόµενοι από τους γονείς και το φιλικό περιβάλλον. Το Quit smoking Center αναφέρει πως οι λόγοι του καπνίσµατος µπορούν να χωρισθούν σε τρεις κατηγορίες: συνήθεια, εθισµός και συναισθηµατικοί λόγοι. Οι έρευνες που σχετίζονται µε το γιατί τα άτοµα συνεχίζουν να καπνίζουν αναφέρονται στην πλειονότητά τους σε εφήβους, όπως των Sarason και Mankowski (1992); Zoller και Maymon Levitt. Οι παραπάνω ερευνητές αναφέρουν πως οι λόγοι για τους οποίους οι έφηβοι καπνίζουν είναι οι κοινωνικές νόρµες, η πίεση από το περιβάλλον, η αυτοεικόνα, ο εθισµός, η ευχαρίστηση και η επιθυµία, η συνήθεια και το ότι δεν έχουν τι να κάνουν. Άλλες έρευνες έδειξαν ότι οι καπνιστές θεωρούν το κάπνισµα ως ηρεµιστικό. Το ίδιο αναφέρουν και οι Mates και Allison για τους εφήβους. Επιπλέον, άλλοι ερευνητές αναφέρουν πως οι λόγοι που συνεχίζουν οι έφηβοι (κυρίως) να καπνίζουν είναι: η αυτοεκτίµηση η κοινωνική στήριξη, η κοινωνική αποδοχή η επαναστατικότητα και η εκµάθηση του καπνίσµατος. Άλλοι βρήκαν ότι η συνέχιση του καπνίσµατος είναι λόγω εθισµού-συνήθειας, καθώς και συναισθηµατικών λόγων, όπως η ευχαρίστηση και η µείωση των αρνητικών συναισθηµάτων. O Ng βρήκε πως η συνέχιση αυτού είναι λόγω του ότι τους αρέσει η γεύση, η µυρωδιά και η αίσθηση του καπνίσματος. Τέλος, ο Jenks βρήκε ότι οι καπνιστές αναφέρουν τη ψυχολογική εξάρτηση ως κύριο λόγο καπνίσµατος, ακολουθούµενη από τη χαλάρωση και την επιθυµία-αρέσκεια. Ο έλεγχος βάρους ήταν ο λιγότερο σηµαντικός λόγος για κάπνισµα. Έτσι οι καπνιστές αποδίδουν το κάπνισµα σε εσωτερικούς κυρίως παράγοντες.