Ο Ρόλος του Ιατρού Εργασίας, στη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στο χώρο εργασίας

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο Ρόλος του Ιατρού Εργασίας, στη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στο χώρο εργασίας"

Έρως Μανιάκης
9 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ο Ρόλος του Ιατρού Εργασίας, στη διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στο χώρο εργασίας Σ. Α. Δρίβας ΕιδικόςΙατρόςΕργασίας

2 Το εργασιακό περιβάλλον ως αυτοτελή οντότητα, επηρεάζεται από ενδογενή στοιχεία όπως είναι: οι φυσικοί οι χημικοί οι βιολογικοί οι εργονομικοί οι ψυχο-κοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες, αποτελούν τις κύριες αιτίες εκδήλωσης της επαγγελματικής νοσηρότητας (prof. Sir Nywmann Taylor)

εργονομικοί οι ψυχο-κοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες, αποτελούν τις

3 Το εργασιακό περιβάλλον: δεν αποτελεί μία αυτοτελή οντότητα εντάσσεται σε ένα ευρύτερο κοινωνικό-φυσικό περιβάλλον από το οποίο επηρεάζεται και το οποίο επηρεάζει

4 Βασικοί Συντελεστές νοσηρότητας του εργασιακού περιβάλλοντος: τα ενδογενή στοιχεία (βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού χώρου) τα εξωγενή στοιχεία, χαρακτηριστικά της κοινωνικής πραγματικότητας (ποιότητα ζωής, ανεργία, πρόσβαση στην απασχόληση, κοινωνικός ρατσισμός κ.λπ) αλληλοεξαρτώνται και αλληλοεπηρεάζονται

χαρακτηριστικά της κοινωνικής πραγματικότητας (ποιότητα ζωής, ανεργία,

5 Στα πρόσφατα χρόνια, οι αλλαγές που συντελούνται σε επίπεδο: μορφών εργασίας εργασιακών σχέσεων παραγωγικών διαδικασιών

6 υποχώρηση των μονοπαραγοντικών επαγγελματικών νοσημάτων, όπως η αμιάντωση, η πυριτίαση, οι τοξικώσεις κ.λπ. εμφάνιση νέων πολυπαραγοντικών, χρόνιων και εκφυλιστικών νοσημάτων

7 Κυρίαρχα στοιχεία του σύγχρονου χάρτη της επαγγελματικής νοσηρότητας: οι μυοσκελετικές κακώσεις λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης οι επαγγελματικοί καρκίνοι οι παθήσεις που οφείλονται στους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους

λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης οι επαγγελματικοί

8 Ηαλλαγήτου επαγγελματικού νοσολογικού προφίλ, είναι αποτέλεσμα ενός έντονα ανταγωνιστικού και συνεχώς μεταβαλλόμενου εργασιακού περιβάλλοντος, που προϋποθέτει την προσαρμογή των ανθρωπίνων δυνατοτήτων και ικανοτήτων στις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας

εργασιακού περιβάλλοντος, που προϋποθέτει την προσαρμογή των

9 Ψυχοκοινωνικοί Βλαπτικοί Παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος προέρχονται από: «την αλληλεπίδραση, μεταξύ του συνόλου των εργασιακών σχέσεων και των ικανοτήτων/αναγκών αναγκών των εργαζομένων» (Διεθνές Γραφείο Εργασίας,, 1986)

του συνόλου των εργασιακών σχέσεων και των

10 Ψυχοκοινωνικοί Κίνδυνοι «Τα χαρακτηριστικά της οργάνωσης και της διαχείρισης της εργασίας στα πλαίσια των κοινωνικών συνθηκών, που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στην υγεία των εργαζομένων» (Cox & Griffiths, 2005)

πλαίσια των κοινωνικών συνθηκών, που μπορούν να

11 Ψυχοκοινωνικοί βλαπτικοί παράγοντες Ενδογενή στοιχεία του εργασιακού περιβάλλοντος: οργάνωση εργασίας (ρυθμοί, εντατικοποίηση, βάρδιες, μονοτονία, επαναληπτικότητα κ.λπ.) ικανοποίηση από την εργασία (εργασία προσαρμοσμένη στις ικανότητες, δυνατότητες και απαιτήσεις του ατόμου, υγιείς συναδελφικές σχέσεις) ποιότητα εργασίας (εργασιακές σχέσεις, ελεύθερος χρόνος) Εξωγενή στοιχεία του εργασιακού περιβάλλοντος: ποιότητα ζωής (κοινωνικό κράτος) πρόσβαση στην εργασία ένφυλες, φυλετικές και θρησκευτικές διακρίσεις περιβαλλοντική ευαισθησία

) ικανοποίηση από την εργασία (εργασία προσαρμοσμένη στις ικανότητες, δυνατότητες και απαιτήσεις του ατόμου, υγιείς συναδελφικές

12 Εκφράσεις επαγγελματικής παθολογίας, που οφείλονταιονται στους ψυχοκοινωνικούς εργασιακούς παράγοντες: εργασιακό stress σύνδρομο mobbing σύνδρομο burnout

13 Τα σύνδρομα Mobbing και Burn-out εκδηλώνονται, το καθένα, με τα δικά του χαρακτηριστικά, αναγνωρίζουν όμως ως κοινή μήτρα την παρουσία του εργασιακού stress

14 Η μηδυνατότητα πρόσβασης στην εργασία (ανεργία) Η εργασιακή ανασφάλεια Ψυχοκοινωνικούς κινδύνους

15 Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙNΕ ΓΣΕΕ, ο αριθμόςτων ανέργων θα κυμανθεί το 2012 μεταξύ και , ενώ το στατιστικό ποσοστό θα ξεπεράσει το 22% Ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων, θα συνεχίσει να διατηρεί τις θέσεις εργασίας του, αλλά σε συνθήκες υποαπασχόλησης και υποαμοιβής

000, ενώ το στατιστικό ποσοστό θα ξεπεράσει το 22% Ένας μεγάλος αριθμός

16 Το 25-50% των ανέργων παρουσιάζει ψυχοπαθολογικά συμπτώματα, όπως καταθλίψεις, μελαγχολίες, αγχώδεις διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση και σωματοποίηση της οδύνης Τα φαινόμενα αυτά οδηγούν σε υπερδιπλασιασμό των αυτοκτονιών Η κατάθλιψη μειώνει το ανοσοποιητικό σύστημα με συνέπεια να αυξάνονται οι λοιμώξεις αλλά και οι καρκίνοι, ενώ το άγχος αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την πρόκληση καρδιαγγειακών νοσημάτων (Γ. ΤΟΥΝΤΑΣ, 2011)

αυτοκτονιών Η κατάθλιψη μειώνει το ανοσοποιητικό σύστημα με συνέπεια να αυξάνονται οι λοιμώξεις αλλά και οι

17 Η κατάσταση εργασιακής ανασφάλειας, έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο την ένταση φαινομένων κατάθλιψης, αλλά και την εκδήλωση «οργανικών» νοσημάτων, όπως η αρτηριακή υπέρταση, καρδιοπάθειες, καρκίνος (Ferrie JE, Shipley MJ, Stansfeld SA, Marmot MG. Effects of chronic job insecurity and change in job security on self reported health, minor psychiatric morbidity, physiological measures, and health related behaviours in British civil servants: the Whitehall II study. J Epidemiol Community Health. 2002;56: )

Effects of chronic job insecurity and change in job security on self reported health, minor psychiatric morbidity,

18 Στην Ελλάδα, η περισσότερο συζητημένη στη διεθνή βιβλιογραφία συνέπεια της οικονομικής κρίσης, είναι η σημαντική αύξηση των αυτοκτονιών (αύξηση 17% το 2011 σε σχέση με το 2009) Οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι περισσότερο συχνές σε ανθρώπους που έχουν υποστεί μεγάλη υποβάθμιση του εισοδήματός τους ή έχουν μείνει άνεργοι (Economou M, Madianos M, Theleritis C, Peppou LE, Stefanis CN. Increased suicidality amid economic crisis in Greece. Lancet. 2011;378:1459)

σε ανθρώπους που έχουν υποστεί μεγάλη υποβάθμιση του εισοδήματός τους ή έχουν μείνει άνεργοι (Economou M, Madianos

19 Eπιδημιολογική έρευνα δείχνει υψηλή θετική συσχέτιση ανάμεσα στην εκδήλωση επιθυμίας θανάτου και την ανεργία, αλλά και την εμφάνιση σοβαρής ψυχοπαθολογίας ως συνέπεια της ανεργίας Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, 1 στους 6 Έλληνες ηλικίας έχει αναπτύξει κλινικά σημαντική ψυχοπαθολογία και ένας στους 12 σοβαρή ψυχοπαθολογία (Mavreas et al., 2010)

ανεργίας Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, 1 στους 6 Έλληνες ηλικίας 18-70 έχει αναπτύξει

20 Η περίπτωση της ΕΑΣ: Κατά την περίοδο (φάση αμφισβήτησης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος): αύξηση της συνταγογράφησης ψυχοφαρμάκων ο επιπολασμόςτης αρτηριακής υπέρτασης αυξήθηκε κατά 12% αύξηση κατά 25% του αριθμού των εργατικών ατυχημάτων (< 3 ημερών) 18% αύξηση του αριθμού των ατυχημάτων (> 3 ημερών)

επιπολασμόςτης αρτηριακής υπέρτασης αυξήθηκε κατά 12% αύξηση κατά 25% του

21 Την περίοδο Ιούλιος 1992 Οκτώβριος 1993 (καθεστώς ιδιωτικοποίησης): Καταγράφηκαν 30 θάνατοι μεταξύ των απολυμένων Η ανάλυση των θανάτων αυτών κατά ηλικιακή ομάδα, κατέδειξε ότι η θνησιμότητα στην ομάδα των απολυμένων, ήταν τριπλάσια του αναμενόμενου, σεσχέσημετογενικό πληθυσμό

22 Συνέπειες και συμπτώματα τηςμακροχρόνιαςανεργίας: (25-50% των ανέργων αναφέρει συμπτώματα ψυχικής διαταραχής) κατάθλιψη εμφάνιση κοινωνικών παθολογικών φαινομένων (κατανάλωση αλκοόλ, φαρμάκων, ουσιών) εμφάνιση οργανικών παθολογιών (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης) ακραίες εκδηλώσεις (αυτοκτονίες)

23 Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία το 60% των Ευρωπαίων και το 80% των Ελλήνων εργαζομένων θεωρεί ότι η οικονομική κρίση θα οδηγήσει σε επιδείνωση των συνθηκών υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας

24 Ρόλος του Ιατρού Εργασίας: εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών βλαπτικών παραγόντων διαχείριση της νοσηρότητας

26 Η μη αποτύπωση της πραγματικότητας: ενισχύει τον καταγγελτικό λόγο δυσχεραίνει τις παρεμβάσεις πρόληψης οξύνει και διαιωνίζει την ύπαρξη των προβλημάτων

27 Ηεκτίμησηκαι πρόληψη των ψυχοκοινωνικών εργασιακών βλαπτικών παραγόντων, υλοποιείται στα πλαίσια των γενικότερων διαδικασιών Ε & ΠΕΚ και περιλαμβάνει: τη διαπίστωση την ανάληψη δράσης

28 Η εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών βλαπτικών παραγόντων, πρέπει να: επικεντρώνεται στο εργασιακό περιβάλλον (οργάνωση και περιεχόμενο εργασίας) και όχι στο «άτομομετοπρόβλημα» ξεδιπλώνεταισεόλοτοφάσματης παραγωγικής διαδικασίας (το σύνολο τηςεργασιακήςπραγματικότητας) εξασφαλίζει την ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων

29 Στην επιχείρηση 1. Ενημέρωση όλων των εργαζομένων σχετικά με τους ψυχοκοινωνικούς παράγοντες (αιτίες, επιδράσεις, λύσεις) 2. Εξασφάλιση της συμμετοχής των παραγόντων της επιχείρησης σχετικά με: τη βούληση τους για την αντιμετώπιση του προβλήματος τη συμμετοχή των εργαζομένων στις διαδικασίες εκτίμησης και πρόληψης Εξασφάλιση ιατρικής και κοινωνικής υποστήριξης των θυμάτων

30 Αλγόριθμος εκτίμησης ψυχοκοινωνικών παραγόντων στην επιχείρηση (5 φάσεις): 1. Φάση, δημιουργία ομάδας εργασίας: γιατρός εργασίας εργοδότης ή εκπρόσωπος εκπρόσωπος εργαζομένων τεχνικός ασφάλειας 2. Φάση, συλλογή πληροφοριών & καθορισμός του μεγέθους του προβλήματος: απουσιασμός ατυχήματα αλλαγές θέσεων εργασίας κοινές ασθένειες ή/και επαγγελματικές ασθένειες Διαδικασία στα πλαίσια της ΕΕΚ

31 3α. Φάση της διερεύνησης, προσδιορισμός πιθανών δεικτών εργασιακής νοσηρότητας μέσω ανώνυμου ερωτηματολογίου: επιλογή, προσαρμογή και έλεγχος του ερωτηματολογίου από την ομάδα εργασίας εισαγωγή του ερωτηματολογίου στο σύνολο των εργαζομένων επεξεργασία και στατιστική ανάλυση των ερωτηματολογίων σχεδιασμός δράσεων που εστιάζουν στο περιεχόμενο της εργασίας 3β. Επαλήθευση της νοσηρότητας: στα πλαίσια του περιοδικού ιατρικού ελέγχου

32 4. Φάση της ανάληψης δράσης : ενημέρωση για τους στόχους (κάθετη & οριζόντια) εκπαίδευση με στόχο την υποστήριξη των ατόμων και τη δημιουργία συνθηκών αποδοχής των παρεμβάσεων, που στοχεύουν στη λύση των προβλημάτων και των δυσλειτουργιών παρεμβάσεις στο περιεχόμενο (καθήκοντα & ρυθμοί), αλλά και στα μέσα της εργασίας 5. Φάση του ελέγχου και της επανεκτίμησης τωνεργασιακώνσυνθηκώνμεστόχοτην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών παραγόντων

33 Διαχείριση της νοσηρότητας Τα σχετιζόμενα με τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους σύνδρομα, μπορεί να εκδηλωθούν με: σωματικά συμπτώματα ψυχολογικές εκδηλώσεις συμπεριφορικές εκδηλώσεις ή με τη μορφή συγκεκριμένων νοσημάτων

34 Διαδικασίες διαχείρισης (από τον Ιατρό Εργασίας): συνεργασία με ειδικά κέντρα αναγγελία της ασθένειας ως «επαγγελματικό νόσημα», στον αρμόδιο Ασφαλιστικό Φορέα

35 Υπάρχει ένα σημαντικό έλλειμμα στο σύστημα «διάγνωσης, αναγνώρισης και καταγραφής της επαγγελματικής νοσηρότητας» στην Ελλάδα ο μέσος ετήσιος όρος νέων περιπτώσεων επαγγελματικών ασθενειών, είναι 120 φορές κάτω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο (0,3/ / ) Ελαχιστοποιείται ή και ακυρώνεται κάθε ουσιαστική προσπάθεια, εκτίμησης και πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων

36 Έκθεση INAIL για τις επαγγελματικές ασθένειες (2008): 500 σχετιζόμενα με την εργασία ψυχικά νοσήματα, που προσδιορίζονται ως «mobbing»

37 Συμπεράσματα: Η ουσιαστική ενίσχυση της στρατηγικής υπέρ της Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία, μπορεί να εγγυηθεί μια μακροπρόθεσμη και συστηματική προληπτική δράση στον τομέα του εργασιακού περιβάλλοντος δημιουργία υποδομών εκτίμησης και πρόληψης των επαγγελματικών κινδύνων η κατοχύρωση της εισφοράς για την «Ασφαλιστική Κάλυψη του Επαγγελματικού Κινδύνου»

38 αυτήηπροληπτική δράση θα αποβλέπει μεταξύ άλλων και στην καταπολέμηση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στους χώρους εργασίας, λαμβάνοντας υπ όψη τόσο την ιατρική, την ηθική, όσο και τη νομική διάσταση του θέματος

39 σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Σχετικά έγγραφα

«Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα. Ενδεικτικές απαντήσεις. Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές!

«Φιλολογικό» Φροντιστήριο Επαναληπτικό διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα Ενδεικτικές απαντήσεις Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές! Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου που σας δίνεται (λέξεις 100-120).