Α` ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Transcript

1 Α` ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Α.Χ.Ε.Π.Α. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε. ΦΑΧΑΝΤΙΔΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ & ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ- ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΕΡΕΥΝΑ Ακαδημαϊκό έτος (65 ο έτος) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

2 «Αγνώς δε και οσίως διατηρήσω βίον τον εμόν και την τέχνην την εμήν» Όρκος Ιπποκράτους «Η πανεπιστημιακή παίδευσις δεν σκοπεί να παρασκευάση υμάς μικρούς επαγγελματίας, ίνα πορίζεσθε τα άλφιτα, αλλ άνδρας αληθείς της επιστήμης λάτρεις, εις υψηλότερα στρώματα μεταρσιουμένους, θηρεύοντας αείποτε την υπεροχήν, αλλά μόνην την εκ της παιδείας και της αρετής» Ρήγας Νικολαΐδης ( ) 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 4 1. Εισαγωγή 2. Όρκος Ιπποκράτους 3. Ιστορία της κλινικής 5 4. Οργανόγραμμα 6 5. Διάρθρωση και τμήματα Τμήματα 5.2. Εργαστήρια 5.3. Εξωτερικά ιατρεία 5.4. Διοικητικά τμήματα 6. Αρμοδιότητες προσωπικού Εκπαίδευση 6.2. Εξωτερικά Ιατρεία 6.3. Νοσηλεία ασθενών 7. Κανόνες Λειτουργίας 7.1. Βασικές αρχές κανονισμού λειτουργίας 7.2. Πρόγραμμα Χειρουργείου και άλλες συναφείς αρχές 8. Εβδομαδιαίο πρόγραμμα 9. Εκπαίδευση (προπτυχιακή) 9.1.Μάθημα χειρουργικής ΣΤ εξαμήνου Ε.Φ.Μ Μαθήματα-Καθηγητές 9.2.Μάθημα χειρουργικής Ζ εξαμήνου Ε.Φ.Μ Μαθήματα-Καθηγητές 9.3.Μάθημα χειρουργικής ΙΑ εξαμήνου Προσφώνηση υποδοχής Ε.Φ.Μ. μαθήματος Φροντιστηριακά μαθήματα Ι. Θεωρητικά ΙΙ. Πρακτικά Ωρολόγιο πρόγραμμα κλινικής άσκησης Πηγές ιατρικών γνώσεων Όρια ελαχίστων ιατρικών γνώσεων Γενικές πληροφορίες Δεκάλογος ασκούμενου φοιτητή Σελ 3

4 Δελτίο επίκρισης-αξιολόγηση 10. Μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα Ε.Φ.Μ Δελτίο αξιολόγησης 11. Έρευνα 10.1.Κλινική 10.2.Πειραματική 10.3.Διδακτορικές Διατριβές 10.4.Δημοσιεύσεις 12. Έπαινοι-Βραβεία 13. Επίλογος-Προοπτικές 4

5 Περί εσωτερικού κανονισμού Το πρώτο δοκίμιο εσωτερικού κανονισμού στον χώρο μας το επεξεργαστήκαμε το 1987 σε μία εποχή που η έννοια του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας μιας κλινικής ήταν στα σπάργανα και δεν είχαμε στοιχεία σύνταξης ή ύπαρξης παρομοίου κειμένου. Σήμερα, ύστερα από 20 χρόνια το θέμα αυτό απασχολεί όλους και πολλές κλινικές και εργαστήρια εκδίδουν τους κανόνες και τις αρχές λειτουργίας και δράσης τους. Πράγματι ο εσωτερικός κανονισμός είναι το σύνταγμα μιας κλινικής που καθορίζει τους κανόνες βάσει των οποίων λειτουργεί και δραστηριοποιείται και συντονίζει αρμονικά τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των μελών που την συνιστούν. Παράλληλα και όσον αφορά μια Πανεπιστημιακή Κλινική που είναι χώρος όπου γίνεται συχνή διέλευση νέων προσώπων, όπως φοιτητών, ειδικευομένων, επιστημονικών συνεργατών, νοσηλευτών, επιστημονικών επισκεπτών κ.λ.π. ο εσωτερικός κανονισμός πληροφορεί όλους αυτούς για το πρόγραμμα εκπαίδευσης και λειτουργίας της κλινικής. 5

6 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η έκδοση σε τεύχος του εκπαιδευτικού προγράμματος και των κανόνων λειτουργίας της κλινικής μας εκφράζει την προσπάθεια ταξινόμησης και αναβάθμισης των ενεργειών μας για μια σύγχρονη υψηλού επιπέδου χειρουργική πανεπιστημιακή κλινική. Είναι γεγονός ότι το εκπαιδευτικό και μετεκπαιδευτικό έργο της κλινικής μας καλύπτει μια μακρά περίοδο μισού και πλέον αιώνα όπως αυτό φαίνεται παρακάτω από την ιστορία της κλινικής. Έτσι, η συσσωρευμένη πλούσια εμπειρία, της προσδίδει τον χαρακτήρα μιας συγκεκριμένης Χειρουργικής Σχολής. Η ανταπόκριση στις καθημερινά αυξανόμενες απαιτήσεις της Ιατρικής και της Χειρουργικής ειδικότερα, επιβάλλει την ανάγκη παρακολούθησης και ενσωμάτωσης των νέων γνώσεων με την συνεχή εκπαίδευση και μετεκπαίδευση των φοιτητών, των ειδικευομένων στην χειρουργική ιατρών και χειρουργών. Έτσι λοιπόν, με την καταγραφή των βασικών κανόνων λειτουργίας και την ανάλυση του κλινικού, ερευνητικού, εκπαιδευτικού και κυρίως του μετεκπαιδευτικού προγράμματος της κλινικής μας συμβάλλουμε στην ενημέρωση των ενδιαφερομένων καθώς και στην ετήσια βελτίωση και ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο Διευθυντής της Α Πρ. Χειρουργικής Κλινικής Ε. ΦΑΧΑΝΤΙΔΗΣ Καθηγητής Α.Π.Θ. 6

7 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λειτουργία μιας πανεπιστημιακής κλινικής και μάλιστα χειρουργικής δεν χαρακτηρίζεται από μία απλή και παθητική ροή ή αλληλοδιαδοχή γεγονότων ασύνδετων μεταξύ των, αλλά αντίθετα συνιστά μία δυναμική, πολυσύνθετη ύπαρξη γεγονότων που εξελίσσονται και απαιτείται με σαφήνεια να καθοριστεί η φύση τους και με πειθαρχία η λειτουργική τους σχέση. Είναι γνωστό ότι, ο τρίπους που στηρίζει μία πανεπιστημιακή κλινική και καθορίζει τις δραστηριότητες των μελών της είναι, όπως το σχήμα παριστά, η νοσηλεία, η εκπαίδευση και έρευνα. ΤΡΙΠΟΥΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΡΕΥΝΑ Ασθενείς Φοιτητές Κλινική Χειρουργεία Ειδικευόμενοι Πειραματική Εφημερίες Νοσηλευτές Ιατρεία Πολίτες Όσον αφορά το κλινικό έργο ζούμε στην εποχή των ειδικοτήτων και μπορεί να πει κανείς, χωρίς υπερβολή, ότι ο απόλυτα ειδικός, σε όλες τις περιοχές της επιστήμης εκτιμάται υπερβολικά απ τον πολύ κόσμο. Είναι επίσης λάθος στο να υπερεκτιμάται στην ειδικότητα μας η τεχνική. Ο χειρουργός πρέπει κατ αρχήν να είναι ένας καλός κλινικός γιατρός και μάλιστα γιατρός με την πιο ευγενική σημασία της λέξεως. Το σφάλμα και η αμέλεια στην νοσηλεία του ασθενούς μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμες καταστάσεις, τραγικές για την υγεία και τη ζωή του αρρώστου, η αποφυγή των καταστάσεων αυτών στη νοσηλεία είναι πρωταρχικό καθήκον κάθε χειρουργού, όπου οι πράξεις του πρέπει να χαρακτηρίζονται από τάξη και πειθαρχία σε βαθμό σχολαστικότητας. Στην εποχή μας, ο αλματώδης ρυθμός παραγωγής νέων ιατρικών γνώσεων επιβάλλει περισσότερο από κάθε άλλη φορά την ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση του ιατρού στα νέα δεδομένα της επιστήμης του. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον χειρουργό, επειδή καμία ανθρώπινη πράξη απέναντι στον συνάνθρωπό μας, δεν απαιτεί τόσο γνώση θεωρητική και τεχνική μαζί βέβαια με το θάρρος και την 7

8 διανοητική και ψυχική συγκέντρωση. Η εκπαίδευση μέσα στα πλαίσια μίας πανεπιστημιακής χειρουργικής κλινικής καλύπτει όλο το φάσμα των περιπτώσεων διδασκαλίας, απευθύνεται δηλαδή στους φοιτητές της ιατρικής, στους ειδικευόμενους ιατρούς στη χειρουργική, στους νοσηλευτές καθώς κα στους ασθενείς και τους πολίτες σε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος π.χ. ατυχήματα, πρώτες βοήθειες, εχινόκοκκος, καρκίνος κ.τ.λ. Η προπτυχιακή διδασκαλία στους φοιτητές γίνεται κυρίως στο αμφιθέατρο και στους θαλάμους των ασθενών. Σκοπός της πρώτης είναι η μετάδοση θεωρητικών γνώσεων, αυτών που γενικότερα είναι αποδεκτές, ώστε να γίνει μύηση του φοιτητή στην φιλοσοφία του μαθήματος της χειρουργικής. Η δεύτερη μορφή αποσκοπεί στην απόκτηση πρακτικών γνώσεων, την εφαρμογή τους στον ασθενή και την απόκτηση από τον φοιτητή διαφόρων προσλαμβάνουσων παραστάσεων και εμπειριών. Επισημάνεται στο σημείο αυτό ο εκσυγχρονισμός του προγράμματος, ύστερα από τις νέες γνώσεις που αποκτήθηκαν στην εκπαίδευση εκπαιδευτών και αφορούν την μέθοδο και την τεχνική διδασκαλίας. Συγκεκριμένα, συμπεριλαμβάνονται και τέθηκαν σε εφαρμογή το ενημερωτικό φύλλο μαθημάτος (Ε.Φ.Μ.), η προσέγγιση των θεμάτων διδασκαλίας με βάση το πρόβλημα καθώς και η προσπάθεια εφαρμογής των εννοιών της «συνέχειας» και «απαρτίωσης» στην διδασκαλία. Η εκπαίδευση των ειδικευομένων ιατρών στη χειρουργική αποσκοπεί στο συνδυασμό των σύγχρονων θεωρητικών γνώσεων με την διάγνωση και εγχειρητική τέχνη. Η κλινική διάγνωση είναι μία τέχνη και η μαθητεία στην τέχνη δεν έχει τέλος. Έτσι, ο ειδικευόμενος ιατρός μπορεί να φαίνεται πάντα καλύτερος έχοντας διάθεση για συνεχή μάθηση. Οι μορφές της εκπαίδευσης του είναι τα διάφορα μετεκπαιδευτικά προγράμματα, οι διαλέξεις, οι βιβλιογραφικές ενημερώσεις η ανάλυση ενδιαφερόντων περιπτώσεων καθώς και η παρακολούθηση ή η συμμετοχή του σε εγχειρήσεις. Επιπλέον, ο ειδικευόμενος επιμορφώνεται όχι μόνον με τη μορφή της απλής παρακολουθήσεως αλλά και την ενεργητική διδασκαλία επειδή «ο διδάσκων δις διδάσκεται». Ο χρόνος παραμονής και εκπαίδευσης των ειδικευόμενων ιατρών στην κλινική μας με βάση τους ισχύοντες σχετικούς νόμους επιτρέπει την κατάρτιση ενός μετεκπαιδευτικού προγράμματος με τέσσερις ετήσιους κύκλους που να καλύπτει όλη την ύλη της χειρουργικής. Έτσι, βελτιώνεται το επίπεδο εκπαίδευσης και αυξάνεται η ικανότητα των ειδικευόμενων να χειρίζονται τον χειρουργικό ασθενή. Στον τομέα της έρευνας, παρά τις αντιξοότητες που προκύπτουν από την φτωχή υποδομή και ανεπαρκή οικονομική υποστήριξη, καταβάλλεται προσπάθεια ενισχύσεως και ανάπτυξη του τομέα αυτού, με την πραγματοποίηση κλινικών και πειραματικών μελετών, γιατί ασπαζόμεθα την άποψη του Α. Κoznberg (βραβείο Νόμπελ Ιατρικής 1959) ότι «η βασική έρευνα είναι ζωοδότρα πηγή στην πρόοδο της ιατρικής». Η κλινική έρευνα περιλαμβάνει προοπτικές αλλά κυρίως αναδρομικές μελέτες από το υλικό των ασθενών τις κλινικής, που παρουσιάζονται σε συνέδρια ή δημοσιεύονται σε περιοδικά. Οι 8

9 προοπτικές μελέτες με την εφαρμογή πρωτοκόλλου αναφέρονται σε παθήσεις για τις οποίες αναπτύχθηκε ιδιαίτερη εξειδίκευση στην κλινική μας. Η πειραματική έρευνα αναφέρεται τόσο στην εκπόνηση Διδακτορικών Διατριβών όσο και στην πραγματοποίηση πειραματικών εργασιών στο Πειραματικό Χειρουργείου του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Η προσεγμένη και βελτιωμένη νέα έκδοση του προγράμματος της κλινικής μας πιστεύουμε ότι αντανακλά την προσπάθεια εκσυγχρονισμού και βελτίωσης των διάφορων λειτουργιών της στους τομείς της διοίκησης, της νοσηλείας, της εκπαίδευσης και της έρευνας. Ο Διευθυντής της Α Πρ. Χειρουργικής Κλινικής Ε. ΦΑΧΑΝΤΙΔΗΣ Καθηγητής Α.Π.Θ. 9

10 2. ΟΡΚΟΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ Ορκίζομαι στον Απόλλωνα το γιατρευτή και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και σ όλους τους θεούς και σ όλες τις θεές, και μάρτυρες τους βάζω, πως θα εκτελέσω τον όρκο μου αυτό και αυτό μου το συμβόλαιο όσο οι δυνάμεις μου και η κρίση μου το επιτρέπουν. Θα τιμώ εκείνον που την τέχνη αυτή μου δίδαξε όσο και τους γονείς μου. στο βιός μου θα τον κάνω κοινωνό, και όταν βρεθεί σε ανάγκη, από τα δικά μου θα του δίνω. τους υιούς του θα τους λογαριάζω αδελφούς μου και την τέχνη αυτή θα τους διδάξω-αν θέλουν να τη μάθουν-χωρίς μισθό και δίχως έγγραφο συμβόλαιο. Στις οδηγίες γραπτές ή στις προφορικές διδασκαλίες και στις υπόλοιπες κάθε λογής καθοδηγήσεις δικαίωμα να έχουν θ αφήνω μόνο στους δικούς μου γιους, τους γιους του διδασκάλου μου, και μαθητές που με συμβόλαιο και όρκο-κατά το έθος των γιατρών-θα έχουν δεθεί μαζί μου. άλλον κανέναν. Συνταγές θα δίνω ιατρικές που θα ναι όσο από τη δύναμη και τη δική μου κρίση εξαρτάται-μόνο για το καλό του αρρώστου, και θα φυλάγομαι μη δώσω συνταγή για το κακό ή για να βλάψω. Και να μου το ζητήσουν, φάρμακο θανατηφόρο, σε κανένα δεν θα δώσω, κι ούτε θα βγει από μένα μια τέτοια συμβουλή. ούτε θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο να καταστρέψει τον βλαστό της. Αγνή και καθαρή θα φυλάξω τη ζωή μου και την τέχνη μου. Δεν θα εγχειρίσω ούτε και άνθρωπο που υποφέρει από πέτρα. έργα τέτοια θα τα αφήνω σε ανθρώπους που είναι σ αυτά εξασκημένοι. Σε όποια σπίτια θα μπαίνω, για το καλό θα μπαίνω των αρρώστων. Θα μένω μακριά από κάθε αδικία θεληματική και από κάθε βλάβη. ιδίως θα μένω μακριά από κάθε πράξη αφροδισιακή πάνω σε σώματα γυναικεία ή ανδρικά, ελευθέρων ή σκλάβων. Όσα ασκώντας το επάγγελμά μου θα δω ή θ ακούσω -ας είναι και πέρα από το επάγγελμά μου, στην αναστροφή με τους ανθρώπους- που δεν θα πρέπει ποτέ στους έξω να κοινολογηθούν, θα τα σκεπάζω με τη σιωπή μου: μυστικά θα τα θεωρώ, που κανείς δεν πρέπει γι αυτά να μιλά. Όσον τον όρκο μου αυτόν θα τον κρατώ και δεν θα τον πατάω, άμποτε να χαίρομαι τη ζωή και την τέχνη μου, έχοντας πάντα καλό όνομα ανάμεσα στους ανθρώπους. αν όμως παραβώ τον όρκο μου και τον πατήσω, να μου συμβούν ακριβώς τα αντίθετα. 10

11 3. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Η Α` Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική του Α.Π.Θ. ιδρύθηκε το 1943 και στεγάσθηκε στο τότε Δημοτικό Νοσοκομείο. Πρώτος Διευθυντής της διετέλεσε ο καθηγητής κ. Μ. Σιγάλας, μετά το θάνατό του (1960), την διεύθυνση της κλινικής ανέλαβε, προσωρινά, ο υφηγητής κ. Κ. Νεδέλκος και στην συνέχεια ο καθηγητής κ. Β. Πετρόπουλος, έως ότου εκλεγεί ο τακτικός καθηγητής κ. Χ. Χριστόπουλος (1963). Επόμενος διευθυντής της κλινικής υπήρξε ο καθηγητής κ. Ο. Αλετράς (1972), μετά την συνταξιοδότηση του οποίου (1993) την διεύθυνση ανέλαβε ο καθηγητής κ. Κ. Κατσώχης, ενώ το 2000 διευθυντής εκλέχτηκε ο Καθηγητής κ. Ν. Χαρλαύτης. Σήμερα (2008) η κλινική διευθύνεται από τον Καθηγητή κ. Ε. Φαχαντίδη. Η στέγαση της κλινικής δεν υπήρξε μόνιμη, αλλά λόγοι διάφοροι ανάγκασαν να μετακινηθεί στο νοσοκομείο Α.Χ.Ε.Π.Α. (1953), στην συνέχεια στο Κεντρικό Νοσοκομείο (1960) και τέλος να επιστρέψει πάλι στο Α.Χ.Ε.Π.Α. το Από τις αρχές του 1981 η κλινική στεγάσθηκε στον 4ον όροφο της νέας πτέρυγας του Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. σε ενιαίο χώρο με όλα τα μέσα μιας σύγχρονης πανεπιστημιακής χειρουργικής κλινικής δυνάμεως τότε 70 κλινών. Κατά την τελευταία περίοδο εξελίξεως της κλινικής, λειτουργεί σ αυτήν Μονάδα Εντατικής Παρακολουθήσεως, Ενδοσκοπικό Εργαστήριο καθώς και ειδικά εξωτερικά ιατρεία ογκολογίας και μαστού, παχέος εντέρου, χειρός και ορθοπεδικό ιατρείο. Την ίδια περίοδο με την παρουσία ικανών και εξειδικευμένων στελεχών στο δυναμικό της κλινικής δημιουργήθηκαν επί μέρους τάσεις αναπτύξεως συγκεκριμένων αντικειμένων όπως η χειρουργική οισοφάγου, παχέος εντέρου, αγγείων, μαστού καθώς και του τραύματος. Επίσης άξιο αναφοράς κατά την περίοδο αυτή είναι η ολοκλήρωση και στέγαση της επιστημονικής βιβλιοθήκης της κλινικής σε ιδιαίτερο χώρο. Από τον Ιανουάριο 1987, μετά την ίδρυση και τρίτης πανεπιστημιακής κλινικής στο νοσοκομείο Α.Χ.Ε.Π.Α. η κλινική περιόρισε την δύναμή της σε 50 κρεβάτια. Εν κατακλείδι, στη σχετικά μακρόχρονη πορεία της, η Α Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική του Α.Π.Θ. παρήγαγε αξιόλογο επιστημονικό, ερευνητικό, εκπαιδευτικό και νοσηλευτικό έργο στο χώρο της Βορείου Ελλάδος. Ελάχιστο δείγμα της προσφοράς της αποτελούν οι εκατοντάδες των επιστημονικών εργασιών που προήλθαν από την κλινική αυτή, ο μεγάλος αριθμός, η βαρύτητα και η εξειδίκευση των εγχειρήσεων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο καθώς και η άρτια εκπαίδευση ικανού αριθμού φοιτητών και χειρουργών, που ειδικεύτηκαν στη κλινική και οι οποίοι στελεχώνουν πολλές χειρουργικές κλινικές της περιφέρειας. Επίσης, είναι ενδιαφέρον ότι μέχρι σήμερα έχουν εκλεγεί 15 καθηγητές στην Α Βαθμίδα οι οποίοι διετέλεσαν μέλη της κλινικής οι κ.κ. Ο.Αλετράς, Α.Αηδονόπουλος, Ι.Δαδούκης, Κ.Κατσώχης, Χ.Παπακωνσταντίνου, Ν.Χαρλαύτης, Ο.Γαμβρός, Δ.Κισκίνης, Ε.Ελευθεριάδης, Ε.Φαχαντίδης, Γ.Μπασδάνης, Ι.Ντοκμετζίογλου, Δ.Μπότσιος, Ι.Κανέλος, και Σ.Παπαβραμίδης. 11

12 Άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι κατά την τελευταία εικοσαετία η κλινική ανέλαβε και πραγματοποίησε με επιτυχία πολλά Πανελλήνια Ιατρικά Συνέδρια. Το 15 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής (1986), το 4 ον Πανελλήνιο Συνέδριο Μαστολογίας (1993), το 3 ο Συνέδριο της Χειρουργικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος (1997), το 5 ο της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Ενδοκρινών Αδένων (1997), το Ογκολογικό Συνέδριο με θέμα: «Διάγνωση και αντιμετώπιση του καρκίνου. Νεότερες εξελίξεις και εμπειρίες» (2000), το 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Εταιρείας Πρωΐμου Διαγνώσεως και Αντιμετωπίσεως του Καρκίνου του Μαστού (2001), το 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικών Λοιμώξεων (2005), το 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Παχέος Εντέρου και Πρωκτού (2005), το 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ογκολογίας και Πρόληψης (2007). Επίσης οργάνωσε μία ημερίδα της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικών λοιμώξεων (2001), 7 ημερίδες της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Παχέος εντέρου και Πρωκτού (2001, 2002, 2003, 2004, 2006, 2007, 2008) καθώς και δύο ημερίδες της Εταιρείας Πρωΐμου Διαγνώσεως και Αντιμετωπίσεως του Καρκίνου του Μαστού (2002, 2008). Τέλος, αξιόλογα ιστορικά στοιχεία θα αποτελούν και οι νέες αλλαγές στην δομή και λειτουργία της κλινικής με την μετατροπή των οκτάκλινων θαλάμων σε εξάκλινους, καθώς και η δημιουργία τεσσάρων (4) επί μέρους επιστημονικών τμημάτων: Μαστού, Παχέος εντέρου, Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος και Εχινοκοκκιάσεων Καλοήθων Παθήσεων ήπατος. 12

13 4. ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Α` ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Α.Χ.Ε.Π.Α. Διευθυντής: Καθηγητής Ε. ΦΑΧΑΝΤΙΔΗΣ Δ.Ε.Π. Ε. Φαχαντίδης Καθηγητής - Διευθυντής Γ. Μπασδάνης Καθηγητής Ι. Προυσαλίδης» A. Κατσαμούρης» Κ. Παπαπολυχρονιάδης Αναπληρωτής Καθηγητής Α. Μιχαλόπουλος» Β. Παπαδόπουλος» Α. Παπαγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Ειδικευμένοι Χειρουργοί Α. Κοτζάμπαση Διευθύντρια Ε.Σ.Υ. Ε. Καραμανλής Επιμελητής Α Ε.Σ.Υ. Δ. Παραμυθιώτης Επιμελητής Β Ε.Σ.Υ. Π.Σασοπούλου Επικουρική Επιμελήτρια Γραμματεία Ρ. Παπαδοπούλου ΕΔΤΠ Σ. Τραπενζαλίδου» 13

14 5. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ 5.1. Τμήματα Μαστού-Μελανώματος 06 κλίνες (θαλ ) Παχέος Εντέρου 21 κλίνες (θαλ ) Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος 21 κλίνες (θαλ ) Μονάδα Εντατικής Θεραπείας 06 κλίνες Εξωτερικών Ιατρείων 5.2. Εργαστήρια Εργαστήριο Ενδοσκοπήσεων Εργαστήριο Παχέος Εντέρου Εργαστήριο Εγχειρητικής 5.3. Εξωτερικά Ιατρεία Γενικής Χειρουργικής Μαστού-Μελανώματος Παχέος Εντέρου Εχινοκόκκου-Καλοήθων Παθήσεων Ήπατος Ήπατος Χοληφόρων - Παγκρέατος 5.4. Διοικητικά τμήματα Γραμματεία Βιβλιοθήκη Αρχείο 14

15 6. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 6.1. Εκπαίδευση Φοιτητές Στ εξαμήνου : κ. Β. Παπαδόπουλος Φοιτητές Ζ εξαμήνου : κ. Α. Μιχαλόπουλος Φοιτητές ΙΑ εξαμήνου : κ. Κ. Παπαπολυχρονιάδης Ειδικευόμενοι ιατροί : κ Εξωτερικά Ιατρεία Γενικής Χειρουργικής: Δευτέρα και Πέμπτη 9-12 πμ, κκ : Ι. Προυσαλίδης, Α. Παπαγεωργίου Μαστού και Ογκολογίας: Δευτέρα πμ κ. Ε. Φαχαντίδης, Β. Παπαδόπουλος Παχέος Εντέρου: Τρίτη πμ κ. Γ. Μπασδάνης, Α. Μιχαλόπουλος, Κ. Κοτζάμπαση Εχινοκόκκου-Καλοήθων Παθήσεων Ήπατος: Δευτέρα 10:30-12:30 πμ κ. Ι. Προυσαλίδης, Δ. Παραμυθιώτης Ήπατος-Παγκρέατος:Παρασκευή πμ κ. Κ. Παπαπολυχρονιάδης, Δ. Παραμυθιώτης 6.3. Νοσηλεία Ασθενών Επίσκεψη καθηγητού κ. Ε. Φαχαντίδης: Δευτέρα - Τετάρτη (εκπαιδευτική) - Παρασκευή πμ Τμήμα Μαστού-Μελανώματος : κ. Ε. Φαχαντίδης, Β. Παπαδόπουλος Τμήμα Παχέος Εντέρου : κ. Γ. Μπασδάνης, Α. Μιχαλόπουλος, Κ. Κοτζάμπαση Τμήμα Ήπατος-Χοληφόρων-Παγκρέατος: κ. Κ. Παπαπολυχρονιάδης, Δ. Παραμυθιώτης Τμήμα Μ.Ε.Π. : κ. Ι. Προυσαλίδης Α. Παπαγεωργίου Υπεύθυνος Προγράμματος Χειρουργείου : κ. Α. Μιχαλόπουλος, Β.Παπαδόπουλος Υπεύθυνος Προγράμματος Εφημερειών : κ. Κ. Παπαπολυχρονιάδης Υπεύθυνος Ρύθμισης Εισιτηρίων : κ. Ε. Φαχαντίδης 15

16 7. Κανόνες Λειτουργίας 7.1. Βασικές αρχές κανονισμού λειτουργίας Η λειτουργία της κλινικής βασίζεται στον εσωτερικό κανονισμό του πανεπιστημίου και στις διατάξεις του Εθνικού Συστήματος Υγείας περί πανεπιστημιακών κλινικών Διευθυντής Οι αρμοδιότητες του Διευθυντή καθορίζονται στο άρθρο 7 του Ν.1268/1982 και στην Υπουργική Απόφαση 46058γ/Β1 ΦΕΚ 901, Τεύχος Β, 3/7/2003, σ , μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται: 1. Κατάρτιση και υποβολή στη Γ.Σ. της Ιατρικής Σχολής του ετήσιου προγράμματος λειτουργίας της κλινικής για τις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες καθώς και η μέριμνα για την εφαρμογή του 2. Ο συντονισμός του διδακτικού (προπτυχιακού μεταπτυχιακού) και ερευνητικού έργου της κλινικής 3. Η μέριμνα για την παροχή αξιόπιστου νοσηλευτικού έργου 4. Η μέριμνα για την υλοποίηση των αποφάσεων των συλλογικών οργάνων της Ιατρικής Σχολής και του Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. 5. Η μέριμνα για η στελέχωση της κλινικής με το αναγκαίο ιατρικό προσωπικό και η οικονομική διαχείριση των πόρων της κλινικής 6. Η μέριμνα για την τήρηση των βιβλίων και την υποβολή του ετήσιου απολογισμού των δραστηριοτήτων της κλινικής 7. Ο ορισμός υπευθύνων για τα τμήματα της κλινικής, για τα αναλώσιμα υλικά και τον κινητό εξοπλισμό 8. Η ευθύνη για την ομαλή λειτουργία της κλινικής, της Μονάδος Εντατικής Παρακολούθησης και των Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων 9. Η ευθύνη για την κάλυψη των εφημεριών της κλινικής με το κατάλληλο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. 10. Συντονίζει και κατανέμει δίκαια και αποτελεσματικά τις υπευθυνότητες στο ιατρικό έργο 11. Επιβλέπει και κατευθύνει τα μέλη ΔΕΠ, τους ιατρούς Ε.Σ.Υ., τους ειδικευόμενους και τους άμισθους επιστημονικούς συνεργάτες 12. Συντονίζει την Επιτροπή Μαθήματος για την αποτελεσματική εκπαιδευτική διαδικασία 13. Εκπονεί εκθέσεις πεπραγμένων, δημοσιεύσεων και λοιπού έργου της Μονάδας 14. Μεριμνά για τη διαρκή επιμόρφωση του προσωπικού της μονάδας 15. Διαχέει έγκαιρα προς όλα τα μέλη της Μονάδας όλες τις πληροφορίες που έρχονται από την Κεντρική Διοίκηση της Ιατρικής Σχολής και του Νοσοκομείου 16. Είναι αρμόδιος για την κατανομή των χώρων της κλινικής και τη στελέχωσή της με το αναγκαίο προσωπικό, φροντίζει για τη χρηστή διαχείριση των πόρων της κλινικής, την τήρηση των βιβλίων και του αρχείου της κλινικής. 17. Εισηγείται στα αρμόδια όργανα της Ιατρικής Σχολής για όλα τα θέματα που αφορούν την Κλινική και υπογράφει κάθε έγγραφο προς το Νοσοκομείο και τα Πανεπιστημιακά όργανα. 18. Εγγυάται την εφαρμογή των κείμενων διατάξεων και της Βιοηθικής και Δεοντολογίας 16

17 7.3. Μέλη Δ.Ε.Π. 1. Τα μέλη Δ.Ε.Π. δικαιούνται να κάνουν χρήση των εγκαταστάσεων της κλινικής (βιβλιοθήκη, εργαστήρια, κ.λ.π.). 2. Οφείλουν την διεξαγωγή αυτόνομου και αυτοδύναμου διδακτικού και ερευνητικού έργου, σε συνεργασία με τους συναδέλφους τους, στα πλαίσια των δραστηριοτήτων της κλινικής. 3. Οφείλουν την παροχή υψίστης ποιότητας ιατρικού έργου. 4. Οφείλουν την υλοποίηση των αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης της Ιατρικής Σχολής, του Χειρουργικού Τομέα και των συλλογικών οργάνων του νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. 5. Οφείλουν την παραγωγική συνεργασία με τους συναδέλφους, το νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό για την υλοποίηση των στόχων και του ετήσιου προγραμματισμού της κλινικής 6. Έχουν την ευθύνη για την ομαλή λειτουργία και την υψηλή απόδοση των τμημάτων της κλινικής που ανατέθηκε σε αυτά. 7. Έχουν την ευθύνη εκπαίδευσης των ειδικευομένων ιατρών. 8. Ο εμπλουτισμός των γνώσεων των μελών Δ.Ε.Π. σε διοικητικό, διδακτικό και ερευνητικό έργο, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, γίνεται στα πλαίσια της ισχύουσας νομοθεσίας και των πανεπιστημιακών οργάνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Ο κατά τα ανωτέρω εμπλουτισμός γνώσεων και η συμμετοχή σε προγράμματα επιμόρφωσης θεωρείται ότι αποτελούν μέρος της προετοιμασίας του εκπαιδευτικού έργου των μελών Δ.Ε.Π. 9. Οφείλουν να διορθώνουν κάθε είδους εργασιών των φοιτητών/τριών, καθώς και να επιβλέπουν ή να παρακολουθούν διδακτορικές διατριβές. 10. Οφείλουν να δέχονται φοιτητές/τριες για θέματα που σχετίζονται με την εκπαιδευτική και ερευνητική διαδικασία. Οι ημέρες και οι ώρες υποδοχής των φοιτητών/τριών πρέπει να αναρτώνται από τη γραμματεία της κλινικής στην αρχή κάθε εξαμήνου. 11. Οφείλουν να αποδέχονται τον ορισμό τους ως μέλους εισηγητικής επιτροπής και εκλεκτορικού σώματος στο ίδιο ή άλλο ΑΕΙ, να εκπληρώνουν τις διοικητικές και λοιπές υποχρεώσεις τους στο Χειρουργικό Τομέα και να συμβάλλουν στην εύρυθμη λειτουργία του Μέλη Ε.Σ.Υ. Οι αρμοδιότητες και υποχρεώσεις των καθορίζονται από την προαναφερθείσα νομοθεσία καθώς και από τις αποφάσεις του Υπουργείου Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 1. Οφείλουν να παρέχουν υψηλό ιατρικό έργο και να συνδράμουν στο συνολικό έργο της Κλινικής, όπως και να συμμετέχουν σε κάθε δραστηριότητά της, εκπαιδευτική, νοσηλευτική και ερευνητική. 2. Οφείλουν να υλοποιούν τις αποφάσεις του Διευθυντού της κλινικής, του Χειρουργικού Τομέα και της Γενικής Συνέλευσης της Ιατρικής Σχολής, καθώς και των αποφάσεων του Δ.Σ. του Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. 3. Οφείλουν να συνεργάζονται αρμονικά με τους συναδέλφους, το νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό για την υλοποίηση των στόχων του ετήσιου προγραμματισμού της κλινικής. 4. Οφείλουν να εκπαιδεύονται και να μετεκπαιδεύονται στους τομείς ενδιαφέροντός τους, που έχουν επιλεγεί με απόφασή τους και τη σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης. 5. Οφείλουν να συμμετέχουν στην εκπαίδευση των ειδικευομένων Ειδικευόμενοι ιατροί 1. Οι ειδικευόμενοι ιατροί τοποθετούνται στην κλινική από το επιστημονικό συμβούλιο του νοσοκομείου συμμετέχοντας στο πρόγραμμα εργασίας και εκπαίδευσης της κλινικής με τελικό σκοπό την απόκτηση των απαιτούμενων θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων, καθώς και της κατάλληλης εμπειρίας ώστε να αποκτήσουν κατόπιν εξετάσεων τελικά τον τίτλο της ειδικότητας της γενικής χειρουργικής. 17

18 2. Κατά τη διάρκεια της ειδίκευσής τους οφείλουν να τηρούν τους κανόνες και τους κώδικες της ιατρικής δεοντολογίας. 3. Η συμπεριφορά τους προς τους ασθενείς πρέπει να διακατέχεται από ανθρωπιά, αγάπη και ειλικρινές ενδιαφέρον για την αποκατάσταση τόσο της σωματικής όσο και της ψυχικής υγείας των. 4. Με τους συναδέλφους οφείλουν να συνεργάζονται παραγωγικά και η συνεργασία τους με το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να διέπεται από εμπιστοσύνη, αρμονία και ευγένεια. Να καλλιεργούν σχέσεις μη ανταγωνιστικές, αλλά συνεργασίας μεταξύ τους. 5. Οφείλουν να τηρούν το υποχρεωτικό ωράριο εργασίας τους στην κλινική, όπως αυτό προκύπτει από την τακτική λειτουργία της κλινικής και τις εφημερίες, όπως και εθελοντικά σε επιστημονικό επίπεδο σύμφωνα με το έργο που ανατίθεται σε αυτούς από τον Διευθυντή και τα μέλη Δ.Ε.Π. 6. Οφείλουν κάθε τρίμηνο να συμπληρώνουν το βιβλίο εκπαίδευσης και μετεκπαίδευσής τους (Log Book) σχετικά με το σύνολο των δραστηριοτήτων τους. 7. Οφείλουν να συμμετέχουν στις εξετάσεις κάθε εξαμήνου που διενεργούνται στην κλινική και αφορά στον έλεγχο των θεωρητικών και πρακτικών γνώσεών τους σε θέματα γενικής χειρουργικής. 8. Οι ειδικευόμενοι που ταυτόχρονα είναι υποψήφιοι διδάκτορες οφείλουν να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαίδευση των φοιτητών κυρίως στις κλινικές δεξιότητες και σε καθημερινές χειρουργικές πρακτικές. 9. Ενημερώνουν το ιστορικό των ασθενών, διαχειρίζονται τα παραπεμπτικά των ασθενών για τις εργαστηριακές εξετάσεις, προετοιμάζουν τους ασθενείς για το χειρουργείο και τους συνοδεύουν μετά από αυτό δίνοντας τις μετεγχειρητικές οδηγίες ακολουθώντας την γνώμη του υπεύθυνου χειρουργού. 10. Προετοιμάζουν και συμμετέχουν στις διδακτικές επισκέψεις του Διευθυντή και των μελών Δ.Ε.Π. και των προϊσταμένων τους ειδικών ιατρών της κλινικής. 11. Συμμετέχουν στη λειτουργία των Εξωτερικών Ιατρείων, των θαλάμων, της Μονάδος Εντατικής Θεραπείας με εξαμηνιαία κυκλική εναλλαγή (rotation). 12. Συμμετέχουν στα χειρουργεία και είναι υπεύθυνοι για την αναγραφή του χειρουργικού πρακτικού σε συνεργασία με τον χειρουργό. 13. Συμμετέχουν στη διεξαγωγή κλινικών ερευνών και στη συγγραφή εργασιών προς ανακοίνωση και δημοσίευση. 14. Συμμετέχουν στις εκπαιδευτικές και μετεκπαιδευτικές συναντήσεις της κλινικής, καθώς και σε εκπαιδευτικά συμπόσια, σεμινάρια, ημερίδες και συνέδρια Άμισθοι Επιστημονικοί Συνεργάτες (ΑΕΣ) Σύμφωνα με τις οδηγίες της υπ αριθμόν 4/ αποφάσεως του Δ.Σ. της Ιατρικής Σχολής, η εργασιακή σχέση των επιστημονικών συνεργατών ορίζεται ως άμισθη επιστημονική συνεργασία, εκπαιδευτικού χαρακτήρα, χωρίς υποχρέωση παροχής έργου και η διάρκειά της είναι διετής, με δυνατότητα ανανέωσης στο τέλος της θητείας από τον χειρουργικό τομέα, αρκεί η ηλικία τους να μην υπερβαίνει το 40 ο έτος. Αρμόδιος για την επιλογή τους είναι ο Διευθυντής της Κλινικής ο οποίος σε συνεργασία με τα μέλη ΔΕΠ εισηγείται στο Χειρουργικό Τομέα το διορισμό τους. Οι επιστημονικοί συνεργάτες συμμετέχουν ενεργά στις εκπαιδευτικές και μετεκπαιδευτικές δραστηριότητες της κλινικής. Η συνεργασία των ΑΕΣ με την κλινική δεν έχει συγκεκριμένο εργασιακό ωράριο, περιλαμβάνει συνολικά 10 ώρες εβδομαδιαίως και καθορίζεται σε συνεννόηση με το διευθυντή. Οι ιατροί που είναι σήμερα επιστημονικοί συνεργάτες είναι : κκ. Απόστολος Ζαταγιάς και Παναγιώτα Σασοπούλου. 18

19 Πρόγραμμα Χειρουργείου και άλλες συναφείς αρχές Για την εύρυθμη λειτουργία της κλινικής είναι επιβεβλημένη η πιστή τήρηση των παρακάτω τεχνικών και δεοντολογικών κανόνων από το ιατρικό προσωπικό της κλινικής. 1. Η προεγχειρητική μελέτη των ασθενών θα είναι πλήρης και με άρτιο τον φάκελο νοσηλείας τους ο οποίος θα περιέχει και την συγκατάθεση του ασθενούς αναφορικά με την επικείμενη εγχείρηση. 2. Η πρόταση των υποψήφιων ασθενών για εγχείρηση θα γίνεται με την υποβολή του «Δελτίου Αναισθησίας» πλήρως ενημερωμένα. 3. Η υποβολή του «Δελτίου Αναισθησίας» προς εγχείρηση θα γίνεται το αργότερο μέχρι τις 10:30 π.μ. κάθε μέρα, ώστε η ανακοίνωση του προγράμματος να γίνεται πριν τις 12:00 π.μ. 4. Η τυχόν αναβαλλόμενη περίπτωση το προγράμματος χειρουργείου τοποθετείται πρώτη στο πρόγραμμα της επομένης. 5. Τα κριτήρια για την τοποθέτηση των ασθενών στο πρόγραμμα χειρουργείου είναι : α. η φύση και η βαρύτητα της νόσου, β. η ημερομηνία εισόδου του ασθενούς στην κλινική σε συνδυασμό με την ημερομηνία προτάσεως. 6. Για τον καθορισμό της ομάδος των χειρουργών, επιδιώκεται η συμμετοχή ενός τουλάχιστον ιατρού του τμήματος, η δε υπόλοιποι καθορίζονται βάση του τηρούμενου αρχείου «Επιλογέα». 7. Τα βασικά καθήκοντα έκαστου μέλους της χειρουργικής ομάδας κατανέμονται ως εξής: α. στον α βοηθό ανατίθεται η μέριμνα μεταφοράς του ασθενούς η παράδοση γραπτών μετεγχειρητικών οδηγιών καθώς και η μέριμνα σύνταξης του πρακτικού εγχειρήσεως αυθημερόν, β. στον β βοηθό αντιστοιχεί η μέριμνα τοποθέτησης των κατάλληλων ακτινογραφιών στο διαφανοσκόπιο η προστασία του φακέλου του ασθενούς καθώς και η συμπλήρωση των διάφορων παραπεμπτικών και ο έλεγχος αποστολής των παρασκευασμάτων, γ. στον χειρουργό ανατίθεται η συνολική ευθύνη και ο έλεγχος των διαδικασιών της εγχειρήσεως. 8. Τονίζεται πως το πρακτικό εγχειρήσεως συντάσσεται αυθημερόν με την ευθύνη του α βοηθού σε συνεργασία με τον ειδικό χειρουργό. 9. Η ενημέρωση του ασθενούς και των συγγενών του για την προγραματοποιηθείσα εγχείρηση γίνεται αποκλειστικά από τον υπεύθυνο για την εγχείρηση ειδικό χειρουργό. 10. Η σύνταξη του προγράμματος χειρουργείου ανατίθεται σε δύο ιατρούς (Επιμελητή-βοηθό) και εποπτεύεται από τον Διευθυντή της κλινικής. 19

20 8. ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΩΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8:00- Πρωινή Πρωινή ενημέρωση Πρωινή Πρωινή ενημέρωση Πρωινή ενημέρωση 8:15 ενημέρωση ενημέρωση 8:30-9:30 Επιστημονική συγκέντρωση Επιστημονική συγκέντρωση 9:30-10:30 Επίσκεψη υπευθύνων Τμήματος Επίσκεψη υπευθύνων Τμήματος Επίσκεψη υπευθύνων Τμήματος Επίσκεψη υπευθύνων Τμήματος Επίσκεψη υπευθύνων Τμήματος 8:00- Χειρουργείο Χειρουργείο Χειρουργείο Χειρουργείο Χειρουργείο 14:00 9:00-12:00 Εξωτερικά ιατρεία χειρουργικής- μαστού- Μελανώματος Εχινοκόκκου- Καλοήθων Παθήσεων Ήπατος 11:00 Επίσκεψη Διευθυντού 12:30 Μάθημα ΙΑ εξαμήνου 14:00 Μεσημβρινή 14:15 ενημέρωση 18:00 Επίσκεψη εφημερεύοντος Εξωτερικά ιατρεία παχέος εντέρου Μάθημα ΙΑ εξαμήνου Μεσημβρινή ενημέρωση Επίσκεψη εφημερεύοντος - Εξωτερικά ιατρεία χειρουργικής Επίσκεψη Διευθυντού (εκπαιδευτική) Μάθημα ΙΑ εξαμήνου Μεσημβρινή ενημέρωση Επίσκεψη εφημερεύοντος Μάθημα ΙΑ εξαμήνου Μεσημβρινή ενημέρωση Επίσκεψη εφημερεύοντος Εξωτερικά ιατρεία Ήπατος- Παγκρέατος Επίσκεψη Διευθυντού Μάθημα ΙΑ εξαμήνου Μεσημβρινή ενημέρωση Επίσκεψη εφημερεύοντος 20