ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΕ Καθηγήτριες: Κουσκουνά Μεταξία Παπαδοπούλου Ρεβέκκα-Εμμανουέλα ΣΜΠΑΝΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ(ΑΜ: ) ΚΑΨΟΚΩΣΤΑ ΑΡΓΥΡΩ(ΑΜ: )

2 1. ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΝΕ 2. ΠΗΓΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ 3. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 3.i)ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΝΕ 3.ii)ΔΙΑΦΟΡΕΣ-ΣΧΕΣΕΙΣ 4. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4.i)PRINGLE (C-370/12) 4.ii)GAUWEILER (C-62/14) 4.iii)DOWLING (C-41/15) 5. ΚΡΙΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

3 1.ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΝΕ

4 ΣΤΑΔΙΑ ΟΝΕ 1ο Στάδιο (1/7/ /12/1993) 2ο Στάδιο (1/1/1994-1/12/1998) Πλήρης απελευθέρωση των συναλλαγών κεφαλαίου Αυξημένη συνεργασία μεταξύ των κεντρικών τραπεζών Βελτίωση της οικονομικής σύγκλισης Ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος (ΕΝΙ) (πρόδρομος ΕΚΤ) Απαγόρευση της χορήγησης δανείων από τις κεντρικές τράπεζες στον δημόσιο τομέα Αυξημένος συντονισμός των νομισματικών πολιτικών Ενίσχυση της οικονομικής σύγκλισης 3ο Στάδιο (1/1/1999 και εφεξής) Εισαγωγή του ευρώ Άσκηση της ενιαίας νομισματικής πολιτικής από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών Έναρξη ισχύος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης

5 2.ΠΗΓΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΟΝΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Α.ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΕ 3,4 ΣΛΕΕ 5(1),119(1), Πρωτόκολλο αριθ. 12 σχετικά με τη διαδικασία του υπερβολικού ελλείμματος Πρωτόκολλο αριθ. 13 σχετικά με τα κριτήρια σύγκλισης Πρωτόκολλο αριθ. 14 σχετικά με την Ευρωομάδα Β.ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΔΙΚΑΙΟ Κανονισμός 3603/93 και 3604/93 Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης(όπως τροποποιήθηκε με τους Κανονισμούς 1055/2005 και 1056/2005) Απόφαση 98/743/ΕΚ και Απόφαση 1999/8/ΕΚ για συγκρότηση και λειτουργία της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Α.ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΕ 3,13 ΣΛΕΕ 3(1),119(2), , , Πρωτόκολλο αριθ.4 σχετικά με το καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Β.ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΔΙΚΑΙΟ Κανονισμός 1096/2010 για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου Κανονισμός 1024/2013 αναφορικά με τα ειδικά καθήκοντα της ΕΚΤ για (μικρο)προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων

6 3. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ως οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ) νοείται η διαδικασία που αποβλέπει στη σύγκλιση των οικονομικών και νομισματικών πολιτικών των χωρών της ΕΕ, με στόχο την εφαρμογή ενιαίου νομίσματος, του ευρώ( ΣΕΕ 3,(4)) ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Η νομισματική πολιτική αφορά τις αποφάσεις που Η οικονομική πολιτική καλύπτει ευρύ φάσμα λαμβάνονται από τις κεντρικές τράπεζες για την ενεργειών που αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις άσκηση επιρροής στο κόστος και τη διαθεσιμότητα του για τη διαχείριση της οικονομίας τους(σεε χρήματος σε μια οικονομία(σεε 3,13,ΣΛΕΕ 3,4,ΣΛΕΕ 5(1),119(1), ) 3(1),119(2), , , ) Αποτελείται από 28 κράτη μέλη: Στην ευρωζώνη ανήκουν 19 κράτη μέλη : η Αυστρία, το Αυστρία,Βέλγιο,Γαλλία,Γερμανία,Ελλάδα, Βέλγιο,η Γαλλία, η Γερμανία, ν Ελλάδα, η Εσθονία, η Εσθονία,Ιρλανδία,Ισπανία,Ιταλία,Κύπρος, Ισπανία,η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Κύπρο, η Λετονία, το Λεττονία,Λιθουανία,Λουξεμβούργο,Μάλτα, Λουξεμβούργο, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σλοβενία Σλοβακία, η Σλοβενία, η Λιθουανία και η Φινλανδία.,Φινλανδία. Όσα κμ δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ ονομάζονται κμ με παρέκκλιση και δεν εφαρμόζονται σε αυτά οι διατάξεις της ενιαίας νομισματικής πολιτικής(σλεε )

7 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Εθνική αρμοδιότητα των κρατών μελών για την άσκηση της οικονομικής τους πολιτικής(σλεε 5(1) ) ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής (ΣΛΕΕ 3(1)γ' ) Αυτονομία οικονομικής-δημοσιονομικής πολιτικής (ΣΛΕΕ 120) σύμφωνα με τη αρχή της οικονομίας της ανοικτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό Αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την έκδοση του ευρώ(σλεε 128 (1), 282(3) ) Αποκεντρωμένη άσκηση οικονομικής πολιτικής από τα υπεύθυνα κράτη μέλη Κεντρικός έλεγχος από υπερεθνικό όργανο (ΕΚΤ) Συντονισμός (όχι ενοποίηση) εθνικών οικονομικών πολιτικών(σλεε 119(1),120(1),121(1) ) Νομισματική Ένωση (128 (2) )

8 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Στενός συντονισμός των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών (ΣΛΕΕ 119 (1), 121 (1) ) Γενικοί προσανατολισμοί των οικονομικών πολιτικών και διαδικασία πολυμερούς εποπτείας (ΣΛΕΕ 121, ΣΣΑ) Δημοσιονομική πειθαρχία : Α)Οι απαγορεύσεις Απαγόρευση νομισματικής χρηματοδότησης δαπανών του Δημοσίου(ΣΛΕΕ 123) Απαγόρευση προνομιακής πρόσβασης στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα(σλεε 124) Απαγόρευση της ευθύνης της Ένωσης και των κμ (ΣΛΕΕ 125- Ρήτρα μη διάσωσης/ no bail-out) Β)Διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος(σλεε 126, ΣΣΑ) Υποχρέωση αποφυγής υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων( κανόνας η τιμή αναφοράς έως 3% του ΑΕΠ) Αποφυγή υπερβολικού δημοσίου χρέους ( κανόνας η τιμή αναφοράς έως 60% του ΑΕΠ) ΣΤΟΧΟΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Διατήρηση σταθερότητας των τιμών(119 (2), 127 (1), 282 (2) "Η σταθερότητα των τιμών ορίζεται ως ετήσια αύξηση του εναρμονισμένου δείκτη καταναλωτών (ΕνΔΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ με ρυθμό μικρότερο αλλά πλησίον του 2%.Η σταθερότητα των τιμών πρέπει να διατηρείται μεσοπρόθεσμα." (Ανακοίνωση του ΔΣ της ΕΚΤ, 1998)

9 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Συμβούλιο: Συντονισμός οικονομικών πολιτικών(σλεε 5(1),121(1) αν και αυτόνομες(σλεε 120) συντάσσει σχέδιο γενικών προσανατολισμών οικ.πολιτικών Κυρωτικός μηχανισμός στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος(σλεε 126 (7-11),συστάσεις,shaming,μέτρα κατά των κμ) *Διακυβερνητικό όργανο με εθνικές καταβολές(σεε 16 (1),(2) ) Ευρωπαϊκό Συμβούλιο : διατυπώνει τη θέση του για τους γενικούς προσανατολισμούς(σλεε121(2) *Διακυβερνητικό πολιτικό όργανο(σεε 15) Επιτροπή: υποβάλλει σύσταση για σύσταση του Συμβουλίου (ΣΛΕΕ 121(2) ) *Συνήθως το κείμενο της Σύστασης που υιοθετεί το Συμβούλιο είναι όμοιο με αυτό της Επιτροπής. ΟΡΓΑΝΑ Ευρωσύστημα (μαζί με κεντρικές τράπεζες κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ) ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤ : Θεσμικό όργανο (ΣΕΕ13(1)) με Κανονιστική (ΣΛΕΕ 132)και Γνωμοδοτική αρμοδιότητα(σλεε 127(4) ). ΣΛΕΕ 282 Για τα κμ με νόμισμα το ευρώ το ΕΣΚΤ χαράζει τη νομισματική πολιτική(σλεε127 (2) ) ΕΣΚΤ (μαζί με κεντρικές τράπεζες όλων των κρατών μελών της Ένωσης) *Θεσμική ανεξαρτησία της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΣΛΕΕ )

10 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΏΣΗ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Δικαίωμα ενημέρωσης (ΣΛΕΕ121(2),(5) -->περιθωριακός ρόλος Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων(Ecofin): αρμόδιο για οικονομική και δημοσιονομική πολιτική ΟΡΓΑΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Δικαίωμα ενημέρωσης(σλεε 134 (3), 284(3)), διαβούλευσης(σλεε 128 (2),129(4),127(6) και νομοθετική αρμοδιότητα (ΣΛΕΕ 133) Ευρωομάδα(Eurogroup): Άτυπο όργανο(νομικά μη δεσμευτικό), συμβούλιο Ecofin, σε σύνθεση Υπουργών των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ(σλεε 137,Πρωτόκολλο αρ.14).ασχολείται με όλα τα θέματα που αφορούν στην ομαλή λειτουργία της Ευρωζώνης.

11 ΣΧΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ: αρχή της οικονομίας της ανοιχτής αγοράς με ελεύθερο ανταγωνισμό (ΣΛΕΕ 120) ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΣΤΟΧΟΙ ΕΣΚΤ : "Με την επιφύλαξη του στόχου της σταθερότητας των τιμών, το ΕΣΚΤ στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ένωση προκειμένου να συμβάλλει στην υποποίηση των στόχων της Ένωσης που ορίζονται στο άρθρο 3ΣΕΕ" (ΣΛΕΕ 127(1)εδ.β', 119(2) ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗΣ (ΣΛΕΕ 119(3)) "σταθερές τιμές" : αποφυγή μη επιθυμητών πληθωριστικών τάσεων "υγιή δημόσια οικονομικά" : αποφυγή υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων "υγιείς νομισματικές συνθήκες" : ανάπτυξη και σταθερότητα των τιμών "σταθερό ισοζύγιο πληρωμών" : εξασφάλιση όρων διεθνούς ανταγωνισμού

12 ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΕΝΗ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ειδική Κανονιστική εξουσία(έκδοση Κανονισμών,ΣΛΕΕ121(6) ) του Συμβουλίου ως προς τα κράτη μέλη με νόμισμα το ευρώ για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας της ΟΝΕ (ΣΛΕΕ 136(1)) : -ενίσχυση συντονισμού και εποπτείας της δημοσιονομικής πειθαρχίας -χάραξη γενικών προσανατολισμών οικονομικής πολιτικής ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΣΛΕΕ 122(2) Δυνατότητα Συμβουλίου ad hoc χρηματοδοτικής ενίσχυσης υπό όρους σε κράτος μέλος, που αντιμετωπίζει δυσκολίες Aφορά τα κράτη με ευρώ, καθώς για τα κράτη με παρέκκλιση ισχύουν τα ΣΛΕΕ Νομική βάση για EFSM (βλ DOWLING) ΣΛΕΕ136(3) Διασφάλιση σταθερότητας ευρωζώνης Χρηματοοικονομική συνδρομή υπό αυστηρούς όρους Νομική βάση ESM (βλ PRINGLE) Κοινό σημείο:ο σεβασμός της ΣΛΕΕ126

13 4.ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4.i) PRINGLE (C-370/12) 4.ii) GAUWEILER (C-62/14) 4.iii) DOWLING (C-41/15)

14 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ : Απόφαση 2011/199 : 'Ύστερα από πρόταση της βελγικής Κυβέρνησης προστέθηκε η παρα3 στο ΣΛΕΕ136 (σύμφωνα με την απλοποιημένη διαδικασία του ΣΕΕ 48(6)) για τη θέσπιση μόνιμου μηχανισμού για αντιμετώπιση κρίσεων Συνθήκη ΕΜΣ: διεθνής συνθήκη κρατών μελών για την παροχή στήριξης σταθερότητας, υπό αυστηρούς όρους, εφόσον είναι απαραίτητη για τη διαφύλαξη της χρηματοοικονομικής σταθερότητας της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της και των κρατών μελών της. Στο κεφάλαιο του συμμετέχουν τα κράτη της ευρωζώνης Υπόθεση Pringle(C-370/12) *Η απόφαση εκδόθηκε το 2013 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΦΟΡΑΣ Ο βουλευτής Pringle άσκησε το 2012 προσφυγή κατά της επικύρωσης της Συνθήκης ΕΜΣ από την Ιρλανδία ενώπιον του High Court Υποστήριξε ότι η Απόφαση 2011/199 εκδόθηκε παράνομα με βάση το 48(6), καθώς μεταβάλλει τις αρμοδιότητες της Ένωσης, και ότι η Συνθήκη ΕMΣ είναι αντίθετη με το ενωσιακό δίκαιο Η προσφυγή απορρίφθηκε και ο Pringle άσκησε αναίρεση ενώπιον του Supreme Court Τo τελευταίο απέστειλε τα παρακάτω προδικαστικά ερωτήματα :

15 Υπόθεση Pringle (C-370/12) ΠΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Η τροποποίηση του ΣΛΕΕ136 βάσει του ΣΕΕ48(6) επέφερε διεύρυνση( ή και περιορισμό) των αρμοδιοτήτων της Ένωσης ; Η ίδρυση του ESM παραβιάζει τις Συνθήκες ή τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης;

16 Υπόθεση Pringle (C-370/12) Νομική βάση Αποκλειστική αρμοδιότητα Ένωσης για τη νομισματική πολιτική(σκ.48-50,σλεε 119(2),3(1)γ', ,282(1) Η Ένωση αναλαμβάνει τον στενό συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών( σκ. 51, ΣΛΕΕ 119(1),2(3),5(1) ) Στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι η σταθερότητα των τιμών ( σκ. 54,ΣΛΕΕ 127(1),282(2)) Εμπίπτουν οι σκοποί και τα μέσα του ESM στον τομέα της νομισματικής πολιτικής ;

17 Υπόθεση Pringle (C-370/12) «Η ΣΛΕΕ, η οποία δεν περιέχει ορισμό της νομισματικής πολιτικής, αναφέρεται, στις σχετικές με την πολιτική αυτή διατάξεις, μάλλον στους σκοπούς παρά στα μέσα της εν λόγω πολιτικής»( σκ.53)

18 Υπόθεση Pringle (C-370/12) ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΚΟΠΟΙ Ο ESM αποβλέπει στη διασφάλιση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ στο σύνολό της -->οικονομική πολιτική(σκ.56) O ESM σκοπεί στην διαχείριση κρίσεων που θα μπορούσαν να ανακύψουν (σκ.59) παρά τα προληπτικά μέτρα (ΣΛΕΕ ) -->οικονομική πολιτική Σταθερότητα των τιμών -->πρωταρχικός σκοπός νομισματικής πολιτικής(σκ.56,96) ΜΕΣΑ Η παροχή χρηματοοικονομικής συνδρομής(έντοκο δάνεια, αγορά κρατικών ομολόγων) από τον ESM δεν εμπίπτει στη νομισματική πολιτική(σκ.57),αλλά συνιστά ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ πτυχή στο Κανονιστικό πλαίσιο για την ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης της Ένωσης (σκ 58) Διαφέρει από 122(2), γιατί πρόκειται για έναν μόνιμο μηχανισμό οικονομικής στήριξης από τα κράτη μέλη και όχι ad hoc συνδρομής(σκ.65,118, ) Η συνδρομή του ESM προέρχεται από τα κράτη μέλη και όχι από την ΕΚΤ (Μη παραβίαση ΣΛΕΕ123, σκ ) Δεν παραβιάζεται η αρχή της μη διάσωσης(σλεε 125):Το κράτος εξακολουθεί να ευθύνεται, καθώς η συνδρομή δεν συνοδεύεται από χαριστικούς όρους ( σκ , ratio, στενή, γραμματική, συστηματική ερμηνεία)

19 Υπόθεση Pringle (C-370/12) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Λόγω των μέσων και των σκοπών ( σκ.60),η ίδρυση του ESM υπάγεται στον τομέα της οικονομικής πολιτικής, που είναι αρμοδιότητα των κρατών,(σκ.68,105) δίχως νa αποτελεί ειδική αρμοδιότητα της Ένωσης βάσει ΣΕΕ/ΣΛΕΕ (σκ.64,67), δεν θίγει την αποκλειστική της αρμοδιότητα για τη νομισματική πολιτική (σκ63,95),ούτε τις διευρύνει (σκ.71-75) Ο ESM δεν συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές των κρατών μελών, αλλά παρέχει συνδρομή υπό αυστηρούς όρους σε κράτη μέλη, που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες (σκ ) Οι αυστηροί όροι (conditionality) αποβλέπουν στην τήρηση του Δικαίου της ΕΕ( βλ. διατάξεις και μέτρα περί συντονισμού) και δεν είναι μέσο συντονισμού( σκ.69,72,112) Άρα, η δράση του ESM δεν περιορίζει τις συντονιστικές αρμοδιότητες της Ένωσης, καθώς δεν θίγεται η αρμοδιότητα του Συμβουλίου να απευθύνει συστάσεις κατά ΣΛΕΕ126 (σκ.113) ούτε η εξουσία του στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης( ΣΛΕΕ122, σκ ) Η τροποποίηση του άρθρου 136 ΣΛΕΕ από το άρθρο 1 της αποφάσεως 2011/199 επιβεβαιώνει, (δηλωτική /declaratory) την υπάρχουσα αρμοδιότητα των κρατών μελών (σκ.184,68,72,109)

20 Υπόθεση Pringle (C-370/12) ΣΧΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Ένα μέτρο οικονομικής πολιτικής για τη σταθερότητα της ζώνης του ευρώ έχει έμμεσες συνέπειες στη σταθερότητα του νομίσματος (σκ.56,93-97) Αύξηση ποσότητα χρήματος / Πληθωρισμός Η συνδρομή του ESM συνοδεύεται από αυστηρούς όρους (136(3)),ώστε να ωθούν το εν λόγω κράτος να εφαρμόζει υγιή δημοσιονομική πολιτική (ΣΛΕΕ 125),να δανείζονται με βάση τη λογική της αγοράς, με συνέπεια "την επίτευξη ενός υπέρτερου στόχου, ήτοι στη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας της νομισματικής ένωσης" (σκ , τελεολογική,ιστορική ερμηνεία, ultima ratio) Ο ESM ως μηχανισμός που υπάγεται στην οικονομική πολιτική τάχθηκε στην υπηρεσία της νομισματικής Ένωσης. Με την ανάθεση καθηκόντων από τον ESM στην ΕΚΤ αυτή υποστηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ένωση (ΣΛΕΕ 282(2), σκ.157,165) Με την ανάθεση καθηκόντων από τον ESM στην Επιτροπή αυτή προάγει το συμφέρον της Ένωσης, επιβλέποντας την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου ( ΣΣΕ17, Σκ.164 )

21 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) *Η απόφαση εκδόθηκε το 2015 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΜΤ (Οριστικές Νομισματικές Συναλλαγές) Ανακοινωθέν Τύπου για τις αποφάσεις του ΔΣ της ΕΚΤ σε σχέση με ορισμένα τεχνικά χαρακτηριστικά των ΟΜΤ του Ευρωσυστήματος στις δευτερογενείς αγορές κρατικών ομολόγων Επιλεκτικότητα και Παραλληλία: η αγορά ομολόγων θα αφορά κράτη, που βρίσκονται ήδη σε πρόγραμμα (EFSF,EFSM,ESM) Αιρεσιμότητα: τα κράτη θα πρέπει να τηρούν τους όρους του προγράμματος Ίση μεταχείριση με ιδιώτες πιστωτές(pari passu) Ομόλογα βραχείας διαρκείας δίχως ποσοτικό περιορισμό OMT, ο "μπαζούκας" του Draghi ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΦΟΡΑΣ Ομαδικές προσφυγές ιδιωτών στο γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο σχετικά με ΟΜΤ Προέβαλαν ως λόγο την παράλειψη της γερμανικής κυβέρνησης να ασκήσει αίτηση ακυρώσεως κατά της ανακοίνωσης Υποστήριξαν ότι οι αποφάσεις σχετικά με τις ΟΜΤ διεύρυναν τις αρμοδιότητες της ΕΚΤ (ultra vires) και παραβιάζουν το ΣΛΕΕ123 Υποστήριξαν ότι αυτή η διεύρυνση παραβιάζει τη δημοκρατική αρχή του γερμανικού συνταγματικού νόμου Το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο ( πρώτη φορά που απευθύνεται στο ΔΕΕ)απέστειλε τα παρακάτω προδικαστικά :

22 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΠΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Η απόφαση του ΔΣ της ΕΚΤ σχετικά με τα ΟΜΤ οδήγησε σε υπέρβαση της αποστολής της ΕΚΤ και σφετερισμό της αρμοδιότητας των κρατών μελών ; Η απόφαση του ΔΣ της ΕΚΤ σχετικά με τα ΟΜΤ οδήγησε σε παραβίαση του ΣΛΕΕ123 ;

23

24 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΠΑΡΑΔΕΚΤΟ ΠΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ «Ανακοίνωση ενός καθόλα κανονιστικού προγράμματος για το μέλλον με αρκετά ακριβείς όρους και ρυθμιστικό προσανατολισμό» ( Γενικός Εισαγγελέας)

25 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ Αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης (ΕΣΚΤ) στη νομισματική πολιτική (σκ.34-41,σλεε 119(2),(3),ΣΛΕΕ127(1),ΣΛΕΕ282) Πρωταρχικός στόχος του ΕΣΚΤ είναι η σταθερότητα των τιμών, στηρίζοντας παράλληλα τις γενικές οικονομικές πολιτικές (σκ.43-44,πρωτόκολλο ΕΣΚΤ,ΣΛΕΕ 119(2),ΣΛΕΕ127,ΣΛΕΕ282) Απαγόρευση νομισματικής χρηματοδότησης (ΣΛΕΕ123) Εμπίπτουν οι αρμοδιότητες που ανατίθενται στην ΕΚΤ με τις OMT στον τομέα της νομισματικής πολιτικής; H Gauweiler είναι το «αρνητικό» της Pringle Τα ίδια ερωτήματα υπό την αντίστροφη οπτική τέθηκαν στην Pringle

26 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) Δεν υπάρχει ορισμός της νομισματικής πολιτικής, αλλά αυτή καθορίζεται από τα μέσα και τους σκοπούς (σκ.42, βλ και Pringle)

27 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΚΟΠΟΙ Το ΟΜΤ αποσκοπεί στη διασφάλιση της ορθής μεταδόσεως της νομισματικής πολιτικής και του ενιαίου χαρακτήρα της, συμβάλλοντας στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών (σκ ,σκ.73,77,78,80,98,ΣΛΕΕ 127(1)) Η αγορά ομολόγων μειώνει τα επιτόκια αυτών, προστατεύοντας την ευρωζώνη από υπερβολικά ασφάλιστρα κινδύνου(σκ.76,78) Η παρέμβαση του ΕΣΚΤ «εξαρτάται απολύτως από τους τυχόν κλυδωνισμούς του μηχανισμού μεταδόσεως της νομισματικής πολιτικής» και όχι μόνο από την τήρηση κάποιου προγράμματος(σκ.62) ESM για διασφάλιση της -->ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ σταθερότητας της Ευρωζώνης ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ σκ.64 ΕΣΚΤ για σταθερότητα των τιμών -->ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΣΑ Ο σκοπός «χρωματίζει» το μέσο(σκ.45-46,64) Οι συναλλαγές της ΕΚΤ με τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (μέσω αγοράς και πώλησης διαπραγματεύσιμων τίτλων) εμπίπτουν στα μέσα της νομισματικής πολιτικής(σκ.54) Η ΕΣΚΤ δεν υποχρεούται να παρεμβαίνει με μέτρα που αφορούν το σύνολο των κρατών της Ευρωζώνης(επιλεκτικός χαρ/ρας, σκ.55,86,87,89) Όταν το μέσο της αγοράς κρατικών ομολόγων στις δευτερογενείς αγορές διενεργείται από τον ΕΣΚΤ, εμπίπτει στη νομισματική πολιτική(σκ.63) Η δράση του ΕΣΚΤ είναι ανεξάρτητη από τη δράση του ESM (σκ65)

28 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Λόγω των μέσων και των σκοπών το πρόγραμμα OMT εμπίπτει στον τομέα της νομισματικής πολιτικής(σκ.56) και η ΕΚΤ δεν σφετερίζεται την αρμοδιότητα των κρατών μελών για την οικονομική πολιτική.

29 Υπόθεση Gauweiler (C-62/14) ΣΧΕΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Ένα μέτρο εξακολουθεί να υπάγεται στη νομισματική πολιτική (ΟΜΤ) ακόμα και αν συμβάλλει στη σταθερότητα της ζώνης του ευρώ(σκ.51-52) Το πρόγραμμα ΟΜΤ συνοδεύεται από την τήρηση προγραμμάτων προσαρμογής, ενισχύοντας τα κίνητρα για υιοθέτηση δημοσιονομικής πολιτικής και την επίτευξη των στόχων της οικονομικής πολιτικής. Παρά τις έμμεσες συνέπειες, εξακολουθεί να είναι μέτρο νομισματικής πολιτικής (σκ.57-59,σλεε127(1),σλεε282(2) ) και η ΕΣΚΤ τηρεί την κατευθυντήρια αρχή για υγιή δημοσιονομικά(σλεε119(3),σλεε127(1),σκ.61) Το μέτρο της νομισματικής πολιτικής (ΟΜΤ)δεν θίγει την αποτελεσματικότητα της οικονομικής,διότι τα προγράμματα προσαρμογής εξακολουθούν να δεσμεύουν τα κράτη μέλη(σκ.60) Η απαγόρευση του ΣΛΕΕ123 σκοπεί στην παρότρυνση των κ.μ. να ακολουθούν υγιή δημοσιονομική πολιτική (σκ.100),όπως επιβεβαιώνουν τα άρθρα ΣΛΕΕ 119(2),ΣΛΕΕ127(1),ΣΛΕΕ282(2)(σκ.94,109,111,114) Για να μην καταστρατηγείται η απαγόρευση του ΣΛΕΕ123, η παρέμβαση της ΕΚΤ πρέπει να συνοδεύεται με επαρκείς εγγυήσεις (σκ ) Επειδή η αγορά των ομολόγων(ομτ)εξαρτάται από την τήρηση προγραμμάτων προσαρμογής, τα κράτη δεν παραιτούνται από την εξυγίανση των οικονομικών τους και άρα, δεν παραβιάζεται το ΣΛΕΕ 123 (σκ ,123)

30 ΔΙΑΦΟΡΕΣ-ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΟΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ PRINGLE-GAUWEILER Η GAUWEILER αποτελεί το «αρνητικό» της PRINGLE, εξετάζοντας τα ίδια ζητήματα από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής. Δεν υπάρχει ορισμός της νομισματικής πολιτικής στη ΣΛΕΕ ( PRINGLE σκ.53, GAUWEILER, σκ.42) Κρίσιμος είναι ο σκοπός, για να χαρακτηριστεί ένα μέτρο τμήμα της οικονομικής ή νομισματικής πολιτικής ( PRINGLE σκ 56,60,133, GAUWEILER σκ.64,98). Οι έμμεσες συνέπειες δεν είναι καθοριστικές, για να χαρακτηριστεί ένα μέτρο τμήμα της οικονομικής ή νομισματικής πολιτικής (PRINGLE σκ.56, GAUWEILER σκ.51,52). Η απαγόρευση της νομισματικής χρηματοδότησης του ΣΛΕΕ123 ( GAUWELER, σκ 94,109,111,114,120,121) και η ρήτρα του no bail-out του ΣΛΕΕ125 (PRINGLE, σκ 135)λειτουργούν ως κίνητρα, για να ακολουθούν τα κράτη υγιή δημοσιονομική πολιτική.

31 Υπόθεση Dowling (C-41/15) ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ *Η υπόθεση εκδόθηκε το 2016 Δεύτερη Οδηγία 77/91/ΕΟΚ Οδηγία 2001/24/ΕΚ Κανονισμός 407/2010/ΕΕ (για τη θέσπιση του ΕΜΧΣ) Εκτελεστική Απόφαση 2011/77/ΕΕ Act 2010(ιρλανδικό δίκαιο) ΣΛΕΕ 49,65,107,119,120,126 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΦΟΡΑΣ Το Μνημόνιο Κατανόησης ανάμεσα σε ΕΕ-Ιρλανδία επέβαλε την ανακεφαλαιοποίηση των ημεδαπών τραπεζών Το ΔΣ της ILP αρνήθηκε να αυξήσει το μετοχικό κεφάλαιο.κύριος μέτοχος της ILP ήταν η ILPGH AE. To High Court εξέδωσε διαταγή που προέβλεπε την έκδοση νέων μετοχών υπέρ του Υπουργού Οικονομικών με τιμή κατώτερη της ονομαστικής αξίας Η έκδοση των μετοχών έγινε χωρίς τη συναίνεση της ΓΣ της ILP( σε αντίθεση με όσα προέβλεπε η Δεύτερη Οδηγία) Έτσι ο Υπουργός κατέστη κάτοχος του 99,2% των μετοχών Αίτηση ακύρωσης κατά της διαταγής από μέλη του ΔΣ της ILP και παράλληλα μετόχους της ΑΕ Το High Court υπέβαλε προδικαστικό με τα παρακάτω ερωτήματα :

32 Υπόθεση Dowling (C-41/15) ΠΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ : Απαγορεύει η Δεύτερη Οδηγία την έκδοση της διαταγής του High Court ; Αντιβαίνει η διαταγή του High Court στο Ενωσιακό δίκαιο ;

33 Υπόθεση Dowling (C-41/15) ΣΧΕΣΕΙΣ Ο ΕΜΧΣ χορήγησε χρηματοδοτική ενίσχυση στην Ιρλανδία στο πλαίσιο προγράμματος(σκ.8-10) Νομική βάση για την ίδρυση του αποτέλεσε το ΣΛΕΕ122(2) με τον οποίο εκδόθηκε ο Κανονισμός 407/2010/ΕΕ(θέσπιση του ΕΜΧΣ) Αποτέλεσε μηχανισμό ενίσχυσης εντός του ενωσιακού πλαισίου Η χρηματοδοτική στήριξη της Ιρλανδίας απέβλεπε στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ένωσης(σκ.46,50) Προς τον σκοπό αυτό εκδόθηκε δικαστική διαταγή που επέβαλε την ανακεφαλαιοποίησης της Τράπεζας προς αποτροπή της πτώχευσής της(σκ.48) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : Ένα εξαιρετικό μέτρο,όπως η επίμαχη διαταγή,δεν αντιβαίνει στο Ενωσιακό δίκαιο σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος κράτους μέλους και με σκοπό την αποτροπή συστημικού κινδύνου και τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Ένωσης (σκ.50,51,53,54,55)

34 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ 5.ΚΡΙΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Θεσμική ασυμμετρία της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης Θεσμική ανεπάρκεια ΟΝΕ- «Ακτιβισμός» Δικαστηρίου σε περίοδο κρίσης Θέσπιση ενωσιακών και μη μηχανισμών για την αντιμετώπιση της κρίσης Η παρέμβαση της Ένωσης στην οικονομική πολιτική ακρωτηριάζει αυτή την εθνική τους αρμοδιότητα Οικονομική πολιτική Sui generis αρμοδιότητα Δεν υπάρχει ορισμός της νομισματικής πολιτικής Η αρχή της μη διάσωσης δεν σημαίνει αρχή της μη συνδρομής Η νομισματική πολιτική δεν είναι ουδέτερη, αλλά μπορεί να έχει θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα στην οικονομική και τους προϋπολογισμούς των κρατών Η οικονομική και νομισματική πολιτική αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, οι οποίες, όμως ίσως και για λόγους νομικού φορμαλισμού-διακρίνονται λόγω των σκοπών τους

35

36 Βιβλία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γκόρτσος Χρήστος (2014) Εισαγωγή στο δίκαιο της οικονομικής και νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ), Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη Παπαδοπούλου Ρεβέκκα-Εμμανουέλα (2017) Ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η οικονομική κρίση, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη Πλιάκος Αστέρης (2018) ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΘΕΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη Χριστιανός Βασίλειος (2011) Εισαγωγή στο δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη Χρυσομάλλης Μ. (2018) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Οικοδόμηση, Εμβάθυνση, Ζητήματα Δημοκρατίας και Κράτους Δικαίου, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη Άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά Περάκης Μανώλης, Παρουσίαση και σχολιασμός της απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Pringle (C ) σε σχέση με το ευρωπαϊκό μηχανισμό σταθερότητας και την υπό αυστηρούς όρους χρηματοοικονομική βοήθεια προς κράτος μέλος της ευρωζώνης, Νομικό Βήμα τόμος 61, σελ Χρυσομάλλης Μ.Δ., Παρουσίαση, Η υπόθεση Pringle (C-370/12) ενώπιον του ΔΕΕ Παρουσίαση Σχόλιο Η αμφισβήτηση της νομιμότητας της ίδρυσης του ΕΜΣ ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

37 %CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B5%CF%83%CE%BA%CF%84-%CE%BD%CE%B1-%CF%85%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%B5% CF%84%CE%B5%CE%AF-%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B3/

38 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας!