ΣΧΟΛΙΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΚΠΟΙΖΩ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ. ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ν.3869/10» Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ

Transcript

1 ΣΧΟΛΙΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΚΠΟΙΖΩ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ν.3869/10» Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ Η ΕΚΠΟΙΖΩ εκφράζει την αντίθεσή της τόσο επί της αρχής όσο και σχετικά με τα επιμέρους στοιχεία των μέτρων αυτών. Δεν αφορούν παρά έναν πολύ περιορισμένο αριθμό δανειοληπτών, καθώς αποκλείονται οι επιτηδευματίες, ενώ θα πρέπει να συντρέχουν πολλές προϋποθέσεις σωρευτικά. Τα συγκεκριμένα κριτήρια είναι αυθαίρετα, αφού δε λαμβάνουν υπόψη το εισοδηματικό προφίλ των δανειοληπτών και άδικα, καθώς αναμένεται να αφήσουν χιλιάδες νοικοκυριά, που δε θα πληρούν όλες τις παραπάνω προϋποθέσεις, έξω από τις ρυθμίσεις. Πιο συγκεκριμένα, η εμπειρία της ΕΚΠΟΙΖΩ καταδεικνύει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δανειοληπτών δυσκολεύονται να κρατήσουν ενήμερο το στεγαστικό τους δάνειο, συχνά αναλαμβάνοντας χρέη από πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά δάνεια, ενώ ο μέσος όρος δανεισμού υπερβαίνει το ποσό των ευρώ (ποσό που κρίνεται εύλογο αν ληφθούν υπόψη οι συνθήκες δανεισμού τα προηγούμενα έτη σε συνάρτηση με την άνοδο των αξιών ακινήτων). Παράλληλα, διαρκώς αυξάνεται ο αριθμός μικροεπιχειρηματιών που αδυνατούν να καλύψουν τις στεγαστικές/προσωπικές δανειακές υποχρεώσεις και δεν μπορούν να ΕΚΠΟΙ ΖΩ: Μέλος της ΔΙ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤ ΩΝ (CI), του ΕΥΡΩΠΑΪ ΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙ ΟΥ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤ ΩΝ (BEUC), και της ΠΑΝΕΛΛΗΝΙ ΑΣ ΟΜΟΣ ΠΟΝΔΙ ΑΣ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤ ΩΝ ( Π. ΟΜ. Ε. Κ.) «Η ΠΑΡΕΜΒΑΣ Η» ΑΘΗΝΑ: ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ 17, Τ.Κ ATHENS: 17 STOURNARI STR., Z. C Tel Fax ΘΕΣΣΑΛΟNΙ ΚΗ: ΑΡΙ ΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, Τ.Κ THESSALONIKI: 7, ARISTOTELOUS STR., Z.C Tel Fax ΠΑΤΡΑ: ΦΙ ΛΟΠΟΙ ΜΕΝΟΣ 51,Τ.Κ PATRAS: 51, FILOPIMENOS STR. Z.C Tel Fax URL: info@ekpizo.gr,

2 υπαχθούν ούτε στις διατάξεις του Πτωχευτικού Κώδικα ούτε στο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Εξάλλου, η μείωση των δόσεων στο 30% των εισοδημάτων αποδεικνύει ότι δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης η εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης στους δανειολήπτες: τα περισσότερα εισοδήματα, με ευθύνη των τελευταίων κυβερνήσεων, δεν ξεπερνούν τα ευρώ μηνιαίως, την ίδια στιγμή που ο δανειολήπτης θα καλείται να πληρώνει υπέρογκους φόρους και φυσικά τις δόσεις των καταναλωτικών προϊόντων που τίθενται εκτός ρύθμισης. Προτάσεις βελτίωσης του προγράμματος I. Προϋποθέσεις ένταξης 1. Να υπαχθούν και τα ληξιπρόθεσμα δάνεια, ακόμα και αν έχουν καταγγελθεί καθώς και τα υπόλοιπα δάνεια (δάνεια με εξασφάλιση επί άλλων ακινήτων, καταναλωτικά και ανοικτά δάνεια, πιστωτικές κάρτες) 2. Το όριο του δανειακού υπολοίπου να ανέβει στο ποσό των ευρώ 3. Να συμπεριληφθούν στη ρύθμιση και οι επιτηδευματίες (ελεύθεροι επαγγελματίες και έμποροι) 4. Το εισοδηματικό όριο να ανέβει στο ποσό των ευρώ ΙΙ. Όροι ρύθμισης 1. To προνομιακό επιτόκιο (βασικό επιτόκιο ΕΚΤ + 0,75%) των ενυπόθηκων δανείων να ισχύει για όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες 2. Τα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων και των πιστωτικών καρτών να μειωθούν στο νόμιμο δικαιοπρακτικό επιτόκιο (σήμερα 6,5%) 3. Για τους ανέργους η άτοκη περίοδος χάριτος να επεκταθεί σε όλη την τετραετία χωρίς την υποχρέωση καταβολής τόκων, με εξάμηνη επανεξέταση σχετικά με την εργασιακή κατάσταση του αιτούντος

3 4. Επέκταση της αναστολής των πλειστηριασμών για όλα τα νοικοκυριά, όπως ισχύει, για 3 έτη. Β. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟΥ Ν.3869/2010 Αρκετές από τις τροποποιήσεις του Ν.3869/2010 βρίσκονται προς την ορθή κατεύθυνση. Υπάρχουν ωστόσο, σε σχέση με τις ανάγκες που έχουν καταγραφεί (αλλά και προηγούμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες), σημαντικές ελλείψεις και ανεπάρκειες. Εξάλλου, αρκετές δυστυχώς διατάξεις είναι νομοτεχνικά πλημμελείς, με τον κίνδυνο, αν δεν βελτιωθούν, να οδηγήσουν στην πρόκληση σοβαρών προβλημάτων στην εφαρμογή του νόμου. 1) Το σχέδιο νόμου δεν επεκτείνει τελικά την εφαρμογή του νόμου σε φυσικά πρόσωπα που ασκούν την εμπορική τους δραστηριότητα με την προσωπική τους εργασία και για βιοπορισμό. Υπενθυμίζεται ότι αντίστοιχη διάταξη εμπεριεχόταν σε νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία μολονότι έλαβε την έγκριση της τρόικα, τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Το ΠΑΣΟΚ μάλιστα είχε αναλάβει προεκλογική δέσμευση, ενώ εμπεριεχόταν και σε πρόταση νόμου που είχε καταθέσει πριν από λίγους μήνες. Υπενθυμίζουμε την εν λόγω διάταξη την εισαγωγή της οποίας θεωρούμε αναγκαία, καθώς θα ανακούφιζε αρκετούς βιοπαλαιστές εμπόρους που έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής: «Στο τέλος του άρθρου 1 του ν. 3869/2010 (Α 130) προστίθεται παράγραφος που έχει ως εξής: «Δεν έχουν πτωχευτική ικανότητα ιδίως φυσικά πρόσωπα που διενεργούν κατά σύνηθες επάγγελμα εμπορικές πράξεις, αν είναι αυτοαπασχολούμενοι, δεν απασχολούν κατά την άσκηση του επαγγέλματος αυτού τα τελευταία τέσσερα έτη πριν την κατάθεση της αίτησης πέραν του ενός εργαζόμενου σε σχέση εξαρτημένης εργασίας και οι οφειλές από τις εμπορικές πράξεις δεν υπερβαίνουν το ποσόν των είκοσι πέντε χιλιάδων ευρώ». 2) Από την παραπάνω νομοθετική πρωτοβουλία θα θέλαμε επίσης να επισημάνουμε το γεγονός ότι απουσιάζει και η καθιέρωση του δικαιώματος του πολίτη να έχει έναν προστατευμένο από κατασχέσεις τραπεζικό λογαριασμό μέχρι το ύψος των (έστω 1.500) ευρώ. Το εν λόγω δικαίωμα έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς η δυνατότητα διενέργειας τραπεζικών συναλλαγών που είναι εξαιρετικής σημασίας για τη σύγχρονη καθημερινότητά

4 τους, καθώς διευκολύνει καθοριστικά τη συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή (διενέργεια συναλλαγών, πληρωμή λογαριασμών, εξοικονόμηση χρόνου, διαφύλαξη ενός ελάχιστου ποσού για την κάλυψη βασικών βιοτικών αναγκών). Τούτο δε μάλιστα ενόψει και του γεγονότος ότι πλέον, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής, όλο και περισσότερο υποχρεούνται οι πολίτες να διεκπεραιώνουν τις συναλλαγές του μέσω των τραπεζών ή πιστωτικών καρτών. 3) Η κατάργηση της υποχρεωτικότητας του εξωδικαστικού συμβιβασμού ενδεχομένως θα έχει ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των αιτήσεων που σωρεύονται στα ειρηνοδικεία, καθώς θα παύσει να λαμβάνει χώρα το φιλτράρισμα των υποθέσεων από τους φορείς που διαμεσολαβούν. Η αποτυχία της διαδικασίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με: (a) Πρόβλεψη επίτευξης εξωδικαστικού συμβιβασμού εφόσον συναινεί το 51% των ενυπόθηκων δανειστών (b) Παροχή κινήτρων στα πιστωτικά ιδρύματα (πχ. φορολογικά) για την επίτευξη συμβιβασμού. 4) Με την παρ. 1 του άρθρου 12 προβλέπεται ότι η αίτηση του οφειλέτη «πρέπει» να συνοδεύεται με τα «έγγραφα που έχει στη διάθεσή του σχετικά με την περιουσία του, τα κάθε φύσης εισοδήματά του, τους πιστωτές και τις απαιτήσεις τους. Η διάταξη αυτή, με τη γενικότητα μάλιστα που έχει, θα οδηγήσει μετά βεβαιότητας στην πράξη πολλές αιτήσεις να κρίνονται απαράδεκτες επειδή δεν προσκομίστηκαν σχετικά έγγραφα. Προτείνουμε να απαλειφθεί και να διατηρηθεί η διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 4 του ν. 3869/2010 που δεν συνεπάγεται κύρωση, στην οποία αντί μηνός, όπως προβλέπει, θα μπορούσαν πράγματι τα έγγραφα αυτά να προσκομίζονται με την υποβολή της αίτησης. 5) Προβλέπεται ελάχιστη καταβολή για τη προσωρινή μέχρι την εκδίκαση του δικαστηρίου ρύθμιση του 10% της μηνιαίας δόσης και τουλάχιστον 40 ευρώ. Στο κείμενο της διάταξης δεν διευκρινίζεται αν πρόκειται για τα 40 ευρώ είναι η ελάχιστη συνολική δόση, στην εισηγητική έκθεση αναφέρεται, ωστόσο, ότι είναι η δόση ανά προϊόν. Με δεδομένο ότι οι καταναλωτές έχουν οφειλές προς πολλές τράπεζες και μάλιστα από πολλά προϊόντα, η εν λόγω ρύθμιση θα οδηγήσει σε ιδιαίτερα υψηλά ποσά και αποκλεισμούς, που ενδεχομένως δεν θα αντιμετωπιστούν από την επίκληση της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του ν. 3869/2010. Εξάλλου, στους λογαριασμούς ανοικτής πίστωσης δεν προσδιορίζεται μηνιαία δόση. Σε κάθε

5 περίπτωση η όποια ελάχιστη καταβολή θα πρέπει να γίνεται για την αναστολή μόνο των διωκτικών μέτρων, και όχι ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη διαδικασία, και πάντως δεν θα πρέπει να παραγνωρίζει το πραγματικό εισόδημα του οφειλέτη. 6) Η περίοδος ρύθμισης (δοκιμασίας) αυξάνεται ουσιαστικά από τέσσερα σε πέντε έτη. Τούτο δε ενώ διεθνώς επικρατεί η τάση για περαιτέρω μείωση (οι περισσότερες σύγχρονες νομοθεσίες προσανατολίζονται στα τρία έτη) και για ορισμένες κατηγορίες οφειλετών σε ακόμη λιγότερο. Ωστόσο, όλοι πλέον επισημαίνουν την ανάγκη για ταχύτερα αποτελέσματα απαλλαγής στην εν λόγω διαδικασία (βλ. την έκθεση του ΔΝΤ για την υπερχρέωση στις ευρωπαϊκές, ιδίως νότιες χώρες, από τον περασμένο Φεβρουάριο). 7) Το σχέδιο νόμου δεν καθιστά σαφές ότι η περίοδο ρύθμισης της οφειλής των τριών έως πέντε ετών αρχίζει από την κατάθεση της αίτησης. Η προσθήκη παρ. 4 στο άρθρο 9 του ν. 3869/2010 που γίνεται με το άρθρο 17 παρ. 3 του σχεδίου νόμου επιτείνει τη σύγχυση. Προτείνουμε να επισημανθεί. Εξάλλου, το σχέδιο προβλέπει στην παράγραφο αυτή ότι ο οφειλέτης θα πρέπει να καταβάλλει τη διαφορά από τις προηγούμενες δόσεις μέσα σε ένα έτος από την έκδοση της απόφασης. Τούτο ενδέχεται να οδηγήσει σε υπέρμετρες δόσεις το έτος αυτό καθώς ο οφειλέτης εκτός από αυτά που θα πρέπει να καταβάλει μέσα στο έτος αυτό με βάση την απόφαση θα πρέπει να καταβάλει και τις διαφορές από τα προηγούμενα χρόνια. Μάλιστα, τα προηγούμενα θα πρέπει να καταβάλλει εντόκως, δίχως τούτο να δικαιολογείται και πάντως δίχως να διασφαλίζεται έστω ένα μετριοπαθές επιτόκιο. Με βάση τις ορθότερες αντίστοιχες ρυθμίσεις στα προαναφερθέντα σχέδια ή προτάσεις νόμων προτείνουμε μετά το πρώτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3869/2010 να προστεθεί το ακόλουθο: «Το κατά το προηγούμενο εδάφιο χρονικό διάστημα αρχίζει με την κατάθεση της αίτησης της παραγράφου 1 του άρθρου 4 στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο. Σε περίπτωση που οι πραγματοποιηθείσες μετά την κατάθεση της αίτησης καταβολές στους πιστωτές υπολείπονται αυτών που ορίζονται με την απόφαση του δικαστηρίου, ο οφειλέτης έχει το δικαίωμα να εξοφλήσει, εντόκως από την έκδοση της απόφασης, το υπολειπόμενο ποσόν μέχρι το ( ένα έτος απάνω από την περίοδο ρύθμισης ) έτος από την κατάθεση της αίτησης της παραγράφου 1 του άρθρου 4 ή μέσα σε ένα έτος από την έκδοση της

6 απόφασης με επιτόκιο αυτό των Πράξεων Κύριας Αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προσαυξημένο κατά δυό εκατοστιαίες μονάδες.» 8) Από το αρμόδιο Υπουργείο, πριν την κατάθεση του σχεδίου νόμου, είχε διατυμπανιστεί η σύναψη εξωδικαστικού συμβιβασμού με τη σύμφωνη γνώμη του 51% των πιστωτών. Δυστυχώς, η αδυναμία του να το πραγματοποιήσει ή να αναγνωρίσει το ατελέσφορο της αναγγελίας αυτής, οδηγεί σε μία επέμβαση επί των διατάξεων για τον δικαστικό συμβιβασμό που εντέλει κινδυνεύει να αχρηστεύσει και αυτόν. Έτσι μετονομάζει τον «δικαστικό συμβιβασμό» σε «προδικαστικό συμβιβασμό», ενώ η διαδικασία χάνει την ευελιξία της αφού δεν προβλέπεται η δυνατότητα του οφειλέτη να επανέλθει με τροποποιημένο σχέδιο ρύθμισης που θα αξιοποιεί τις παρατηρήσεις των πιστωτών. 9) Λόγω του μεγάλου πλήθους νομοτεχνικών πλημμελειών θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη να τύχει εγκαίρως νομοτεχνικής επεξεργασίας το σχέδιο νόμου από την ΚΕΝΕ. Σε κάθε περίπτωση επιφυλασσόμαστε να καταθέσουμε περαιτέρω προτάσεις βελτιώσεων. 10) Η κατάργηση της διαδικασίας με το άρθρο 14 των ασφαλιστικών μέτρων αποτελεί μια δικονομικά ακραία τροποποίηση που αφήνει έκθετο τον αιτούντα σε περίπτωση απόρριψης της προσωρινής διαταγής. Η διαδικασία της προσωρινής διαταγής δεν αποτελεί διαδικασία ουσίας, κατά την οποία εκτίθενται στην έκταση που είναι αναγκαίο οι νομικοί και πραγματικοί ισχυρισμοί της κάθε πλευράς, αλλά αποτελεί ένα δικονομικό μέσο στο οποίο προέχει ο χαρακτήρας της αμεσότητας και της οικονομίας, ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία η δυνατότητα προσφυγής του αιτούντα με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. 11) Η καταβολή ποσού μέχρι το 80% της αντικειμενικής αξίας της κύριας κατοικίας αποτελεί μια θετική τροποποίηση, θα πρέπει όμως να προβλέπεται η δυνατότητα εκτίμησης της αξίας από το δικαστή ακόμα και κάτω από την αντικειμενική, δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά ακινήτων. 12) Άρθρο 11 παρ. 4. Η αύξηση του διαστήματος μέσα στο οποίο υποχρεούνται τα τραπεζικά ιδρύματα να προσκομίζουν αναλυτική κατάσταση οφειλών από 5 σε 10 εργάσιμες ημέρες είναι αδικαιολόγητη, δεδομένου ότι σχεδόν 3 έτη μετά την έναρξη της εφαρμογής του νόμου το διάστημα των 5 εργασίμων ημερών κρίνεται περισσότερο από επαρκές.