ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ"

Τρυφωσα Ζάνος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 1 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. γ Α3. δ Α4. β Α5. α 2 β 5 γ 6 δ 1 ε 3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Β Β1. Σχολικό βιβλίο, σελ. 126: Για το σκοπό αυτό βρίσκονται παράλληλα σε εξέλιξη προγράμματα προσδιορισμού της αλληλουχίας άλλων ειδών, τα οποία θα συμβάλουν στην αποκάλυψη των εξελικτικών σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ των ειδών. Έτσι βρίσκονται σε εξέλιξη προγράμματα χαρτογράφησης γονιδιωμάτων οργανισμών όπως είναι το πρόβατο, ο σκύλος, η αγελάδα, διάφορα έντομα, ο γεωσκώληκας, καθώς και πολλοί μικροοργανισμοί. Β2. Σχολικό βιβλίο, σελ. 70, 75, 77: Αλληλόμορφα γονίδια είναι αυτά που βρίσκονται στην ίδια θέση στα ομόλογα χρωμοσώματα και ελέγχουν την ίδια ιδιότητα, δηλαδή οι διαφορετικές μορφές του ιδίου χαρακτήρα. Στα διπλοειδή κύτταρα υπάρχουν δύο αλληλόμορφα για μία ορισμένη γενετική θέση. Εάν σ ένα πληθυσμό ατόμων βρούμε περισσότερα από δύο αλληλόμορφα για μία γενετική θέση. τότε τα αλληλόμορφα αυτά ονομάζονται πολλαπλά αλληλόμορφα. Όταν στα ετερόζυγο άτομα εκφράζονται και τα δύο αλληλόμορφα ενός γονιδίου, στην περίπτωση αυτή τα γονίδια ονομάζονται συνεπικρατή.

126: Για το σκοπό αυτό βρίσκονται παράλληλα σε εξέλιξη προγράμματα προσδιορισμού της αλληλουχίας άλλων ειδών, τα οποία θα συμβάλουν στην αποκάλυψη των εξελικτικών σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ των

2 2 Β3. Σχολικό βιβλίο, σελ. 28, 30: DNA πολυμεράσες επιδιορθώνουν επίσης λάθη που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της αντιγραφής. Μπορούν, δηλαδή, να «βλέπουν» και να απομακρύνουν νουκλεοτίδιο που οι ίδιες τοποθετούν, κατά παράβαση του κανόνα της συμπληρωματικότητας, και να τοποθετούν τα σωστά. Ταυτόχρονα DNA πολυμεράσες απομακρύνουν τα πρωταρχικά τμήματα RNA και τα αντικαθιστούν με τμήματα DNA. Η αντιγραφή του DNA είναι απίστευτα ακριβής, μόνο ένα νουκλεοτίδιο στα μπορεί να ενσωματωθεί λάθος. Τα λάθη που δεν επιδιορθώνονται από τις DNA πολυμεράσες, επιδιορθώνονται σε μεγάλο ποσοστό από ειδικά επιδιορθωτικά ένζυμα. Έτσι ο αριθμός των λαθών περιορίζεται στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς στο ένα στα 10 10! ΘΕΜΑ Γ Γ1. Σχολικό βιβλίο, σελ : Βακτήρια-ξενιστές δέχονται σε μικρό ποσοστό πλασμίδια, μερικά από τα οποία είναι ανασυνδυασμένα. Συνήθως χρησιμοποιούνται ως ξενιστές, βακτήρια που δεν έχουν πλασμίδια και επομένως είναι ευαίσθητα σε αντιβιοτικά. Για να μπει ένα πλασμίδιο μέσα στο βακτήριο, τα τοιχώματα του βακτηρίου γίνονται παροδικά διαπερατά σε μακρομόρια, μέσα από κατάλληλη επεξεργασία. Διαδικασία μετασχηματισμού ενός βακτηρίου: Με την περιοριστική ενδονουκλεάση EcoRI κόβουμε το DNA δότη σε συγκεκριμένο σημείο, δημιουργώντας μονόκλωνα άκρα με αζευγάρωτες βάσεις. Με την ίδια περιοριστική ενδονουκλεάση κόβουμε το πλασμίδιο (φορέας κλωνοποίησης) σε συγκεκριμένο σημείο με αποτέλεσμα το κυκλικό μόριο να γίνει γραμμικό που να φέρει τα ίδια μονόκλωνα άκρα με αζευγάρωτες βάσεις. Τα δύο είδη DNA, δότη και πλασμιδίου, αναμιγνύονται επειδή φέρουν τα ίδια μονόκλωνα άκρα με αζευγάρωτες βάσεις και ενώνονται μεταξύ τους με το ένζυμο DNA δεσμάση. Γίνεται μετασχηματισμός των βακτηρίων με την εισαγωγή πλασμιδίων (κάποια απ αυτά είναι ανασυνδυασμένα). Στο θρεπτικό υλικό της καλλιέργειας αναπτύσσονται: βακτήρια που δεν είναι μετασχηματισμένα και βακτήρια που είναι μετασχηματισμένα, κάποια από τα οποία φέρουν πλασμίδια με ανασυνδυασμένο DNA και κάποια φέρουν πλασμίδια χωρίς ανασυνδυασμένο DNA. Συνεπώς, τα βακτήρια που επιζούν, αν στο θρεπτικό υλικό της καλλιέργειας προσθέσουμε το αντιβιοτικό αμπικιλίνη είναι τα

Ταυτόχρονα DNA πολυμεράσες απομακρύνουν τα πρωταρχικά τμήματα RNA και τα αντικαθιστούν με τμήματα DNA. Η αντιγραφή του DNA είναι απίστευτα ακριβής, μόνο ένα νουκλεοτίδιο στα 100.

3 3 μετασχηματισμένα βακτήρια λόγω της ικανότητας ανάπτυξής τους παρουσία αμπικιλίνης επειδή το πλασμίδιο φέρει το γονίδιο ανθεκτικότητας στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό. Γ2. Σχολικό βιβλίο, σελ : Αν στο θρεπτικό υλικό καλλιέργειας προσθέσουμε τετρακυκλίνη αφενός δεν επιζούν τα βακτήρια που δεν είναι μετασχηματισμένα και αφετέρου δεν επιζούν τα μεταχηματισμένα βακτήρια που φέρουν ανασυνδυασμένα πλασμίδια επειδή σ αυτά με τη δράση της EcoRI έχει κοπεί το DNA του γονιδίου της τετρακυκλίνης. Γ3. Σχολικό βιβλίο, σελ. 108: Η παρουσία ή απουσία Ο 2 μπορεί να βοηθήσει ή να αναστείλει την ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Υπάρχουν μικροοργανισμοί που για την ανάπτυξή τους απαιτούν υψηλή συγκέντρωση Ο 2 (υποχρεωτικά αερόβιοι) όπως τα βακτήρια του γένους Mycobacterium (δοκιμαστικός σωλήνας 1). Υπάρχουν μικροοργανισμοί όπως τα βακτήρια του γένους Clostridium (δοκιμαστικός σωλήνας 2) για τους οποίους το Ο 2 είναι τοξικό (υποχρεωτικά αναερόβιοι). Άλλοι μικροοργανισμοί, όπως οι μύκητες που χρησιμοποιούνται στην αρτοβιομηχανία, ανήκουν στην κατηγορία των μικροοργανισμών (δοκιμαστικός σωλήνας 3) που αναπτύσσονται παρουσία Ο 2 με ταχύτερο ρυθμό απ' ότι απουσία Ο 2 (προαιρετικά αερόβιοι). Γ4. Σχολικό βιβλίο, σελ : Το βακτήριο Agrobacterium tumefaciens, το οποίο ζει στο έδαφος, διαθέτει τη φυσική ικανότητα να μολύνει φυτικά κύτταρα μεταφέροντας σ' αυτά ένα πλασμίδιο που ονομάζεται Ti. Το πλασμίδιο Ti ενσωματώνεται στο γενετικό υλικό των φυτικών κυττάρων, και δημιουργεί εξογκώματα (όγκους) στο σώμα των φυτών. Οι ερευνητές, αφού απομόνωσαν το πλασμίδιο από το βακτήριο, κατόρθωσαν να απενεργοποιήσουν τα γονίδια που δημιουργούν τους όγκους τοποθετώντας στο πλασμίδιο το γονίδιο που θα προσδώσει στο φυτό μία επιθυμητή ιδιότητα. Το ανασυνδυασμένο πλασμίδιο εισάγεται σε φυτικά κύτταρα που αναπτύσσονται σε ειδικές καλλιέργειες στο εργαστήριο. Τα τροποποιημένα αυτά φυτικά κύτταρα τελικά δίνουν ένα νέο φυτικό οργανισμό, που περιέχει και εκφράζει το ξένο γονίδιο. Τα διαγονιδιακά φυτά που δημιουργούνται έχουν την ικανότητα να μεταβιβάζουν τις νέες ιδιότητες στους απογόνους τους. Οι προσπάθειες των ερευνητών επικεντρώνονται στη δημιουργία γενετικά τροποποιημένων φυτών τα οποία θα δίνουν τη δυνατότητα στους αγρότες

ανασυνδυασμένα πλασμίδια επειδή σ αυτά με τη δράση της EcoRI έχει κοπεί το DNA του γονιδίου της τετρακυκλίνης. Γ3. Σχολικό βιβλίο, σελ.

4 4 να παράγουν προϊόντα τα οποία έχουν μεγαλύτερη «διάρκεια ζωής» από το χωράφι έως τον καταναλωτή. ΘΕΜΑ Δ Δ1. Σχολικό βιβλίο, σελ. 93: Τα ερυθρά αιμοσφαίρια του ανθρώπου περιέχουν κυρίως μια πρωτεΐνη, την αιμοσφαιρίνη. Κάθε μόριο αιμοσφαιρίνης έχει σφαιρικό σχήμα στο χώρο και αποτελείται από τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες ανά δύο όμοιες, καθεμιά από τις οποίες συνδέεται με μία ομάδα αίμης. Οι αιμοσφαιρινες του ενηλίκου ατόμου διαφέρουν από τις αντίστοιχες του εμβρύου. Η κύρια αιμοσφαιρίνη κατά την εμβρυϊκή ηλικία είναι η αιμοσφαιρίνη F (HbF) με σύσταση α 2 γ 2 δηλαδή αποτελείται από δύο πολυπεπτιδικές αλυσίδες α και από δυο γ. Κατά την ενήλικη ζωή η κύρια αιμοσφαιρίνη είναι ή HbA με σύσταση α 2 β 2, ενώ ανιχνεύονται και μικρές ποσότητες μιας άλλης αιμοσφαιρίνης, της HbA 2, με σύσταση α 2 δ 2. Τα ενήλικα άτομα επίσης συνθέτουν πολύ μικρή ποσότητα (λιγότερο από 1 %) της HbF. Καμπύλη Ι: Καμπύλη ΙΙ: πολυπεπτιδική αλυσίδα δ (μικρό ποσοστό στους ενήλικες). πολυπεπτιδική αλυσίδα γ (μεγάλο ποσοστό κατά την εμβρυική ζωή το οποίο σταδιακά μειώνεται πριν από τη γέννηση και παραμένει σε πολύ μικρό ποσοστό μετά τη γέννηση). Καμπύλη ΙΙΙ: πολυπεπτιδική αλυσίδα β (το ποσοστό της αρχίζει να αυξάνεται λίγο πριν από τη γέννηση και βρίσκεται σε αυξημένα επίπεδα και μετά τη γέννηση). Καμπύλη ΙV: πολυπεπτιδική αλυσίδα α (σταδιακή αύξηση του ποσοστού κατά την εμβρυική ζωή και σταθερά μεγάλο ποσοστό μετά τη γέννηση). Δ2. Σχολικό βιβλίο, σελ. 20, 77, 93: Στα διπλοειδή κύτταρα υπάρχουν δύο αλληλόμορφα για μία ορισμένη γενετική θέση. Τα γονίδια που κωδικοποιούν την πολυπεπτιδική αλυσίδα α είναι διπλά, δηλαδή υπάρχουν δύο γονίδια α σε κάθε ομόλογο χρωμόσωμα. Επομένως, πριν την αντιγραφή του γενετικού υλικού έχουμε: 4 γονίδια που είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση της α πολυπεπτιδικής 2 γονίδια που είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση της β πολυπεπτιδικής Μετά την αντιγραφή του γενετικού υλικού και κατά το στάδιο της μετάφασης στο οποίο τα χρωμοσώματα είναι διπλασιασμένα έχουμε:

Κάθε μόριο αιμοσφαιρίνης έχει σφαιρικό σχήμα στο χώρο και αποτελείται από τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες ανά δύο όμοιες, καθεμιά από τις οποίες συνδέεται με μία ομάδα αίμης.

5 5 8 γονίδια που είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση της α πολυπεπτιδικής 4 γονίδια που είναι υπεύθυνα για τη σύνθεση της β πολυπεπτιδικής Δ3. Σχολικό βιβλίο, σελ. 89, 90, 57: Η αιμοσφαιρίνη HbA των ενηλίκων που αποτελείται από τέσσερις πολυπεπτιδικές αλυσίδες, δύο α και δύο β, διαφέρει στα φυσιολογικά άτομα σε σχέση με εκείνα που πάσχουν από δρεπανοκυτταρική αναιμία. Η διαφορά εντοπίζεται στο έκτο αμινοξύ της β-πολυπεπτιδικής αλυσίδας, όπου το γλουταμινικό οξύ αντικαθίσταται από βαλίνη. Η μεταλλαγμένη αιμοσφαιρίνη συμβολίζεται ως HbS. Η αλλαγή στην ακολουθία των αμινοξέων είναι αποτέλεσμα μιας γονιδιακής μετάλλαξης στην τριπλέτα που κωδικοποιεί το γλουταμινικό οξύ. Στην κωδική αλυσίδα του DNA δηλαδή, αλλάζει μία βάση και το φυσιολογικό κωδικόνιο GAG, που κωδικοποιεί το γλουταμινικό οξύ, αντικαθίσταται από το GTG, που κωδικοποιεί τη βαλίνη. Τα ετερόζυγα άτομα (φορείς) έχουν ένα φυσιολογικό β γονίδιο και ένα μεταλλαγμένο β s. Έτσι, αν απομονωθούν τμήματα DNA ετερόζυγων ατόμων, το φυσιολογικό γονίδιο β κόβεται από την περιοριστική ενδονουκλεάση Ddel σε δύο τμήματα επειδή υπάρχει η αλληλουχία που αναγνωρίζει η Ddel ενώ το γονίδιο β s δεν κόβεται από την περιοριστική ενδονουκλέαση Ddel επειδή δεν υπάρχει η αλληλουχία που αναγνωρίζει η Ddel. Δ4. Σχολικό βιβλίο, σελ. 100: Εναλλακτική μέθοδος προγεννητικού ελέγχου είναι η λήψη χοριακών λαχνών. Πραγματοποιείται συνήθως την 9η-12η εβδομάδα της κύησης και περιλαμβάνει τη λήψη εμβρυϊκών κυττάρων από τις προεκβολές (λάχνες) του χόριου, εμβρυϊκή μεμβράνη που συμμετέχει στο σχηματισμό του πλακούντα. Τα κύτταρα από τις χοριακές λάχνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για τον έλεγχο των χρωμοσωμάτων (καρυότυπος) όσο και για βιοχημικές αναλύσεις και ανάλυση DNA όπως στη δρεπανοκυπαρική αναιμία. ΚΟΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΙΟΛΟΓΟΣ SCIENCE PRESS

αναιμία. Η διαφορά εντοπίζεται στο έκτο αμινοξύ της β-πολυπεπτιδικής αλυσίδας, όπου το γλουταμινικό οξύ αντικαθίσταται από βαλίνη. Η μεταλλαγμένη αιμοσφαιρίνη συμβολίζεται ως HbS.

Σχετικά έγγραφα

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο. ΝΟΜΟΣ: 1634/86 Κύρωση των πρωτοκόλλων 1980 «Για την προστασία της Μεσογείου θαλάσσης από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές» και 1982 «περί των ειδικά προστατευομένων περιοχών της Μεσογείου» (ΦΕΚ 104/Α/18-07-86)