Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Transcript

1 Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη, χωρίστηκαν και αλληλοσυγκρούονταν μεταξύ τους για το ποιος Ιεράρχης της Εκκλησίας ήταν ο σπουδαιότερος και ωφέλεσε περισσότερο την Εκκλησία. Έφτασαν στο σημείο να χωριστούν και σε παρατάξεις, στους Βασιλίτες, αυτούς δηλαδή που υποστήριζαν το Μέγα Βασίλειο τον Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας, στους Γρηγορίτες, αυτούς που τάσσονταν υπέρ του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και τους Ιωαννίτες, αυτούς που θεωρούσαν τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο ως τον αξιότερο Ιεράρχη και Πατέρα της Εκκλησίας αντί των άλλων δύο. Οι Βασιλίτες, οι Γρηγορίτες και οι Ιωαννίτες, λοιπόν, δημιούργησαν μεγάλη αναστάτωση στην Κωνσταντινούπολη σε σημείο που διασάλευαν όχι μόνο την Εκκλησιαστική αλλά και τη δημόσια τάξη. Η λύση στο πρόβλημα έμελλε να δωθεί από τους ιδίους τους τρεις μεγάλους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, όταν παρουσιάστηκαν σε όραμα στον Επίσκοπο Ευχαϊτών Ιωάννη. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα άλλα που είπαν και εξήγησαν στο Επίσκοπο Ιωάννη ήταν και τα εξής «Εμείς είμαστε ένα ενώπιον του Θεού και δεν υπάρχει καμιά αντίθεση ούτε αντιδικία ανάμεσά μας. ανάμεσά μας δεν υπάρχει ούτε πρώτος ούτε δεύτερος, αλλά αν ειπείς τον ένα, συμπορεύονται δίπλα του κι οι δύο άλλοι». Από τότε, λοιπόν, ορίστηκε η

2 30 η Ιανουαρίου ως η μέρα μνήμης των Τριών Ιεραρχών, μια κι ο Ιανουάριος είναι ο μήνας όπου και οι τρεις εορτάζουν. Στη διάρκεια των χρόνων, η μνήμη των Τριών Ιεραρχών συνδυάστηκε με την εορτή της ελληνικής παιδείας ή των ελληνικών γραμμάτων. Επίσημα, το 1842 η Πανεπιστημιακή Σύγκλητος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθιέρωσε για πρώτη φορά την εορτή τον Τριών Ιεραρχών ως ημέρα της Ελληνικής Παιδείας και των Γραμμάτων γενικότερα. Έτσι και μεις σήμερα, τηρώντας την εθνική πλέον επιταγή, μαζευτήκαμε για να τιμήσουμε τους Τρείς Μεγάλους και Τρανούς Ιεράρχες της Εκκλησίας μας, το Βασίλειο το Μέγα, το Θεολόγο Γρηγόριο και τον Χρυσορήμονα-Χρυσόστομο Ιωάννη. Ποια είναι λοιπόν τα σημεία εκείνα τα οποία οι τρεις αυτοί Ιεράρχες έχουν τόσο κοινά και τα οποία συνδυάζονται με την ελληνική παιδεία; Κάποιος, μάλιστα μπορούσε εύκολα να απορήσει πώς τρεις άνθρωποι της Εκκλησίας να αποτελούν σύμβολα και προστάτες της ελληνικής παιδείας. Κι όμως. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός. Μπορεί ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος και ο Ιωάννης να αφιέρωσαν όλη τους τη ζωή στη διακονία της Εκκλησίας, αγάπησαν όσο τίποτε άλλο στη ζωή τους το Χριστό και τον άνθρωπο, αγωνίστηκαν, διώχτηκαν και μαρτύρησαν με διάφορους τρόπους για την αλήθεια της πίστης μας, και οι τρείς τους όμως πέρασαν πρώτα από το θρανίο της ελληνικής παιδείας, μαθήτευσαν όσο κανείς άλλος της εποχής τους και διακρίθηκαν στα έργα των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων και καλλιέργησαν όλες

3 τις τότε γνωστές επιστήμες. Μπορεί οι Τρείς Ιεράρχες να είναι μεγάλοι άγιοι της Εκκλησίας μας, να έχουν επιτελέσει και να επιτελούν ακόμη θαύματα, να βρίσκονται στη θριαμβεύουσα Εκκλησία και να προγεύονται τα δώρα της Βασιλείας του Θεού, υπήρξαν όμως εξαιρετικοί επιστήμονες του λόγου και των τεχνών, της επιστήμης και της μόρφωσης, υπήρξαν άριστοι φοιτητές και επιστήμονες. Είναι οι τρεις Ιεράρχες που κατάφεραν να δέσουν αρμονικά την ελληνική παιδεία με την χριστιανική, κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν τη μόρφωση για τη σωτηρία των ανθρώπων, απέδειξαν ότι ο χριστιανισμός είναι η ευγενής εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Στα έργα τους, επαινούν και ξεχωρίζουν τη σπουδαιότητα της αρχαίας ελληνικής παιδείας. Συμβουλεύουν, συνεχώς, τους χριστιανούς νέους να μην αμελούν να μελετούν και να τηρούν τις αρχές και τα διδάγματα των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων, διότι γνώριζαν πολύ καλά ότι το αρχαίο ελληνικό πνεύμα μπορεί να καλλιεργήσει τη ψυχή και την προσωπικότητά τους. Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός, σύμφωνα με το οποίο, όταν στα χρόνια του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, τα παιδιά των χριστιανών απαγορευόταν να φοιτούν στα ελληνικά σχολεία, ο Άγιος Γρηγόριος συνέγραψε ο ίδιος ελληνική τραγωδία, για να μην στερηθούν οι χριστιανοί νέοι της ελληνικής παιδείας. Οι τρείς ιεράρχες είναι δικαιολογημένα οι προστάτες της ελληνικής παιδείας. Της παιδείας, όμως, η οποία γίνεται στα χέρια του ανθρώπου εργαλείο για την εν Χριστώ τελείωσή του. Η μόρφωση κατά τους Τρείς Ιεράρχες δεν είναι ο αυτοσκοπός. Ο μοναδικός σκοπός

4 του ανθρώπου είναι η κατά χάριν θέωσή του, είναι να γίνει κι αυτός κατά χάριν Θεός όπως τον έπλασε ο Θεός Πατέρας του. Η μόρφωση και ειδικότερα η ελληνική παιδεία μπορούν να βοηθήσουν, όπως οι ίδιοι το απέδειξαν με τη ζωή και τη δράση τους στην επίτευξη αυτού του σκοπού. Να μην ξεχνούμε ότι και οι τρείς Πατέρες ενώ είχαν διαπρέψει σαν φοιτητές και επαγγελματίες επιστήμονες, ιδιαίτερα ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος θεωρείτο ιδιοφυΐα και φαινόμενο για την εποχή του, επέλεξαν να γίνουν μοναχοί. Απέρριψαν κατά κάποιο τρόπο οι τρεις ιεράρχες τη σοφία και τη δόξα του κόσμου τούτου, την οποία κατέκτησαν με τόσο ζήλο και τόση προσπάθεια. Τι φανερώνει η ενέργειά τους αυτή; Ότι, άλλο, η μόρφωση κατα κόσμον και άλλο η μόρφωση κατά Χριστόν. Γι αυτούς η παιδεία στον άνθρωπο είναι το πρώτιστο αγαθό, φτάνει να μη γίνεται θανάτου όπλον αλλά δικαιοσύνης, σύμφωνα με τον Γρηγόριο το Θεολόγο. Οι Τρείς Ιεράρχες αποτελούν σήμερα το παράδειγμα της καλής και λογικής χρήσης της γνώσης και της παιδείας. Μας διδάσκουν, ότι η μόρφωση δεν είναι το παν στον άνθρωπο, αλλά μέσο για την τελείωσή του, ένα εργαλείο για να γίνει και καλός και χρήσιμος στην κοινωνία και τη ζωή. Τέλος, το παράδειγμά των τριών Ιεραρχών δεν έχει να κάνει με τη δόξα, τα πλούτη και την επιτυχία του κόσμου τούτου, αυτής της μάταιης και ταλαίπωρης ζωής. Το παράδειγμά τους μας οδηγεί κάπου αλλού, εκεί όπου οι ίδιοι έφτασαν μέσα από τον προσωπικό τους αγώνα και προσπάθεια, μέσα από τη σπουδή τους στην ελληνική και χριστιανική σοφία. Μας βοηθούν να βάλουμε τα

5 πράγματα στη θέση τους και να δούμε ποια είναι η πραγματική χρησιμότητα της παιδείας. Να παράξει ανθρώπους καλούς και αγαθούς, να μορφώσει τους ανθρώπους εν Χριστώ και να τους οδηγήσει στην τελείωση. Κάθε προσπάθεια μακριά και πέρα από αυτό το σκοπό καταντά ματαιοπονία και αστοχία, προσβάλλει το όραμα των τριών ιεραρχών για την παιδεία.