ΡυθµιστικόπλαίσιοΦαρµάκων φυτικήςπροέλευσης Συµπληρωµάτων ιατροφής - Ασφάλειαχρήσης

Transcript

1 ΡυθµιστικόπλαίσιοΦαρµάκων φυτικήςπροέλευσης Συµπληρωµάτων ιατροφής - Ασφάλειαχρήσης ρ. Ιωάννα Β. Χήνου Τοµέας Φαρµακογνωσίας & Χηµείας Φυσικών Προϊόντων, Φαρµακευτικό Τµήµα, ΕΚΠΑ Αθήνα, 1 εκεµβρίου 2015

2 καλλυντικό Καρύκευµα Συµπλήρωµα διατροφής Τρόφιµο ΤοίδιοΦυτό Φάρµακο Παραδοσιακό φάρµακο Φυτικής προέλευσης

3 ΠΩΛΗΣΕΙςΗΠΑ (1) Cranberry (Vaccinium macrocarpon) $ 2. (2) Soya $ 3. (4) Saw Palmetto 18,055,930$ 4. (3) Allium sativum (Σκόρδο) 15, $ 5. (5) Ginkgo (7) Sylibum marianum $ 7. (6) Echinaceae $ 8. (10) Black cohosh $ 9. (8) St John s wort 8, $ 10. (9) Ginseng $ Valerian, Green tea (Camelia sinensis), evening primerose (Oenothera biennis), Horny goat weed, Bilberry (Vaccinium myrtillus), Ginger (Zingiber officinalis), Grape sed, Elderberry, Yohimbe (Pausinistalia johimbe)

4

5 Συµπληρώµαταδιατροφής

6 Συµπληρώµαταδιατροφής ίνονται συµπληρωµατικά σε µία φυσιολογική διαιτα και περιλαµβάνουν βιταµίνες, ανόργανα στοιχεία ή άλλα στοιχεία µε διατροφική αξία ή φυσιολογική δράση ιατίθενται σε µορφή δισκίων, χαπιών κλπ. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο τα συµπληρώµατα διατροφής υπόκεινται στηνοδηγία Food Supplements Directive i.e. Directive 2002/46/EC of the European Parliament and of the Council of 10 June 2002 on the approximation of the laws of the Member States relating to food supplements. Στη παραπάνω οδηγία περιλαµβάνονται οι ελάχιστες και µέγιστες δόσεις βιταµινών και ανοργάνων, ενώ δεν υπάρχουν αντίστοιχα κανόνες για τη χρήση άλλων ουσιών εκτός των βιταµινών και των ανοργάνων (αµινοξέων, λιπαρών οξέων, φυτικών ινών και φυτικών εκχυλισµάτων ) στα συµπληρώµατα διατροφής. Τα κράτη µέλητηςεεµπορούνναθέτουντουςδικούςτουςκανόνες σεαυτή τη περιοχή. 6

7 EFSA Εuropean Food Safety Associaton εν απαιτούνται δεδοµένα ασφάλειας (πειραµατικά) Χειρισµός Ασφάλειας όχι από την EFSA Aποφάσεις από: : Commission

8 Συμπληρώματα διατροφής με φυτικά προϊόντα Στην ΕΕ μέγεθος πωλήσεων 2 δις Φαρμακεία και άλλα καταστήματα : 1,500 εκατομ. Άλλοι οδοί: Απευθειας πωλήσεις 400 εκατομ Πωλήσεις μέσω Internet 125 εκατομ Αριθμός γνωστοποιήσεων BE: 3,000 κατ έτος IT: 20,000 γνωστοποιημένα προϊόντα (4,500 κατ έτος) FR: 25,000 από την διαδικασία των γνωστοποιήσεων (2006) Μεγαλύτερες αγορές, 75% των πωλήσεων Source: EHPM EBF data 2012 Γαλλία, ΗΒ, Ιταλία Γερμανία

9 Φάρµακα φυτικής προέλευσης Το 80% απότα 30,000 γνωστά χηµικά µόρια φυσικής προέλευσης είναι φυτικήςπροέλευσης. Περισσότερααπό 7,000 φαρµακευτικά παρασκευάσµατα φυτικής προέλευσης διακινούνται στην φαρµακευτική αγορά πουπροέρχονταιαπό 100 φυτικάείδη (Phillipson, 2006), Running total of the number of research papers listed on PubMed from containing the word "phytotherapy."

10 ΦΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Φυτικά βάµµατα ή αυτούσια κονιοποιηµένες δρόγες, σε µίγµατα ή σε µορφοποιηµένα σκευάσµατα, για την κάλυψη συνήθως αυτοθεραπείας (OTC) Φυτοθεραπεία είναι η επιστήµη στην οποία όλοι οι ειδικοί αξιοποιούν τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων για να δώσουν λύσεις σεπροβλήµαταυγείαςπουαπασχολούν. Ταβόταναµπορείναείναιχρήσιµααλλάο λάθος τρόπος χρήσης τους µπορεί να προκαλέσει προβλήµατα. Όλαταβόταναδενείναι "αθώα",

11 Αυτοθεραπεία είναιηχρήσηαπόασθενείςµη συνταγογραφούµενων φαρµάκων για συµπτώµατα και ήπιες παθήσεις. Οασθενήςφέρειτηνευθύνηγιατηναγωγή του. Γιατολόγοαυτό, είναισηµαντικόνα διαβάζει προσεκτικά το εσώκλειστο ΦΟΧ και/ή τις πληροφορίες στο κουτί πληροφορίες. 11

12 Οι γιατροί - φαρµακοποιοί έχουν σηµαντικόρόλοστηνπαροχήβοήθειας, συµβουλών / πληροφόρησης προς τους ασθενείς. Η περίοδος αυτοθεραπείας 3-7 ηµέρες. Ολαταφάρµακα, GMP/ EE Ηαυτοθεραπείααντενδείκνυταιόταν: τασυµπτώµατάσαςεπιµένουν ;H ηκατάστασήεπιδεινώνεταιήυποτροπιάζει / ανεπιθύµητες ενέργειες 12

13 ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΑ Φαρµακευτικό φυτό Φυτικόφάρµακο / προϊόν Φυτικό παρασκεύασµα εκχύλισµα Φάρµακο φυτικής προέλευσης

14 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Commission E 14

15 ΕΜΑ

16 EMA ---Επιτροπές Committee for Medicinal Products for Human Use CHMP HMPC Committee on Herbal Medicinal Products Committee for Advanced Therapies CAT EMA PDCO Paediatric Committee Committee for Veterinary Medicinal Products CVMP COMP Committee for Orphan Medicinal Products

17 European Medicines Agencies (EMA) - Herbal Medicinal Products Committee ΗΜPC Kατευθυντήρια οδηγία 2001/83/ΕΚ Directive 2004/24/EC of 31 March 2004 Chapter 2a, Articles 16 a 16 i well established use καλώς καθιερωµένης χρήσης Παραδοσιακά φάρµακα Φυτικής προέλευσης Τraditional Herbal Medicinal Products

18 HMPC Σύνθεση πρόεδρος: Dr W. Knöss (DE) ( ) ( ) αντιπρόεδρος: Dr M DelboΙταλία ( )) ρ Ιωάννα Χήνου (ΕL) ( , ) 27 µέλη + 27 αναπληρωµατικά + 4Ειδικοί επιστήµονες Eιδικάµέλη: Norway, Iceland Παρατηρητές: EDQM / Eυρωπαϊκή Φαρµακοποιία, Υπό ένταξη χώρες: Croatia, Turkey, FYROM Αντιπρόσωπος της Ε.Ε.

19 Σύνθεση HMPC EEA- EFTA states: NO, IS 28 Μέλη κράτη 28 Mέληεκπρόσωποι + 28 αναπληρωµατικά µέλη 5 Ειδικοί επιστήµονες Κλινική φαρµακολογία Πειραµατική- µη κλινική φαρµακολογία Τοξικολογία Γενική και Οικογενειακή ιατρική Παιδιατρική Norway, Iceland (EEA-EFTA States) Observers: European Commission EDQM-Ευρωπαϊκή Φαρµακοποιία Υπόένταξηχώρεςστην EU (Αλβανία, ΒοσνίαΕρζεγοβίνη,Κόσοβο, Σερβία, Μαυροβούνιο, FYROM, Tουρκία) HMPC HERBAL MEDICINAL PRODUCTS COMMITTEE 1 member + 1 alternate/member State + 5 coopted members πρόεδρος: Dr Werner Knöss (DE) ,

20 HMPC οµήεργασίας September 2004αντικατέστησετηπροηγούµενη CHMP HMPWP HMPC 6 συναντήσεις / έτος Working Party on Community Monographs and List Entries (MLWP) 24 µέλη ειδικοί Chair Dr I. Chinou (EL) since 2008, Quality Drafting Group (QDG) 10 µέλη, Chair Dr Burt Kroes, NL Organisational Matters Drafting Group (ORGAM DG) 10 µέλη, Chair Dr Emiel van Galen, NL HMPC meeting room (3A) HMPC-Secretariat at the EMA

21 Structure of EU Community herbal monographs evidence-based Well-established use plausible traditional use

22 Μονογραφίες EU, ΗΜPCΕΜΑ Ποιοτική και ποσοτική σύσταση Φαρµακοτεχνική µορφή Θεραπευτική ένδειξη οσολογία και τρόπος χορήγησης Ανεπιθύµητες ενέργειες Αντενδείξεις Κύηση και γαλουχία Υπερδοσολογία Φαρµακολογικές ιδιότητες Φαρµακοδυναµικές ιδιότητες Φαρµακοκινητικές ιδιότητες Προκλινικά δεδοµένα για την ασφάλεια Πληροφορίες αποτελεσµατικότητας Πληροφορίες ασφάλειας

23 Πληροφορίεςγια HMPC HMPC and subgroups: P.html Community list: Community herbal monographs: hs.htm Implementation of Directive 2004/24/EC: ationherbal.htm

24 ...H πρώτη ύλη σύµφωνα µε τις µονογραφίες της Ευρωπαϊκής Φαρµακοποιίας...

25 Eλεγχοι ποιότητας φαρµάκων φυτικής προέλευσης Bοτανική ταυτοποίηση Έλεγχοι ταυτότητας Έλεγχοι καθαρότητας Ξένες προσµίξεις Ξένες ύλες Βαριά µέταλλα Παρασιτοκτόνα Μυκοτοξίνες Απολύµανση µε καπνιστικά Μικροβιολογική µόλυνση Υπολείµµατα διαλυτών Μέθοδοι ανάλυσης συστατικών µε γνωστή θεραπευτική δράση ή δραστικοί παράγοντες (active markers)

26

27 Moνογραφίεςγιααρωµατικά φυτάκαιαιθέριαέλαια Foeniculi seeds Foeniculi ess. Oil Anissi seeds Anissiess. oil Menthae leaves Menthaoil Cupressi fruits Cupressus ess. Oil Eucalyptus ess. Oil Chamomilla flos Chamomilla oil Salvia leaves Melaleuca sps. Salvia oil Rosa flos Cretan origan?? Sideritis sps Mastix Cistus creticus leaves

28 Κύριεςθεραπευτικέςενδείξεις Βήχας και κοινό κρυολόγηµα υσκοιλιότητα Ουρολογικά και γυναικολογικά προβλήµατα ιαταραχές φλεβικής κυκλοφορίας Γαστρεντερικές διαταραχές ερµατολογικά προβλήµατα Άγχος, και διαταραχές διάθεσης ιαταραχές στοµατικής κοιλότητας Απώλειαόρεξης.

29 Eξειδικευµένεςθεραπευτικές ενδείξεις ΚΥΠ (BPH) συµπτώµατα Urtica radix Cucurbita semen Προσαρµογόνο, τονωτικό Eleutherococci radix Rhodiolae rosae rhizoma et radix Ginseng Ηµικρανίες Tanaceti parthenii herba Ελαφρά συµπτώµατα κατάθλιψης Hypericum herba

30 παραδοσιακή χρήση Harpagophyti radix F 42 Hyperici herba F 35 Pelargonii radix F 35 Valerianae radix F 35 Passiflorae herba F 23 Ginseng radix D 20 Echinaceae purpureae radix F 19 Silybi mariani fructus R 18 Hippocastani semen F 17 Salviae officinalis folium F 17 Crataegi folium cum flore R 16 Ginkgo folium D 15 Thymi herba F 15 Melissae folium C 14 Matricariae flos D 13 Cynarae folium F 12 Echinaceae purpureae herba F 11 Equiseti herba F 11 Rhodiolae roseae rhizoma et radix F 11 Visci albi herba F* 11 καλώς καθιερωµένη χρήση Ginkgo folium D 46 Hederae helicis folium F 40 Hyperici herba F 32 Valerianae radix F 27 Silybi mariani fructus R 23 Echinaceae purpureae herba F 22 Sabalis serrulatae fructus R 14 Crataegi folium cum flore R 13 Pelargonii radix F 13 Cimicifugae rhizoma F 13 Glycine max (Lecithin) 11 Sennae folium F 11 Hippocastani semen F 10

31 Νέα Υποβολή Full application W E U Bιβλιογραφικό ντοσιέ Παραδοσιακή δράση (THMP) (EU Directive 2004/24/EC) Συµπληρώµατα ιατροφής (Directive 2002/46/EC) Τρόφιµα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς (Directive 1989/389/EEC) Νεοφανήτρόφιµα / Λειτουργικάτρόφιµα (Directive 1997/258/CE ; EU directive under definition)

32 Ασφάλειαχρήσης

33 Αλληλεπιδράσεις αλληλεπιδράσεις Επερχόµενες... παρενέργειες αντενδείξεις Αλληλεπιδράσεις-παρενέργειες

34 Aπαγορευµέναφυτά Σύµφωνα µε κοινοτική οδηγία (Βρυξέλες ) κατάλογος φυτών µε σοβαρούς κινδύνους Αconitum (όλαταείδη) Αngelica archangelica υπέργεια, καρποί Aristolochia όλα τα είδη Berberis vulgaris//aristolochia Borago officinalis//bryonia όλα τα είδη Citrullus colocynthis Cynoglossum officinale L. Juglans regia L. κέλυφος καρπού Οcimum basilicum αιθέριο έλαιο Senecio όλα τα είδη Strychnos nux-vomica L. Symphytum όλα τα είδη, για εσωτερική χρήση

35 ΕΛΛΑ Α 2015 Αδειοδοτηµένα φυτικά φάρµακα Μη Αδειοδοτηµένα φυτικά φάρµακα Φυτικά προϊόντα ως Συµπληρώµατα διατροφής Εγκεκριµένα φυτικά φάρµακα 2004/24/EC)

36 Χρήση φυτικών και κίνδυνοι στη δηµόσια υγεία St John s Wort και αλληλεπιδράσεις µε άλλα φάρµακα (2000) Kava kava και κίνδυνος ηπατοτοξικότητας (2002) Black Cohosh και κίνδυνος ηπατοτοξικότητας (2005) Petasites (Butterbur) και ηπατοτοξικότητα (2012) Πόσα τέτοια προϊόντα κυκλοφορούν στην Ελλάδα Ποια είναι τα δραστικά συστατικά που περιέχουν Ποια είναι η ποιότητα αυτών των προϊόντων Πόσοι ασθενείς τα χρησιµοποιούν Πόσες ηµερήσιες δόσεις καταναλώνονται κατ έτος?

37 Εγκεκριµένα φυτικά φάρµακα Ελεγµένη ποιότητα GMP ΑξιολόγησηΑσφάλειας & επικινδυνότητας Ικανή πληροφόρηση για τον καταναλωτή Αποδεκτή και ασφαλής παραδοσιακή ένδειξη Υψηλή ποιότητα παραγωγής (GMP) ιάθεση σωστή (GDP) Ασφαλής Παρακολούθηση (PhV) Έλεγχος διαφήµισης --Advertising controls

38 Κίνδυνοι σε σχέση µε την χρήση και χορήγηση Θεραπευτικών σκευασµάτων φυτικής προέλευσης και Συµπληρωµάτων διατροφής Παραδείγµατα: Asteraceae, e.g. Arnica Αλλεργίες (έως βαριάς µορφής) Hypericum Αλληλεπιδράσεις µε άλλα φάρµακα, φωτοτοξικότητα Kava-Kava Hπατοτοξικότητα Aristolochia Καρκινογένεση, Nεφροτοξικότητα Cimicifuga racemosa (Nεφροτοξικότητα)

39 Γενικέςαπαγορεύσεις Έγκυοι Γαλουχούσες Παιδιά µέχρι 12 ετών Σοβαρά νοσήµατα Ιστορικό αλλεργειών (Αsteraceae-Compositae//// Umbeliferae-Apiaceae)

40 Ηypericum (Saint John s Wort) Αλληλεπιδράσεις µε άλλα Φάρµακα φάρµακα που λαµβάνονται έναντι HIV infection. * Irinotecan και άλλα αντικαρκινικά φάρµακα * Cyclosporine, και άλλα ανοσοκατασταλτικά. * Digoxin, * αντιπηκτικά * Αντισυλληπτικά * Aντικαταθλιτπικά Ανεπιθύµητες δράσεις Φωτοτοξικότητα αλλεργίες

41

42 Η χρήση των καθαρτικών δρογών µε ανθρακινονοπαράγωγα δεν πρέπει να είναι παρατεταµένη και µην υπερβαίνειτις 8 µε 10 µέρες, η κατάχρηση προκαλεί

43 Foeniculi fructus September 2007 ΚΑΛΏς ΚΑΘΙΕΡΩΜΈΝΗ Χ ΡΗΣΗ ΝΑ ΜΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΈΙΤΑΙ ΣΕ ΝΕΟΓΈΝΝΗΤΑ και µωρά κάτωτων 9 µηνών! ΜONΟΝ Με συµβουλή παιδιάτρου Παραδφοσιακή χρήση a) Ελαφρέςγαστρεντερικές διαταραχές b) Για την αντιµετώπιση ΠΕΣ c) Σε κοινό κρυολόγηµα.

44 Γλυκύρριζα Υπερβολική κατανάλωση γλυκύρριζας µπορεί να είναι τοξική, προκαλεί υπέρταση, οίδηµα (συχνάεγκεφαλικό) Κατανάλωση 50 gκαθηµερινά, 2 εβδ. µπορεί να προκαλέσει µεγάλη αύξηση της αρτηριακήςπίεσης. ΣτηΕ.Ε. το 2008 προτάθηκε η µέγιστη ηµερήσια δοση των 100mg of glycyrrhizic acid, σε µεγαλύτερες δόσεις εκτός από υπέρταση µπορέιναεµφανισθείµυικόςκάµατος, χρόνια κόπωση, πονοκέφαλοι, οίδηµα, και χαµηλά επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες Πολλές περιπτώσεις τοξικών φαινοµένωνσεγυναίκες (έφήβους, εγκύουςκαιπαιδιά) Πεπτικά προβλήµατα αποχρεµπτικό

45 Echinaceae purp. herba 7 March 2008 Well-established use Από του στόµατος Θεραπεία πρώιµων συµπτωµάτων κοινού κρυολογήµατος Όχισεπαιδιάκάτωτων 12 ετών Όχισεασθενείςανοδοκατασταλµένους, που παίρνουν θεραπείες για συστηµατικές λοιµώξεις, Μεαυτοάνοσανοσήµατα, προβλήµατα το αιµοποιητικό σύστηµα Traditional use Τοπική χρήση Θεραπείαπληγών, δερµατικών ερεθισµών

46 Allium sativum Σκόρδο Ginkgo

47

48 Κόκκινο ρύζι Στατίνες vs Γκρέϊπ φρουτ Lovastatin Κόκκινο αποικισµένο από µύκητες ρύζι (Monascus purpureus.) Αναφορά περιστατικού στη διεθνή βιβλιογραφία µυοπάθειας από στατίνεςµέσωτου «κόκκινουρυζιού» (Mueller PS. Ann Intern Med 2006;145:474-5).

49 Cinnamomum verum ή Κιννάµωµο το κεϋλανικό Cinnamomum zeylanicum _Community_herbal_monograph/2011/08/WC pdf Indication 1 Traditional herbal medicinal product for symptomatic treatment of mild, spasmodic gastro-intestinal complaints including bloating and flatulence. Indication 2 Traditional herbal medicinal product for symptomatic treatment of mild diarrhoea.

50 Hπατοτοξικά Προτείνεται - λανθασµένα ΛΑΓΟΚΟΙΜΗΘΙΑ, πόλιο, παναγιόχορτο, στοµαχοβότανο : ιαβήτης τύπου ΙΙ, Χωνευτικό, Βήχας. O χυµος ΝΟΝΙ Προέρχεται από τον πολτό του φρούτου noni Morinda citrifolia που χρησιµοποιούσαν οι ιθαγενείς της Γαλλικής Πολυνησίας που σήµερα εµφιαλώνεται

51 Νέες Μονογραφίες Ελλην ηνικάφυτά Αρισµαρίκαιρίγανη, φασκοµηλιά, φλισκούνι, θύµος, µυρθιά και καντιφές τρυπούνε µου τ αρθούνι

52 Olea europaea L.

53 ΦύλλαΕλιάς --Olea europaea TU Traditional herbal medicinal product used to promote the renal elimination of water, in mild cases of water retention Ως ήπιο διουρητικό οσολογία 10g σε 150 ml νερό µέχρι 3 φορέςτηνηµέρα

54 ίκταµος Σαρτρέζ, Βενεδικτίνη, Τραπιστίνη, βερµούτ (Cinzano), Martini. «Dittany of Crete. An ethnopharmacological review» C. Liolios, K. Gkraikou, E. Skaltsa, I. Chinou / J. Ethnopharmacology, 131, , 2010 C.C. Liolios, O. Gortzi, S. Lalas, J. Tsaknis, I. Chinou* Food Chem. 112 (1),

55 Vitis vinifera φύλλα, Φύλλα Αµπέλου Ανεπιθύµητες δράσεις: ερµατική αλλεργία Γαστρεντερικέςδιαταραχές, έµετοι, διάρροια, ζάλη Ναµηνλαµβάνεταιπερισσότεροαπό 2 εβδοµάδες χωρίς συµβουλή και γνωµάτευση γιατρού Καλώς καθιερωµένη χρήση Για την αντιµετώπιση Χρόνιας Φλεβικής ανεπάρκειας (weu). Παραδοσιακή χρήση Βαρειά πόδια (TU) Οιδήµατα ποδιών (TU) Αιµορροΐδες (tu) Όχισενέουςκάτωτων 18 ετών Όχι σε ασθενείς µε καρδιακά προβλήµατα

56 Rosa damascena τερπένια (stearoptene) Η καλλιέργεια τριαντάφυλλου, στη Bουλγαρία, Τουρκία από τριαντάφυλλα Rosa damascena

57 Λαδανιά Cistus creticus L.??? Μαστίχα Pistacia lentiscus

58 Μεµονωµένα-ατοµικά (door to door) Kαλλυντικά Συµπληρώµατα διατροφής (Παράνοµες εισαγωγές σε Γυµναστήρια)

59 59 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ -ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ

60