Η Βυζαντινή Λογία. 4 ος 7 ος αιώνας. Διδακτορική Διατριβή Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Transcript

1 ΙΩΑΝΝΑ ΛΙΑΚΟΥΡΑ Η Βυζαντινή Λογία 4 ος 7 ος αιώνας Διδακτορική Διατριβή Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2007

2 ΙΩΑΝΝΑ ΛΙΑΚΟΥΡΑ Η Βυζαντινή Λογία 4 ος -6 ος αιώνας Διδακτορική Διατριβή Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τριμελής επιτροπή : Π. Αντωνόπουλος (αναπλ. καθηγητής) Κ. Κωνσταντινίδης (καθηγητής) Μ. Κορδώσης (καθηγητής) 2007

3 Η έγκριση της διδακτορικής διατριβής από το τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων δεν υποδηλώνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 2 ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ... 3 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 5 Ι. ΠΗΓΕΣ... 5 ΙI. ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Β Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Η γυναίκα εικόνα του Θεού Ρόλος και αρετές της γυναίκας Εκπαίδευση Απαγόρευση διδασκαλίας Γυναίκες διδάσκαλοι Παρθενικός βίος Γ - ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ Ι. ΥΠΑΤΙΑ Η οικογένεια της Υπατίας Η εκπαίδευση και τα έργα της Οι µαθητές της Η διδασκαλία της Ο θάνατος της ΙΙ. ΣΩΣΙΠΑΤΡΑ ΙΙΙ. ΑΣΚΛΗΠΙΓΕΝΕΙΑ, ΚΟΡΗ ΟΛΥΜΠΙΟ ΩΡΟΥ, ΑΙ ΕΣΙΑ, ΘΕΟ ΩΡΑ ΛΟΓΙΕΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΕΙΡΕΣ Ι. ΑΘΗΝΑΪ Α-ΕΥ ΟΚΙΑ Η καταγωγή, η οικογένεια και εκπαίδευση της Η Αθηναΐδα ως αυτοκράτειρα Η ζωή της Ευδοκίας στα Ιεροσόλυµα ΙΙ. ΕΥΣΕΒΙΑ Ε - ΧΡΙΣΤΙΑΝΕΣ ΛΟΓΙΕΣ Ι. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΟΙ Οι αλληλογράφοι των Ιωάννη Χρυσοστόµου, Γρηγορίου Νύσσης, Βασιλείου Καισαρείας, Γρηγορίου Θεολόγου, Θεοδώρητου Κύρου, Σεβήρου Αντιοχείας Ο Ιερώνυµος και οι Ρωµαίες αριστοκράτισσες II. PROBA ΙΙΙ. ΛΟΓΙΕΣ ΜΟΝΑΧΕΣ IV. EGERIA ΣΤ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα διδακτορική διατριβή εκπονήθηκε στον τοµέα Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων. Η µελέτη των πηγών και της δευτερεύουσας βιβλιογραφίας ξεκίνησε στο Πανεπιστήµιο Freiburg της Γερµανίας και ολοκληρώθηκε στις βιβλιοθήκες του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων και της Αθήνας. Η επιλογή του θέµατος έγινε από τον καθηγητή Βυζαντινής Ιστορίας κ. Ευάγγελο Χρυσό, τον οποίο ευχαριστώ θερµά για τη βοήθεια και τις πολύτιµες συµβουλές του κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της διατριβής. Ιδιαίτερες ευχαριστίες θα ήθελα να εκφράσω στον Π. Αντωνόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή Βυζαντινής Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων, ο οποίος ανέλαβε να εποπτεύσει τη διατριβή µου µετά τη συνταξιοδότηση του κ. Ε. Χρυσού. Η συµβολή του υπήρξε καθοριστική στην ολοκλήρωση της µελέτης. Επίσης, ευχαριστώ πολύ τους καθηγητές κ. Κ. Κωνσταντινίδη και κ. Μ. Κορδώση για τις πολύ χρήσιµες παρατηρήσεις τους. Τέλος, ένα πολύ µεγάλο ευχαριστώ στην οικογένειά µου για την υλική και ηθική συµπαράσταση που µου παρείχε όλα αυτά τα χρόνια. 2

6 ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ AASS Acta Sanctorum ACO Acta conciliorum oecumenicorum ΑΕ Αρχαιολογική Εφηµερίς AnBoll Anallecta Bollandiana ATR Anglican Theological Review BGU Ägyptische Urkunden aus den königlichen Museen zu Berlin ByzAus Byzantina Australiensia CCSG Corpus Christianorum, Series Graeca CJ Codex Justinianus CFHB Corpus Fontium Historiae Byzantinae CSHB Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae CTh Codex Theodosianus DOP Dumbarton Oaks Papers GCS Die griechischen christlichen Schrifsteller der ersten Jahrhunderte GCSNF Die griechischen christlichen Schriftsteller der ersten Jahrhunderte, Neue Folge GRBS Greek Roman and Byzantine Studies HSCPh Harvard Studies in Classical Philology HTR Harvard Theological Review IEJ Israel Exploration Journal JECS Journal of Early Christian Studies JHS Journal of Hellenic Studies JÖB Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik JRA Journal of Roman Archaeology JTS Journal of Theological Studies LCL Loeb Classical Library MGH Monumenta Germaniae Historica OCP Orientalia Christiana Periodica PG Patrologia Graeca PL Patrologia Latina PLRE The Prosopography Lexicon of the Later Roman Empire PO Patrologia Orientalis RE Realencyclopädie der klassischen Altertumswissenschaft REAug Revue des Études Augustiniennes RecAug Recherches Augustiniennes 3

7 REG RFIC RhM ROC SBBerl SC SGL SO StT Subhag TAPA TU VChr YCS Revue des Études Grecques Rivista di Filologia e di Istruzione classica Rheinisches Museum für Philologie Revue de l' Orient Chrétien Sitzungsberichte der königlich preussischen Akademie der Wissenschaften Sources Chrétiennes Scriptores Graeci et Latini Symbolae Osloenses Studi e Testi Subsidia hagiographica Transactions and Proceedings of the American Philological Association Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur Vigiliae Christianae Yale Classical Studies 4

8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι. ΠΗΓΕΣ ACO : Acta conciliorum oecumenicorum/iussu atque mandato Societatis Scientiarum Argetoratensis, έκδ. E. SCHWARTZ (Continuavit Johannes Straub), tom. I, Berlin (Walter de Gruyter) 1914, tom. II, Berlin et Lipsiae (Walter de Gruyter & Co.) [ Αθανάσιος, Historia "Acephala" : Histoire "Acéphale" et index syriaque des lettres festales d' Athanase d' Alexandrie, έκδ. A. MARTIN, SC 317, Paris (Éditions du Cerf) [ Αθανάσιος, Περ`ι παρθενίας : Περ`ι παρθενίας, {ητοι περ`ι [ασκήσεως, PG 28, στ Ammianus Marcellinus, Res Gestae : Ammien Marcellin, Histoire, tom. I (Livres XIV- XVI), έκδ. É. GALLETIÉR-J. FONTAINE, Paris (Les Belles Lettres) 1968 tom. II (Livres XVII-XIX) έκδ. G. SABBAH, Paris (Les Belles Lettres) 1970 tom. III (Livres XX-XXII) έκδ. J. FONTAINE-E. FRÉZOULS-J.-D. BERGER, Paris (Les Belles Lettres) 1996 tom. VI (Livres XXIX-XXXI) έκδ. G. SABBAH, Paris (Les Belles Lettres) [ Αµφιλόχιος, Λόγοι : Λόγοι, Τίς ]ο καθηγητ`ης τω~ ν α]ιρέσεων τούτων : Amphilochii Iconiensis Opera : Orationes, pluraque alia quae supersunt, nonnulla etiam spuria, έκδ. C. DATEMA, Turnhout-Leuven (University Press) 1978 (CCSG 3). Anthologia Planudea : Anthologia Planudea εις Anthologia Graeca ad fidem codicis olim Palatini nunc Parisini ex apographo Gothano edita. Curavit epigrammata in codice Palatino desiderata et annotationem criticam, τόµ. II, έκδ. F. JACOBS, Lipsiae (Libraria Dyckiana) Antoninus Martyr, De locis sanctis : Antonini Martyris De locis sanctis, εις Itinera Hierosolymitana et Descritiones Terrae Sanctae, έκδ. T. TOBLER-A. MOLINIER, Osnabrück (Otto Zeller) , [ Αποστολικα`ι ιαταγαί : ιαταγα`ι τω~ ν ] Αγίων [ Αποστόλων δι`α κληµένους : Les Constitutions Apostoliques, tom. I-III, έκδ. M. METZGER, SC 320, 329, 336, Paris (Éditions du Cerf) 1985, 1986, [ Αριστοτέλης, [ Ηθικ`α Νικοµάχεια : Aristoteles Ethica Nicomachea, έκδ. I. BYWATER, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis). [ Αριστοτέλης, Περ`ι ζωΐων γενέσεως : Aristoteles De Generatione Animalium, έκδ. H.J. LULOFS DROSSAART, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano) 1965 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis). 5

9 [ Αριστοτέλης, Πολιτικά : Aristoteles Politica, έκδ. W.D. ROSS, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis). [ Αστέριος [ Αµασείας, ] Οµιλία IV : Λόγος κατηγορικ`ος τ~ης ]εορτ~ης τω~ ν Καλανδω~ ν : Asterius of Amasea, Homilies I-XIV, έκδ. C. DATEMA, Leiden (Brill) Βασίλειος Καισαρείας, [ Ασκητική : Ασκητικ`η προδιατύπωση, PG 31, στ Βασίλειος Καισαρείας, Ε[ις τ`ον πρω~ τον ψαλµόν : ] Οµιλία ε[ις τ`ον πρω~ τον ψαλµόν, PG 29, στ Βασίλειος Καισαρείας, [ Επ. : [ Επιστολαί : Saint Basile, Lettres, toms. I-III, έκδ. YV. COURTONNE, Paris (Belles Lettres) 1957, 1961, Βασίλειος Καισαρείας, Κατ`α [οργιζοµένων : PG 31, στ Βασίλειος Καισαρείας, Λόγος [ασκητικός : PG 31, στ Βασίλειος Καισαρείας, \ Οροι κατ`α πλάτος : PG 31, στ Βασίλειος Καισαρείας, Περ`ι γενέσεως : Περ`ι τ~ης το~υ [ανθρώπου γενέσεως, Λόγος Α'. Ε[ις τ`ο κατ[ ε[ικόνα : Basile de Césarée, Sur l' origine d' homme, έκδ. A. SMETS et M. VAN ESBROECK, SC 160, Paris (Éditions du Cerf) Βασίλειος Καισαρείας, Πρ`ος το`υς νέους : Πρ`ος το`υς νέους, \οπως }αν [εξ ]ελληνικω~ ν ]ωφελο~ιντο λόγων : Saint Basile, Aux jeunes gens sur la manière de tirer profit des lettres helléniques, έκδ. F. BOULENGER, Paris (Les Belles Lettres) BGU : Ägyptische Urkunden aus den königlichen Museen zu Berlin. Griechische Urkunden, Bd. I-III, Berlin (Weidmannsche Buchhandlung) 1895, 1898, Βίος ανιήλ : Βίος ανιήλ το~υ στυλίτου, AnBoll 32 (1913), Βίος οµνίκης : Βίος κα`ι θαύµατα τ~ης ]οσίας µητρ`ος ]ηµω~ ν οµνίκης. Μνηµε~ια ]αγιολογικ`α ν~υν πρω~ τον [εκδιδόµενα ]υπ`ο ]ιεροδιακόνου ΘΕΟΦ. ΙΩΑΝΝΟΥ, Βενετία (Φοίνιξ) 1884, Βίος τ~ης ]οσίας [ Ελισάβετ : Βίος τ~ης ]οσίας [ Ελισάβετ τ~ης θαυµατουργο~υ, AnBoll 91 (1973), Βίος Ε[υφροσύνης : Βίος κα`ι πολιτεία τ~ης ]οσίας Ε[υφροσύνης κα`ι το~υ ταύτης πατρ`ος Παφνουτίου, AnBoll 2 (1883), Βίος Ματρώνης : Βίος κα`ι πολιτεία τ~ης ]οσίας κα`ι ]αγίας Ματρώνης : Sanctae Matronae Vita Prima, AASS Novembris III, Bruxelles (Socios Bollandianas) 1910, και PG 116, στ Βίος [ Ολυµπιάδος : Βίος {ητοι πολιτεία τ~ης ]οσίας, µακαρίας κα`ι δικαίας [ Ολυµπιάδος διακόνου γεναµένης τ~ης ]αγιωτάτης µεγάλης [ Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως : Vie anonyme d' Olympias, έκδ. A.-M. MALINGREY, SC 13 bis, Paris (Éditions du Cerf) 1968, Βίος το~υ ]οσίου Συµεών : Βίος κα`ι πολιτεία το~υ ]οσίου πατρ`ος ]ηµω~ ν Συµεὼν το~υ [εν τ?ω~ Θαυ- µαστ?ω~ {ορει : La vie ancienne de S. Syméon stylite le Jeune ( ), tom. I, έκδ. P. VAN DEN VEN, Bruxelles (Société des Bollandistes)

10 Caesarius Arelatensis, Vita : PL 67, στ Chronica Minora : Chronica Minora Saec. IV.V.VI.VII, εις MGH, Auctores Antiquissimi, vol. III, έκδ. TH. MOMMSEN, Berlin (Weidnann) 1898/ανατ. München (Strauss & Gramer GmbH) CTh : Theodosiani Libri XVI cum constitutionibus sicmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, έκδ. TH. MOMMSEN-P. MEYER, vol. I/II, Berlin (Weidmann) CTh XVI : Imperatoris Theodosiani Codex, Liber Decimus Sextus : Code Théodosien, Livre XVI, Les lois religieuses des empereurs romains de Constantin à Τhéodose II ( ), έκδ. R. DELMAIRE-F. RICHARD, SC 497, Paris (Les Éditions du Cerf) Consularia Constantinopolitana : The Chronicle of Hydatius and the Consularia Constantipolitana. Two contemporary accounts of the final years of the Roman Empire, έκδ. R.W. BURGESS, Oxford (Clarendon Press) Corpus Juris Civilis : Corpus Juris Civilis, vol. 2, Codex Justinianus, έκδ. P. KRUEGER, Berlin (Weidmann) Corpus Juris Civilis, Novellae : Corpus Juris Civilis, Novellae, vol. III, έκδ. R. SCHÖLL-G. KROLL, Berlin (Weidmann) αµάσκιος, Βίος [ Ισιδώρου : [ Ισιδώρου Βίος : Damascius The Philosophical History, έκδ. P. ATHANASSIADI, Athens (Apamea Cultural Association) Didascaliae Apostolorum : Didascaliae Apostolorum, Canonum Ecclesiasticorum, Traditionis Apostolicae, Versiones Latinae, έκδ. E. TΙDNER, Berlin (Akademie Verlag) 1963 (TU 75). ίδυµος ]ο τυφλός, Γένεσις : Περ`ι Γενέσεως : Didyme l' Aveugle Sur la Genèse, vol. 1, έκδ. P. NAUTIN, SC 233, Paris (Éditions du Cerf) ίδυµος ]ο τυφλός, De Trinitate : PG 39, στ ιογένης Λαέρτιος, Βίοι : Diogenis Laertii, Vitae Philosophorum, vol. I, Libri I-X, έκδ. M. MARCOVICH, Stutgardiae et Lipsiae (Teubner) 1999 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana). ιόδωρος Ταρσο~υ, Ε[ις τ`ην Γένεσιν : PG 33, στ Diophanti Alexandrini, Opera : Diophanti Alexandrini, Opera Omnia cum Graecis commentariis, vols. I-II, έκδ. P. TANNERY, Lipsiae (Teubner) Egeriae, Itinerarium : Égérie, Journal de voyage, έκδ. P. MARAVAL, SC 296, Paris (Les Éditons du Cerf) 1982, [ Επιγράµµατα [επιδεικτικά : The Declamatory Epigrams εις The Greek Anthology, vol. III, έκδ. W.R. PATON, London (William Heinemann), New York (Putnam's Sons) (LCL). [ Επιγράµµατα [επιτύµβια : Sepulchral Epigrams εις The Greek Anthology, vol. II, London έκδ. W.R. PATON (William Heinemann), New York (Putnam's Sons) , (LCL). 7

11 [ Επιγράµµατα χριστιανω~ ν : Τ`α τω~ ν χριστιανω~ ν [επιγράµµατα : Christian Epigrams εις The Greek Anthology, vol. I, έκδ. W.R. PATON London (William Heinemann), New York (Putnam's Sons) , 1-55 (LCL). [ Επιφάνιος Κύπρου, Πανάριον : Κατ`α α]ιρέσεων τ`ο [επικληθ`εν Πανάριον ε{ιτουν κιβώτιον : Epiphanius Ancoratus und Panarion, Bd. I, (Haer. 1-33), Bd. II (Haer ), Bd. III (Haer ), έκδ. K. HOLL, Leipzig (Hinrichs'sche Buchhandlung) 1915, 1922, Ε[υάγριος, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Evagrius Scholastica, Historia Ecclesiastica : Kirchengeschichte, Bd. I-II, έκδ. A. HÜBNER, Turnhout (Brepols Publishers) 2007 (Fontes Christiani, Bd. 57/1). Ε[υδοκία, ] Οµηρόκεντρα : ] Οµηροκέντρων Πατρικίου [επισκόπου κα`ι [ Οπτίµου φιλοσόφου κα`ι Ε[υδοκίας Α[υγούστης κα`ι Κοσµ~α ] Ιεροσολυµίτου τω~ ν πάντων ε[ις ]εν`ος συνθήµατος [εκλογήν : Patricius, Eudocie, Optimus côme de Jérusalem, Centons Homériques (Homerocentra), έκδ. A.-L. REY, SC 437, Paris (Les Éditions du Cerf) Eudocia, Reliquiae : Eudociae Augustae, Procli Lycii, Claudiani carminum graecorum reliquiae, έκδ. A. LUDWICH, Lipsiae (Teubner) Eudocia, De S. Cypriani : De martyrio S. Cypriani εις Eudociae Augustae, Procli Lycii, Claudiani carminum graecorum reliquiae, έκδ. A. LUDWICH, Lipsiae (Teubner) 1897, Ε[υνάπιος, Βίοι φιλοσόφων κα`ι σοφιστω~ ν : Eunapii Vitae Sophistarum : έκδ. I. GIANGRANDE, Romae (Typis Publicae Officinae Polygraphicae) 1956 (SGL). Ε[υσέβιος Καισαρείας, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Eusèbe de Césarée Histoire ecclésiastique (Livres V-VII), έκδ. G. BARDY, SC 41, Paris (Les Éditions du Cerf) Ε[υσέβιος Καισαρείας, Ε[υαγγελικ`η προπαρασκευή : Eusèbe de Césarée, La préparation évangélique, Livres V-VI, έκδ. ÉD. DES PLACES, SC 266, Paris (Éditions du Cerf) 1980 Livres XII-XIII, έκδ. ÉD. DES PLACES, SC 307, Paris (Éditions du Cerf) Ε[υσέβιος Καισαρείας, [ Ησαΐας : ] Υποµνήµατα ε[ις τ`ον [ Ησαΐαν, PG 24, στ Fasti : Fasti consulares imperii Romani von 30 v. Chr. bis 565 n. Chr. mit Kaiserliste und Anhang, έκδ. W. LIEBENAM, Bonn (A. Marcus und E. Weber's Verlag) Γαληνός, Περ`ι χρείας µορίων : Περ`ι χρείας τω~ ν [εν [ανθρώπου σώµατι µορίων : Claudii Galeni Opera Omnia, tom. IV, έκδ. C.G. KÜHN, Hildesheim (Georg Olms Verlagsbuhchandlung) Γερόντιος, Βίος τ~ης ]οσίας Μελάνης : Vie de sainte Mélanie, έκδ. D. GORGE, SC 90, Paris (Éditions du Cerf) Γεώργιος Κεδρηνός, Σύνοψις ] Ιστοριω~ ν : Georgius Cedrenus, Ioannis Scylitzae opera, vol. I,έκδ. I. BEKKER, Bonn (Weber) (CSHB). Γεώργιος Μοναχός, Χρονικόν : Georgii Monachi Chronicon, vols. I-II, έκδ. C. DE BOOR, Leipzig (Teubner) Γρηγόριος Νύσσης, [ Αντιρρητικός : Gregorii Nysseni Contra Eunomium Libri, εις Gregorii 8

12 Nysseni Opera, vol. I, έκδ. W. JAEGER, Leiden (Brill) 1960, Γρηγόριος Νύσσης, Βίος Γρηγορίου : Gregorii Nysseni De vita Gregorii Thaumaturgi, εις Gregorii Nysseni Opera, vol. X,1, Pars II, έκδ. C. HΕΙL, J. CAVARNOS, O. LENDLE, Leiden, New York, KØbenhavn (Brill) 1990, Γρηγόριος Νύσσης, Βίος τ~ης ]οσίας Μακρίνης : Grégoire de Nysse Vie de sainte Macrine, έκδ. P. MARAVAL, SC 178, Paris (Éditions du Cerf) Γρηγόριος Νύσσης, Βίος Μωϋσέως : Gregorii Nysseni De Vita Moysis εις Gregorii Nysseni Opera, vol. VII, Pars I, έκδ. H. MUSURILLO, Leiden (Brill) Γρηγόριος Νύσσης, Ε[ις Πουλχερίαν : Gregorii Nysseni Oratio consolatoria in Pulcheriam εις Gregorii Nysseni Opera, vol. IX, Pars I, έκδ. G. HΕΙL, A. VAN HECK, E. GEBHARDT, A. SPIRA, Leiden (Brill) 1967, Γρηγόριος Νύσσης, [ Εξήγησις το~υ } Αισµατος τω~ ν [ Αισµάτων : Gregorii Nysseni In Canticum Canticorum εις Gregorii Nysseni Opera, vol. VI, έκδ. H. LANGERBECK, Leiden (Brill) Γρηγόριος Νύσσης, [ Επ. : [ Επιστολαί : Grégoire de Nysse Lettres, έκδ. P. MΑRAVAL, SC 363, Paris (Les Éditions du Cerf) Γρηγόριος Νύσσης, Λόγος κατηχητικός : Grégoire de Nysse Discours catéchétique, έκδ. R. WINLING, SC 453, Paris (Les Éditions du Cerf) Γρηγόριος Νύσσης, Περ`ι ε[υποιΐας : Gregorii Nysseni De beneficenta (vulgo De pauperibus amandis oratio I) εις Gregorii Nysseni Opera, vol. IX, Pars I, έκδ. G. HΕΙL, A. VAN HECK, E. GEBHARDT, A. SPIRA, Leiden (Brill) 1967, Γρηγόριος Νύσσης, Περ`ι κατασκευ~ης : Περ`ι τ~ης κατασκευ~ης [ανθρώπου, PG 44, στ Γρηγόριος Νύσσης, Περ`ι παρθενίας : Grégoire de Nysse Traité de la Virginité, έκδ. M. AUBI- NEAU, SC 119, Paris (Éditions du Cerf) Γρηγόριος Νύσσης, Περ`ι τω~ ν πρ`ο \ωρας [αναρπαζοµένων νηπίων : Gregorii Nysseni De infatibus praemature abrepris εις Gregorii Nysseni Opera, vol. III, Pars II, έκδ. K.J. DΟWNING, J. A. McDONOUGH, H. HÖRNER, Leiden, New York, KØbenhavn, Köln (Brill) 1987, Γρηγόριος Νύσσης, Περ`ι ψυχ~ης κα`ι [αναστάσεως : Gregorii Episcopi Nysseni De anima et resurrectione dialogus : PG 46, στ Γρηγόριος πρεσβύτερος, Βίος Γρηγορίου το~υ Θεολόγου : Gregorii Presbyteri Vita Sancti Gregorii Theologi, έκδ. X. LEQUEUX, Turnhout (Brepols), Leuven (University Press) 2001 (CCSG 44. Corpus Nazianzenum 11). Γρηγόριος Θεολόγος, Ε[ις Γοργονίαν : Ε[ις τ`ην ]εαυτο~υ [αδελφ`ην Γοργονίαν [επιτάφιος : Grégoire de Nazianze, Discours funèbre pour sa soeur Gorgonie, έκδ. M.-A. CALVET- SEBASTI, SC 405, Paris (Les Éditions du Cerf) 1995, Γρηγόριος Θεολόγος, Ε[ις τ`ον µέγαν Βασίλειον : Ε[ις τ`ον µέγαν Βασίλειον [επιτάφιος : Grégoire de Naziance, Pour le grand Basile oraison funèbre, έκδ. J. BERNARDI, SC 384, Paris 9

13 (Les Éditions du Cerf) 1992, Γρηγόριος Θεολόγος, [ Επιγράµµατα : [ Εκ τω~ ν [επιγραµµάτων το~υ ]αγίου Γρηγορίου το~υ Θεολόγου, Βιβλίο Η' : The Epigrams of Saint Gregory the Theologian εις The Greek Anthology, vol. II, έκδ. W.R. PATON London (William Heinemann), New York (Putnam's Sons) , (LCL). Γρηγόριος Θεολόγος, [ Επ. : [ Επιστολαί : Saint Grégoire de Nazianze Lettres, vols. I-II, έκδ. P. GALLAY, Paris (Les Belles Lettres) 1964, Γρηγόριος Θεολόγος, Λόγος XXXVII : Λόγος XXXVII, Ε[ις τ`ο ]ρητ`ον το~υ Ε[υαγγελίου "]\ Οτε [ετέλεσεν [ Ιησο~υς το`υς λόγους τούτους", κα`ι τ`α ]εξ~ης : Grégoire de Nazianze, Discours 37. Sur la parole de l' Evangile : «Lorsque Jésus eut achevé ces discours», έκδ. CL. MORECHINI-P. GALLAY, SC 318, Paris (Les Éditions du Cerf) 1985, Γρηγόριος Θεολόγος, Παραινετικ`ον πρ`ος [ Ολυµπιάδα : S. Gregorii Theologi Ad Olympiadem, PG 37, στ ] Ησύχιος ]ο [ Ιλλούστριος, [ Ονοµατολόγος : Hesychii Milesii Onomatologi quae supersunt, έκδ. J. FLACH, Lipsiae (Teubner) [ Ιάµβλιχος, Περ`ι το~υ πυθαγορείου βίου : Jamblich, Pythagoras : Legende-Lehre-Lebengestaltung, έκδ. M. ALBRECHT, J. DILLON, M. GEORGE, M. LURJE, S. DU TOIT DAVID, Darmstadt (Wissenschaftliche Buchgesellschaft) 2002 (Scripta Antiquitatis Posterioris ad Ethicam Religionemque pertinentia). [ Ιάµβλιχος, Περ`ι τω~ ν α[ιγυπτίων µυστηρίων : Jamblique Les mystères d' Égypt, έκδ. É. DES PLACES, Paris (Les Belles Lettres) Inscriptiones Christianae : Inscriptiones Christianae Urbis Romae, έκδ. I.B. DE ROSSI, P.MAZZOLEII, C. CARLETTI, In Civitate Vaticana (Pont. Institutum Archaeologiae Christianae) ILS : Inscriptiones Latinae Selectae, vols. I-III,2, έκδ. H. DESSAU, Berlin (Weidmann) 1892, 1902, 1906, 1914, [ Ιωάννης Ζωναρ~ας, [ Επιτοµή : Ioannes Zonarae Epitomae Historiarum, Libri XIII-XVIII, vol. III, έκδ. M. PINDER-TH. BÜTTNER-WOBST (CSHB), Bonn (Weber) [ Ιωάννης Λυδός, Περ`ι [αρχω~ ν τ~ης ] Ρωµαίων πολιτείας : Jean le Lydien De Magistratures de l' État Roman, tom. II (Livres II et III), έκδ. J. SCHAMP, Paris (Les Belles Lettres) [ Ιωάννης Μαλάλας, Χρονογραφία : Ioannis Malalas Chronographia, έκδ. I. THURN (CFHB), Berlin (Walter de Gruyter) [ Ιωάννης Τζέτζης, Χιλιάδες : Ioannis Tzetzae Historiarum Variarum Chiliades, έκδ. TH. KIESSLING, Leipsiz (Vogeii Fr. Chr. Guil.) 1826/ανατ. Hildesheim (Georg Olms Verlagsbuchhandlung) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις } Ανναν : Ε[ις } Ανναν ]οµιλίαι, PG 54, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, ] Οµιλίαι ε[ις τ`ην Γένεσιν : PG 53, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, ] Οµιλίαι ε[ις τ`ην Γένεσιν : ] Jean Chrysostome Sermons sur la 10

14 Genèse, έκδ. L. BROTTIER, SC 433, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις ] Ηλίαν : Ε[ις τ`ον ] Ηλίαν κα`ι ε[ις τ`ην χήραν, κα`ι περ`ι [ελεηµοσύνης, PG 51, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις ] Ησαΐαν : [ Ερµηνεία ε[ις τ`ον προφήτην ] Ησαΐαν : Jean Chrysostome Commentaire sur Isaïe, έκδ. J. DUMORTIER, SC 304, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις [ Ιωάννην : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ον \αγιον [ Ιωάννην τ`ον [ Απόστολον κα`ι Ε[υαγγελιστήν, PG 59, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις Μάξιµον : [ Εγκώµιον ε[ις Μάξιµον κα`ι περ`ι ποίας δε~ι {αγεσθαι γυνα~ικας, PG 51, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις Ματθα~ιον : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ον \αγιον Ματθα~ιον τ`ον Ε[υαγγελιστήν, PG 57, στ , PG 58, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις Πελαγίαν : Οµιλία [εγκωµιαστικ`η ε[ις τ`ην ]αγίαν µάρτυραν Πελαγίαν τ`ην [εν [ Αντιοχεί?α, PG 50, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Ε[ις τ`ο "[ Ασπάσασθε Πρίσκιλλαν κα`ι [ Ακύλαν" : Ε[ις τ`ο "[ Ασπάσασθε Πρίσκιλλαν κα`ι [ Ακύλαν" κα`ι τ`α ]εξ~ης, Λόγος α', PG 51, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος,\ Εκαστος τ`ην ]εαυτο~υ γυνα~ικα [εχέτω : Ε[ις τ`ο [αποστολικ`ον ]ρητόν. ι`α δ`ε τ`ας πορνείας \εκαστος τ`ην ]εαυτο~υ γυνα~ικα [εχέτω, PG 51, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, [ Επ. : [ Επιστολαί, PG 52, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, [ Ολυµπιάδι : Τ?~η δεσποίν?η µου τ?~η α[ιδεσιµωτάτ?η κα`ι θεοφιλεστάτ?η διακόν?ω [ Ολυµπιάδι : Jean Chrysostome Lettres à Olympias, έκδ. A.-M. MALINGREY, SC 13 bis, Paris (Éditions du Cerf) 1968, [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, ] Οµιλίαι κατηχητικαί : Οµιλίαι κατηχητικα`ι πρ`ος το`υς µέλλοντας φωτίζεσθαι κα`ι πρ`ος νεοφωτίστους κα`ι ε[ις τ`ην [επιγραφ`ην τω~ ν πράξεων τω~ ν [αποστόλων. Κατήχησις πρώτη πρ`ος το`υς µέλλοντας φωτίζεσθαι : Jean Chrysostome Huit catéchéses baptismales inédites, έκδ. A. WENGER, SC 50, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος,\ Οπως δε~ι το`υς γονέας [ανατρέφειν τ`α τέκνα : Περ`ι κενοδοξίας κα`ι \οπως δε~ι το`υς γονέας [ανατρέφειν τ`α τέκνα : Jean Chrysostome Sur la vaine gloire et l' éducation des enfants, έκδ. A.-M. MALINGREY, SC 188, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Περ`ι ]ιερωσύνης : Jean Chrysostome Sur le sacerdoce, έκδ. A.- M. MALINGREY, SC 272, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Περ`ι µονανδρίας : Jean Chrysostome Sur le marriage unique, έκδ. A.-M. MALINGREY, SC 138, Paris (Éditions du Cerf) 1968,. [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Περ`ι παίδων [ανατροφ~ης : Ε[ις τ`ο "χήρα καταλεγέσθω µ`η [ελάττων [ετω~ ν ]εξήκοντα γεγονυ~ια " κα`ι περ`ι παίδων [ανατροφ~ης, κα`ι περ`ι [ελεηµοσύνης, PG 51, στ

15 [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Περ`ι παρθενίας : Jean Chrysostome La Virginité, έκδ. H. MU- SURILLO-B. GRILLET, SC 125, Paris (Éditions du Cerf) [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος [ Εφεσίους : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος [ Εφεσίους [επιστολ`ην, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Θεσσαλονικε~ις Α : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Θεσσαλονικε~ις [επιστολήν πρώτην, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Θεσσαλονικε~ις Β : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Θεσσαλονικε~ις [επιστολήν δευτέραν, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Κολοσσαε~ις : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Κολοσσαε~ις [επιστολήν, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Κορινθίους Α : ] Υπόθεσις τ~ης πρ`ος Κορινθίους πρώτης [επιστολ~ης, PG 61, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος ] Ρωµαίους : [ Ερµηνεία ε[ις τ`ην πρ`ος ] Ρωµαίους [επιστολήν, PG 60, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Τιµόθεον Α : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Τιµόθεον [επιστολήν πρώτην, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Τίτον : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Τίτον [επιστολήν, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, Πρ`ος Φιλιππησίους : ] Υπόµνηµα ε[ις τ`ην πρ`ος Φιλιππησίους [επιστολήν, PG 62, στ [ Ιωάννης Χρυσόστοµος, ] Υπέρ σπουδ~ης : ] Οµιλία ]υπέρ τε τ~ης σπουδ~ης τω~ ν παρόντων κα`ι ]ραθυµίας τω~ ν [απολειφθέντων, [κα`ι] περ`ι το~υ ψάλλειν. κα`ι περ`ι το~υ µηδ`εν ε@ιναι κώλυµα γυναιξ`ι τ`ην φύσιν πρ`ος το`υς τ~ης [αρετ~ης δρόµους, PG 63, στ [ Ιουλιανός, [ Αθηναίων τ?~η βουλ?~η κα`ι τ?ω~ δήµ?ω : Julian Letter to the Senate and People of Athens εις The works of emperor Julian, vol. II, έκδ. W.C. WRIGHT, London (William Heinemann) and New York (The MacMillan Co) 1913, (LCL). [ Ιουλιανός, [ Αντιοχικ`ος }η Μισοπώγων : Julian Misopon or Beard Hater εις The works of emperor Julian, vol. II, έκδ. W.C. WRIGHT, London (William Heinemann) and New York (The MacMillan Co) 1923, (LCL). [ Ιουλιανός, [ Επ. : Επιστολαί: Julian The Letters of Julian εις The works of emperor Julian, vol. III, έκδ. W.C. WRIGHT, London (Heinemann) and New York (G.P. Putnam's Sons) 1923, (LCL). [ Ιουλιανός, Ε[υσεβίας τ~ης βασιλίδος [εγκώµιον : Julian Panegyric in honour of the Empress Eusebia εις The works of emperor Julian, vol. I, έκδ. W.C. WRIGHT, London (William Heinemann) and New York (The MacMillan Co) 1913, (LCL). [ Ιουλιανός, Κατ`α Γαλιλαίων, Λόγος Α' : Julian Against the Galilaeans εις The works of emperor Julian, έκδ. W.C. WRIGHT, vol. III, London (William Heinemann) and New York (G.P. Putnam's Sons) 1923, (LCL). 12

16 [ Ιουστ~ινος, [ Απολογία ]υπ`ερ Χριστιανω~ ν : [ Απολογία ]υπ`ερ Χριστιανω~ ν πρ`ος [ Αντων~ινον τ`ον ε[υσεβ~η, έκδ. L. PAUTIGNY, Paris (Alphonse Picard et fils) [ Ιουστ~ινος, Πρ`ος Τρύφωνα [ Ιουδα~ιον ιάλογος : Justin Martyr Dialogue avec Tryphon, toms. I-II, έκδ. PH. BOBICHOW, Fribourg (Academic Press) ] Ιππόλυτος, { Ελεγχος πασω~ ν α]ιρέσεων : Το~υ κατ`α πασω~ ν α]ιρέσεων [ελέγχου : Hippolytus, Werke, Refutation Omnium Haeresium, Bd. III, έκδ. P. WENDLAND, Leipzig (Hinrichs'sche Buchhandlung) Irenaeus, Adversus Haereses : Irénée de Lyon Contre les hérésies, Livre III, tom. II, έκδ. Sagnard O.P., SC 34, Paris (Les Éditions du Cerf) 1952, έκδ. A. ROUSSEAU-L. DOU- TRELEAU SC 264, Paris (Les Éditions du Cerf) [ Ισίδωρος Πηλουσιώτης, [ Επ. : [ Επιστολω~ ν βιβλία πέντε. Ε[ις τ`ην [ερµηνεία τ~ης θείας γραφ~ης, PG 78, στ Jean Rufus, Plérofories : Plérofories, Témoignages et révélations contre le concile de Chalcédoine (Version syriaque et traduction française), έκδ. F. NAU, PO 8,1, Paris (Firmin- Didot) 1911/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols)1982, John of Ephesus, Lives of the eastern Saints : έκδ. W.E. BROOKS, PO 18,4, Paris (Firmin-Didot) 1924/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols)1983, και PO 19,2, Paris (Firmin-Didot) 1926/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols)1989, John of Nikiou, Chronicle : The Chronicle of John (c. 690 A.D.) Coptic Bishop of Nikiou, έκδ. R.H. CHARLES, London (Williams and Norgate) 1916/ανατ. Amsterdam (APA-Philo Press) John Rufus, Biography of the Peter the Iberian : Biography of the holy Peter the Iberian, the venerable bishop, ascetic and confessor of our Lord, έκδ. D.M. LANG, Lives and Legends of the Georgian Saints, London (George Allen & Unwin LTD), New York (The Macmillan Company) 1956, Κανόνες [εν Γάγγρ?α : Κανόνες τω~ ν [εν Γάγγρ?α συνελθόντων ] Αγίων Πατέρων : Acta et Symbola Conciliorum quae saeculo quarto habita sunt, Textus Minores, έκδ. E.J. JONKERS, Leiden (Brill) Κλήµης [ Αλεξανδρείας, Στρωµατε~ις : Τω~ ν κατ`α τ`ην [αληθ~η φιλοσοφίαν γνωστικω~ ν ]υπο- µνηµάτων τω~ ν Στρωµατέων τέταρτος : Clemens Alexandrinus Stromata, Buch I- VI, Bd. II, έκδ. O. STÄHLIN, Berlin (Akademie Verlag) 1985, Κλήµης [ Αλεξανδρείας, Παιδαγωγός : Παιδαγωγός, έκδ. H.-I. MARROU-M. HARL, Le Pédagogue, Livre I, SC 70, Paris (Éditions du Cerf) 1960 Livre III, έκδ. CL. MONDÉSERT-CH. MATRAY, SC 158, Paris (Éditions du Cerf) Κύριλλος Σκυθοπολίτης, Βίος το~υ ]αγίου Ε[υθυµίου : Βίος το~υ ]αγίου Ε[υθυµίου, έκδ. E. SCHWARTZ, Kyrillos von Skythopolis, Leipzig (Hinrichs Verlag) 1939, Κύριλλος Σκυθοπολίτης, Βίος [ Ιωάννου το~υ ]ησυχαστο~υ : Βίος το~υ [εν ]αγίοις πατρ`ος ]ηµ~ων [ Ιωάννου το~υ [επισκόπου κα`ι ]ησυχαστο~υ τ~ης λαύρας το~υ [εν ]αγίοις πατρ`ος Σάβα, 13

17 έκδ. E. SCHWARTZ, Kyrillos von Skythopolis, Leipzig (Hinrichs Verlag) 1939, Κωνσταντ~ινος Μανασσ~ης, Σύνοψις χρονική : Constantini Manassis Breviarum Chronicum, έκδ. O. LAMPSIDIS, Athenis (Academiae Atheniensis) Λεξικ`ον Σούδας : Suidae Lexicon, έκδ. A. ADLER, τοµ. I-IV, Leipzig (Teubner) /ανατ. Stuttgart (Teubner) 1967, Leo ep., Ep. : Leo episcopo, Epistulae, ACO, tom. II, vol. IV, Λέων Γραµµατικός, Χρονογραφία : Leonis Grammatici, Chronographia, έκδ. IMM. BEKKER (CSHB), Bonn (Weber) Λιβάνιος, Βίος: Βίος }η Περ`ι τ~ης ]εαυτο~υ τύχης : Libanius, Autobiography and Selected Letters, έκδ. A.F. NORMAN, Cambridge, Massachusetts, London, England (Harvard University Press) 1992 (LCL). Λιβάνιος, [ Επ. : Libanii Opera, Epistulae 1-839, vol. X, έκδ. R. FOERSTER, Leipzig (Teubner) 1921 Epistulae , vol. XI, έκδ. R. FOERSTER, Leipzig (Teubner) 1922/ανατ. Hildesheim (Georg Olms Verlagsbuchhandlung) Λιβάνιος, [ Αντιοχικός : Libanii Opera, Orationes VI-XI, vol. I, έκδ. R. FOERSTER, Leipzig (Teubner) 1903, Λιβάνιος, Λόγος XVIII : Λόγος XVIII, Μον?ωδί?α [επ`ι [ Ιουλιαν?ω~ : Libanii Opera, Orationes XII-XXV, έκδ. R. FOERSTER, vol. II, Leipzig (Teubner) 1903, Μάλχος, Fragmenta : Malchus, Fragments εις The Fragmentary Classicing Historians of the Later Roman Empire. Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, vols. I- II, έκδ. R.C. BLOCKLEY, Liverpool (Cairns) 1983, Μαρ~ινος, Βίος Πρόκλου : Πρόκλος, }η Περ`ι ε[υδαιµονίας : Marino di Neapoli Vita di Proclo, έκδ. R. MASULLO, Napoli (D' Auria) Marcellinus comes, Chronicon : Chronicon ad a. DXVIII continuatum ad a. DXXXIV cum additamento ad a. DXLVIII : The Chronicle of Marcellinus, έκδ. BR. CROKE, Sydney (Australian Association for Byzantine Studies) 1995 (ByzAus 7). NΑU, Résumé de monographies syriaques : F. NAU, Résumé de monographies syriaques : Barsauma, Abraham de la Haute Montagne, Siméon de Kefar ] Abdin, Varet l' Alexandrin, Jacques de Reclus, Romanus, Talia, Asia, Pantaléon, Candida, ROC 19 (1914), Nestorius, Le livre d' Héraclide : Le livre d' Héraclide de Damas, trad. F. NAU, Paris (Letouzey et Ané) Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία, PG 146, στ Novellae Theodosianum : Theodosiani libri XVI cum Constitutionibus Sirmondianis, vol. II, Leges novellae ad Theodosianum pertinentes, έκδ. TH. MOMMSEN-P. MEYER/consilio et auctoritate Academiae litterorum regiae borussicae, Dublin 14

18 (Weidmann) [ Ολυµπιόδωρος, Fragmenta : Olympiodorus Fragments, εις The Fragmentary Classicing Historians of the Later Roman Empire. Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, vols. I-II, έκδ. R.C. BLOCKLEY, Liverpool (Cairns) 1983, [ Ωριγένης, Ε[ις Γένεσιν : Ε[ις τ`ην Γένεσιν, ] Οµιλίαι : Origène Homélies sur la Genèse, έκδ. L. DOUTELEAU, SC 7 bis, Paris (Éditions du Cerf) [ Ωριγένης, Ε[ις {εξοδον : Ε[ις τ`ην {εξοδον, ] Οµιλίαι : Origène Homélies sur l' Exode, έκδ. M. BORRET, SC 321, Paris (Éditions du Cerf) The Oxyrhynchus Papyri : The Oxyrhynchus Papyri, Part VIII ( ), έκδ. A.S. HUNT, London (Egypt Exploration Fund) Παλλάδιος, Βίος Χρυσοστόµου : ιάλογος ]ιστορικός, γενόµενος πρ`ος Θεόδωρον διάκονον ] Ρώµης, περ`ι βίου κα`ι πολιτείας το~υ µακαρίου [ Ιωάννου, [επισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, το~υ Χρυσοστόµου : Palladius Dialogue sur la vie de Jean Chrysostome, tom. I, έκδ. A.-M. MALINGREY et PH. LECLERCQ, SC 341, Paris (Éditions du Cerf) Παλλάδιος, Λαυσιακόν : The Lausiac History of Palladius, vols. I-II, έκδ. J.A. Robinson, Cambridge (Cambridge University Press) Πασχαλινα`ι ]οµιλίαι : Ε[ις τ`ο \αγιον Πάσχα : Homélies Pascales, I. Une homélie inspirée du traité sur la Pâque d' Hippolyte, έκδ. P. NAUTIN, SC 27, Paris (Éditions du Cerf) Πασχάλιον Χρονικόν : Chronicon Paschale, vols. I-II, έκδ. L. DINDORF, Bonn (Weber) 1832 (CSHB). Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως : Scriptores Originum Constantinopolitanarum, vols. I-III, έκδ. TH.PREGER, Lipsiae (Teubner) 1907/ανατ. New York Paulus Aegineta, The seven books : The seven books of Paulus Aegineta, vol. I, έκδ. F. ADAMS, (transl. from the Greek), London (Sydenham Society) Φιλοστόργιος, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Philostorgius Kirchengeschichte, mit dem Leben des Lucian von Antiochen und den Fragmenten eines arianischen Historiographen, έκδ. J. BIDEZ, Leipzig (Hinrich) 1913/ανατ., Berlin (Akademie Verlag) 1972 (GCS). Φίλων [ Αλεξανδρείας, Περ`ι τω~ ν [εν µέρει διαταγµάτων : Philo The Decalogue and the Special Laws, vol. VII, έκδ. F.H. COLSON, London (William Heinemann LTD) and Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press) (LCL). Φίλων [ Αλεξανδρείας, E[ις Γένεσιν : [ Ερωτήσεις κα`ι [απαντήσεις ε[ις τ`ην Γένεσιν : Philo Questions and answers on Genesis, Suppl. I, έκδ. RALPH MARCUS, London (William Heinemann LTD) and Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press) 1953 (LCL). Φώτιος, Βιβλιοθήκη : Photius Bibliothèque, tom. II ("Codices" ), έκδ. R. HENRY, 15

19 Paris (Les Belles Lettres) Πλάτων, Νόµοι : Platonis Opera, Minos, Leges, Epinomis, Epistulae, Definitiones, Spuria, tom. V., έκδ. J. BURNET, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis). Πλάτων, Πολιτεία : Platonis Republicam, έκδ. S.R. SLINGS, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano) Πλάτων, Τίµαιος : Platonis Opera, Clitopho, Res Publica, Timaeus, Critias, tom. IV., έκδ. έκδ. J. BURNET, Oxonii (E Typographeo Clarendoniano), Oxonii (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis) Πλωτ~ινος, [ Εννε`ας : [ Εννε`ας πρώτη, έκδ. Π. ΚΑΛΛΙΓΑ, Αθήναι (Ακαδηµία Αθηνών - Κέντρον Εκδόσεως Έργων Ελλήνων συγγραφέων) Πορφύριος, Βίος Πυθαγόρα : Πυθαγόρου Βίος : Porphyre Vie de Pythagore, εις Porphyre Vie de Pythagore, Lettre à Marcella, έκδ. É. DES PLACES, Paris (Les Belles Lettres) 1982, Πορφύριος, Περ`ι [αποχ~ης : Περ`ι [αποχ~ης [εµψύχων, Porphyre De l' abstinence, tom. I, έκδ. J. BOUFFARTIGUE-M. PATILLON, Paris (Les Belles Lettres) Πορφύριος, Πρ`ος Μαρκέλλαν : Porphyre Lettre à Marcella εις Porphyre Vie de Pythagore, Lettre à Marcella, έκδ. Des É. DES PLACES, Paris (Les Belles Lettres) 1982, Πράξεις τ~ης ]αγίας Θέκλας : Πράξεις τ~ης ]αγίας [ Αποστόλου κα`ι µάρτυρος το~υ Χριστο~υ Θέκλας : Vie et Miracles de Sainte Thècle έκδ. G. DAGRON, (Bruxelles (Société des Bollanistes) 1978 (Subhag 62), Πράξεις Παύλου κα`ι Θέκλης : Acta Pauli et Theclae, εις Acta Apostolorum Apocrypha, Acta Petri, Acta Pauli, Acta Petri et Pauli, Acta Pauli et Theclae, Acta Thaddei, Pars Prior, έκδ. R.A. LIPSIUS-M. BONNET, Hildesheim, New York (Georg Olms Verlag) 1972, Πρίσκος, Fragmenta : Priscus Fragments εις The Fragmentary Classicing Historians of the Later Roman Empire. Eunapius, Olympiodorus, Priscus and Malchus, vols. I- II, έκδ. R.C. BLOCKLEY, Liverpool (Cairns) 1983, Probae, Centones Virgiliani : Val. Faltoniae Probae, Centones Virgiliani, ad Testimonium veteris et novi Testamenti, PL 19, στ Πρόκλος Κωνσταντινουπόλεως, Λόγος V, [ Εγκώµιον ε[ις τ`ην ]αγίαν Παρθένον : Λόγος V, [ Εγκώµιον ε[ις τ`ην ]αγίαν Παρθένον κα`ι Θεοτόκον Μαρίαν, PG 65, στ Ψευδο-[ Αθανάσιος, Βίος Συγκλητικ~ης : spg 28, στ S. Augustinus, Confessionum : St. Augustine's Confessions, vols. I-II έκδ. W. WATTS, London (William Heinemann LTD) and Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press) (LCL). S. Augustinus, Ep. : Epistulae : St. Augustine, Select Letters έκδ. J.H. BAXTER, London 16

20 (William Heinemann LTD), Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press) (LCL). S. Augustinus, Sermo CCXXXII : Augustin d' Hippone, Sermons pour le Pâque, έκδ. S. POQUE, SC 116, Paris (Les Éditions du Cerf) Sextus Aurelius Victor, Liber de Caesaribus, Epitome de Caesaribus : Liber de Caesaribus, praecedunt origo gentis romanae et liber de viris illustribus urbis Romae, subsequitur Epitome de Caesaribus, έκδ. FR. PICHLMAYR-R. GRUENDEL, Leipzig (Teubner) S. Hieronymus, Ep. : Epistulae : Saint Jerôme, Lettres, tom. I (Ep. I-XXII), έκδ. J. LA- BOURT, Paris (Les Belles Lettres) 1949 tom. II (Ep. XXIII-LII), Paris (Les Belles Lettres) 1951 tom. III (LIII-LXX), Paris (Les Belles Lettres) 1953 tom. IV (LXXI-XCV), Paris (Les Belles Lettres) 1954 tom. V (Ep. XCVI-CIX), Paris (Les Belles Lettres) 1955 tom. VI (CX-CXX), Paris (Les Belles Lettres) 1958 tom. VII (Ep. CXXI-CXXX), Paris (Les Belles Lettres) 1961 tom. VIII (CXXXI-CLIV), Paris (Les Belles Lettres) S. Isidorus, De viris illustribus : PL 83, στ S. Isidorus, Etymologiarum : PL 82, στ SEECK, Regesten : O. SEECK, Regesten der Kaiser und Päpste für die Jahre 311 bis 476 n. Chr., Stuttgart (J.B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung) Severus of Antioch, Letter : A Collection of Letters of Severus of Antioch from numerus Syriac Manuscripts, έκδ. E.W. BROOKS, PO 12,2, Paris (Firmin-Didot) 1915/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols) 1985, και PO 14,1, Paris (Firmin-Didot) 1920/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols) 1988, Severus of Antioch, Select Letters : The Sixth Book of the Select Letters of Severus, Patriarch of Antioch, in the Syriac Version of Athanasius of Nisibis, έκδ. E.W. BROOKS, vol. II, Part II, Covent Garden, London (Williams & Norgate) 1904/ανατ. Westmead, England (Gregg International Publishers) Symmachus, Ep. : Epistulae : Symmaque, Lettres, tom. IV (Livres IX-X), έκδ. J.-P. CAL- LU, Paris (Les Belles Lettres) Σύµµικτα τινά : Σύµµικτα τινά, Βιβλίο Ι Ε' : Miscellanea εις The Greek Anthology, vol. V έκδ. W.R. PATON, London (William Heinemann), New York (Putnam's Sons) (LCL). Συνέσιος Κυρήνης, ίων : ίων }η Περ`ι τ~ης κατ' α[υτ`ον διαγωγ~ης : Synèsius de Cyrène, Opuscules I, tom. IV, έκδ. J. LAMOUREUX-N. AUJOULAT, Paris (Les Belles Lettres) 2004, Συνέσιος Κυρήνης, [ Επ. : [ Επιστολαί : Synèsius de Cyrène, tom. II, Correspondance (Lettres I-LXIII) tom. III, Correspondance (Lettres LXIV-CLVI), έκδ. A. GARZYA-D. ROQUES, Paris (Les Belles Lettres)

21 Συνέσιος Κυρήνης, Περ`ι βασιλείας : Περ`ι βασιλείας, έκδ. N. TERZAGHI, Synesii Cyrenensis Opuscula, Romae (Typis Regiae Officinae Polygra-phicae) 1944, 5-62 (SGL). Συνέσιος Κυρήνης, Περ`ι [ενυπνίων : Περ`ι [ενυπνίων, έκδ. J. LAMOUREUX-N. AUJOU- LAT, Synèsius de Cyrène, tom. IV, Opuscules I, Paris (Les Belles Lettres) 2004, Συνέσιος Κυρήνης, Πρ`ος Παιόνιον : Πρ`ος Παιόνιον, έκδ. N. TERZAGHI, Synesii Cyrenensis Opuscula, Romae (Typis Regiae Officinae Polygraphicae) 1944, (SGL). Συνέσιος Κυρήνης, \ Υµνοι : Synèsius de Cyrène, tom. I, Hymnes, έκδ. CHR. LACOM- BRADE, Paris (Les Belles Lettres) Le Synode du Chêne : Le Synode du Chêne εις Jean Chrysostome Dialogue sur la vie de Jean Chrysostome, tom. II, έκδ. A.-M. MALINGREY, SC 342, Paris (Les Éditions du Cerf) Σωζοµενός, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Historia Ecclesiastica, έκδ. GÜ. CHR. HANSEN, Bd. I-IV, Turnhout (Brepols Publishers) 2004 (Fontes Christiani, Bd. 73/4). Σωκράτης, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Sokrates Kirchengeschichte, έκδ. GÜ. CHR. HANSEN, Berlin (Akademie Verlag) 1995 (GCSNF, Bd. 1). Σωφρόνιος ] Ιεροσολύµων, Βίος Μαρίας Α[ιγυπτίας : PG 87/III, στ Θαύµατα τ~ης ]αγίας Θέκλας : Θαύµατα τ~ης ]αγίας κα`ι [πρωτο]µάρτυρος Θέκλας : Vie et Miracles de Sainte Thècle, έκδ. G. DAGRON, Bruxelles (Société des Bollanistes) 1978 (Subhag 62), Θεοδώρητος Κύρου, Ε[ις τ`ην Γένεσιν : Τ`α {απορα τ~ης Θείας Γραφ~ης, [ Ερωτήσεις ε[ις τ`ην Γένεσιν, PG 80, στ Θεοδώρητος Κύρου, [ Εκκλησιαστικ`η ] Ιστορία : Theodoret, Kirchengeschichte, έκδ. L. PARMENTIÉR, Berlin (Akademie Verlag) 1954 (GCS)/ανατ. Hansen Gü. Chr., Berlin (Akademie Verlag) 1998 (GCSNF, Bd. 5). Θεοδώρητος Κύρου, [ Επ. : [ Επιστολαί : Théodoret de Cyr Correspondance, tom. I-III, έκδ. YV. AZÉMA, SC 40, 98, 111, Paris (Les Éditions du Cerf) 1955, 1964, Θεοδώρητος Κύρου, Φιλόθεος ] Ιστορία : Φιλόθεος ] Ιστορία }η [ Ασκητικ`η πολιτεία : Théodoret de Cyr Histoire des moines de Syrie ou "Histoire Philothée", έκδ. P. CANIVET- MOLINGGHEN-A. LEROY, SC 257 II, vol. II, Paris (Éditions du Cerf) Θεοδώρητος Κύρου, Θεραπευτική : ] Ελληνικω~ ν θεραπευτικ`η παθηµάτων : Théodoret de Cyr Thérapeutique des maladies helléniques, έκδ. P. CANIVET, SC 57, vol. II, Paris (Éditions du Cerf) Θεόδωρος [ Αναγνώστης, [ Επιτοµή : [ Επιτοµ`η ]ιστοριω~ ν : Theodoros Anagnostes Kirchengeschichte, έκδ. GÜ. CHR. HANSEN, Berlin (Akademie Verlag) (GCSNF, Bd. 3). 18

22 Τheodosius, Terra Sancta : Τheodosii Terra Sancta εις Itinera Hierosolymitana et Descritiones Terrae Sanctae, έκδ. T. TOBLER-A. MOLINIER, Osnabrück (Otto Zeller) , Θεόδοτος [ Αγκύρων, Ε[ις τ`ην ]αγίαν Μαρίαν τ`η Θεοτόκον : Ε[ις τ`ην ]αγίαν Μαρίαν τ`η Θεοτόκον κα`ι ε[ις τ`ην ]αγίαν το~υ Χριστο~υ γέννησιν, PO 19,3, Paris (Firmin-Didot) 1926/ανατ. Turnhout/Belgique (Brepols)1989, Théodote d Ancyre, Une Homélie sur la Nativité du Seigneur : Une Homélie de Théodote d Ancyre sur la Nativité du Seigneur, έκδ. M. AUBINEAU, OCP 26 (1960), Θεοφάνης, Χρονογραφία : Theophanis Chronographia, vols. I-II, έκδ. C. DE BOOR, Lipsiae (Teubner) /ανατ. Hildesheim (Georg Olms Verlagsbuhchandlung) Θεοφύλακτος Σιµοκάττης, ] Ιστορίαι : Theophylacti Simocattae Historiae, έκδ. C. DE BOOR- P. WIRTH, Lipsiae (Teubner) 1883/ανατ. Stuttgart (Teubner) Valerius, Epistola beatissime Egerie laude : Epistola beatissime Egerie laude conscripta fratrum Bergidensium monachorum a Valerio conlata : Valerius du Bierzo, Lettre sur la bienheureuse Égérie, έκδ. M.C. DIAZ Y DIAZ, SC 296, Paris (Les Éditons du Cerf) 1982, Ζώσιµος, Νέα ] Ιστορία : Zosime, Histoire nouvelle, έκδ. F. PASCHOUD, vols. I-III,2, Paris (Les Belles Lettres) 1971, 1979, 1986,

23 ΙI. ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ALBRECHT, Das Leben der heiligen Makrina : R. ALBRECHT, Das Leben der heiligen Makrina auf dem Hintergrund der Thekla-Traditionen. Studien zu den Urspüngen des weiblichen Mönchtums im 4. Jahrhundert in Kleinasien, Göttingen (Vandenhoeck & Ruprecht) ARCHER, The Role of Jewish Women in the Religion, Ritual and Cult of Graeco-Roman Palestine : L. ARCHER, The Role of Jewish Women in the Reli-gion, Ritual and Cult of Graeco-Roman Palestine, εις AV. CAMERON-A. KUHRT (eds.), Images of Women in Antiquity, London (Routledge) 1983, ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ, Σύνταγµα των παλαιοχριστιανικών δαπέδων της Ελλάδος ΙΙ : Π. ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΤΖΑΚΑ, Σύνταγµα των παλαιοχριστιανικών δαπέδων της Ελλάδος ΙΙ, Θεσσαλονίκη (Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών) ASMUS, Hypatia in Tradition : R. ASMUS, Hypatia in Tradition und Dichtung, Studien zur vergleichenden Literaturgeschichte 7 (1907), AUJOULAT, Le néoplatonisme alexandrin : N. AUJOULAT, Le néoplatonisme alexandrin, Hiéroclès d' Alexandrie; filiations intellectuelles et spirituelles d' un néoplatonicien du Ve siècle, Leiden (Brill) 1986 (Philosophia antiqua, vol. 45). AVI-YONAH, Encyclopedia : M. AVI-YONAH, Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, vol. II, Jerusalem (The Israel Exploration Society and Massada Press) BARNES H., Katharsis in Plotinus : H. BARNES, Katharsis in the Enneades of Plotinus, TAPA 83 (1942), BARNES, Missing Persons : T.D. BARNES, Another Forty Missing Persons, Phoenix 28 (1974), BARNES, Synesius in Constantinople : T.D. BARNES, Synesius in Constantinople, GRBS 27.1 (1986), BARNES, When Did Synesius Become Bishop : T.D. BARNES, When Did Synesius Become Bishop of Ptolemais?, GRBS (1986), BEAUCAMP, Le statut de la femme à Byzance II : J. BEAUCAMP, Le statut de la femme à Byzance (4e-7e siècle), II. Les pratiques sociales, Paris (Boccard) BERTHELOT-RUELLE, Collection des anciens alchimistes : M. BERTHELOT-C.-E. RUELLE, Collection des anciens alchimistes grecs, vols. I-III, Paris (Steinheil)

24 BLISS-DICKIE, Excavations at Jerusalem : F.J. BLISS-A.C. DICKIE, Excavations at Jerusalem , London (The Committee of the Palestine Exploration Fund) BOYANCÉ, Théurgie et télestique néoplatoniciennes : P. BOYANCÉ, Théurgie et télestique néoplatoniciennes, Revue de l' histoire des religions 74 (1955), BREGMAN, Synesius of Cyrene : J. BREGMAN, Synesius of Cyrene. Philosopher- Bishop, Berkeley, Los Angeles, London (University of California Press) 1982 (The Transformation of the Classical Heritage 2). BROCK-HARVEY, Holy Women of the Syrian Orient : S.P. BROCK-S.A. HARVEY, Holy Women of the Syrian Orient, Berkeley, Los Angeles, London (University of California Press) 1987 (The Transformation of the Classical Heritage 1). BROWN, The Body and Society : P. BROWN, The Body and Society. Men, Women and Sexual Renunciation in Early Christianity, New York (Columbia University Press) BROWN, The World of Late Antiquity : P. BROWN, The World of Late Antiquity, London (Thames and Hudson) BROWN, Power and Persuasion : P. BROWN, Power and Persuasion in Late Antiquity. Towards a Christian Empire, Madison (The University of Wisconsin Press) BUCKLER, Anna Comnena : G. BUCKLER, Anna Comnena. A Study, London (Oxford University Press) BURMAN, The Athenian Empress Eudocia : J. BURMAN, The Athenian Empress Eudocia, εις P. CASTRÉN (ed.), Post-Herulian Athens. Aspects of Life and Culture in Athens A.D , Helsinki (Foundation of the Finnish Institute of Athens) 1994 (Papers and Monographs of the Finnish Institute at Athens, Vol. 1), BURY, Later Roman Empire : B.J. BURY, A History of the Later Roman Empire. From the Death of Theodosius I. to the Death of Justinian, New York (Dover Publications) CAMERON, The empress and the poet : Α. CAMERON, The empress and the poet : paganism and politics at the court of Theodosius II, YCS 27 (1982), CAMERON, Earthquake : Α. CAMERON, Earthquake 400, Chiron 17 (1987), CAMERON, Isidore and Hypatia : Α. CAMERON, Isidore of Miletus and Hypatia : On the Editing of Mathematical Texts, GRBS 31.1 (1990), CAMERON-LONG, Barbarians and Politics : Α. CAMERON-J. LONG, Barbarians and Politics at the Court of Arcadius, Berkeley, Los Angeles, Oxford (University of California Press) CAMERON AV., The Later Roman Empire : AV. CAMERON, The Later Roman Empire, Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press)

25 CAMERON AV., Virginity as Metaphor : AV. CAMERON, Virginity as Metaphor : women and the rhetoric of early Christianity εις AV. CAMERON (ed.), History as Text, The Writing of Ancient History, Chapel Hill, NC 1990, CAMERON AV., Early Christianity and the Discourse of Female Desire : AV. CAM- ERON, Early Christianity and the Discourse of Female Desire εις L. ARCHER, S. FISCHLER and M. WYKE (eds.), An Illusion of the Night : Women in Ancient Societies, Oxford (The Macmillan Press Ltd)1993, CHUVIN, Chronique : P. CHUVIN, Chronique des derniers païens. La disparition du paganisme dans l' Empire romain, du règne de Constantin à celui de Justinien, Paris (Les Belles Lettres/Fayard) CLARK, Ascetic Renunciation and Feminine Advancement : E.A. CLARK, Ascetic Renunciation and Feminine Advancement, A Paradox of Late Ancient Christianity, ATR 63.3 (1981), CLARK, Women in the Early Church : E.A. CLARK, Women in the Early Church, Collegeville, Minnesota (The Liturgical Press) 1983 (Messages of the Fathers of the Church, Volume 13). CLARK, Claims on the Bones of Saint Stephen : E.A. CLARK, Claims on the Bones of Saint Stephen : The Partisans of Melania and Eudocia εις E.A. CLARK, Ascetic Piety and Women s Faith. Essays on Late Ancient Christianity, New York (The Edwin Mellen Press) 1986 (Studies in Women and Religion, Volume 20), CLARK, Faltonia Betitia Proba and her Virgilian Poem : E.A. CLARK, Faltonia Betitia Proba and her Virgilian Poem : Τhe Christian Matron as Artist εις E.A. CLARK, Ascetic Piety and Women s Faith. Essays on Late Ancient Christianity, New York (The Edwin Mellen Press) 1986 (Studies in Women and Religion, Volume 20), CLARK, Jesus as Hero in the Vergilian Cento of Faltonia Betitia Proba : E.A. Clark, Jesus as Hero in the Vergilian Cento of Faltonia Betitia Proba εις E.A. CLARK, Ascetic Piety and Women s Faith. Essays on Late Ancient Christianity, New York (The Edwin Mellen Press) 1986 (Studies in Women and Religion, Volume 20), CLARK, Early Christian Women : Sources and Interpretation : E.A. CLARK, Early Christian Women : Sources and Interpretation εις L. COON, K.H. HALDANE, E.W. SOMMER (eds.), That Gentle Strength. Historical Perspectives on Women in Christianity, Charlottesville and London (University Press of Virginia) 1990, CLARK-HATCH, The Golden Bough : Ε.Α. CLARK-D.F. HATCH, The Golden Bough, the Oaken Cross. The Virgilian Cento of Faltonia Betitia Proba, Chico, California (Scholars Press) 1981 (American Academy of Religion/Texts and Translations, Series no. 5) 22

26 CLARK G., Women in the Ancient World : G. CLARK, Women in the Ancient World, Oxford (Oxford University Press) CLARK G., Women in Late Antiquity : G. CLARK, Women in Late Antiquity. Pagan and Christian Lifestyles, Oxford (Clarendon Press)1993. CLARKE, Higher Education : M.L. CLARKE, Higher Education in the Ancient World, London (Routledge & K. Paul) CONSTANTELOS, Kyros Panopolites : D. CONSTANTELOS, Kyros Panopolites, Rebuilder of Constantinople, GRBS 12.3 (1971), CONSTANTINIDES, Higher Education : C. CONSTANTINIDES, Higher Education in Byzantium in the thirteenth and fourteenth centuries (1204-ca. 1310), Nicosia CRAWFORD, Synesius the Hellene : W.S. CRAWFORD, Synesius the Hellene, London (Rivingtons) DAGRON, Naissance d' une capitale : G. DAGRON, Naissance d' une capitale : Constantinople et ses institutions de 330 à 451, Paris (Presses Universitaires de France) DELMAIRE, Les "lettres d' exil" de Jean Chrysostome : R. DELMAIRE, Les "lettres d' exil" de Jean Chrysostome. Études de chronologie et de prosopographie, RecAug 25 (1991), DELVOYE, L' art byzantin : C. DELVOYE, L' art byzantin, Paris (Arthaud) DEVOS, La date du voyage d' Égérie : P. DEVOS, La date du voyage d' Égérie, AnBoll 85 (1967), DES PLACES, Oracles Chaldaïques : É. DES PLACES, Oracles Chaldaïques, Paris (Les Belles Lettres) DES PLACES, La religion de Jamblique : É. DES PLACES, La religion de Jamblique, à De Jamblique à Proclus, Genève (Vandoeuvres) 1974 (Entretiens sur l' Antiquité classique, tom. XXI), DOWNEY, History of Antioch : G. DOWNEY, A History of Antioch in Syria : from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton (Princeton University Press) DZIELSKA, Hypatia of Alexandria : M. DZIELSKA, Hypatia of Alexandria (translated by F. Lyra), London, Cambridge, Massachusetts (Harvard University Press) ELM, "Virgins of God" : S. ELM, "Virgins of God". The Making of Asceticism in Late Antiquity, Oxford (Clarendon Press) EVRARD, À quel titre : É. EVRARD, À quel titre Hypatie enseigna-t-elle la philosophie, REG 90 (1977), FITZGERALD, The Letters of Synesius : Α. FITZGERALD, The Letters of Synesius of Cyrene, London (Oxford University Press)