Ενημερωτικό Δελτίο. Eλληνικη Γαστρεντερολογικη Εταιρεια. ΤΕΥΧΟΣ oκτωβριοσ μαρτιοσ 2009

Transcript

1 Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΥΧΟΣ oκτωβριοσ μαρτιοσ 2009 Eλληνικη Γαστρεντερολογικη Εταιρεια ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ Ταχ. Γραφείο Κ. Δ. Αθηνών Αριθμός Άδειας 451/91 τεχνογραμμα, Μ. Αυγέρη Αγία Παρασκευή, AΦΜ:

2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Πρόεδρος: Θεόδωρος Ροκκάς Α Αντιπρόεδρος: Ιωάννης Καραγιάννης Β Αντιπρόεδρος: Ελευθερία Ρώμα Γενικός Γραμματέας: Ειδικός Γραμματέας: Ταμίας: Μέλη: Σωτήριος Γεωργόπουλος Δημήτριος Τζιλβές Σπυρίδων Μιχόπουλος Αναστάσιος Ηλίας Γεώργιος Κητής Βασίλειος Ντελής ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Μέλη: Ιωάννης Καραγιάννης Αναστάσιος Ηλίας Θεόδωρος Ροκκάς Δημήτριος Ταμπακόπουλος Γεώργιος Τασιάς ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: Θεόδωρος Ροκκάς (Πρόεδρος Ε.Γ.Ε.) Γραμματεία: Κωνσταντίνα Ντζόγια Διεύθυνση αλληλογραφίας: Λεωφ. Δημοκρατίας 67, Νέο Ψυχικό Τηλ Fax: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

3 ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΣΕ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο που προέκυψε από τις αρχαιρεσίες της 15 ης Νοεμβρίου 2008, στα πλαίσια του 28 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας, συγκροτήθηκε σε σώμα και η σύνθεσή του είναι η ακόλουθη: Ενδοσκοπικό Τμήμα Πρόεδρος: Γ. Πασπάτης Αντιπρόεδρος: Κ. Παρασκευά Γραμματέας: Π. Κασαπίδης Πρόεδρος: Ι. Καραγιάννης Α Αντιπρόεδρος: Γ. Κητής Β Αντιπρόεδρος: Ε. Ρώμα Γενικός Γραμματέας: Σ. Μιχόπουλος Ειδικός Γραμματέας: Χ. Τζάθας Ταμίας: Κ. Μάρκογλου Μέλη: Β. Ντελής Δ. Τζιλβές Θ. Τσιώνης Για τα Επιστημονικά Τμήματα της Εταιρείας η σύνθεση είναι: Ογκολογικό Τμήμα Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γραμματέας: Α. Ταρπάγκος Δ. Δημητρουλόπουλος Α. Αυγερινός Παγκρεατολογικό Τμήμα Πρόεδρος: Γ. Αλεξανδράκης Αντιπρόεδρος: Β. Βαμβακούσης Γραμματέας: Φ. Γεωργόπουλος Πρωκτολογικό Τμήμα Πρόεδρος: Α. Πρωτοπαπάς Αντιπρόεδρος: Γ. Καραμανώλης Γραμματέας: Η. Γρίβας Τριμελής Επιτροπή Τμήματος Βορείου Ελλάδος «Μακεδονία» Πρόεδρος: Α. Ηλίας Αντιπρόεδρος: Δ. Χατζόπουλος Γραμματέας: Δ. Τζιλβές Τριμελής Επιτροπή Τμήματος Δοκίμων Μελών Πρόεδρος: Π. Λαφογιάννης Αντιπρόεδρος: Δ. Γεωργιάδης Γραμματέας: Ι. Φούσκας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 3

4 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η Επιτροπή Εκπαίδευσης της ΕΓΕ τα τελευταία 6 χρόνια υπό την προεδρεία της κ. Ειρήνης Βαφειάδη δραστηριοποιήθηκε έντονα και θεσμοθέτησε τα μηνιαία μετεκπαιδευτικά μαθήματα που απευθύνονται στους ειδικευόμενους των Γαστρεντερολογικών Τμημάτων της Αττικής στο κτίριο της ΕΓΕ. Τα μαθήματα αυτά καθιερώθηκαν στη συνείδηση των ειδικευομένων και ειδικευμένων συναδέλφων και πραγματοποιούνται και φέτος με μεγάλη επιτυχία. Στους ομιλητές έχουν συμπεριληφθεί καταξιωμένοι ομιλητές, γαστρεντερολόγοι, ακτινολόγοι, παθολογοανατόμοι, χειρουργοί, τόσο από την Αθήνα όσο και από Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Περιφέρειας. Παράλληλα, η Επιτροπή Εκπαίδευσης είναι υπεύθυνη και για τη διοργάνωση των Μετεκπαιδευτικών Σεμιναρίων που πραγματοποιούνται στα πλαίσια του Πανελληνίου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας. Η μορφή των Σεμιναρίων αυτών με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και την παρουσίαση ενδιαφερόντων περιστατικών έχει τύχει καθολικής αποδοχής, ως η πιο αποδοτική και ενδιαφέρουσα εκπαιδευτική διαδικασία. Με βάση την κληρονομιά αυτή, η νέα Επιτροπή Εκπαίδευσης, η οποία και ανέλαβε τα καθήκοντά της τη χρονιά αυτή, ξεκινά την προσπάθειά της συνεχίζοντας τις πετυχημένες εκδηλώσεις που ξεκίνησαν τα προηγούμενα χρόνια. Οι μηνιαίες μετεκπαιδευτικές συγκεντρώσεις για τους ειδικευόμενους στο κτίριο της ΕΓΕ θα συνεχισθούν και θα εμπλουτιστούν με νέα θέματα, που σκοπό θα έχουν να καλύψουν πλήρως το γνωστικό αντικείμενο της ειδικότητάς μας. Τα μετεκπαιδευτικά σεμινάρια στα πλαίσια του Πανελλήνιου Συνεδρίου θα διατηρήσουν την πετυχημένη τους μορφή. Όμως, πιστεύουμε ότι είναι πια καιρός η συνεχιζόμενη εκπαίδευση να αφορά και τους ειδικευμένους συναδέλφους γαστρεντερολόγους, είτε αυτοί είναι ιδιώτες, είτε γιατροί του Ε.Σ.Υ., είτε Πανεπιστημιακοί ή Στρατιωτικοί. Με το σκεπτικό αυτό και μετά από ανάλογη απόφαση του ΔΣ της ΕΓΕ, θα ξεκινήσουν από τον Μάιο του 2009 οι μηνιαίες συναντήσεις στο αμφιθέατρο του ΝΙΜΤΣ. Οι συναντήσεις θα γίνονται την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα και ήδη έχουν προγραμματιστεί οι δύο πρώτες συναντήσεις για την Τρίτη 5 Μαΐου και την Τρίτη 9 Ιουνίου. Στις συναντήσεις αυτές θα υπάρχει παρουσίαση περιστατικού με διαφορική διάγνωση και συζήτηση επ αυτού καθώς και ενδιαφέροντα ενδοσκοπικά περιστατικά. Παράλληλα στη συνάντηση του Ιουνίου θα γίνει και ενημέρωση από το DDW. Το πρόγραμμα της χρονιάς θα καθοριστεί σύντομα και θα ανακοινωθεί στα μέλη της Εταιρείας. Θα θέλαμε στο σημείο αυτό να ευχαριστήσουμε από καρδιάς το Δ.Σ. της ΕΓΕ για την τιμή που μας έκανε να μας αναθέσει τα καθήκοντα αυτά και υποσχόμαστε ότι θα εργαστούμε με ζήλο για την επιτυχία των στόχων που μας έχουν ανατεθεί. Για την Επιτροπή Εκπαίδευσης Ο Πρόεδρος Νίκος Βιάζης Τα Μέλη Αναστάσιος Ηλίας Σπήλιος Μανωλακόπουλος Μανώλης Αρχαύλης Κωστής Παπαξοϊνης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Παγκρεατολογικό Τμήμα Στα πλαίσια των ετήσιων εκπαιδευτικών του εκδηλώσεων το Παγκρεατολογικό Τμήμα της ΕΓΕ οργάνωσε, το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008, στο ξενοδοχείο Caravel, την Ημερίδα με θέμα «Παρόν και μέλλον στις παθήσεις του παγκρέατος». Η Ημερίδα είχε σαν πρωτεύοντα στόχο της την κλινική Παγκρεατολογία και αφορούσε την αντιμετώπιση κλινικών προβλημάτων σε ασθενείς με Παγκρεατικά νοσήματα. Η παρουσίαση των θεμάτων, υπό μορφή κλινικών περιστατικών, κατά γενική ομολογία, ήταν επιτυχής αφού το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων ήταν αμείωτο μέχρι το τέλος της Ημερίδας. Ο αριθμός των συναδέλφων που παρακολούθησαν την Ημερίδα ήταν σημαντικά υψηλός και έφθασε τους 230 συμμετέχοντες από την Αθήνα αλλά και την περιφέρεια. Το Παγκρεατολογικό Τμήμα και η Οργανωτική Επιτροπή της Παγκρεατολογικής Ημερίδας αισθάνονται την ανάγκη να ευχαριστήσουν, για τη σημαντική συμβολή τους στην επιτυχία της Ημερίδας, του ομιλητές και τους συντονιστές των συνεδριών και των διαλέξεων. Ακόμη ευχαριστούμε τις έξι φαρμακευτικές εταιρείες για τη βοήθειά τους στην πραγματοποίηση αυτής της προσπάθειας. Π. Κασαπίδης MD, PhD 4 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

5 Πρωκτολογικό Τμήμα Εκπαιδευτική Πρωκτολογική Ημερίδα Πρωκτολογικού Τμήματος ΕΓΕ Το Σάββατο 14 Μαρτίου 2009 πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στο αμφιθέατρο της Αποθήκης 1 στο Λιμάνι η εκπαιδευτική πρωκτολογικη ημερίδα του πρωκτολογικού τμήματος της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας. Μεγάλη ήταν η παρουσία πολλών γαστρεντερολόγων τόσο από την Θεσσαλονίκη αλλά κυρίως εκτός Θεσσαλονίκης, και πολλών συναδέλφων άλλων ειδικοτήτων όπως χειρουργών, παθολόγων και παιδιάτρων. Σημαντική ήταν επίσης η παρουσία των νέων συναδέλφων ειδικευομένων στη γαστρεντερολογία. Κάτι που δεν διέφυγε της προσοχής πολλών συναδέλφων ήταν η παρουσία σχεδόν του συνόλου του διοικητικού συμβουλίου της ΕΓΕ, φυσικά του προέδρου της κ. Ι. Καραγιάννη, ο οποίος κήρυξε και την έναρξη της ημερίδας. Προσφωνήσεις απεύθυναν επίσης ο κ.γ. Μπασδάνης, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής του Παχέος Εντέρου και πρωκτού, και ο κ. Α. Νταιλιάνας εκ μέρους της Επαγγελματικής Ένωσης Γαστρεντερολόγων. Έγινε προσπάθεια να συμμετέχουν ως εισηγητές αλλά και πρόεδροι των τραπεζιών συνάδελφοι από όλους τους χώρους από το Πανεπιστήμιο, από το ΕΣΥ και από τον Ιδιωτικό τομέα αλλά και από πολλές γεωγραφικές περιοχές. Το ενδιαφέρον παράμεινε αμείωτο από τις πρωινές συνεδριάσεις, έως και την λήξη της ημερίδας. Η καλή προετοιμασία και η παρουσίαση των εισηγητών αλλά και ο άψογος συντονισμός εκ μέρους των προέδρων των στρογγυλών τραπεζιών, έδωσε την δυνατότητα για πολλές ερωτήσεις και ανάπτυξη ενός διαλόγου ως προς την καλύτερη προώθηση και προβολή του αντικειμένου αυτού της γαστρεντερολογίας. Μετά το τέλος της ημερίδας ακούστηκαν αρκετά θετικά σχόλια, αλλά και εισηγήσεις προτάσεις για το πως πρέπει να πάει μπροστά αυτή η προσπάθεια Το Τελικό της ημερίδας ήταν ως εξής: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 08:30-09:00 Εγγραφές Έναρξη Προσφωνήσεις Α. Ι. Καραγιάννης Πρόεδρος Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας Β Α. Νταιλιάνας Πρόεδρος ΕΠΕΓΕ Γ. Γ. Μπασδάνης Πρόεδρος Ελ Χειρ. Εταιρείας Παχέος εντέρου και πρωκτού 09:00-10:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Αφόδευση ακράτεια κοπράνων Προεδρείο: Δ. Κολιούσκας Α. Ηλίας 09:00-09:20 Φυσιολογία και μηχανισμοί αφόδευσης Θ. Μάρης 09:20-09:40 Ακράτεια κοπράνων συντηρητική αντιμετώπιση - βιοανάδραση Ο. Γιουλεμέ 09:40-10:00 Χειρουργική αντιμετώπιση Δ. Παραμυθιώτης 10:00-11:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Αιμορροϊδες Προεδρείο: Γ. Μπασδάνης Σ. Ποταμιάνος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 10:00-10:20 Αιτιοπαθογένεια συμπτωματολογία επιπλοκές Ι. Παχιαδάκης 10:20-10:40 Συντηρητική και ενδοσκοπική αντιμετώπιση Δ. Καπετάνος 10:40-11:00 Χειρουργική αντιμετώπιση Χ. Ευθυμιάδης 11:00-11:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΚΑΦΕΣ 11:30-12:30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Ραγάδα πρωκτού Προεδρείο: Ε. Χατζηθεόκλητος Π. Κατσινέλος 11:30-11:50 Αιτιοπαθογένεια κλινικές συσχετίσεις Μ. Καρδάση 11:50-12:10 Συντηρητική και ενδοσκοπική αντιμετώπιση Π. Ζέζος 12:10-12:30 Χειρουργική αντιμετώπιση Χ. Κοσμίδης 12:30-13:30 ΓΕΥΜΑ 13:30-14:50 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Αποφρακτική δυσκοιλιότητα Προεδρείο: Ν. Ευγενίδης Α. Νταϊλιάνας 13:30-13:50 Ορισμός φυσιοπαθολογία αίτια Ν. Μπομπότση 13:50-14:10 Διαγνωστικές μέθοδοι Κ. Μάρκογλου 14:10-14:30 Συντηρητική αντιμετώπιση Γ. Τζέλας 14:30-14:50 Χειρουργική αντιμετώπιση Ν. Λάμπρου 14:50-15:50 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Καρκίνος πρωκτού Προεδρείο: Ε. Δεστούνη Α. Ταρπάγκος 14:50-15:10 Ιστολογική ταξινόμηση Π. Ξηρού 15:10-15:30 Διαγνωστικές μέθοδοι Ι. Πιλπιλίδης 15:30-15:50 Ακτινοθεραπεία Κ. Πιστευτού 15:50-16:10 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΚΑΦΕΣ 16:10-16:40 ΟΜΙΛΙΑ Ληκυθίτιδα: Κλινική εικόνα Αντιμετώπιση Κ. Κατσάνος Προεδρείο: Ι. Κουντουράς, Σ. Γεωργόπουλος 16:40-18:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Περιπρωκτική νόσος Crohn Προεδρείο: Ε. Τσιάνος Γ. Κητής 16:40-17:00 Αιτιοπαθογένεια ταξινόμηση κλινική εικόνα Δ. Χριστοδούλου 17:00-17:20 Διαγνωστικές μέθοδοι Κ. Θωμόπουλος 17:20-17:40 Συντηρητική αντιμετώπιση Κ. Μιμίδης 17:40-18:00 Χειρουργική αντιμετώπιση Π. Βασιλείου 18:00 ΛΗΞΗ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

6 4η ΕΤΗΣΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ Εγγραφές Στρογγυλή Τράπεζα Νεώτερα δεδομένα για τη διάγνωση και θεραπεία Οισοφαγικών Παθήσεων Συντονιστές: Α. Μαντίδης, Μ. Ρουσσομουστακάκη - Εμπεδησιομετρία και μανομετρία υψηλής Ανάλυσης: Ενδείξεις κλινικής εφαρμογής και σχέση κόστους ωφέλειας Γ. Καραμανώλης - Ενδείξεις, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια της επεμβατικής Ενδοσκόπησης στο φάσμα του Οισοφάγου Barrett. Σ. Μιχόπουλος - Ενδοσκοπική θεραπεία της ΓΟΠΝ με Esophyx: τα μέχρι στιγμής δεδομένα αποτελεσματικότητας και ασφάλειας. Γ. Στεφανίδης - Διαγνωστικός και θεραπευτικός χειρισμός ασθενών με άτυπη ή Εξωοισοφαγική ΓΟΠΝ Σ. Σγούρος Διάλεξη Το H pylori το 2009 Πρόεδρος: Δ. Ξυνόπουλος Ομιλητής: Ι. Κουντουράς Διάλειμμα Στρογγυλή Τράπεζα Διάγνωση και αντιμετώπιση της αιμορραγίας πεπτικού Συντονιστές: Θ. Ροκκάς, Σ. Ποταμιάνος - Διαγνωστική προσπέλαση αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού Δ. Καπετάνος - Θεραπευτική προσέγγιση αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού Ν. Βιάζης - Διαγνωστική προσπέλαση αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού Κ. Θωμόπουλος - Θεραπευτική προσέγγιση αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού Δ. Σαμωνάκης Διάλεξη Ηωσινοφιλικές παθήσεις πεπτικού Πρόεδρος: Σ. Γεωργόπουλος Ομιλητής: Στ. Σουγιουλτζής Διάλειμμα Τελετή έναρξης Χαιρετισμός Προέδρου Οργανωτικής Επιτροπής Χαιρετισμός Προέδρου Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρίας Χαιρετισμός Προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Εναρκτήρια ομιλία: Διατροφή και καρκίνος πεπτικού A. Καφάτος Δεξίωση Στρογγυλή Τράπεζα Καρκίνος πεπτικού από την πλευρά του Γαστρεντερολόγου Συντονιστές: Γ. Κητής, Γ. Πασπάτης - Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Μέθοδοι-κατευθυντήριες οδηγίες Π. Μπομπότση - Καρκίνος στομάχου. Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση Α. Αυγερινός - Στρωματικοί όγκοι πεπτικού. Διάγνωση θεραπεία. Δ. Τζιλβές - Ηπατοκυτταρικός καρκίνος. Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση Δ. Δημητρουλόπουλος Στρογγυλή Τράπεζα Διάγνωση και αντιμετώπιση της αιμορραγίας πεπτικού Συντονιστές: Θ. Ροκκάς, Σ. Ποταμιάνος - Διαγνωστική προσπέλαση αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού Δ. Καπετάνος - Θεραπευτική προσέγγιση αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού Ν. Βιάζης - Διαγνωστική προσπέλαση αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού Κ. Θωμόπουλος - Θεραπευτική προσέγγιση αιμορραγίας κατωτέρου πεπτικού Δ. Σαμωνάκης Διάλεξη Ηωσινοφιλικές παθήσεις πεπτικού Πρόεδρος: Σ. Γεωργόπουλος Ομιλητής: Στ. Σουγιουλτζής Διάλειμμα Τελετή έναρξης Χαιρετισμός Προέδρου Οργανωτικής Επιτροπής Χαιρετισμός Προέδρου Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρίας Χαιρετισμός Προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου Εναρκτήρια ομιλία: Διατροφή και καρκίνος πεπτικού A.Καφάτος Δεξίωση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

7 4η ΕΤΗΣΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 11 ΑΠΡΙΛΙΟΥ Στρογγυλή Τράπεζα Καρκίνος πεπτικού από την πλευρά του Γαστρεντερολόγου Συντονιστές: Γ. Κητής, Γ. Πασπάτης - Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Μέθοδοι-κατευθυντήριες οδηγίες Π. Μπομπότση - Καρκίνος στομάχου. Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση Α. Αυγερινός - Στρωματικοί όγκοι πεπτικού. Διάγνωση θεραπεία. Δ. Τζιλβές - Ηπατοκυτταρικός καρκίνος. Σύγχρονη θεραπευτική αντιμετώπιση Δ. Δημητρουλόπουλος Διάλεξη Νεώτερες ενδοσκοπικές τεχνικές Πρόεδρος: Γ. Αλεξανδράκης Ομιλητής: Γ. Αναγνωστόπουλος Διάλειμμα Στρογγυλή Τράπεζα Νεώτερα δεδομένα στην παθογένεση και θεραπεία των ΙΦΕΝ Συντονιστές: Ε. Τσιάνος, Κ. Παπαδάκης - Νεώτερα Δεδομένα για την παθογένεια των ΙΦΕΝ Γ. Μπάμιας - ΙΦΕΝ: Εντερική χλωρίδα και θεραπεία με αντιβιοτικά και προβιοτικά Μ. Μυλωνάκη - Ανοσοκατασταλτική θεραπεία ΙΦΕΝ Κ. Κατσάνος - Βιολογικές θεραπείες: Νεώτερα δεδομένα Γ. Μάντζαρης Διάλεξη Παθήσεις χοληφόρων παγκρέατος (MRCP ή ERCP?) Πρόεδρος: Ι. Μουζάς Ομιλητής: Δ. Χριστοδούλου Διάλεξη Η σημερινή θέση του υπερηχογραφήματος στις παθήσεις πεπτικού Πρόεδρος: Β. Ντελής Ομιλητής: Σ. Γιαρμενίτης Γεύμα Διάλεξη Νεώτερες ενδοσκοπικές τεχνικές Πρόεδρος: Γ. Αλεξανδράκης Ομιλητής: Γ. Αναγνωστόπουλος Διάλειμμα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Στρογγυλή Τράπεζα Νεώτερα δεδομένα στην παθογένεση και θεραπεία των ΙΦΕΝ Συντονιστές: Ε. Τσιάνος, Κ. Παπαδάκης - Νεώτερα Δεδομένα για την παθογένεια των ΙΦΕΝ Γ. Μπάμιας - ΙΦΕΝ: Εντερική χλωρίδα και θεραπεία με αντιβιοτικά και προβιοτικά Μ. Μυλωνάκη - Ανοσοκατασταλτική θεραπεία ΙΦΕΝ Κ. Κατσάνος - Βιολογικές θεραπείες: Νεώτερα δεδομένα Γ. Μάντζαρης Διάλεξη Παθήσεις χοληφόρων παγκρέατος (MRCP ή ERCP?) Πρόεδρος: Ι. Μουζάς Ομιλητής: Δ. Χριστοδούλου Διάλεξη Η σημερινή θέση του υπερηχογραφήματος στις παθήσεις πεπτικού Πρόεδρος: Β. Ντελής Ομιλητής: Σ. Γιαρμενίτης Γεύμα Στρογγυλή Τράπεζα Νεώτερες εξελίξεις στις παθήσεις ήπατος Συντονιστές: Η. Κουρούμαλης, Ε. Ακριβιάδης - Νεώτερες εξελίξεις στη θεραπεία της ηπατίτιδος C Ι. Κοσκίνας - Νεώτερες εξελίξεις στη θεραπεία της ηπατίτιδος Β Γ. Γερμανίδης - Νεώτερα δεδομένα στην πρωτογενή χολική κίρρωση Μ. Κουλεντάκη - Η χρήση της ελαστογραφίας στις ηπατοπάθειες Ε. Σινάκος Διάλεξη Η κοιλιοκάκη στον Ελληνικό χώρο Πρόεδρος: Χ. Τζάθας Ομιλητής: Ε. Ρώμα Διάλειμμα Στρογγυλή Τράπεζα Η σχέση του πεπτικού με τα άλλα συστήματα Συντονιστές: Σ. Λαδάς, Ι. Κουτρουμπάκης - Ρευματικά νοσήματα Π. Σφηκάκης - Αιματολογικά νοσήματα Π. Παναγιωτίδης - Αμυλοείδωση σαρκοείδωση Κ. Παπαξοΐνης - Νευρολογικά νοσήματα Κ. Τριανταφύλλου Συμπεράσματα Η. Κουρούμαλης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

8 29 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ 1η Ανακοίνωση 8 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

9 ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ θα πραγματοποιηθούν: ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑ» Αθήνα, 3-5 Απριλίου 2009, Αμφιθέατρο ΝΙΜΤΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 03/04/ Εκπαιδευτική Στρογγυλή Τράπεζα (Ειδικευόμενων) Συντονιστές: Μιχόπουλος Σ., Νάστος Η. Εισηγητές: Εκπαίδευση στη Γαστρεντερολογία Καρακόειδας Χ. ΓΟΠΝ - Αντιμετώπιση Τσιρώνης Χ. Οισοφάγος Barrett Κακαβέτση Β. Δυσπεψία Μπραϊμάκης Α. Ελικοβακτηριδιακή λοίμωξη Κυριάκος Ν. Χρόνιο διαρροϊκό σύνδρομο Ζαχαράκης Γ Στρογγυλή Τράπεζα: Ιατρική αμέλεια και αστική ευθύνη Συντονιστές: Αρχιμανδρίτης Α., Γεροντόπουλος Α. Εισηγητές: Πολίτης Χ., Τσιρβούλα Φ Διάλειμμα Εναρκτήρια Ομιλία Ιατρική εκπαίδευση και ανθρωπιστικές επιστήμες Κίττας Χ. Πρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών Κήρυξη Έναρξης Συνεδρίου Παπαγεωργίου Γ. Υφυπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Σάββατο 04/04/ Ενδοσκοπικό Σεμινάριο Υπεύθυνος: Πανάγου Ε. Συντονιστές: Ευγενίδης Ν., Ταμπακόπουλος Δ., Seewald S. Συμμετέχοντες: Seewald S., Αλεξανδράκης Γ., Αποστολόπουλος Π., Γκούμας Κ., Ευγενίδης Ν., Καλαντζής Χ., Καρούμπαλης Ι., Κωστόπουλος Π., Λιάτσος Χ Η χρησιμότητα της ERCP στη σημερινή Γαστρεντερολογία (Ευγενίδης Ν.) Διάλειμμα Ενδοσκοπήσεις Μεσημβρινό Διάλειμμα Στρογγυλή Τράπεζα - Θεραπευτική Αντιμετώπιση ΙΦΝΕ Συντονιστής: Μάντζαρης Γ., Πανάγου Ε. Εισηγητές: 5-Ακετυλοσαλικυλικό οξύ (5-ASA) Κουγιουμτζιάν Α. Ανοσοκατασταλτικά Λιάτσος Χ. Anti-TNF Κοιλάκου Σ. Πρωτόκολλα ασφαλείας ανοσοκατασταλτικών Καλαντζής Χ. Εναλλακτικές θεραπείες Σγούρος Σ. Θεραπευτικά διλήμματα στην κύηση Αναστασάκης Ε. Σχολιαστής: Μάντζαρης Γ. Πρόεδροι: Νικολάου Α., Καλαντζής Χ. Recent advances in IBD treatment Forbes A Διάλειμμα Στρογγυλή Τράπεζα - Αντιπαραθέσεις Συντονιστές: Μπράμης Ι., Κωστόπουλος Π. Εισηγητές: Πότε η συντηρητική αγωγή δίνει τη θέση της στην ενδοσκοπική ή χειρουργική αντιμετώπιση Γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος Βουγιουκλάκης Δ., Τζάθας Χ. Παχυσαρκία Καραγιάννης Δ., Λέανδρος Ε. Ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου Βίλλιας Κ., Ξυνόπουλος Δ. Καρκίνος παγκρέατος - Χρόνια παγκρεατίτιδα Μπράμης Ι., Στεφανίδης Γ. Σχολιαστής: Θεοδώρου Δ Επίσημο Δείπνο Συνεδρίου (Ευγενική χορηγία της ΕΛΠΕΝ) Κυριακή 05/04/ Στρογγυλή Τράπεζα - Ενδοσκοπική Κάψουλα Συντονιστές: Καλαντζής Ν., Λαδάς Σ. Εισηγητές: Εντεροσκόπηση (Push, Single, Double balloοn) Αλεξανδράκης Γ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 9

10 ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (συνέχεια) Διάλειμμα Διάλεξη Ενδοσκόπηση λεπτού εντέρου - Ελληνική εμπειρία Αποστολόπουλος Π. Ενδοσκόπηση οισοφάγου - παχέος εντέρου Τσιμπούρης Π. CT & MR εντερόκλυση - κολονοσκόπηση Λάχανης Σ. Σύγκριση μεθόδων διερεύνησης λεπτού εντέρου Βιάζης Ν. Σχολιαστής: Τριανταφύλλου Κ. Πρόεδροι: Μαυρογιάννης Χ., Παντές Α. Management of obscure GI bleeding: The clinician s perspective Gralnek I Στρογγυλή Τράπεζα - Νοσήματα Ήπατος Συντονιστές: Αρχιμανδρίτης Α., Ακριβιάδης Ε. Εισηγητές: Επιδημιολογία - Πρόληψη Παχιαδάκης Ι. Διάγνωση xρόνιας ηπατίτιδας Β Παπαθεοδωρίδης Γ. Θεραπεία xρόνιας ηπατίτιδας Β Ντόιτς Μ. Διάγνωση xρόνιας ηπατίτιδας C Σάββας Σ. Θεραπεία xρόνιας ηπατίτιδας C Αλεξοπούλου Α. Σχολιαστής: Παπαθεοδωρίδης Γ Διαγωνισμός ερωτήσεων πολλαπλών επιλογών επί των ομιλιών και εισηγήσεων του Συνεδρίου, για τους ειδικευόμενους ιατρούς (χορήγηση 2 υποτροφιών Εξωτερικού). Συντονιστές: Αποστολόπουλος Π., Λιάτσος Χ. Στις 26 Ιουνίου 2009 το Γαστρεντερολογικό Τμήμα του Βενιζελείου-Πανανείου ΓΝΗ θα πραγματοποιήσει στην Ελούντα Κρήτης μονοήμερο συμπόσιο με θέμα «H ERCP στην Ελλάδα». Η Χειρουργική Κλινική και η Ογκολογική Κλινική της Ευρωκλινικής Αθηνών διοργανώνουν, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας, διοργανώνουν Cancer Forum «Νεότερα δεδομένα στον καρκίνο του πεπτικού» στη Μύκονο 1-2 Μαϊου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 1 Μαϊου :00 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ Προεδρείο: Θ. Παππά Α. Λιάτη 16:30-16:45 Ομαδοποίηση Συμπτωμάτων: Μια νέα προσέγγιση Π. Πρυνίδου 16:45-17:00 Χημειοθεραπεία και Νευροτοξικότητα Δ. Παπαγεωργίου 17:00-17:15 Στοχευμένες θεραπείες και δερματολογική τοξικότητα Α. Παπαδούρη 17:15-17:30 Αξιολόγηση και αντιμετώπιση διατροφικών αναγκών των αρρώστων Α. Γιαννοπούλου 17:30-17:45 Ποιότητα ζωής: Από τη θεωρία στην πράξη Γ. Δόγα 17:45-18:00 Συζήτηση 18:00-18:30 Διάλειμμα καφέ 18:30-20:00 ΣΑΡΚΩΜΑΤΑ (GIST & non GIST) ΝΕΥΡΟΕΝΔΟ- ΚΡΙΝΕΙΣ ΟΓΚΟΙ 18:30-18:40 Ταξινόμηση και αιτιοπαθογένεια των σαρκωμάτων του γαστρεντερικού. Από τα λειομυοσαρκώματα στους στρωματικούς όγκους του πεπτικού (GIST) Α. Αραπαντώνη-Δαδιώτη 18:40-18:50 Χειρουργική των σαρκωμάτων πεπτικού. Λάθη ή παραλείψεις. Αθ. Νησιώτης 10 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

11 ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (συνέχεια) 18:50-19:00 Επικουρική μετεγχειρητική θεραπεία σαρκωμάτων (adjuvant). Ποιες οι νέες δυνατότητες; Ι. Μπουκοβίνας 19:00-19:10 Νευροενδοκρινικοί όγκοι πεπτικού: Νεώτερη παθολογοανατομική ταξινόμηση Λ. Κακλαμάνης 19:10-19:20 Χειρουργικές προσκλήσεις στην αντιμετώπιση των καλώς διαφοροποιημένων νευροενδοκρινικών καρκινωμάτων Δ. Λινός 19:20-19:30 Σύγχρονη διερεύνηση και διάγνωση των νευροενδοκρινικών όγκων. Στοχευμένη θεραπεία με ραδιοϊσότοπα στους νευροενδοκρινείς όγκους. Αθ. Ζησιμόπουλος 19:30-19:40 Υπάρχει αποτελεσματική συστηματική θεραπεία για τα νευροενδοκρινικά καρκινώματα του πεπτικού; Β. Μπαρμπούνης 19:40-20:00 Συζήτηση 20:00-21:00 Εναρκτήρια τελετή 21:00 Δεξίωση υποδοχής Σάββατο 2 Μαϊου :00-09:10 Οισοφάγος Barrett: Προκλήσεις στην παρακολούθηση και φαρμακευτική παρέμβαση Α. Μαντίδης 09:10-09:20 Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα στη σταδιοποίηση των όγκων του οισοφάγου-στομάχου Κ. Μάρκογλου 09:20-09:30 Προεγχειρητική χημειοθεραπεία. Είναι ο κανόνας; Α. Νικολαϊδου 09:30-09:40 Η σημασία του εκτεταμένου λεμφαδενικού καθαρισμού στον καρκίνο του στομάχου. D1 ή D2 λεμφαδενεκτομή; Η. Μάργαρης 09:40-09:50 Χημειοακτινοθεραπεία στην αντιμετώπιση των καρκίνων οισοφάγου-στομάχου Γ. Πισσάκας 09:50-10:00 Καρκίνος οισοφάγου-στομάχου: Ποια η επικρατούσα στρατηγική στην καθημερινή πράξη; Δ. Τζανίνης 10:00-10:30 Συζήτηση 10:30-11:00 Διάλειμμα καφέ 11:00-11:30 Keynote Lecture Robotic surgery in oncology. Present and future 11:30-13:30 Κακοήθειες ήπατος παγκρέατος 11:30-11:40 Νέες διαστάσεις στο ρόλο της χειρουργικής στις ηπατικές μεταστάσεις από καρκίνο παχέος εντέρου Γ. Τζίμας 11:40-11:50 Χημειοθεραπεία και στοχευμένη θεραπεία στις ηπατικές μεταστάσεις από καρκίνο παχέος εντέρου Π. Παπακώστας 11:50-12:00 Διαδερμική θερμική νέκρωση (RF ablation) ηπατικών εστιών. Κρυοθεραπεία: Δ. Ζαχαρούλης 12:00-12:10 Προεγχειρητική εκτίμηση και σταδιοποίηση καρκίνου παγκρέατος. Ο ρόλος της λαπαροσκόπησης Μ. Κωνσταντουλάκης 12:10-12:20 Κριτήρια εξαιρεσιμότητας των όγκων του παγκρέατος. Αποτελέσματα. Χ. Φελέκουρας 12:20-12:30 Επικουρική θεραπεία μετά παγκρεατεκτομή για καρκίνο παγκρέατος. Ο ρόλος της χημειο-ακτινοθεραπείας Η. Αθανασιάδης 12:30-13:00 Συζήτηση 13:00-16:00 Μεσημβρινή διακοπή 16:00-16:10 Εξαλλαγείς πολύποδας παχέος εντέρου. Πολυπεκτομή, τμηματική εκτομή ή τυπική κολεκτομή. Όρια ασφαλείας. Δ. Ταμπακόπουλος 16:10-16:20 Λαπαροσκοπική χειρουργική του παχέος εντέρου. Σύγχρονα δεδομένα Κ. Αλμπανόπουλος 16:20-16:30 Non touch τεχνικές κολεκτομής. Μύθοι και πραγματικότητα; Έκτση λεμφαδενικού καθαρισμού; Δ. Τσακαγιάννης 16:30-16:40 Ο ρόλος των βιολογικών δεικτών στην ταυτότητα της νόσου. Πόσο επηρεάζουν τη μετέπειτα στρατηγική; Γ. Ρασιδάκης 16:40-16:50 Σύγχρονα δεδομένα στον καρκίνο σταδίου Β2 κατά Dukes Δ. Παπαμιχαήλ 16:50-17:00 Αναστολή της Αγγειογένεσης στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου Ι. Σουγλάκος 17:00-17:10 Στόχευση EGFR στη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου. Γ. Βαρθαλίτης 17:00-17:20 Γενετική συμβουλή στον καρκίνο του παχέος εντέρου: Πότε και σε ποιόν; Γ. Νασιούλας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 11

12 ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ (συνέχεια) 17:20-17:30 Συζήτηση 17:30-18:00 Keynote lecture Προεδρείο: Π. Κοσμίδης 18:00-18:30 Διάλειμμα καφέ 18:30-20:00 Καρκίνος ορθού και πρωκτού 18:30-18:40 Ο ρόλος της απεικόνισης στον καρκίνο του ορθού και του πρωκτού Γρ. Κωτούλας 18:40-18:50 Χημειο-ακτινοθεραπεία στον καρκίνο του ορθού. Προεγχειρητικά ή μετεγχειρητικά; Χρ. Χριστοδούλου 18:50-19:00 Ο κεντρικός ρόλος της ακτινοθεραπείας στον καρκίνο του ορθού Ε. Μαραγκουδάκης 19:00-19:10 Ολική εκτομή του μεσοορθού (ΤΜΕ). Κριτήρια επάρκειας. Ποια η θέση της λαπαροσκοπικής/ ρομποτικής χειρουργικής; Χ. Παππής 19:10-19:20 Παθολογοανατομική εκτίμηση της ολικής εκτομής του ορθού (ΤΜΕ) Δ. Παπαϊωάννου 19:20-19:30 Χημειο-ακτινοθεραπεία στο πλακώδες καρκίνωμα του πρωκτού Κ. Δαρδούφας 19:30-19:40 Η θέση της χειρουργικής στο πλακώδες καρκίνωμα του πρωκτού Κ. Μαυραντώνης 19:40-20:00 Συζήτηση 20:00-20:15 Συμπεράσματα ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ Η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα από τα συχνότερα γαστρεντερολογικά προβλήματα που απασχολούν τις δυτικές κοινωνίες, δεδομένου ότι περίπου το 20% του γενικού πληθυσμού παραπονιέται για συμπτώματα δυσκοιλιότητας. Η δυσκοιλιότητα δεν αποτελεί νόσημα αλλά σύμπτωμα και μπορεί να είναι απότοκο πολλών παθήσεων ή διαταραχών. Το πρόβλημα αφορά και τα δύο φύλα όλων των ηλικιών, με την επίπτωσή του να αυξάνεται αναλόγως με την ηλικία. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν πως η δυσκοιλιότητα προσβάλλει συχνότερα γυναίκες, μη λευκούς, άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών, με μειωμένη σωματική δραστηριότητα, ανεπαρκή πρόσληψη ινών στη διατροφή τους και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Η επίπτωση της χρόνιας δυσκοιλιότητας αυξάνει δραματικά σε ηλικίες μεγαλύτερες των 65 ετών. Σε αυτήν την υποομάδα των ασθενών βιώνουν το πρόβλημα περίπου το 26% των ανδρών και το 34% των γυναικών. Μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε σαφής και ευρέως αποδεκτός ορισμός της έννοιας «δυσκοιλιότητα». Για πολλά χρόνια ο μειωμένος αριθμός κενώσεων αποτελούσε το κύριο διαγνωστικό κριτήριό της. Στη διεθνή βιβλιογραφία ο φυσιολογικός ρυθμός κενώσεων κυμαίνεται από τρεις ημερησίως έως τρεις την εβδομάδα. Ωστόσο οι ασθενείς με τον όρο «δυσκοιλιότητα» περιγράφουν, εκτός από τη μείωση της συχνότητας των κενώσεων, την ατελή κένωση και τη δυσκολία ή αδυναμία αφόδευσης. Με τα διαγνωστικά κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ, επιχειρείται να δοθεί ένας πλήρης και σαφής ορισμός της ιδιοπαθούς δυσκοιλιότητας, ώστε να διευκολυνθεί η κλινική πράξη κι έρευνα. Διαγνωστικά κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ για τη λειτουργική ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα Για χρονικό διάστημα 3μηνών εντός του τελευταίου 6μήνου Α. Συνύπαρξη δύο ή περισσότερων κριτηρίων από τα παρακάτω Αφόδευση με σύσφιγξη στο 25% τουλάχιστον του αριθμού των κενώσεων Σκύβαλα ή σκληρής σύστασης κόπρανα στο 25% τουλάχιστον του αριθμού των κενώσεων Αίσθημα ατελούς κένωσης στο 25% τουλάχιστον του αριθμού των κενώσεων Αίσθημα ορθοπρωκτικής απόφραξης στο 25% τουλάχιστον του αριθμού των κενώσεων Χειρισμοί διευκόλυνσης, για να επιτευχθεί η κένωση στο 25% τουλάχιστον του αριθμού των κενώσεων Λιγότερες από τρεις κενώσεις την εβδομάδα Β. Υδαρείς κενώσεις υπάρχουν σπάνια και χωρίς τη λήψη καθαρτικών Γ. Απουσιάζουν κριτήρια για σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) Η αιτιολογία της χρόνιας δυσκοιλιότητας είναι πολυπαραγοντική, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα (πίνακας 1). Συχνότερα εμφανίζεται στο έδαφος χρήσης- κατάχρησης φαρμάκων και ενδοαυλικών αλλοιώσεων του εντέρου, 12 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

13 Νευρολογικές παθήσεις Περιφερικού νευρικού συστήματος αυτόνομη νευροπάθεια ν. Hirschsprung ν. Chagas ψευδοαπόφραξη βλάβη των ιερών παρασυμπαθητικών νεύρων Κεντρικού νευρικού συστήματος εγκεφαλική βλάβη βλάβη νωτιαίου μυελού ν. Parkinson σκλήρυνση κατά πλάκας Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ΦΑΡΜΑΚΑ (βλ ΠΙΝΑΚΑ 2) Λοιπά αίτια Εγκυμοσύνη Ακινητοποίηση ασθενών Ανεπαρκής πρόσληψη ινών Συστηματική καταστολή ή αγνόηση της έπειξης για αφόδευση ΠΙνακας 1 Μη νευρολογικές παθήσεις Υποθυρεοειδισμός Υποκαλιαιμία Σακχαρώδης διαβήτης Πορφυρία Νεφρική ανεπάρκεια Συστηματική σκλήρυνση Μυοτονική δυστροφία Υπερασβεστιαιμία Αμυλοείδωση Σκληρόδερμα ν. Addison Φαιοχρωμοκύττωμα Ψυχικές διαταραχές Ψύχωση Κατάθλιψη Νευρογενής ανορεξία Σεξουαλική κακοποίηση Εντερικά μηχανικά ή αποφρακτικά αίτια Όγκοι Στενώσεις Συστροφή Εκκολπωμάτωση Ορθοπρωκτική crohn Ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα Δυσκοιλιότητα βραδείας διάβασης Δυσκοιλιότητα φυσιολογικής διάβασης Δυσυνέργεια πυελικού εδάφους ιδιαίτερα στις μεγάλες ηλικίες. Λιγότερο συχνά συνιστά την πρώτη εκδήλωση μεταβολικών νοσημάτων (διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, υπερασβεστιαιμία, δηλητηρίαση από βαρέα μέταλλα) και νευρολογικών παθήσεων. Οι ασθενείς με δυσκοιλιότητα είναι συνήθως γυναίκες, με συχνή έναρξη του προβλήματός τους από την εφηβική ηλικία. Δεν ανταποκρίνονται στη λήψη φυτικών ινών και στα καθαρτικά, ενώ ήδη έχουν υποβληθεί στο παρελθόν σε απεικονιστικό ή ενδοσκοπικό έλεγχο χωρίς την παρουσία παθολογικών ευρημάτων. Ο γιατρός κατά την πρώτη επίσκεψη του ασθενούς θα πρέπει να διευκρινίσει τι εννοεί ο ασθενής με τον όρο «δυσκοιλιότητα», ενώ η κατατόπισή του σχετικά με το ευρύ φάσμα της «κανονικής» συχνότητας των κενώσεων (τρεις ημερησίως έως τρεις την εβδομάδα) μπορεί να είναι απαραίτητη σε μερικές περιπτώσεις. Επειδή πολλοί ασθενείς έχουν και άλλα συμπτώματα, θα πρέπει να αποκλειστεί ή να τεκμηριωθεί η διάγνωση του ΣΕΕ. Θα πρέπει επίσης να εκτιμηθούν οι διαιτητικές συνήθειες, όπως και η ψυχική κατάστασή του. Οι ασθενείς οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται ή επιδεινώνονται στην αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών ή χρήση καθαρτικών, θα πρέπει να θεωρούνται ότι πάσχουν από δυσκοιλιότητα βραδείας διάβασης ή ορθοπρωκτική δυσλειτουργία. Σε αυτούς συνιστάται περαιτέρω έλεγχος (έλεγχος χρόνου διάβασης και ορθοπρωκτικής λειτουργίας). Η προσεκτική λήψη ιστορικού πρέπει να στραφεί και προς την αναζήτηση δευτεροπαθούς δυσκοιλιότητας. Οι περισσότεροι ασθενείς με ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα είναι κατά τα άλλα ασυμπτωματικοί. Αντιθέτως τοπικές εξεργασίες παράγουν και άλλα συμπτώματα, όπως κοιλιακό πόνο, απώλεια αίματος από το ορθό κτλ, ενώ συστηματικές ή νευρολογικές παθήσεις, οι οποίες ελαττώνουν την εντερική κινητικότητα, εμφανίζουν συμπτωματολογία και από άλλα συστήματα. Επιπροσθέτως, η μελέτη του φαρμακευτικού ιστορικού του ασθενούς κρίνεται επιβεβλημένη, ιδιαίτερα όταν υπάρχει χρονική συσχέτιση μεταξύ της λήψης κάποιου φαρμάκου και της έναρξης της δυσκοιλιότητας. Μια πρόσφατη και επίμονη αλλαγή στις συνήθειες του εντέρου, εάν δε συνδέεται με μια εύκολα προσδιορίσιμη αιτία δυσκοιλιότητας (πχ φάρμακα), θα πρέπει να οδηγήσει στην αναζήτηση οργανικής βλάβης. Η διάγνωση της λειτουργικής δυσκοιλιότητας θα πρέπει να τίθεται μόνο εφόσον έχουν αποκλειστεί αυτά τα αίτια, ειδικά σε άτομα άνω των 50 ετών και με συμπτώματα συναγερμού. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 13

14 ΠΙνακας 2 Αναλγητικά Αντιχοληνεργικά (ατροπίνη, αντικαταθλιπτικά, νευροληπτικά, αντιψυχωσικά αντιπαρκινσονικά) Αντιισταμινικά Σπασμολυτικά Αντιυπερτασικά (αναστολείς ασβεστίου, κλονιδίνη, αναστολείς ΜΑΟ, μεθυλντόπα, διουρητικά) Χημειοθεραπευτικά (παράγωγα vinca) 5ΗΤ3 ανταγωνιστές Οπιοειδή Μεταλλικά ιόντα (σίδηρος, αντιόξινα με αργίλιο, σουκραλφάτη) Βισμούθιο Βαρέα μέταλλα (αρσενικό, μόλυβδος, υδράργυρος) Συμπτώματα συναγερμού Πρόσφατη εισβολή ή επιδείνωση χρόνιας δυσκοιλιότητας Αναιμία Απώλεια βάρους Αποβολή αίματος από το ορθό Θετική δοκιμασία λανθάνουσας αιμορραγίας Πρόσφατη αλλαγή τύπου αφόδευσης και σύστασης κοπράνων Η γενική φυσική εξέταση σπάνια είναι χρήσιμη στους περισσότερους ασθενείς. Αντίθετα, η επισκόπηση του πρωκτού και η δακτυλική εξέταση μπορεί να αναδείξουν ραγάδες ή αιμορροΐδες που μπορεί να προκληθούν από τη χρόνια δυσκοιλιότητα ή μπορεί, εξαιτίας του πόνου που προκαλούν, να οδηγήσουν στη εκούσια αναστολή της κένωσης και την πρόκληση με αυτόν το μηχανισμό δευτεροπαθούς δυσκοιλιότητας. Επιπλέον, ο χαλαρός ή ασύμμετρος σφιγκτήρας μπορεί να υποδηλώνει νευρολογική πάθηση. Για τη διάγνωση μεταβολικών διαταραχών (πίνακας 1) θα πρέπει να πραγματοποιείται εργαστηριακός-αιματολογικός έλεγχος, ο δε απεικονιστικός έλεγχος ενδείκνυται σε άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα συναγερμού. Επιπροσθέτως, η ακτινογραφία κοιλίας δίδει τη δυνατότητα εκτίμησης της σοβαρότητας της κατάστασης, ενώ η ορθική βιοψία και η χρώση ακετυλοχολινεστεράσης θέτει τη διάγνωση της νόσου του Hirschprung. Στη λειτουργική, όμως, δυσκοιλιότητα η εκτίμηση της σοβαρότητας του προβλήματος και η διαφορική διάγνωση πραγματοποιείται με τις λειτουργικές δοκιμασίες, οι οποίες όχι μόνο θα βοηθήσουν στην κατανόηση των παθοφυσιολογικών μηχανισμών, αλλά είναι και καθοριστικής σημασίας στη λήψη θεραπευτικής απόφασης. Η μελέτη του χρόνου διάβασης του παχέος εντέρου πραγματοποιείται σπινθηρογραφικά ή ακτινολογικά. Με τη σπινθηρογραφική τεχνική χορηγείται στον ασθενή κάψουλα με ραδιοσεσημασμένα σφαιρίδια. Θεωρείται μέθοδος εκλογής για τη μελέτη του τμηματικού χρόνου διάβασης στα διάφορα τμήματα του παχέος εντέρου. Η ακτινολογική τεχνική συνίσταται στην από του στόματος χορήγηση ακτινοσκιερών δεικτών. Ακτινογραφίες λαμβάνονται μετά από 4-10 ημέρες, ανάλογα με το πρωτόκολλο που ακολουθείται. Ανώτερο φυσιολογικό ΠΙνακας 3 14 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

15 όριο θεωρείται να παραμείνει το 20% των δεικτών, εντός του αυλού του παχέος εντέρου, στις 96 ώρες ή λιγότεροι από το 20% στις 120 ώρες. Η ορθοπρωκτική λειτουργία εκτιμάται με το αφοδευόγραμμα. Το ορθό πληρώνεται με σκιαγραφικό υλικό και ο ασθενής καλείται να το αποβάλει με σύσφιγξη υπό ακτινοσκοπική παρακολούθηση. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύονται ανατομικές ανωμαλίες (ορθοκήλη, εγκολεασμός) και μελετάται η λειτουργία του πυελικού εδάφους. Ανάλογη είναι και η δοκιμασία αποβολής ορθικού μπαλονιού. Οι ασθενείς με δυσυνέργεια στην αφόδευση αυξάνουν τον τόνο του έξω σφιγκτήρα και αδυνατούν να αποβάλλουν μπαλόνι με 50 ml νερού. Η ορθοπρωκτική μανομετρία δίνει πληροφορίες για τη σφιγκτηριακή λειτουργία. Η ένδειξή της είναι στη διάγνωση της ν. Hirschprung. Η ηλεκτρομυογραφία του πρωκτού δίδει πληροφορίες για τη νεύρωση και τη λειτουργία των πυελικών μυών. Τα ευρήματα της μελέτης διευκολύνουν τη διάγνωση διαταραχών, όπως του πρωκτισμού, της προπτώσεως του ορθικού βλεννογόνου, του συνδρόμου του ηβοορθικού μυός, μονήρους έλκους και του συνδρόμου καθόδου του περινέου. Εν κατακλείδι, ο διαγνωστικός αλγόριθμος που προτείνεται σε ασθενή με χρόνια δυσκοιλιότητα, περιγράφεται συνοπτικά στον πίνακα 3. Η αρχική αντιμετώπιση των ασθενών με χρόνια δυσκοιλιότητα με φυσιολογικό χρόνο διάβασης και φυσιολογική ορθοπρωκτική λειτουργία, περιλαμβάνει τη διαφοροποίηση του τρόπου ζωής, με την αύξηση των προσλαμβανομένων φυτικών ινών, νερού και της φυσικής δραστηριότητας. Ταυτοχρόνως θα πρέπει να ενημερωθούν σχετικά με τη φυσιολογία της αφόδευσης και των συμπτωμάτων τους και ενδεχομένως να αντιμετωπιστούν οι υποκείμενες ψυχολογικές διαταραχές που συχνά ταλαιπωρούν τους ασθενείς αυτούς. Σε μη ανταπόκριση στις παραπάνω αλλαγές μπορεί να προστεθούν ωσμωτικώς δρώντα υπακτικά (γάλα μαγνησίας, δισακχαρίτες PEG). Τελικώς, τα διεγείροντα την εντερική κινητικότητα υπακτικά είναι δυνατό να δώσουν λύση σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων των ασθενών με δυσκοιλιότητα φυσιολογικού χρόνου διάβασης. Οι ασθενείς με βραδύ χρόνο διάβασης αρχικώς αντιμετωπίζονται με ωσμωτικώς δρώντα καθαρτικά. Σε περίπτωση αποτυχίας και εφόσον αποκλειστεί η απόφραξη εξόδου, οι ασθενείς οδηγούνται σε κολεκτομή με ειλεοορθική αναστόμωση. Κάποιοι ασθενείς φαίνεται να ωφελούνται από τη χρήση μισοπροστόλης. Ως αντιπροσταγλανδικός παράγοντας δε χρησιμοποιείται συχνά στην κλνική πράξη, λόγω της αυξημένης συχνότητας πρόκλησης διάρροιας. Σε ασθενείς με αισθητική βλάβη και δυσυνέργεια του πυελικού εδάφους θεραπεία εκλογής θεωρείται η βιοανάδραση. Πρόκειται για μία διαδικασία επανεκπαίδευσης που αποσκοπεί στην κατανόηση της δραστηριότητας των μυών και των γεγονότων χάλασης, σύσφιγξης και προώθησης, ενώ στις περιπτώσεις δυσλειτουργίας του έσω σφιγκτήρα, η σφιγκτηροτομή και η κολοστομία θα πρέπει να είναι έσχατες λύσεις. Η συντηρητική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας θα πρέπει να γίνεται βάσει σχεδίου και κατά βήματα με τελευταία τη χρησιμοποίηση των ερεθιστικών καθαρτικών, υποκλυσμών ή ευκινητικών. Η προσοχή, όμως, όλων πρέπει να εστιάζεται στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας μέσα από την τήρηση κάποιων κανόνων και την παρότρυνση του ασθενούς να ακολουθεί ισορροπημένη δίαιτα με φυτικές ίνες, να ασκείται, να λαμβάνει αρκετή ποσότητα υγρών, να διαθέτει χρόνο στην τουαλέτα και τέλος να μην αγνοεί την έπειξη για αφόδευση. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦιΑ 1. 9 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο στη Γαστρεντερική Κινητικότητα και Αισθητικότητα. Α. Μαντίδης. 2. An evidence-based approach to the management of chronic constipation in North America. Am J Gastroenterol 2005; 100:S1 3. Wald A. Approach to the patient with constipation. In: Textbook of Gastroenterology, 2 nd Edition, Yamada T (Ed), JB Lippinott, Philadelphia 1995, p Qureshi W, Adler DG, Davila RE, et al. ASGE guideline: Guideline on the use of endoscopy in the management of constipation. Gastrointest Endosc 2005; 62: Locke GR 3 rd, Pemberton JH, Phillips SF. AGA technical review on constipation. American Gastroenterological Association. Gastroenterology 2000; 119:1766. Γρίβας Ηλίας Γαστρεντερολόγος Γραμματέας Πρωκτολογικού Τμήματος ΕΓΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 15

16 16 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ