ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΟΣ

Transcript

1 ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΟΣ 2016

2

3 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΤΑ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ, Τ.Κ ΤΗΛ , FAX Σύνταξη: Γεωργοστάθης Παναγιώτης M.Sc. Φυσικός Ενέργεια & Περιβάλλον

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EXTENDED SUMMARY 1 1. ΣΥΝΟΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 6 ΜΕΡΟΣ Α : Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ 3. Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ενεργειακή Κατάσταση στην Πελοπόννησο Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Πελοπόννησο ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ. 18 ΜΕΡΟΣ Β : ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Παραγωγή Η/Ε Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικός φωτισμός Κατανάλωση Η/Ε: Οικιακός Τομέας Κατανάλωση Η/Ε: Τριτογενής Τομέας Κατανάλωση Η/Ε: Βιομηχανικός Τομέας ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ Δημοτικά κτίρια Οικιακός, Τριτογενής & Βιομηχανικός Τομέας ΞΥΛΟ Οικιακός & Βιομηχανικός Τομέας ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 39

5 8.2. ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΞΥΛΟ ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Δημοτικά Κτίρια # Δημοτικά Κτίρια # Δημοτικά Κτίρια # Δημοτικά Κτίρια # ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας # Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας # Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας # Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας # Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας # ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Δημοτικός Φωτισμός # Δημοτικός Φωτισμός # Δημοτικός Φωτισμός # ΟΧΗΜΑΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Δημοτικά Οχήματα # Δημοτικά Οχήματα # Δημοτικά Οχήματα # Δημοτικά Οχήματα # Δημοτικά Οχήματα # ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Μεταφορές # Μεταφορές # Μεταφορές # Μεταφορές #4 98

6 13. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΕ ΑΠΕ # ΑΠΕ # ΑΠΕ # ΑΠΕ # ΑΠΕ # ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΙΣ Προμήθειες # Προμήθειες # Προμήθειες # ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΕΩΣ ΤΟ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.. 135

7 EXTENDED SUMMARY The Municipality Of Anatoliki (Eastern) Mani, in response: To the need to tackle climate change The introduction of energy policies for sustainable development both at the national and the local community levels Has signed the Covenant of Mayors on 23 November 2015 and began to implement the resulting commitments. Within the Municipality Of Anatoliki (Eastern) Mani, the carbon emissions are estimated at ,74 tons of CO 2 annually, having 2011 as a reference year. The goal set by the municipality is to reduce these emissions by 37.21% (24.964,07) tons of CO 2 per year by the year Figure: Contribution of each sector in the total CO 2 emissions The goal of reducing CO 2 emissions will be achieved by implementing energy saving measures and installation of renewable energy systems within the limits of the municipality. The Σελίδα 1

8 Sustainable Energy Action Plan provides up indicative measures to reduce energy consumption in the following areas: Public Buildings: Energy certification and upgrading of buildings of the Municipality, Informing and educating users of public buildings (employees and citizens) Municipal Lighting: Use low-energy bulbs to meet the needs in municipal lighting, Installation of Led lighting fixtures, centralized management and control of all road lighting Home & Tertiary Sector: Information / awareness campaigns, Distribution of energy saving lamps, Campaigns to promote national programs "EΞOIKONOMO KAT' OIKON" and "BUILDING THE FUTURE" Vehicles & Transport: Promotion of Eco-driving, Sidewalks and Public Bicycles, Improvement of Performance of municipal fleet Other measures: Promotion of renewable energy, Implementation of energy criteria in public procurement For the sectors included in the Sustainable Energy Action Plan of the Municipality Of Anatoliki (Eastern) Mani, the total estimated reduction in CO 2 emissions by 2040, according to the requirements of the Covenant of Mayors, has been calculated: SEAP sector Municipality Buildings & Green procurement CO 2 emissions 2011 (tco 2 ) CO 2 emissions reduction (tco2) Rate of reduction 1.753,32 227,38 12,97% Lighting 3.292, ,84 55,81% Vehicles 169,74 15,11 8,90% Buildings Residential, Tertiary & Industry Sector Vehicles , ,31 3,11% Private vehicles ,57 877,30 4,56% RES Production from RES , ,38 30,28% Total , ,07 37,21% Table: Calculation of emissions reduction per SEAP sector The results of the CO 2 emissions reduction targets per sector can be also seen in the next figure: Σελίδα 2

9 Figure: CO 2 emissions reduction per sector It is important to note that the largest reductions expected from areas where the municipality cannot exercise direct influence (private transport, residential and tertiary sector). For this reason, achieving the target of 37,11% should be monitored until the next monitoring report to the Covenant of Mayors in two years when the municipality can propose new or corrected and actions. In any case, the Municipality, in conjunction with the stakeholders will keep under review the implementation of new measures and the various sectors and intensify its effort to reduce consumption in the residential and tertiary sectors. It will also gradually implement energy saving measures in the areas of direct responsibility (municipal buildings, fleet vehicles, municipal lighting) so that it acts as a "model" both for the residents and for the tertiary sector. Summarizing, the Municipality fully adopts this Sustainable Energy Action Plan and commits itself to its implementation in order to reach the emissions' reduction goals that were set. Σελίδα 3

10 1. ΣΥΝΟΨΗ Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα των Δημάρχων της Ευρώπης να υπερβούν τον στόχο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ο Δήμος Ανατολικής Μάνης υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 23 Νοεμβρίου 2015 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζονται σε ,74 τόνους CO 2 ετησίως, με έτος αναφοράς το Ο στόχος που θέτει ο Δήμος είναι η μείωση αυτών των εκπομπών κατά 37,21% (24.964,07 τόνοι CO 2 ετησίως) μέχρι το έτος Γράφημα: Ποσοστό συμμετοχής ανά τομέα στις συνολικές εκπομπές CO 2 Ο στόχος μείωσης των εκπομπών CO 2 αναμένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του Δήμου. Το Σχέδιο Δράσης που καταρτίστηκε προβλέπει ενδεικτικά μέτρα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας από τους παρακάτω τομείς: Σελίδα 4

11 Δημόσια Κτίρια: Ενεργειακή αναβάθμιση και πιστοποίηση των κτιρίων του Δήμου, Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών των δημοσίων κτιρίων Δημοτικός Φωτισμός: Χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης για κάλυψη των αναγκών σε δημοτικό φωτισμό, Υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος τηλεδιαχείρισης του δημοτικού φωτισμού Οικιακός & Τριτογενής Τομέας, Βιομηχανία: Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση του κοινού, Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, Ενημέρωση για τα προγράμματα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Οχήματα & Μεταφορές: Μελέτη αστικής κινητικότητας, Προώθηση Eco Driving, Βελτίωση απόδοσης δημοτικού στόλου οχημάτων Άλλα μέτρα: Προώθηση των ΑΠΕ, Εφαρμογή ενεργειακών κριτηρίων στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεγαλύτερες μειώσεις αναμένονται από τομείς στους οποίους ο Δήμος δεν μπορεί να ασκήσει άμεση επίδραση (ιδιωτικές μεταφορές, οικιακός και τριτογενής τομέας). Για το λόγο αυτό, η επίτευξη του στόχου του 37,11% θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο στενής παρακολούθησης μέχρι την επόμενη αναφορά προς το Σύμφωνο των Δημάρχων σε δύο χρόνια οπότε και θα μπορούν να προταθούν νέα ή διορθωμένα μέτρα και δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης θα εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή και νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και θα εντατικοποιήσει την προσπάθεια του για μείωση των καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα. Παράλληλα, θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητας του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Συνοψίζοντας, ο Δήμος υιοθετεί πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης και δεσμεύεται για την υλοποίηση του με στόχο να φτάσει το στόχο μείωσης των εκπομπών. Σελίδα 5

12 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ε.Ε. το 2008 ενέκρινε τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα, θέτοντας ως βασικό στόχο τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 και την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ έως το Στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, η ΕΕ ανέπτυξε την πρωτοβουλία του «Συμφώνου των Δημάρχων» προκειμένου να ενθαρρύνει και υποστηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση αειφόρων ενεργειακών πολιτικών. Οι Τοπικές Αρχές θεωρείται ότι μπορούν να διαδραματίσουν ένα κρίσιμο ρόλο στην μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής δεδομένου ότι το 80% της ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη σχετίζονται με αστικές δραστηριότητες. Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα Νέο Σχέδιο για την Ενεργειακή Απόδοση καθώς εκτιμάται ότι ο στόχος της Ε.Ε. για εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% έως το 2020 δεν θα επιτευχθεί. Έτσι, εκφράζεται η ανάγκη να γίνουν εντατικότερες οι προσπάθειες για εξοικονόμηση, ενώ επιβεβαιώνεται ο σημαντικός ρόλος του δημόσιου τομέα ως «παράδειγμα εξοικονόμησης» για τους πολίτες και τους επαγγελματίες. Σε αυτό το Σχέδιο αναφέρεται ρητά η σημασία που έχει αποκτήσει για την εφαρμογή των πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας το Σύμφωνο των Δημάρχων και προαναγγέλλεται η επέκταση των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να επιτευχθούν πρακτικά αποτελέσματα στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και πέρα από αυτήν (ειδικά στην δημιουργία τοπικών και εξειδικευμένων θέσεων απασχόλησης). Στο πλαίσιο αυτό, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης, κατά την υπογραφή του Συμφώνου εκτιμούν ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων. τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα. η δέσμευση της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών τους. ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη Σελίδα 6

13 δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες. Έτσι, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, μειώνοντας τις εκπομπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, μέσω της εφαρμογής ενός «Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια» στους τομείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την εντολή τους. Τον Δεκέμβριο του 2015, έγινε αναμόρφωση του Συμφώνου των Δημάρχων, με νέους στόχους μείωσης εκπομπών CO 2 κατά 40%, έως το Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, σε συνέχεια των αποφάσεων και δράσεων που έχει υιοθετήσει για την εξοικονόμηση ενέργειας και αειφόρο ανάπτυξη υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 23 Νοεμβρίου 2015 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Στο Σύμφωνο, μέχρι στιγμής συμμετέχουν πάνω από 6200 Δήμοι από την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων 130 Δήμοι από όλη την Ελλάδα. Οι ουσιαστικές δεσμεύσεις ενός Δήμου που συμμετέχει στο Σύμφωνο είναι η: Προετοιμασία μια Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO 2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων τόσο των δημοτικών όσο και των ιδιωτικών κτιρίων Προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί εντός ενός έτους από την επίσημη υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων. Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO 2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ). Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο. Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια για αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων. Η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων αποτελεί την ευκαιρία να συνδυαστούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις του Δήμου Ανατολικής Μάνης κάτω από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, και μάλιστα σε συνεργασία με αντίστοιχους Οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατά 37,11% από τα επίπεδα του 2011 έως το Η μείωση των εκπομπών θα επιτευχθεί με δράσεις σε δύο άξονες: Σελίδα 7

14 Εξοικονόμηση ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα, οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές. Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ. Στο πρώτο μέρος του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στον Δήμο Ανατολικής Μάνης και στο δεύτερο τα μέτρα και πρωτοβουλίες που θα υλοποιηθούν μέχρι το 2030 ώστε ο Δήμος να επιτύχει τον στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2 που έθεσε. Καθώς το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια έχει την μορφή ενός ολοκληρωμένου έργου, εκτός των στόχων και των τεχνικών μέσων για την επίτευξή τους, περιλαμβάνει και: Τις υπηρεσίες που αναμένεται να αναλάβουν τον σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση κάθε δράσης Την πιθανή πηγή χρηματοδότησης Το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Τους δείκτες παρακολούθησης της προόδου και επαλήθευσης των επιθυμητών αποτελεσμάτων Τις δράσεις ενημέρωσης, κινητοποίησης και δικτύωσης όλων των εμπλεκομένων μερών του Δήμου προς την υλοποίηση των στόχων του Σχεδίου Δράσης και του Συμφώνου των Δημάρχων Σελίδα 8

15 ΜΕΡΟΣ Α Ο ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΉΣ ΜΑΝΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ

16 3. Ο ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΗΜΟΥ Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης είναι δήμος της περιφέρειας Πελοποννήσου που συστάθηκε σύμφωνα με το Νόμο 3852/2010 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης (ΦΕΚ Α 87/ ) από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Γυθείου, Σμύνους, Οιτύλου και Ανατολικής Μάνης. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 510,5 τ.χλμ και ο πληθυσμός του μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του δήμου ορίστηκε το Γύθειο και ιστορική έδρα η Αρεόπολη. Παλαιότερα λεγόταν Μέσα Μάνη όπως ο Δήμος Δυτικής Μάνης λεγόταν Έξω Μάνη. Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης βρίσκεται στο ΝΔ άκρο του νομού Λακωνίας, έχει έδρα το Γύθειο που απέχει 43 χλμ. από τη Σπάρτη, πρωτεύουσα του Νομού Λακωνίας και 255 χλμ. από την Αθήνα. Συνορεύει βόρεια με το Δήμο Σπάρτης, βορειοανατολικά με το Δήμο Ευρώτα και βορειοδυτικά με το Δήμο Δυτικής Μάνης. Διοικητικά διακρίνεται σε τέσσερις (4) Δημοτικές Ενότητες: Ανατολικής Μάνης με τις Τ.Κ. Δρυμού, Έξω Νυμφίου, Κοκκάλας, Κότρωνα, Λαγίας, και Πυρρίχου. Γυθείου με τη Δ.Κ. Γυθείου και τις Τ.Κ. Αγίου Βασιλείου, Αιγιών, Δροσοπηγής, Καλυβίων, Καρβελά, Καρυουπόλεως, Κονακίων, Κρήνης, Λυγερέα, Μαραθέας, Μυρσίνης, Νεοχωρίου, Πλατάνου, Σιδηρόκαστρου, Σκαμνακίου, Σκουταρίου και Χωσιαρίου. Οιτύλου με τις Τ.Κ. Αλίκων, Άνω Μπουλαρίων, Αρεοπόλεως, Βάθειας, Βάχου, Γέρμας, Γερολιμένος, Δρυάλου, Καρέα, Κελεφά, Κοίτας, Κούνου, Κρυονερίου, Μίνας, Νέου Οιτύλου, Πύργου Διρού και Τσικαλιών. Σμύνους με τις Τ.Κ. Αγίου Νικολάου, Αρχοντικού, Καστανιάς, Κόκκινων, Μελίσσης, Μελιτίνης, Παλαιόβρυσης, Πετρίνας, Προσηλίου, και Σελεγουδίου. Ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου Ανατολικής Μάνης, ο οποίος στο σύνολό του χαρακτηρίζεται ως αγροτικός, καταγράφεται στις Δημοτικές Ενότητες ως εξής: Δ.Ε. Ανατολικής Μάνης κάτοικοι, Δ.Ε. Γυθείου κάτοικοι, Δ.Ε. Οιτύλου κάτοικοι, και Δ.Ε. Σμύνους κάτοικοι. Σελίδα 9

17 Εικόνα: Απεικονίσεις του Δήμου Ανατολικής Μάνης σήμερα Συνοπτικά δημογραφικά στοιχεία του Δήμου Ανατολικής Μάνης, παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες: ΜΟΝΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ DE FACTO ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΝΟΜΙΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΦΥΛΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ Άρρενες Ελληνική Θήλεις Άλλη ΟΜΑΔΕΣ ΗΛΙΚΙΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 0-9 ετών Άγαμοι: ετών Έγγαμοι, με σύμφωνο συμβίωσης και σε διάσταση ετών Χήροι και χήροι από σύμφωνο συμβίωσης ετών Διαζευγμένοι και διαζευγμένοι από σύμφωνο συμβίωσης ετών ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ετών Πρωτοβάθμια ετών Δευτεροβάθμια - Μεταδευτεροβάθμια ετών Τριτοβάθμια ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ - ΠΥΡΗΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ Λοιπά Σελίδα 10

18 Αριθμός νοικοκυριών ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΣΧΟΛΙΑΣ Μέσο μέγεθος νοικοκυριού 2,47 Απασχολούμενοι Αριθμός πυρηνικών οικογενειών Άνεργοι 748 ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ Μαθητές/Σπουδαστές Πρωτογενής: Συνταξιούχοι Δευτερογενής: Οικιακά Τριτογενής: Λοιπά ΚΤΙΡΙΑ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΧΡΗΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Κατοικία Προ του Εκκλησία-μοναστήρι Ξενοδοχείο Εργοστάσιο-εργαστήριο και μετά (περιλαμβάνονται και τα υπό κατασκευή) Σχολικό κτίριο 59 ΚΤΙΡΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ Κατάστημα-γραφείο 347 ΚΤΙΡΙΑ ΜΙΚΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 393 Σταθμός αυτοκινήτων (πάρκινγκ) 19 Νοσοκομείο-κλινική κλπ 1 Άλλη χρήση ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο ελλαδικός χώρος διαιρείται σε 4 κλιματικές ζώνες, οι οποίες διακρίνονται στο χάρτη της παρακάτω εικόνας. Στη συνέχεια παρουσιάζονται όλοι οι νομοί της Ελλάδος διαχωρισμένοι ανάλογα με την κλιματική ζώνη στην οποία υπάγονται. Εικόνα: Κλιματικές ζώνες ελληνικής επικράτειας Σελίδα 11

19 ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΖΩΝΗ Α ΖΩΝΗ Β ΖΩΝΗ Γ ΖΩΝΗ Δ ΝΟΜΟΙ Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Λασίθι, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Σάμος, Μεσσηνία, Λακωνία, Αργολίδα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη Κορινθία, Ηλεία, Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Φωκίδα, Βοιωτία, Αττική, Εύβοια, Μαγνησία, Σποράδες, Λέσβος, Χίος, Κέρκυρα, Λευκάδα, Θεσπρωτία, Πρέβεζα, Άρτα Αρκαδία, Ευρυτανία, Ιωάννινα, Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Πιερία, Ημαθία, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Χαλκιδική, Σέρρες, Καβάλα, Δράμα, Θάσος, Σαμοθράκη, Ξάνθη, Ροδόπη, Έβρος Γρεβενά, Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα Πίνακας: Νομοί Ελλάδος ανά κλιματική ζώνη Ο Νομός Λακωνίας, επομένως και ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, υπάγεται στην Α κλιματική ζώνη. Το κλίμα στο Δήμο έχει σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά του Μεσογειακού κλίματος, δηλαδή ήπιους και βροχερούς χειμώνες, σχετικώς θερμά και ξηρά καλοκαίρια και μεγάλη ηλιοφάνεια όλο σχεδόν το χρόνο. Από κλιματολογικής πλευράς το έτος μπορεί να χωριστεί κυρίως σε δύο εποχές: Την ψυχρή και βροχερή χειμερινή περίοδο που διαρκεί από τα μέσα του Οκτωβρίου και μέχρι το τέλος Μαρτίου και τη θερμή και άνομβρη εποχή που διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο. Κατά την πρώτη περίοδο, οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, όπου η ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία κυμαίνεται στους 6 ο C. Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση θερμοκρασία Σελίδα 12

20 Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση μηνιαία θερμοκρασία Η θερμότερη περίοδος αφορά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου και στο πρώτο του Αυγούστου όπου η μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία φτάνει τους 31 ο C. Η μέση μηνιαία σχετική υγρασία είναι σταθερά πάνω από 58% καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Υγρότεροι μήνες είναι ο Νοέμβριος, Δεκέμβριος και Φεβρουάριος με τη μέση σχετική υγρασία να κυμαίνεται από 71,7% έως 75,0%, ενώ οι χαμηλότερες τιμές σημειώνονται κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο και κυμαίνονται από 58,0% έως 61,1%. Σχήμα: Μέση μηνιαία υγρασία Σχήμα: Μέσο μηνιαίο ύψος υετού Σελίδα 13

21 Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, λόγω της γεωγραφικής θέσης, διαθέτει υψηλό ηλιακό δυναμικό και σταθερό αιολικό δυναμικό (~5m/s). Ως σημείο αναφοράς έχει χρησιμοποιηθεί η πόλη του Γυθείου, η οποία βρίσκεται σε χαμηλό υψόμετρο (από την επιφάνεια της θάλασσας). Σε μεγαλύτερα υψόμετρα η μέσες ταχύτητες ανέμου αγγίζουν τα 8-10m/s! Η αξιοποίησή του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, πέρα από το γεγονός ότι επιβάλλεται από την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης αλλά και της χώρας, μπορεί να συντελέσει σημαντικά στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου και στην αναβάθμιση απομακρυσμένων περιοχών που στερούνται υποδομών. Σχήμα: Μέση διεύθυνση ανέμων και μέση μηνιαία ένταση (m/s) Συνολική και άμεση ηλιακή ακτινοβολία σε οριζόντιο επίπεδο (kwh/m 2 ) Σελίδα 14

22 Σχήμα: Μέσο μηνιαίο ηλιακό δυναμικό στο Δήμο Ανατολικής Μάνης (W/m 2 ) 3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Η ενεργειακή ζήτηση στην περιφέρεια της Πελοποννήσου καλύπτεται κυρίως με συμβατικά καύσιμα (diesel, βενζίνη, μαζούτ, υγραέριο) και ηλεκτρισμό, αλλά και με ηλιακή ενέργεια και βιομάζα. Σύμφωνα με το Συνοπτικό Πληροφοριακό Δελτίο του Λ.Α.Γ.Η.Ε. για το Απρίλιο του 2012 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην Πελοπόννησο είναι: ΕΙΔΟΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Θερμοηλεκτρικές Μονάδες 1.286,6 Υδροηλεκτρικές Μονάδες 70,0 ΑΠΕ Αιολικά Πάρκα 297,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 98,2 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 Υποσύνολο Ισχύος ΑΠΕ 399,2 Σύνολο Ισχύος 1.755,8 Πίνακας: Συνολική εγκατεστημένη ισχύς παραγωγής Η/Ε στην Πελοπόννησο Ο κυριότερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Πελοπόννησο βρίσκεται στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας. Αποτελείται από 4 λιγνιτικές μονάδες (2 μονάδες των 300 MW και 2 των 125 MW) και έχει μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 5000 GWh που αντιστοιχεί στο 13% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Εξίσου σημαντικός είναι και ο υδροηλεκτρικός σταθμός του ποταμού Λάδωνα στην Αρκαδία με μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 260 GWh. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σταθμός αυτός είναι εξαιρετικά ευέλικτος, δηλαδή μπορεί να παρακολουθεί πλήρως τις αυξομειώσεις των αιολικών πάρκων. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί ένα Σελίδα 15

23 σημαντικό πλεονέκτημα σε μία εποχή που η ηλεκτροπαραγωγή από ανεμογεννήτριες αυξάνεται με μεγάλους ρυθμούς όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Στις αρχές του 2012 ξεκίνησε κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου υψηλής πίεσης. Ο αγωγός μήκους 159 χιλιομέτρων θα ξεκινά από τους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, θα διέρχεται από τις ευρύτερες περιοχές των πόλεων της Κορίνθου, του Άργους, του Ναυπλίου, της Τρίπολης και θα καταλήγει στη Μεγαλόπολη. Έτσι θα υπάρχει τροφοδοσία τόσο των αστικών, βιοτεχνικών και βιομηχανικών περιοχών των ανωτέρω πόλεων, όσο και του Θερμοηλεκτρικού Σταθμού στη Μεγαλόπολη. Το έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του Οι δύο κινήσεις αυτές συμβάλλουν στη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς της περιφέρειας της Πελοποννήσου, αφού το φυσικό αέριο έχει φιλικότερο χαρακτήρα προς το περιβάλλον από τα υπόλοιπα παράγωγα υδρογονανθράκων. Σχήμα: Σχέδιο αγωγού φυσικού αερίου στην Πελοπόννησο ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Ένας από τους στόχους που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το σχέδιο που εγκρίθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2008 είναι η αύξηση κατά 20% της συμβολής των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το Ακολουθώντας την ίδια πολιτική η Ελλάδα έθεσε τους αντίστοιχους εθνικούς στόχους. Έτσι σύμφωνα με το Άρθρο 27 Παράγρ. 9 του Ν.3468/2006. Η συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται σε ποσοστό 20,1% μέχρι το 2010 και 29% Σύμφωνα με τα Συνοπτικά Πληροφοριακά Δελτία του Λ.ΑΓ.Η.Ε. / Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο για το μήνα Δεκέμβριο του 2011 είναι: Σελίδα 16

24 ΕΙΔΟΣ ΑΠΕ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Απρίλιος 2011 Αιολικά Πάρκα 297,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 76,7 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 ΣΗΘΥΑ 0,0 Βιομάζα-Βιοαέριο 0,0 ΣΥΝΟΛΟ 377,7 Πίνακας: Εγκατεστημένη Ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο το έτος 2011 Φωτοβολταϊκά Ισχύς (kw) 20kW kW Φ/Β 150kW kW Φ/Β 2000kW Φ/Β 2000kW Σύνολο Πίνακας: Ισχύς Φ/Β σταθμών σε λειτουργία για την Πελοπόννησο (2011) Η Περιφέρεια της Πελοποννήσου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στην εγκατάσταση μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών στην Ελλάδα. Στο γεγονός αυτό συντελεί το υψηλό αιολικό δυναμικό στα ορεινά και στη νοτιοανατολική κυρίως πλευρά της περιφέρειας αλλά και το υψηλό ηλιακό δυναμικό σε όλη την έκταση της. Επιπλέον, οι τεράστιες πεδινές και γεωργικές εκτάσεις ευνοούν την κατασκευή φωτοβολταϊκών σταθμών. Σύμφωνα με στοιχεία του Λ.ΑΓ.Η.Ε., πρωτοπόρες περιφέρειες στην εγκατεστημένη ισχύ αιολικών πάρκων είναι η Πελοπόννησος με ποσοστό 21,66% επί της εθνικής αιολικής ισχύος και με τη Στερεά Ελλάδα (22,68%), ενώ στα φωτοβολταϊκά κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό με 17,47%. Έως σήμερα έχει εκδοθεί από το Λ.Α.Γ.Η.Ε. μεγάλος αριθμός Προσφορών Σύνδεσης για μονάδες ΑΠΕ στην Πελοπόννησο. Αυτό φαίνεται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα: Κατηγορία ΑΠΕ Ισχύς (MW) Αιολικά 1.213,1 Φωτοβολταϊκά 337,9 Μικρά Υδροηλεκτρικά 12,7 Βιομάζα 30,2 Σύνολο 1.593,9 Πίνακας: Συνολική ισχύς προσφορών σύνδεσης στην Πελοπόννησο Σελίδα 17

25 4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης έχει θέσει ως όραμα της πολιτικής του για την μείωση της κλιματικής αλλαγής «την μείωση των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Δήμου κατά 37,21% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2030». Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Ανατολικής Μάνης έχει εντάξει πρωτοβουλίες και έργα πράσινης ανάπτυξης στο πρόγραμμά του σε πολλά επίπεδα. Με την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια ο Δήμος επιδιώκει συνολικά να: Συνεισφέρει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του. Επιδείξει την προσήλωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των πόρων. Ενθαρρύνει την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών Βελτιώσει την εικόνα της πόλης Δημιουργήσει συνθήκες πολιτικής συμμετοχής και συσπείρωσης γύρω από ένα κοινό σκοπό στους πολίτες και τους επαγγελματίες της πόλης Αποκομίσει (και εξασφαλίσει για τους πολίτες) οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την Εξοικονόμηση Ενέργειας και την χρήση ΑΠΕ Αποκτήσει πρόσβαση σε εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης Βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, μετακίνησης και εργασίας εντός του Δήμου Προσαρμοστεί πιο εύκολα και αποτελεσματικά με το συνεχώς ανανεωμένο εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο που δίνει αυξημένη βαρύτητα σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος Αποκομίσει οφέλη από την συνεργασία με άλλους Δήμους που συμμετέχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων ή τους φορείς που το στηρίζουν Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης αναμένεται να επιμεριστεί σε κάθε τομέα του Σχεδίου, ώστε να οριστούν οι επιμέρους στόχοι του Σχεδίου Δράσης: 21,87% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια και οχήματα έως το ,81% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον δημοτικό φωισμό 3,11% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα έως το 2030 Σελίδα 18

26 4,56% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές έως το ,14% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου να προέρχεται από ΑΠΕ (εντός του Δήμου)! Σελίδα 19

27 ΜΕΡΟΣ Β ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ

28 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Στην εκπόνηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης, χρησιμοποιήθηκαν οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών (IPCC) που αφορούν εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του Δήμου, είτε άμεσης, με την καύση εντός του Δήμου, ή έμμεσης, με την κατανάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται εκτός του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές ακολουθούν την μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα πλαίσια της UNFCCC και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Σημειώνεται ότι στο παρόν Σχέδιο Δράσης έχουν υπολογιστεί μόνο οι εκπομπές CO 2 εντός των ορίων του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών του παρόντος Σχεδίου Δράσης έχουν βασιστεί στις Οδηγίες IPCC Συγκεκριμένα, για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, ο συντελεστής εκπομπών, ορίζεται ως εξής: EFE = [(TCE - LPE - GEP) * NEEFE + CO2LPE + CO2GEP] / ( TCE ) Όπου: EFE = τοπικός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] TCE = συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] LPE = τοπική ηλεκτροπαραγωγή [MWh] GEP = αγορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] NEEFE = εθνικός η ευρωπαϊκός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] CO2LPE = εκπομπές CO 2 από την τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας [t] CO2GEP = εκπομπές CO 2 από την παραγωγή πιστοποιημένης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας [t] Στην κατ εξαίρεση περίπτωση που ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης εξάγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια απ ότι εισάγει, ο τύπος υπολογισμού είναι ο εξής: EFE = ( CO2LPE + CO2GEP ) / ( LPE + GEP) Για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου κίνησης θα χρησιμοποιηθεί ο διορθωμένος συντελεστής στον οποίο θα συνυπολογιστεί το ποσοστό βιοντίζελ κατά το έτος αναφοράς: Σελίδα 20

29 F DIESEL-NEW = PCD * F DIESEL + PBD * 0 όπου: F DIESEL-NEW : διορθωμένος συντελεστής, PCD: ποσοστό συμβατικού πετρελαίου κίνησης, F ΒΙΟDIESEL: συντελεστής εκπομπών βιοντίζελ (0) F DIESEL : τυπικός συντελεστής εκπομπών πετρελαίου κίνησης και PBD: ποσοστό βιοντίζελ. Σύμφωνα με τα επίσημα εθνικά στοιχεία, για το 2011 οι μεταβλητές παίρνουν τις τιμές: PCD = 97,04%, F diesel = 0,267, PBD = 2,96%. Τελικά, για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 του Δήμου Ανατολικής Μάνης θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές: Καύσιμη ύλη Τυπικός συντελεστής εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρισμός 1,149 Βενζίνη 0,249 Πετρέλαιο 0,259 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκπομπών και την σύνταξη του Σχεδίου Δράσης Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Ανατολικής Μάνης, ελλείψει πληρότητας στοιχείων για προηγούμενα έτη, επιλέχθηκε το Σελίδα 21

30 6. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζεται η κατανάλωση ενέργειας του Δήμου Ανατολικής Μάνης στους τομείς ενδιαφέροντος. Η παραγωγή ενέργειας περιλαμβάνει τις πιθανές πηγές ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας εντός του Δήμου. Η κατανάλωση ενέργειας περιλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, το πετρέλαιο και την βιομάζα στους εξής τομείς: Δημοτικά κτίρια, σχολικά κτίρια, αθλητικές και λοιπές εγκαταστάσεις Κτίρια οικιακού και τριτογενή τομέα Βιομηχανικός τομέας Δημοτικός φωτισμός Μεταφορές Ο οικιακός τομέας καθώς και ο τριτογενής τομέας αποτελούν την σημαντικότερη πηγή εκπομπών CO 2 αλλά ταυτόχρονα και τους πλέον υποσχόμενους τομείς για την μείωση των εκπομπών στο Δήμο. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τους δύο αυτούς τομείς εντός του Δήμου χρησιμοποιήθηκαν, κατά περίπτωση, στοιχεία από τον πάροχο ενέργειας (ΔΕΗ-ΔΕΔΔΗΕ), στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από άλλες πηγές (Νομαρχία, Ελληνική Κυβέρνηση, Ε.Ε.). Η συνολική ενέργεια που καταναλώθηκε εντός των ορίων του Δήμου (συμπεριλαμβανομένου και των μη εξεταζόμενων τομέων) για το 2011, είναι MWh Η/Ε, MWh Βενζίνης, MWh Πετρελαίου και MWh Ξύλου. 6.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η/Ε Στην περιοχή του Δήμου Ανατολικής Μάνης, για το έτος 2011 λειτουργούν μονάδες ενός τύπου ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά πάρκα/ φωτοβολταϊκά στις στέγες), με ονομαστική ισχύ ~26,7 MW, ενώ έχουν υποβληθεί αιτήσεις για αιολικά πάρκα, μικρές Α/Γ και μικρές μονάδες παραγωγής Η/Ε από βιομάζα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ και της ΡΑΕ, για το έτος αναφοράς (2011), η συνολική εγκατεστημένη ισχύς και παραγόμενη ενέργεια, είναι η παρακάτω: Κατηγορία ΑΠΕ Συνολική εγκατεστημένη ισχύς (kw) Σελίδα 22 Παραγωγή ενέργειας (ΜWh) Φωτοβολταϊκά πάρκα 6.485, ,73 Φωτοβολταϊκά στις στέγες 33,97 50,28 Σύνολο , ,01 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ

31 Ο υπολογισμός της παραγόμενης ενέργειας από τα εγκατεστημένα φ/β, έγινε βάση ενεργειακής μελέτης για το δυναμικό της περιοχής, χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον ιστότοπο PVGIS (Photovoltaic Geographical Information System) και για την εγκατεστημένη ισχύ των Α/Γ, βάση του θεωρητικού υπόβαθρου και του χάρτη αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ. Χρησιμοποιώντας για τα εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά ως, αζιμούθιο τις 0 ο (Νότος) και γωνία εγκατάστασης για τα φωτοβολταϊκά πάρκα τις 30 ο (βέλτιστη για την περιοχή) και για τις οικιακές εγκαταστάσεις 25 ο (μέση κλίση στέγης), υπολογίστηκε η απόδοση για την κάθε περίπτωση ίση με 1570 kwh/kwp/year και 1480 kwh/kwp/year αντίστοιχα. Παρακάτω, παρατίθενται οι πίνακες με τα αντίστοιχα δεδομένα: *Οι τιμές απόδοσης αναμένονται 2%-4% υψηλότερες. Χρησιμοποιείται η μικρότερη εκτίμηση για τον περιορισμό του αρνητικού σφάλματος Location: 36 45'45" North, 22 33'53" East, Elevation: 30 m a.s.l., Nominal power of the PV system: 1.0 kw (crystalline silicon) Estimated losses due to temperature and low irradiance: 15.1% (using local ambient temperature) Estimated loss due to angular reflectance effects: 2.4% Other losses (cables, inverter etc.): 14.0% Combined PV system losses: 28.8% Φωτοβολταϊκά στις Στέγες Fixed system: inclination=25, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Φωτοβολταϊκά Πάρκα Fixed system: inclination=30, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Yearly average Total for year Yearly average Total for year Σελίδα 23

32 E d : Average daily electricity production from the given system (kwh) E m : Average monthly electricity production from the given system (kwh) H d : Average daily sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) H m : Average sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) Σχήμα: Ετήσια παραγωγή Η/Ε από Φ/Β ισχύος 1kW και σταθερού προσανατολισμού Η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα αφαιρεθεί από την τελική απογραφή ρύπων βάση των οδηγιών του IPCC 2006, ως ενέργεια μηδενικών ρύπων που αντικαθιστά ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από συμβατικά καύσιμα (λιγνίτη κτλ). Χρησιμοποιώντας τον χάρτη αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ, το θεωρητικό υπόβαθρο και σαν μοντέλο υπολογισμού, Α/Γ ισχύος 850kW και ακτίνας r=52m, έχουμε: Σελίδα 24

33 Σχήμα: Χάρτης αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ P wind =1/2*π*r 2 (u 3 *ρ) P max =8/27*π*r 2 (u 3 *ρ) n=p el /P wind =0.28 Με το παραπάνω τυπολόγιο, υπολογίζεται ότι για ένα σημείο εφαρμογής με αιολικό δυναμικό 4-7 m/s (ετήσια μέση τιμή), ακτίνα έλικας r=52m, πυκνότητα ανέμου ρ=1,225kg/m 3, μια ανεμογεννήτρια 850kW, μπορεί να παράγει ~2.082,5 MWh (2450 kwh/kw/year), αν δεχτούμε ότι οι απώλειες κυμαίνονται στο 10% και η κατανομή της ταχύτητας ανέμου είναι βάση της κατανομής Rayleigh: 15% 4-5m/s, 45% 5-6 m/s, 25% 6-7m/s και 10% 7-8m/s και 5% 8-9m/s. Αναλυτικότερα αποτελέσματα, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: u (m/s) Pmax (W) Pwind (W) Pel (kw) Eyear (MWh) , ,0 93,2 816, , ,5 182, , , ,1 314, , , ,5 499, , , ,6 745, ,9 Πίνακας: Ετήσια παραγωγή Η/Ε βάση του αιολικού δυναμικού και για r=52m Κατά το έτος αναφοράς (2011), δεν είχαν εγκατασταθεί Α/Γ μικρής (50kW ) ή μεγάλης (850kW- 3MW) κλίμακας, αλλά έχουν υποβληθεί έως σήμερα, αιτήσεις για 197MW εγκατεστημένης ισχύος (230 Α/Γ)! Σελίδα 25

34 Χάρτης: Αιολικά πάρκα, ανεμογεννήτριες και αδειοδοτική κατάσταση στο Δήμο Ανατολικής Μάνης Άρα, η ετήσια παραγόμενη Η/Ε από Α/Γ και η συνεισφορά στον κλάδο των ΑΠΕ, είναι μηδενική (0kWh) για το έτος αναφοράς. Τα παραπάνω στοιχεία θα αξιοποιηθούν για την εκτίμηση της εξοικονομούμενης ενέργειας από τις προτεινόμενες δράσεις του ΣΔΑΕΚ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης είναι υπεύθυνος για την διαχείριση πολλών ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, αθλητικές εγκαταστάσεις, κοιμητήρια κτλ) και 17 ενεργών σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του (4 δημόσιοι νηπιακοί σταθμοί, 8 σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και 5 δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (2 γυμνάσια, 2 γενικά λύκεια, 1 τεχνικό επαγγελματικό λύκειο)). Συγκεκριμένα, για τα σχολικά κτίρια: ΣΧΟΛΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 1ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 2ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ 1ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 2ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 3ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ & 3 ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΥΘΕΙΟ ΓΥΘΕΙΟ ΑΡΕΟΠΟΛΗ ΓΥΘΕΙΟ ΓΥΘΕΙΟ ΓΥΘΕΙΟ ΑΛΙΚΑ Σελίδα 26

35 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΕΟΠΟΛΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ & ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΕΤΡΙΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΥΡΓΟΣ ΔΙΡΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΜΟΧΩΡΙ- ΚΟΤΡΩΝΑΣ 1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΥΘΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΥΘΕΙΟ 1ο ΕΠΑΛ ΓΥΘΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΕΟΠΟΛΗ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΕΟΠΟΛΗ Πίνακας: Σχολικά κτίρια του Δήμου Ανατολικής Μάνης Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για το έτος 2011, σύμφωνα με τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας: Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (kwh) Δημοτικά Κτίρια/ Εγκαταστάσεις Σχολικά Κτίρια & ΝΠΔΔ Αντλιοστάσια Σύνολο Πίνακας: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό το έτος 2011 ήταν kwh ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν kwh. Σελίδα 27

36 6.1.5 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του τριτογενή τομέα (πλην βιομηχανίας) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα το έτος 2011 ήταν kwh ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του βιομηχανικού τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον αγροτικό τομέα το έτος 2011 ήταν kwh. 6.2 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης είναι υπεύθυνος για την διαχείριση πολλών ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, κοιμητήρια κτλ) και 17 ενεργών σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του. Το 2011 όλα τα δημοτικά κτίρια είχαν ως καύσιμο το πετρέλαιο για το σύστημα κεντρικής θέρμανσης και την ηλεκτρική ενέργεια (air condition). Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται οι συνολικές καταναλώσεις πετρελαίου για το έτος 2011 στο σύνολο των κτιρίων του Δήμου. Βάσει των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων γίνεται η παραδοχή ότι στο τέλος κάθε περιόδου θέρμανσης (Μάιος) οι ετήσιες παραδόσεις πετρελαίου ισούνται με την ετήσια κατανάλωση πετρελαίου. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Πετρέλαιο 10.0 Βενζίνη 9.2 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια Σελίδα 28

37 Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση Κατανάλωση Πετρελαίου (lt) (ΜWh) Διοίκηση - Υπηρεσίες ,1 Σχολικά κτίρια ,3 Σύνολο ,4 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε δημοτικά κτίρια/ εγκαταστάσεις ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου του οικιακού, τριτογενή και βιομηχανικού (πλην αγροτικού) τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Ολοκληρωμένο Πληροφορικό Σύστημα για την Παρακολούθηση Πετρελαϊκών Ειδών & Καυσίμων του ΥΠΕΚΑ ( και την ΕΛ.ΣΤΑΤ με αναγωγή στον πληθυσμό, λόγω αδυναμίας παραχώρησης στοιχείων από προμηθευτές καυσίμων της περιοχής. Τα τελικά ποσά προέκυψαν αφαιρώντας από το σύνολο τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων. Με πληροφορίες από τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, υπολογίστηκε αναλογικά η κατανάλωση καυσίμου σε κάθε τομέα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για το Δήμο Ανατολικής Μάνης η κατανάλωση πετρελαίου στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν lt, για τον τριτογενή lt, και για την βιομηχανία lt που αντιστοιχεί σε ,57 ΜWh, 1.797,27 ΜWh και 2.513,17 MWh αντίστοιχα. Συγκεντρωτικά: Κατανάλωση Κατανάλωση (lt) (ΜWh) Οικιακός Τομέας ,57 Τριτογενής Τομέας ,27 Βιομηχανία ,17 Σύνολο ,01 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε βιομηχανία, οικιακό και τριτογενή τομέα Σελίδα 29

38 6.3 ΞΥΛΟ ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Οι ανάγκες του Δήμου για ξυλεία (ως καύσιμη ύλη) καλύπτονται κυρίως με κλάδεμα των ελαιόδεντρων από τους ιδιώτες. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ξύλου για θέρμανση στον οικιακό και βιομηχανικό τομέα (αφαιρώντας την κατανάλωση του αγροτικού τομέα), χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, το οποίο αναπτύχθηκε και συντηρείται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Σύμφωνα με το χάρτη Δυναμικού Βιομάζας του Συστήματος, η ποσότητα ξυλείας από το κλάδεμα των ελαιόδεντρων στα διαμερίσματα του Δήμου παρουσιάζεται στη συνέχεια: Σχήμα: Περιοχές του Δήμου που παράγουν βιομάζα από κλάδεμα ελαιόδεντρων Οι συντελεστές μετατροπής ξυλείας σε ενέργεια αντλήθηκαν από το άρθρο «Η ελιά και η παραγωγή ενέργειας από τα προϊόντα της». Πιο συγκεκριμένα: Προϊόν Θερμογόνος δύναμη (KWh/kg) Ελαιοκλαδέματα 3,7216 Συμπαγές ξύλο ελιάς 4,3612 Πυρηνόξυλο Πίνακας: Θερμογόνος δύναμη προϊόντων και παραπροϊόντων της ελιάς Σελίδα 30

39 Ορίζοντας ένα συντελεστή διαθεσιμότητας/αξιοποίησης στο 0,3, στο Δήμο Ανατολικής Μάνης, το 30% (συντελεστής διαθεσιμότητας/αξιοποίησης: 0,3) της παραγόμενης βιομάζας από ελαιόδενδρα χρησιμοποιείται για την θέρμανση κατοικιών, το 40% εξάγεται από τον Δήμο προς τα αστικά κέντρα και άλλους νομούς ή παραμένει ανεκμετάλλευτο και το υπόλοιπο 30% καίγεται στα χωράφια, βάση στοιχείων και μελετών του ΚΑΠΕ (Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα) και της ΕΛ.ΣΤΑΤ, για τις απαιτήσεις και καταναλώσεις θερμικής ενέργειας σε κτίρια (νοικοκυριά, κτλ) και των στοιχείων κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης στην περιφέρειας του Δήμου. Έτσι, προκύπτει ότι για το Δήμο Ανατολικής Μάνης, η κατανάλωση ξύλου (και παραπροϊόντων) στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 2.183,8 ton και για τον βιομηχανικό 1.009,5 ton, που αντιστοιχεί σε 8.825,8 MWh και 4.080,0 MWh αντίστοιχα, χρησιμοποιώντας ως θερμογόνο δύναμη την μέση τιμή των προαναφερθέντων, η οποία ισούται με: 4,0414 kwh/kg. Η ποσότητα ελαιοκλαδεμάτων που καίγεται στον αγρό, η οποία ισούται με 3.480,1 ton ή ,4 ΜWh, δεν συνυπολογίστηκε στην παρούσα φάση, λόγω οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων. Ισοδύναμα, έχουμε: Κατανάλωση Κατανάλωση (ton) (ΜWh) Οικιακός Τομέας 2.183, ,8 Βιομηχανικός Τομέας 1.099, ,0 Σύνολο , ,8 Πίνακας: Ποσότητα βιομάζας και ενέργεια από κλάδεμα ελαιόδεντρων και παράγωγων στις περιοχές του Δήμου Σελίδα 31

40 7. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οι μεταφορές εντός του Δήμου Ανατολικής Μάνης θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: τα δημοτικά οχήματα και τα ιδιωτικά οχήματα κατοίκων και επισκεπτών του Δήμου. Δημόσιες μεταφορές δεν διατίθενται στην περιφέρεια του Δήμου, πλην των ιδιωτικών ΚΤΕΛ, που θα συμπεριληφθούν στις ιδιωτικές μεταφορές. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τις μεταφορές εντός του Δήμου θα χρησιμοποιηθούν, κατά περίπτωση, στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από πηγές του ΚΑΠΕ ΥΠΕΚΑ και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. 7.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης διατηρεί στόλο οχημάτων για τις υπηρεσίες του και για τον οποίο γίνεται η παραδοχή (όπως προκύπτει και από το είδος και προφίλ χρήσης των οχημάτων) ότι διανύουν εντός των ορίων του Δήμου το σύνολο των χιλιομέτρων τους. Στον ακόλουθο πίνακα καταγράφονται οι κατηγορίες οχημάτων του Δήμου και οι υπολογιζόμενες καταναλώσεις καυσίμου για το έτος αναφοράς. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Βενζίνη 9,2 Πετρέλαιο 10,0 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου καυσίμων σε ενέργεια Σελίδα 32

41 α/α Περιγραφή ΔΗΜΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΝΗΣ ΣΤΟΛΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΥΘΕΙΟΥ Αριθμός Κυκλοφορίας Σελίδα 33 Δ.Ε. Καύσιμο Ετήσια Κατανάλωση (lt) 1 ΠΛΥΝΤΗΡΙΟ ΚΑΔΩΝ ΜΕ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 940,0 2 J.B.C. ΤΣΑΠΑ ΜΕ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 3 J.B.C. ΤΣΑΠΑ ΜΕ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 7.018,0 4 KOMATSU ΜΕ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 2.030,0 5 ΤΡΑΚΤΕΡ ΑΜ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6 ΤΡΑΚΤΕΡ ΑΜ ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 2.790,0 7 MAZDA ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΗ 4310 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 8 MAZDA ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2391 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 9 MERCEDES ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΙΗ 2319 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 10 NISSAN ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2382 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 11 MERCEDES ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2388 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 12 NISSAN ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2381 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ,0 13 NISSAN ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2380 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 14 DAIMLER/MERCEDES ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2390 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 15 MAZDA ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2385 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 16 MITSUBISHI ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2386 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 17 NISSAN ΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΗ 4307 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 18 MAZDA ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΥ 2418 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 19 MAZDA ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΙ2320 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 4.639,0 20 MAZDA ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΗ 4331 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 21 MAZDA ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ ΚΗΥ 2420 ΓΥΘΕΙΟΥ ΒΕΝΖΙΝΗ 930,0 22 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ ΚΗΥ 2413 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 23 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ ΚΗΥ 2370 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 24 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ ΚΗΙ2384 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 25 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ ΚΗΙ2328 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 26 MERCEDES ΑΠΟΡΡ/ΦΟΡΟ ΚΗΥ 2367 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ,0 27 MERCEDES ΑΠΟΡΡ/ΦΟΡΟ ΚΗΟ3854 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 28 MERCEDES ΑΠΟΡΡ/ΦΟΡΟ ΚΗΙ2346 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 29 MERCEDES ΑΠΟΡΡ/ΦΟΡΟ ΚΗΥ 2407 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 30 FIAT ΑΠΟΡΡ/ΦΟΡΟ ΚΗΙ2301 ΓΥΘΕΙΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 31 FIAT/HITACHI ΕΚΣΚΑΦ./ΦΟΡΤ. ΜΕ ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 32 CATERPILAR ΕΚΣΚΑΦ./ΦΟΡΤ. ΜΕ ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6.246,0 33 HUNDAI ΒΑΝ ΚΗΙ2352 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΒΕΝΖΙΝΗ 434,0 34 IVECO ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΜΕ ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 35 VOLVO ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΟ ΚΗΟ3619 ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 1.684,0 36 PIAGGIO ΚΑΛΑΘΟΦΟΡΟ ΜΕ ΑΡ/ΠΟΛΗΣ ΒΕΝΖΙΝΗ 0,0 37 ΔΙΚΥΚΛΟ ΑΚΚ475 ΓΥΘΕΙΟΥ ΒΕΝΖΙΝΗ 201,0 Πίνακας: Κατανάλωση ανά κατηγορίες δημοτικών οχημάτων (2011)

42 Αριθμός οχημάτων Καύσιμο Συνολική κατανάλωση (lt) Συνολική κατανάλωση (ΜWh) 4 Βενζίνη ,40 33 Πετρέλαιο ,52 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2011) 7.2 ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 από τις μεταφορές (πλην δημοτικών οχημάτων) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Ολοκληρωμένο Πληροφορικό Σύστημα για την Παρακολούθηση Πετρελαϊκών Ειδών & Καυσίμων του ΥΠΕΚΑ ( και την ΕΛ.ΣΤΑΤ με αναγωγή στον αριθμό οχημάτων και στον πληθυσμό, λόγω αδυναμίας παραχώρησης στοιχείων από προμηθευτές καυσίμων της περιοχής. Τα τελικά ποσά προέκυψαν αφαιρώντας την κατανάλωση των οχημάτων του δημοτικού στόλου και με την παραδοχή ότι το σύνολο το καυσίμων από τα πρατήρια καταναλώθηκε εντός της περιφέρειας του Δήμου, αντισταθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο, τις καταναλώσεις από τις εισαγόμενες στον Δήμο μεταφορές (εμπορικά φορτηγά, επισκέπτες κτλ). Από τα στοιχεία προκύπτει ότι, κατά το έτος αναφοράς (2011), στον Δήμο Ανατολικής Μάνης καταναλώθηκαν: Καύσιμο Π.Ε. Λακωνίας (lt) Δήμος Ανατολικής Μάνης (lt) Ενεργειακή κατανάλωση (ΜWh) Βενζίνη ,40 Πετρέλαιο ,48 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από ιδιωτικά οχήματα (2011) Σελίδα 34

43 8. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Μετά τον υπολογισμό των ενεργειακών καταναλώσεων ανά τομέα που έχει συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, οι εκπομπές CO 2 θα αθροιστούν για να υπολογιστεί η συνολική Βασική Απογραφή Εκπομπών του Δήμου Ανατολικής Μάνης. Για τον υπολογισμό θα χρησιμοποιηθούν οι τυπικοί μέσοι εθνικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 όπως αυτοί υπολογίζονται από το IPCC (2006) και την Eurelectric (2005) και περιέχονται στις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων. Για τις πηγές τελικής κατανάλωσης ενέργειας που αναγνωρίστηκαν, οι συντελεστές είναι: Μορφή ενέργειας Συντελεστής εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρική ενέργεια 1,149 Πετρέλαιο 0,259 Βενζίνη 0,249 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 Η συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο τελικής ενέργειας και οι εκπομπές CO 2 που αντιστοιχούν σε αυτήν, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους είναι: Τομέας κατανάλωσης Ποσότητα ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Δημοτικά κτίρια κτλ 1.460, ,62 Ηλεκτρική Ενέργεια Πετρέλαιο Βενζίνη Δημοτικός φωτισμός 2.865, ,53 Οικιακός τομέας , ,02 Τριτογενής τομέας , ,93 Βιομηχανία 1.295, ,99 Δημοτικά κτίρια 288,40 74,70 Οικιακός τομέας , ,26 Τριτογενής τομέας 1.797,27 465,49 Βιομηχανία 2.513,17 650,91 Δημοτικά οχήματα 641,52 166,15 Ιδιωτικά οχήματα , ,64 Δημοτικά οχήματα 14,4 3,59 Ιδιωτικά οχήματα , ,94 Σελίδα 35

44 Ξύλο Οικιακός τομέας 8.825, ,38 Βιομηχανία 4.080, ,16 Σύνολο , ,30 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση τελικής ενέργειας και Βασική Απογραφή Εκπομπών Από την τελική απογραφή των εκπομπών, θα αφαιρεθεί η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η οποία αναγράφεται στον παρακάτω πίνακα: Τομέας παραγωγής Ποσότητα ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) ΑΠΕ Φωτοβολταϊκά Πάρκα , ,81 Φωτοβολταϊκά Στις Στέγες 50,28-57,77 Σύνολο , ,58 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ Συνοψίζοντας τους παραπάνω πίνακες, προκύπτει η συνολική κατανάλωση ενέργειας και οι συνολικές εκπομπές CO 2 του Δήμου Ανατολικής Μάνης για το έτος αναφοράς Συγκεκριμένα: Δήμος Ανατολικής Μάνης Ποσότητα ενέργειας (ΜWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) , ,74 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση ενέργειας (πλην Α.Π.Ε.) και Απογραφή Εκπομπών 2011 Με την συνεισφορά των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για το έτος 2011, παρατηρείται μείωση των εκπομπών ρύπων της τάξης του 14,9%, ποσοστό αρκετά υψηλό το οποίο έπεται να αυξηθεί για τα έτη 2012 έως σήμερα. Η σχετική συνεισφορά κάθε τομέα στις συνολικές εκπομπές της Βασικής Απογραφής Εκπομπών φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα: Σελίδα 36

45 Γράφημα: Εκπομπές CO 2 στον Δήμο Ανατολικής Μάνης ανά τομέα δραστηριότητας (2011) Γράφημα: Εκπομπές CO 2 Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Σελίδα 37

46 Πέρα από τις συνολικές δημοτικές εκπομπές, παρακάτω παρατίθεται αναλυτική παρουσίαση της συνεισφοράς κάθε τομέα και περιοχής, στις ενεργειακές καταναλώσεις. Αξίζει να παρατεθεί όμως, μια σύγκριση του οικιακού τομέα, με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, μεταξύ του Δήμου και της Ελληνικής περιφέρειας. Γράφημα: Σύγκριση της ενεργειακής κατανάλωσης του οικιακού τομέα, μεταξύ Δήμου Ανατολικής Μάνης και Ελλάδας Παρατηρείται πως ποσοστιαία, η κατανάλωση του οικιακού τομέα του Δήμου, κινείται σε διαφορετικά επίπεδα από τα εθνικά, με αναλογικά αυξημένη την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, μειωμένη την χρήση πετρελαίου, ενώ στα ίδια επίπεδα παρατηρείται η βιομάζα. Αυτή η στατιστική διαφορά μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην χρήση εναλλακτικών τρόπων θέρμανσης με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας και στην παλαιότητα των οικιακών κτιρίων, η οποία τα καθιστά πιο ενεργοβόρα ως προς την ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Σελίδα 38

47 8.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Όσο αναφορά τον δημοτικό τομέα, η συνεισφορά κάθε τομέα στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, παρουσιάζεται στα παρακάτω γραφήματα: Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Δημοτικά Δημοτικός Κτίρια Φωτισμός Αντλιοστάσια ΝΠΔΔ kwh kwh kwh kwh ,73% 64,54% 2,18% 2,55% Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Είναι φανερό, ότι την μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε στο δημοτικό τομέα και επομένως και εκπομπή ρύπων, έχει κατά μεγάλη διαφορά ο οδικός φωτισμός κα εν συνεχεία τα δημοτικά κτίρια, τομείς υψηλής προτεραιότητας για την υλοποίηση δράσεων μείωσης των εκπομπών CO 2. Στο σύνολο του Δήμου, η κατανάλωση Η/Ε ανά τομέα, παρουσιάζεται στο παρακάτω πίνακα και γράφημα: Σελίδα 39

48 Οικιακός Τριτογενής Δημοτικά Δημοτικός Βιομηχανία Τομέας Τομέας Κτίρια Φωτισμός Αντλιοστάσια ΝΠΔΔ kwh kwh kwh kwh kwh kwh kwh Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά τομέα (2011) Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά τομέα (2011) Παρατηρείται, η μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε από τον οικιακό τομέα με ποσοστό 50,72%, ακολουθεί ο τριτογενής με 36,17% και η βιομηχανία με 2,96%. Οι δημοτικοί τομείς παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη κατανάλωση στον οδικό φωτισμό με 6,55%, στα κτιρίων με 3,12%, στα ΝΠΔΔ με 0,26% και στα αντλιοστάσιων με 0,22%. Παρακάτω παρατίθεται αναλυτικά σε μορφή πίνακα και γραφήματος η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των δημοτικών διαμερισμάτων (πρώην κοινοτήτων) του Δήμου Ανατολικής Μάνης και των τομέων κατανάλωσης, βάση στοιχείων από την ΔΕΗ, για το έτος αναφοράς. Σελίδα 40

49 Δ.K./T.K. Ενέργεια (kwh) Δ.K./T.K. Ενέργεια (kwh) ΔΗΜΟΣ ΓΥΘΕΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΟΤΡΩΝΑ ΚΟΙΝ. ΑΓ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΟΥΝΟΥ ΚΟΙΝ. ΑΓ.ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΡΗΝΗΣ ΚΟΙΝ. ΑΙΓΙΩΝ ΚΟΙΝ. ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΑΛΙΚΩΝ ΚΟΙΝ. ΛΑΓΙΑΣ ΚΟΙΝ. ΑΝΩ ΜΠΟΥΛΑΡΙΩΝ ΚΟΙΝ. ΛΥΓΕΡΕΑ ΚΟΙΝ. ΑΡΕΟΠΟΛΗΣ ΚΟΙΝ. ΜΑΡΑΘΕΑΣ ΚΟΙΝ. ΑΡΧΟΝΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝ. ΜΕΛΙΣΣΗΣ ΚΟΙΝ. ΒΑΘΕΙΑΣ ΚΟΙΝ. ΜΕΛΙΤΙΝΗΣ ΚΟΙΝ. ΒΑΧΟΥ ΚΟΙΝ. ΜΙΝΑΣ ΚΟΙΝ. ΓΕΡΜΑΣ ΚΟΙΝ. ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΚΟΙΝ. ΓΕΡΟΛΙΜΕΝΟΣ ΚΟΙΝ. ΝΕΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ ΚΟΙΝ. ΔΡΟΣΟΠΗΓΗΣ ΚΟΙΝ. ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΔΡΥΑΛΟΥ ΚΟΙΝ. ΟΙΤΥΛΟΥ ΚΟΙΝ. ΔΡΥΜΟΥ ΚΟΙΝ. ΠΑΛΑΙΟΒΡΥΣΗΣ ΚΟΙΝ. ΕΞΩ ΝΥΜΦΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΠΕΤΡΙΝΩΝ ΚΟΙΝ. ΚΑΛΥΒΙΩΝ ΓΥΘ ΚΟΙΝ. ΠΛΑΤΑΝΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΑΡΒΕΛΑ ΚΟΙΝ. ΠΡΟΣΗΛΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΑΡΕΑΣ ΚΟΙΝ. ΠΥΡΓΟΥ ΔΙΡΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΑΡΥΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΟΙΝ. ΠΥΡΡΙΧΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ ΚΟΙΝ. ΣΕΛΕΓΟΥΔΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΕΛΕΦΑΣ ΚΟΙΝ. ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΟΙΤΑΣ ΚΟΙΝ. ΣΚΑΜΝΑΚΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΟΚΚΑΛΑΣ ΚΟΙΝ. ΣΚΟΥΤΑΡΙΟΥ ΚΟΙΝ. ΚΟΚΚΙΝ.ΛΟΥΡΙΩΝ ΚΟΙΝ. ΤΣΙΚΚΑΛΙΩΝ ΚΟΙΝ. ΚΟΝΑΚΙΩΝ ΚΟΙΝ. ΧΩΣΙΑΡΙΟΥ ΣΥΝΟΛΟ kwh Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε του Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά δημοτική/τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 41

50 Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 42

51 Συγκρίνοντας τις καταναλώσεις ανά τομέα, παρατίθεται σύγκριση του Δήμου με την κατανάλωση ανά τομέα στην Ελληνική περιφέρεια, στην περιφέρεια Πελοποννήσου και στην περιφέρεια Λακωνίας. Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης Η/Ε του Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά τομέα, με την Λακωνία, Πελοπόννησο, Ελλάδα Από τα συγκριτικά αποτελέσματα, παρατηρείται πως η κατανάλωση Η/Ε στον οικιακό τομέα και στον οδικό φωτισμό, αναλογικά, είναι ελαφρώς μεγαλύτερη στην Πελοπόννησο-Λακωνία-Δήμος Ανατολικής Μάνης συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ελλάδος. Η κατανάλωση Η/Ε του οικιακού τομέα, είναι αναλογικά μικρότερη σε σύγκριση με το νομό Λακωνίας, αλλά αυξημένη συγκριτικά με την Πελοπόννησο και την Ελλάδα. Στον τριτογενή τομέα και στον οδικό φωτισμό, η κατανάλωση είναι σχετικιστικά αυξημένη, αγγίζοντας 6-7% και 2-3% διαφορά αντίστοιχα. Αντίθετα, μικρότερη είναι η κατανάλωση Η/Ε στις Δημόσιες & Δημοτικές Αρχές και στη βιομηχανία συγκριτικά με το σύνολο της Ελλάδας και της Λακωνίας, μιας και ο τομέας αυτός δεν είναι τόσο ανεπτυγμένος στην περιοχή. Από το 2010, παρουσιάστηκε μεγάλο ενδιαφέρον προς την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ στην περιφέρεια του Δήμου. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς το 2011 ήταν 6.519,15 kw ή ~6,52ΜW. Η συνεισφορά της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για τους Σελίδα 43

52 εξεταζόμενους τομείς του ΣΔΑΕ, είναι η παρακάτω: Η/Ε ΤΟΜΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΣΔΑΕ 2011 kwh Καταναλισκόμενη Η/Ε Παραγόμενη Η/Ε ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε και παραγωγή Η/Ε από Α.Π.Ε. Δήμου Ανατολικής Μάνης, για τους εξεταζόμενους τομείς (2011) Γράφημα: Μερίδιο κατανάλωσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα και Α.Π.Ε. του Δήμου Ανατολικής Μάνης, για τους εξεταζόμενους τομείς (2011) ΣΥΝΟΛΙΚΗ Η/Ε ΔΗΜΟΥ 2011 kwh Καταναλισκόμενη Η/Ε Παραγόμενη Η/Ε ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας: Συνολική κατανάλωση Η/Ε και παραγωγή Η/Ε από Α.Π.Ε. του Δήμου Ανατολικής Μάνης (2011) Σελίδα 44

53 Γράφημα: Μερίδιο κατανάλωσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα και Α.Π.Ε. του Δήμου Ανατολικής Μάνης (2011), για όλους τους τομείς Από το σύνολο της καταναλισκόμενης Η/Ε ενέργειας στο Δήμο, το 22,67%, προέρχεται από Α.Π.Ε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αφού το ποσοστό αυτό επιφέρει σημαντική μείωση στο σύνολο των ρύπων, που θα είχαν εκπεμφθεί στην περίπτωση χρήσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα. Σελίδα 45

54 Γράφημα: Συγκριτικό διάγραμμα παραγόμενης και καταναλισκόμενης Η/Ε στους εξεταζόμενους και μη τομείς του Δήμου Ανατολικής Μάνης (2011) 8.2 ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα βενζίνης και πετρελαίου (κίνησης & θέρμανσης). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων, δημοτικών και ιδιωτικών οχημάτων (μεταφορών), συγκριτικά διαγράμματα μεταξύ τομέων εξέτασης καθώς επίσης και μεταξύ του Δήμου και του συνόλου της Ελλάδος. Σελίδα 46

55 Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων Δήμου Ανατολικής Μάνης (2011) Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων δημοτικού τομέα (2011) Σελίδα 47

56 Γράφημα: Κατανάλωση ορυκτών καυσίμων ανά τομέα του Δήμου Ανατολικής Μάνης (2011) Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων των δημοτικών οχημάτων [lt] (2011) Σελίδα 48

57 Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων στο τομέα των μεταφορών [lt] (2011) Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων του Δήμου Ανατολικής Μάνης με την Ελλάδα Συγκρίνοντας την κατανάλωση καυσίμου του Δήμου Ανατολικής Μάνης με την συνολική κατανάλωση στην Ελλάδα, παρατηρείται μικρή ποσοστιαία διαφορά, η οποία είναι μη αναμενόμενη, μιας και ο τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας, που κατέχουν μεγάλο μερίδιο Σελίδα 49

58 στην κατανάλωση πετρελαίου, δεν είναι τόσο έντονοι στην περιφέρεια του Δήμου. Δεδομένου ότι στην κατηγορία του πετρελαίου συμπεριλαμβάνεται και ο αγροτικός τομέας, ο οποίος εμφανίζει έντονη δραστηριότητα, πιθανόν να αντισταθμίζει την όποια ποσοστιαία διαφορά βενζίνης πετρελαίου προκύπτει. 8.3 ΞΥΛΟ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την καύση προϊόντων ξύλου, εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα ελιάς (συμπαγές ξύλο κορμού και ελαιοκλαδέματα). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις του οικιακού και βιομηχανικού τομέα, μιας και είναι οι αποκλειστικοί τομείς κατανάλωσης (ο αγροτικός τομέας δεν συμπεριλαμβάνεται στους τομείς εξέτασης του ΣΔΑΕ). Στις μετρήσεις αυτές, δεν συμπεριλαμβάνεται το 30% της παραγόμενης βιομάζας από τα ελαιόδεντρα, θεωρώντας ότι καίγεται στα χωράφια και δεν χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμικής ενέργειας. Γράφημα: Κατανάλωση ξύλου (και προϊόντων) Δήμου Ανατολικής Μάνης ανά εξεταζόμενο τομέα (2011) Σελίδα 50

59 ΜΕΡΟΣ Γ' ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ ΜΕΤΡΑ, ΔΡΑΣΕΙΣ & ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ

60 9. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 9.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο τομέας των δημοτικών κτιρίων είναι από αυτούς στους οποίους ο Δήμος έχει πλήρη ευελιξία να εφαρμόσει προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης συστημάτων ΑΠΕ ώστε να επιτύχει σημαντική αναλογικά μείωση των εκπομπών CO 2. Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης έχει ήδη ξεκινήσει την εκπόνηση μελετών για την ενεργειακή αναβάθμιση σχολικών κτιρίων (Γυμνάσιο & Λύκειο Γυθείου, Β Δημοτικό Σχολείο Γυθείου) και παρακολουθεί τις τάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία θα απαιτήσει, σταδιακά, από το 2018 την ανέγερση ή μετατροπή των δημόσιων κτιρίων σε κτίρια σχεδόν μηδενικής ενέργειας (ΝΕΖ) και εκπομπών CO 2. Επιπλέον, αναγνωρίζει την μεγάλη σημασία των δημόσιων κτιρίων ως παράδειγμα προς τους πολίτες για την υιοθέτηση των πολιτικών και πρακτικών της αειφόρου ανάπτυξης. Σελίδα 51

61 9.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Επιθεώρηση κτιρίων και εγκαταστάσεων του Δήμου, ενεργειακή πιστοποίησή τους και προμελέτη εξοικονόμησης ενέργειας Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Στην περίπτωση που η ενεργειακή επιθεώρηση συνοδεύεται από παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, το ενεργειακό πιστοποιητικό θα εκδοθεί μετά τις παρεμβάσεις ώστε να πιστοποιηθεί η αναβάθμιση του κτιρίου. Εκτιμάται ένα μέσο κόστος ανά κτίριο για 8 κτίρια. Το πρώτο βήμα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων του Δήμου αποτελεί η επιθεώρησή τους, βάσει του θεσμικού πλαισίου του ΚΕΝΑΚ, ώστε τα κτίρια να πιστοποιηθούν και να πραγματοποιηθεί προμελέτη των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε αυτά. Σε αυτό το στάδιο θα υπολογιστεί και το ακριβές κόστος για τις παρεμβάσεις κάθε κτιρίου. Με κριτήριο τις υψηλότερες ετήσιες ενεργειακές καταναλώσεις και την, επιλέχθηκαν τα παρακάτω δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις: Δημαρχείο Γυθείου Διοικητήριο Αρεόπολης 3 ο Δημοτικό Σχολείο Γυθείου 3 ο Νηπιαγωγείο Γυθείου Δημοτικό Σχολείο Αρεόπολης 1 ο Γυμνάσιο Γυθείου Λύκειο Γυθείου Γυμνάσιο Αρεόπολης Λύκειο Αρεόπολης Νηπιαγωγείο & Δημοτικό Σχολείο Πετρίνας Σελίδα 52

62 9.2.2 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Υλοποίηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ηλεκτρική ενέργεια: kwh/έτος Θερμική ενέργεια: kwh/έτος 102,57 tc0 2 /έτος Ο Δήμος θα εξοικονομήσει το ισοδύναμο κόστος - kwh/έτος ηλεκτρικής ενέργειας και - lt/έτος πετρελαίου Αξιολόγηση - Σχόλια Για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης σε κάθε κτίριο έχει υπολογιστεί ο συνολικός συντελεστής εξοικονόμησης σε θερμική (πετρέλαιο) και ηλεκτρική ενέργεια ώστε να υπολογιστεί η μειωμένη κατανάλωση (και κατά συνέπεια οι μειωμένες εκπομπές CO 2 ) μετά τις παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Έχει γίνει εκτίμηση του συνολικού κόστους της δράσης για λόγους συνέπειας με το πρότυπο του ΣΔΑΕΚ. Το ακριβές κόστος θα υπολογιστεί ανά κτίριο κατά την υλοποίηση της δράσης ΔΚΤΙ1. Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και συντήρηση ενός αριθμού κτιρίων με ποικίλες χρήσεις, αριθμό εργαζομένων και χρηστών, ενεργειακών αναγκών, κτλ. Επιπλέον, τα κτίρια αυτά είναι κατασκευασμένα σε ένα μεγάλο χρονικό εύρος, με διαφορετικές τεχνικές και υλικά και έχουν διαφορετικά ιστορικά συντήρησης. Προκειμένου, στα πλαίσια του ΣΔΑΕΚ, να σχηματοποιηθεί ένα πρώτο σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης όλων των κτιρίων του Δήμου, πραγματοποιήθηκε συνοπτικός ενεργειακός έλεγχος και εκτιμήθηκε το κατά πόσο κάθε κτίριο πρέπει να προκριθεί για κάθε μία από τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που ο Δήμος θεωρεί σημαντικές. Σε κάθε περίπτωση, κατά την δράση ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 θα εκτιμηθούν και τεκμηριωθούν οι ακριβείς παρεμβάσεις, κόστος και όφελος που χρειάζονται/ αποδίδουν για κάθε κτίριο. Οι παρεμβάσεις που θεωρείται ότι θα οδηγήσουν σε σημαντικές εξοικονομήσεις είναι: Σελίδα 53

63 Αντικατάσταση καυστήρα πετρελαίου με νέο ή με αντλία θερμότητας αέρα νερού ή με καυστήρα βιομάζας (μείωση 17%, 55% και 100% αντίστοιχα στις εκπομπές CO 2 ) Αντικαταστάσεις και παρεμβάσεις στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης προκειμένου να αυξηθεί η απόδοσή τους και να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας (εξοικονόμηση 15% σε θερμική/ ηλεκτρική ενέργεια) Τοποθέτηση θερμοστατικών βαλβίδων και βαλβίδων αντιστάθμισης στα θερμαντικά σώματα (εξοικονόμηση 8% σε θερμική ενέργεια) Αντικατάσταση κουφωμάτων (με νέα, διπλού υαλοπίνακα) σε όσα κτίρια έχουν κουφώματα μονού υαλοπίνακα (εξοικονόμηση 10-28% σε θερμική ενέργεια) Ενεργειακή αναβάθμιση κελύφους κτιρίων (προσθήκη μόνωσης), ειδικά όσων έχουν ανεγερθεί πριν το 1980 και εγκατάσταση παθητικών στοιχείων αερισμού και σκίασης στο κέλυφος (εξοικονόμηση 28-36% σε θερμική ενέργεια) Ολοκλήρωση αντικατάστασης λαμπτήρων του λειτουργικού φωτισμού όλων των κτιρίων με νέους, εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση αυτοματισμών φωτισμού (π.χ. αισθητήρες κίνησης, χρονοδιακόπτες, αξιοποίηση φυσικού φωτισμού, κτλ - εξοικονόμηση 8-10% σε ηλεκτρική ενέργεια) Αντικατάσταση λαμπτήρων του ειδικού φωτισμού όλων των κτιρίων/ εγκαταστάσεων του Δήμου με νέους, μεγαλύτερης απόδοσης (π.χ. σε ανοιχτά γήπεδα - εξοικονόμηση έως και 60% σε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού) Εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (εξοικονόμηση 35% σε ηλεκτρική ενέργεια) Αντικατάσταση των μαγνητικών ballast των συστημάτων φωτισμού με λάμπες φθορίου, με ηλεκτρονικών (εξοικονόμηση 25% σε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού) Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα αποτελέσματα του προκαταρκτικού ελέγχου των κτιρίων του Δήμου Ανατολικής Μάνης και οι παρεμβάσεις που προτείνονται για κάθε ένα: Σελίδα 54

64 ΚΤΙΡΙΟ Αντικατάσταση ΣΘ/ΣΚ/ΖΝΧ/Αντλίας BEMS/ Συντελεστής ισχύος Θερμοστάτες χώρων/ αντιστάθμισης Παράθυρα Θερμική Μόνωση Κελύφους Θερμική Μόνωση Οροφής Μόνωση Σωληνώσεων Ανεμιστήρες Οροφής Λειτουργικός φωτισμός Ειδικός φωτισμός Ηλιακά για ΖΝΧ ΑΠΕ* Δημαρχείο Γυθείου Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ, BEMS Διοικητήριο Αρεόπολης Συντ.Ισχύος cosφ, BEMS 2ο Δημοτικό Σχολείο Γυθείου Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ 3 ο Δημοτικό Σχολείο Γυθείου Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ Δημοτικά Κτίρια 3 ο Νηπιαγωγείο Γυθείου Δημοτικό Σχολείο Αρεόπολης 1 ο Γυμνάσιο Γυθείου Λύκειο Γυθείου Γυμνάσιο Αρεόπολης Λύκειο Αρεόπολης Δημοτικό Σχολείο Πύργου Διρού Νηπιαγωγείο & Δημοτικό Σχολείο Πετρίνας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Αντλίας Θερμότητας/ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ Πίνακας: Εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Ανατολικής Μάνης *Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις ΑΠΕ που αναγράφονται παραπάνω, συνυπολογίζονται ενεργειακά και οικονομικά στην Δράση ΑΠΕ#2 Σελίδα 55

65 ΚΤΙΡΙΟ Η/Ε kwh ΠΕΤΡΕΛΑΙ Ο lt ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣ Η Η/Ε ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ Θ/E ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΚΟΣΤΟΣ* % kwh % kwh kg Δημαρχείο Γυθείου , Διοικητήριο Αρεόπολης , ο Δημοτικό Σχολείο Γυθείου , ο Δημοτικό Σχολείο Γυθείου , Δημοτικά Κτίρια 3 ο Νηπιαγωγείο Γυθείου , Δημοτικό Σχολείο Αρεόπολης , ο Γυμνάσιο Γυθείου , Λύκειο Γυθείου , Γυμνάσιο Αρεόπολης , Λύκειο Αρεόπολης , Δημοτικό Σχολείο Πύργου Διρού , Νηπιαγωγείο & Δημοτικό Σχολείο Πετρίνας , Σύνολο , Πίνακας: Οικονομική & ενεργειακή εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Ανατολικής Μάνης * Τα τελικά ποσά του προϋπολογισμού και της εξοικονόμησης ενέργειας, θα καθοριστούν από τις αντίστοιχες μελέτες που θα εκπονηθούν. Από την πρώτη εκτίμηση της ενεργειακής αναβάθμισης, δύναται με τις παραπάνω παρεμβάσεις να επιτευχθεί συνολικά εξοικονόμηση ενέργειας 44,2% στην Η/Ε, 46,5% στην Θ/Ε ή 45,8% στο σύνολο των ενεργειακών παρεμβάσεων. Σελίδα 56

66 9.2.3 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Θερμική ενέργεια: kwh/έτος Ηλεκτρική ενέργεια: kwh/έτος 78,85 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Ανατολικής Μάνης Αξιολόγηση - Σχόλια Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar*in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES θερμική = 7*100*0,1*1*800 kwh/yr = kwh/yr ES ηλεκτρική = 7*100*0,1*1*800 kwh/yr = kwh/yr Σε συνέχεια των δράσεων για τα δημοτικά κτίρια και προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματα από αυτές, ο Δήμος θα αναλάβει εκστρατεία ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για τους πολίτες προκειμένου να επιδείξει τις παρεμβάσεις και να αποδείξει την ωφελιμότητά τους. Αναμένεται ότι, με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες θα : εμπεδώσουν την ενεργειακή/ κλιματική πολιτική του Δήμου οικειοποιηθούν στις τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ ειδικά όταν αυτές Σελίδα 57

67 ενσωματωθούν σε δημόσια κτίρια εκπαίδευσης, αθλητισμού και κοινωνικής πρόνοιας βεβαιωθούν για την αξία των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας επιβεβαιώσουν την απόσβεση που μπορεί να επιτευχθεί στην αρχική επένδυσή μίας παρέμβασης εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνονται οι συνθήκες διαβίωσης Σελίδα 58

68 9.2.4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Περιγραφή Βελτίωση ηλεκτρικής απόδοσης αντλητικών συγκροτημάτων & μελέτη διόρθωσης του συντελεστή ισχύος Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Ίδιοι πόροι Όφελος εφαρμογής Ηλεκτρική ενέργεια: kwh/έτος Περιβαλλοντικό Οικονομικό 12,39 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Ανατολικής Μάνης Αξιολόγηση - Σχόλια Το μέτρο δράσης, προβλέπει την αντικατάσταση 10 αντλιοστασίων ύδρευσης, με νέου τύπου, υψηλότερης απόδοσης μετασχηματισμού η οποία αντιστοιχεί σε μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση. Βάσει στοιχείων, καταμετρήθηκαν 8 αντλιοστάσια, εκ των οποίων 4 παρουσιάζουν υψηλή κατανάλωση. Πιθανότατα, τα στοιχεία αυτά να είναι εσφαλμένα (πολύ μικρός αριθμός αντλιοστασίων) και να έχουν καταχωρηθεί στην ΔΕΗ αριθμοί παροχής με διαφορετική περιγραφή. Οι αποδόσεις των υπαρχόντων αντλιοστασίων εκτιμώνται στο 80%. Με την εγκατάσταση νέων αντλιοστάσιων, απόδοσης 93%, μπορεί να εξοικονομηθεί 13% ηλεκτρική ενέργεια από κάθε αντλιοστάσιο. Στην δράση αυτή, συμπεριλαμβάνεται και η μελέτη διόρθωσης του συντελεστή ισχύος (cosφ) με χωρητική αντιστάθμιση, δηλαδή με την παράλληλη ζεύξη πυκνωτών, όπου μπορεί να εξοικονομηθεί 10-12% ηλεκτρική ενέργεια. Συνολικά, με τις παραπάνω παρεμβάσεις, υπολογίζεται μια ενδεικτική εξοικονόμηση της τάξης του 11,5% που αντιστοιχεί σε kwh. Το μέσο κόστος ενεργειακής παρέμβασης για κάθε αντλιοστάσιο κυμαίνεται στα (συμπεριλαμβανομένου της μελέτης και εγκατάστασης), γιατί παρόλο που η διόρθωση του συντελεστή ισχύος είναι φθηνή παρέμβαση, στην περίπτωση που απαιτείται αντικατάσταση αντλιοστασίου (και ιδιαίτερα υποβρυχίου), το κόστος είναι υψηλότερο. Τα 4 αντλιοστάσια με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση που πρέπει να εξεταστούν ενεργειακά, είναι τα παρακάτω: Σελίδα 59

69 ΑΡ. ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ kwh ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΟΙΤΥΛΟΥ Δ. ΟΙΤΥΛΟΥ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΜΙΝΑΣ ΜΙΝΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΠΥΡΙΧΟΣ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ Πίνακας: Αντλιοστάσια προς αντικατάσταση και ετήσια ενεργειακή κατανάλωση Σε μια μελλοντική καταμέτρηση των αντλιοστασίων και της κατανάλωσης αυτών, είναι λογικό η δράση αυτή να αποφέρει πολύ μεγαλύτερα ποσά εξοικονόμησης Η/Ε και εν συνέπεια ρύπων CO 2. Σελίδα 60

70 10. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 10.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας της Ε.Ε. και αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στις αστικές περιοχές. Το περιθώριο παρέμβασης μιας δημόσιας αρχής για τα ιδιωτικά κτίρια είναι πολύ μικρό αλλά ένας Δήμος μπορεί να επιδιώξει την: Προβολή των προσπαθειών στα δικά του κτίρια, ως δράση ευαισθητοποίησης Κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα για την υλοποίηση μέτρων σε τομείς όπως ο τουρισμός και το εμπόριο Ενεργή προώθηση των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών και στόχων εντός των ορίων του Συνεργασία με φορείς και οργανισμούς για την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης Μελέτη και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που δίνονται στον Δήμο στα πλαίσια του παρόντος εθνικού θεσμικού πλαισίου Η προβολή των μέτρων και δράσεων που ο Δήμος θα υλοποιήσει στα κτίρια του έχει ήδη περιγραφεί στην σχετική παράγραφο. Ένα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη του Δήμου σε πόλο συντονισμού και διάχυσης πληροφορίας για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος είναι η κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα σε μία άτυπη δομή (φόρουμ) προκειμένου να συζητούνται προτάσεις και κοινές δράσεις με απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης. Λεπτομέρειες για αυτήν την δομή και τους συμμετέχοντες σε αυτήν αναφέρονται επίσης στο κεφάλαιο για την «Οργανωτική δομή και την στήριξη από τους εμπλεκόμενους φορείς» του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Μέσω της ανωτέρω δομής και των δράσεων ενημέρωσης/ εκπαίδευσης ο Δήμος θα επιδιώξει και την προώθηση των εθνικών/ ευρωπαϊκών πολιτικών που σχετίζονται με την ενέργεια και το περιβάλλον και οδηγούν σε μείωση των εκπομπών CO 2. Ενδεικτικά αναφέρονται η προώθηση: Των ευρωπαϊκών οδηγιών 2002/91 και 2010/31 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3661/2008) Του θεσμού της ενεργειακής επιθεώρησης και των κερδών από την ενεργειακή πιστοποίηση και αναβάθμιση των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τομέα Σελίδα 61

71 Της Οδηγίας 2006/32 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3885/2010) για τις δυνατότητες από την σύναψη Συμβάσεων Ενεργειακής Αποδοτικότητας με Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών Χρηματοδοτικών ευκαιριών σαν το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τα κτίρια του οικιακού τομέα Σελίδα 62

72 10.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Περιγραφή Δημιουργία ηλεκτρονικής πύλης διαύλου επικοινωνίας (φόρουμ) με εμπλεκόμενους φορείς του Δήμου Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Αξιολόγηση - Σχόλια Δεν έχει υπολογιστεί όφελος από την εφαρμογή της δράσης καθώς οι συναντήσεις του φόρουμ δεν οδηγούν άμεσα σε εξοικονόμηση ενέργειας ή μείωση των εκπομπών CO 2. Βάσει και των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων, ο Δήμος θα προχωρήσει στην δημιουργία ενός άτυπου φόρουμ των εμπλεκόμενων φορέων που σχετίζονται με το Σύμφωνο των Δημάρχων και το ΣΔΑΕ και στην ανάρτηση ιστοσελίδας, προς συζήτηση, ενημέρωση και πληροφόρηση. Σκοπός του φόρουμ, το οποίο θα συνεδριάζει 1 2 φορές το χρόνο κατόπιν πρόσκλησης του Δήμου και του ιστοχώρου, είναι η ενημέρωση των φορέων για τις πολιτικές και δράσεις που ο Δήμος σκοπεύει να υλοποιήσει, στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων. Παρότι οι συναντήσεις του φόρουμ δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τον Δήμο και την ομάδα εργασίας που έχει συστήσει για το Σύμφωνο των Δημάρχων, μπορούν να αποτελέσουν μία ευκαιρία ώστε να: Γίνει διαβούλευση μεταξύ Δήμου και εμπλεκόμενων φορέων για τις λεπτομέρειες στόχων και υλοποίησης των δράσεων που ο Δήμος προγραμματίζει στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων Ενημερωθεί ο Δήμος για τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των εμπλεκόμενων φορέων όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ και την μείωση των εκπομπών CO 2 Εμπεδωθεί μία κοινή στάση συνεργασίας και προωθηθεί αποτελεσματικότερα η διαδικασία του Συμφώνου των Δημάρχων σε όλους τους πολίτες του Δήμου Σελίδα 63

73 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Περιγραφή Εκστρατεία ενημέρωσης για την αντικατάσταση λαμπτήρων/ Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής kwh/yr 413,64 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των κατοίκων και επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Έχει θεωρηθεί ότι θα δαπανηθεί 3 ανά λαμπτήρα για λαμπτήρες συν το κόστος της εκστρατείας ενημέρωσης/ προβολής. Έτσι, σχεδόν κάθε κάτοικος του Δήμου θα κατέχει 1 λαμπτήρα. Η απευθείας συνεννόηση με τις εταιρείες λαμπτήρων μπορεί ακόμη και να διπλασιάσει τον αριθμό λαμπτήρων που θα μοιραστούν σε αυτή τη δράση ή να μειώσει το κόστος της. Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar *in* ESPP y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός = 1*1500*0,3*2*300 kwh/yr = kwh/yr ES τριτογενής = 1*500*0,3*2*300 kwh/yr = kwh/yr Ο Δήμος θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το μεγάλο περιθώριο εξοικονόμησης ενέργειας που υπάρχει στα κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα στην περιοχή ώστε με απλές παρεμβάσεις να επιτύχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα προς την κατεύθυνση υλοποίησης του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Κατά την απογραφή των εκπομπών, παρατηρήσαμε ότι το Σελίδα 64

74 μεγαλύτερο μέρος της Η/Ε στα όρια του Δήμου, κατέχει ο οικιακός (αυξημένη αρκετά συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα) και εν συνεχεία ο τριτογενής τομέας. Έτσι, θα πραγματοποιηθούν δράσεις ενημέρωσης αλλά και δράσεις διανομής λαμπτήρων ώστε να επιταχυνθεί η αντικατάσταση όλων των ενεργοβόρων λαμπτήρων στον Δήμο Ανατολικής Μάνης με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και η υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. λαμπτήρες LED, λαμπτήρες τύπου Τ4 & T5 τύπου LED έναντι φθορισμού, κτλ). Σελίδα 65

75 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον οικιακό τομέα Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Θερμική ενέργεια: kwh = kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: kwh = kwh/yr 477,61 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός : 7*2.000*0,2*3*800 kwh/yr = kwh Ο Δήμος θα εκδώσει Οδηγούς, φυλλάδια ή όποια έντυπα κριθούν απαραίτητα προκειμένου να ενημερωθούν/ εκπαιδευτούν οι πολίτες σε λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας αλλά κυρίως στα οφέλη (οικονομικά και περιβαλλοντικά) που έχει η αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς και η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού/ χαμηλού αλλά και μέσου κόστους. Τα περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό τομέα είναι πολλά, αφού ο τομέας αυτός, βάση της απογραφής είναι ο πιο ενεργοβόρος (σε σύγκριση αναλογικά με λοιπούς Δήμους, τον Σελίδα 66

76 Νομό, την Περιφέρεια και την Ελλάδα). Μια πιθανή εξήγηση αυτού είναι η ύπαρξη πολλών παλαιών κτιρίων στο Δήμο με έλλειψη θερμομόνωσης, διπλά τζάμια, κτλ, η ύπαρξη πολλών παλαιών ηλεκτρικών συσκευών (μη αποδοτικών) και η έλλειψη περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Σε αυτήν την δράση ο Δήμος θα επιδιώξει και την συνεργασία των σχετικών εμπλεκόμενων φορέων του Δήμου όπως: Μηχανικών και ενεργειακών επιθεωρητών Τεχνικών και οικοδομικών εταιρειών Καταστημάτων και επαγγελματιών ειδών θέρμανσης/ ψύξης/ ηλεκτρικών συσκευών, κτλ Με τις συνεργασίες αυτές ο Δήμος θα επιδιώξει ταυτόχρονα: Την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των πολιτών Την δημιουργία συνεργασιών των πολιτών και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στο Δήμο Την ενίσχυση και τόνωση των επαγγελματιών και καταστημάτων του Δήμο Σελίδα 67

77 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον τριτογενή τομέα και βιομηχανία Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Θερμική ενέργεια: kwh = kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: kwh = kwh/yr Περιβαλλοντικό 146,23 tco 2 Οικονομικό Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES τριτογενής : 7*220*0,3*2*800 kwh/yr = kwh ES βιομηχανία : 7*80*0,3*2*800 kwh/yr = kwh Στον τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, ο Δήμος θα επιδιώξει την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των εταιριών/ επιχειρηματιών της περιοχής για τα άμεσα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από: Τις δράσεις και παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς της αλλαγής ενεργειακής συμπεριφοράς των ιδιοκτητών/ εργαζομένων των επιχειρήσεων Της υλοποίησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού και χαμηλού κόστους Σελίδα 68

78 Την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων και ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη/ παραγωγή ζεστού νερού χρήσης σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις/ κτίρια. Αντίστοιχα με την δράση ΙΚΤΙ2, ο Δήμος θα επιδιώξει την συνεργασία και προβολή του επαγγελματικού κόσμου του Δήμου ώστε να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα εξοικονόμησης ενέργειας και ταυτόχρονα η ενίσχυση των επαγγελματιών. Σελίδα 69

79 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Χρόνος υλοποίησης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εκστρατεία ενημέρωσης και προώθηση των εθνικών προγραμμάτων «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής kwh/έτος Θερμική ενέργεια: kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: kwh/yr 652,83 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό και μέσο εμβαδόν των κατοικιών προ του 1985 (εθνικά απογραφικά στοιχεία κατοικίες και μ.τ. εμβαδού 75m 2 ), το ποσοστό των κατοικιών του Δήμου που είναι επιλέξιμες για το πρόγραμμα με βάση τα κοινωνικά κριτήρια επιλεξιμότητας, και τον στόχο του προγράμματος που θέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για εξοικονόμηση ενέργειας έως 60% σε κατοικίες σε εθνικό επίπεδο, ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, θα επιδιώξει, μέσω δράσεων ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης να ενταχθούν στο πρόγραμμα 150 κατοικίες με στόχο εξοικονόμησης 60% επί της τελικής ενέργειας που καταναλώνουν (εκτιμώμενη μείωση εκπομπών 379,2 tco 2 με εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά κτίριο 70 kwh/m 2 /έτος). Βάση μελετών του ΚΑΠΕ, για την Ζώνη Α η κατανάλωση θερμικής ενέργειας στον οικιακό τομέα ισούται με 89,1 kwh/m 2 /year και ηλεκτρικής 29,6 kwh/m 2 /year. Ο Δήμος Ανατολικής Μάνης θα επιδιώξει μέσω δράσεων ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης να υλοποιηθούν εντός του Δήμου 400 παρεμβάσεις σε αντίστοιχα κτίρια της βιομηχανίας, του οικιακού και τριτογενή με στόχο μείωσης εκπομπών τους 273,6 tco 2 (εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά παρέμβαση 20 kwh/m 2 /έτος και μ.τ. εμβαδού 80m 2 ). Το πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, Σελίδα 70

80 ειδικά σε κτίρια που βρίσκονται σε περιοχές χαμηλών και μέσων εισοδημάτων (κοινωνικό κριτήριο) και έχουν κατασκευαστεί πριν το 1985 (μεγάλο περιθώριο ενεργειακής αναβάθμισης). Το «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» είναι ένα πρόγραμμα μαζικής επέμβασης στο σύνολο του κτιριακού αποθέματος με την χρήση ώριμων ενεργειακών τεχνολογιών και στόχο την πραγματοποίηση παρεμβάσεων σε κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα (κατά μέσο όρο 0,78 παρεμβάσεις / κτίριο σε εθνικό επίπεδο) Σελίδα 71

81 11. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 11.1 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Χρόνος υλοποίησης Σταδιακή αντικατάσταση λαμπτήρων ή/και φωτιστικών με νέους, ενεργειακά αποδοτικότερους Κόστος δράσης Άμεσο κόστος Αντικατάσταση λαμπτήρων: Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό kwh/έτος Περιβαλλοντικό 1.760,12 CO 2 /έτος Οικονομικό Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Ο υπολογισμός εξοικονόμησης έχει γίνει με τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες επί του παρόντος. Στο μέλλον αναμένεται να προκύψουν τεχνολογίες που θα επιτρέψουν μεγαλύτερες εξοικονομήσεις ενέργειας ή θα είναι οικονομικά πιο προσιτές. Στον προϋπολογισμό της δράσης συμπεριλαμβάνονται και οι υπάρχουσες μελέτες ανάπλασης κεντρικών αξόνων. Ο δημοτικός φωτισμός αποτελεί τον πιο ενεργοβόρο δημοτικό τομέα, βάσει στοιχείων του ΔΕΔΔΗΕ*, όπου μπορεί να επιτευχθεί μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας, με την αντικατάσταση των υφιστάμενων λαμπτήρων με νέους, ενεργειακά αποδοτικότερους. Η αντικατάσταση αυτή μπορεί, για λόγους οικονομίας να γίνει και κατά περίπτωση, κάθε φορά δηλαδή που ένας λαμπτήρας καίγεται ή όταν λόγω ενός έργου (π.χ. πεζοδρόμηση) οι υποδομές μίας οδού ή δημόσιου χώρου ανακαινίζονται ή αντικαθίστανται, με αποτέλεσμα, σε βάθος 10 χρόνων (μέχρι το 2027), να έχει επιτευχθεί αντικατάσταση του συνόλου ή του μεγαλύτερου ποσοστού των λαμπτήρων οδικού φωτισμού. *Προτείνεται η επανεξέταση της ενεργειακής κατανάλωσης του οδικού φωτισμού πέραν των στοιχείων του ΔΕΔΔΗΕ, διότι συγκριτικά με άλλους δήμους της περιοχής (αναλογικά με τον πληθυσμό και την έκταση), παρουσιάζεται αρκετά αυξημένη. Στο δίκτυο φωτισμού οδών και πλατειών, στον Δήμο Ανατολικής Μάνης, χρησιμοποιούνται οι εξής τύποι λαμπτήρων: Σελίδα 72

82 Τύπος Λαμπτήρα Ατμών Υδραργύρου Ε27 Ατμών Υδραργύρου Ε40 Εικόνα Ποσοστό (%) Ισχύς (Watt) Αριθμός Ετήσια Κατανάλωση (kwh) SL-Electronic Ε Ατμών Νατρίου Ε40 150W Ατμών Νατρίου Ε W Λαμπτήρας Metal Halide HQI Ε40 Λαμπτήρας Metal Halide HQI Ε Πίνακας 16: Τύποι λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού Για την συμπλήρωση του παραπάνω πίνακα, θεωρήσαμε τις εξής παραδοχές: Εκτίμηση εγκατεστημένων λαμπτήρων: ~ Ετήσια ενεργειακή κατανάλωση: kwh Ημερήσια λειτουργία: 11 ώρες (μ.ο.) Στην παρούσα Δράση, προτείνεται η χρήση λαμπτήρων και φωτιστικών Led, για τους εξής λόγους: 1. Η μεγάλη διάρκεια ζωής των φωτιστικών LED. Με ελάχιστη διάρκεια ζωής τις ώρες λειτουργίας, και υπολογίζοντας με ~11 ώρες ανά ημέρα, για 365 ημέρες το χρόνο, σημαίνει ότι για ένα διάστημα 13,7 ετών θα λειτουργούν χωρίς κανένα πρόβλημα στην απόδοση τους. 2. Τα μηδενικά κόστη συντήρησης καθώς τα φωτιστικά LED λόγω της μεγάλης διάρκειας ζωής δεν έχουν κόστη αντικατάστασης 3. Το μικρότερο κόστος λειτουργίας λόγω του μειωμένου λογαριασμού ρεύματος 4. Η εγγύηση καλής λειτουργίας με πλήρη αντικατάσταση του φωτιστικού σε περίπτωση βλάβης (ακόμα και ενός led) που είναι από 2 ~ 7 χρόνια (ανάλογα το μοντέλο) και ουσιαστικά εξασφαλίζει την απόσβεση της επένδυσης Σελίδα 73

83 5. Η μεγάλη ανοχή στις διαταραχές της τάσης του δικτύου της ΔΕΗ, καθώς τα φωτιστικά LED λειτουργούν με τάση από Vac 6. Οι λαμπτήρες LED είναι από 100% ανακυκλώσιμα υλικά φιλικό προς το περιβάλλον. 7. Με τη χρήση των λαμπτήρων LED ο Δήμος προβάλει την περιβαλλοντική του ευαισθησία στους τομείς που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο, όπως η οικολογία, η προστασία του περιβάλλοντος, κλπ. 8. Οι μελλοντικές αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ. (για το 2012 ήδη πραγματοποιήθηκε αύξηση 12% σε σχέση με το 2011) Οι ανωτέρω τύποι μπορούν να αντικατασταθούν σταδιακά (βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές επιλογές) βάσει του ακόλουθου πίνακα, όπου ως κριτήριο ισοδυναμίας θεωρείται η φωτεινότητα των λαμπτήρων: Τύπος Λαμπτήρα SL-Electronic Ε27 23 W Ατμών Νατρίου 150W Ατμών Νατρίου 250W Υδραργύρου 150 W Υδραργύρου 250 W Metal Halide HQI 150W Metal Halide HQI 250W Εικόνα Ισχύς (Watt) Φωτεινότητα (Lm) Φωτεινότητα 150 o (Lm) Χρόνος Ζωής (h) Ενδεικτικό Κόστος ( ) LED E LED E LED LED LED LED Σελίδα 74

84 Φωτιστικό Οδικού Δικτύου E27 (IP65) 32 Πίνακας: Αντιστοίχιση λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού SL-Electronic Ε27 23 W LED E27 13W Αριθμός Λαμπτήρων: Εξοικονόμηση Η/Ε: 43,5% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 12,10 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) * Στην τιμή συμπεριλαμβάνεται και το κόστος προμήθειας οδικού φωτιστικού IP65, λόγω του ότι οι λαμπτήρες LED δεν προστατεύονται από γυάλινο περίβλημα. Υδραργύρου Ε W LED 28W Αριθμός Λαμπτήρων: 571 Εξοικονόμηση Η/Ε: 77,6% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 5,98 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Υδραργύρου Ε W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 200 Εξοικονόμηση Η/Ε: 77,6% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 4,81 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Νατρίου Ε W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 381 Εξοικονόμηση Η/Ε: 62,7% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 9,92 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Νατρίου Ε W LED 80W Αριθμός Λαμπτήρων: 200 Εξοικονόμηση Η/Ε: 68,0% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 7,12 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Metal Halide HQI 150W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 143 Εξοικονόμηση Η/Ε: 62,7% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Σελίδα 75

85 Απόσβεση: 9,92 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Metal Halide HQI 250W LED 112W Αριθμός Λαμπτήρων: 86 Εξοικονόμηση Η/Ε: 55.2% ( kwh) Μείωση εκπομπών: kg CO 2 /έτος Κόστος: Απόσβεση: 12,39 έτη (κόστος 0,0988 /kwh) Οι παραπάνω τιμές είναι ενδεικτικές, αφορούν αποκλειστικά το κόστος προμήθειας (όχι εγκατάστασης) και θεωρητικά, σε βάθος χρόνου θα είναι οικονομικά πιο προσιτές.! Εναλλακτικά, σε περίπτωση αδυναμίας διάθεσης του κεφαλαίου αποκατάστασης των λαμπτήρων με ενεργειακά αποδοτικότερους, προτείνεται η αντικατάσταση των μαγνητικών ballast του οδικού φωτισμού, με ηλεκτρονικά, για τις περιπτώσεις των λαμπτήρων Υδραργύρου, Νατρίου και Metal Halide HQI. Θεωρητικά, η αντικατάσταση αυτή, μπορεί να επιφέρει μια μείωση της τάξης του ~35% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Πλεονεκτήματα των ηλεκτρονικών ballast είναι: Εξοικονόμηση ενέργειας Μεγαλύτερη ανοχή σε υπερτάσεις και ρεύματα Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των λαμπτήρων Χαμηλή θερμοκρασία λειτουργίας Μικρό μέγεθος και Εύκολη σύνδεση και τοποθέτηση Παρακάτω παρατίθεται συγκριτικός πίνακας για την αντικατάσταση των ενεργοβόρων προβολέων στις δημοτικές εγκαταστάσεις και ειδικότερα στις αθλητικές εγκαταστάσεις του Δήμου, με ενεργειακά αποδοτικότερους. Συμπεριλαμβάνεται στον τομέα του φωτισμού οδικού δικτύου, εγκαταστάσεων και κοινόχρηστων χώρων, αλλά οι προτάσεις και η εξοικονόμηση Η/Ε και ρύπων CO2 δεν έχουν συμπεριληφθεί στο Σχέδιο, λόγω έλλειψης στοιχείων. Σελίδα 76