ΕΚΠΟΜΠΕΣ CO 2 ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Transcript

1 CO 2 ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Γιάννης Βουρδουµπάς Μελετητής-Σύµβουλος Μηχανικός Ελ. Βενιζέλου 107 Β Χανιά, Κρήτης gboyrd@tee.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πρόβληµα των εκποµπών του CO 2 από τη χρήση των συµβατικών καυσίµων αποτελεί ένα σηµαντικό θέµα σήµερα που σχετίζεται µε την επίταση του φαινοµένου του θερµοκηπίου και τις κλιµατικές αλλαγές. Στη Κρήτη αν και υπάρχουν εκτιµήσεις της ΕΗ σχετικά µε το ύψος των εκποµπών του CO 2 από τις ηλεκτροπαραγωγικές της µονάδες που καταναλώνουν βαρύ και ελαφρύ πετρέλαιο, δεν υπάρχουν µέχρι σήµερα στοιχεία σχετικά µε τις συνολικές εκποµπές CO 2 από τη χρήση συµβατικών καυσίµων. Στη παρούσα εργασία γίνεται υπολογισµός των συνολικών εκποµπών CO 2 στην Κρήτη το 2000 από το τοµέα της ηλεκτροπαραγωγής και τη κατανάλωση συµβατικών καυσίµων στα κτίρια, στη βιοµηχανία και τις µεταφορές. Όπως προκύπτει η κατά κεφαλήν κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη είναι µικρότερη από το µέσο όρο της χώρας και οι εκποµπές CO 2 στην Κρήτη είναι αρκετά µικρότερες (ανά κάτοικο) από το µέσο όρο της χώρας. Προκύπτει επίσης διαφορετική κατανοµή των εκποµπών CO 2 στην Κρήτη, στους διάφορους τοµείς, από τη κατανοµή των εκποµπών του σε όλη τη χώρα. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι εκποµπές CO 2 σχετίζονται άµεσα µε τη χρήση συµβατικών καυσίµων, άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου σε διάφορες δραστηριότητες όπως: α) Ηλεκτροπαραγωγή β) Βιοµηχανία γ) Κτίρια δ) Μεταφορές Το διαφορετικό επίπεδο οικονοµικής ανάπτυξης αλλά και το είδος των παραγωγικών και άλλων δραστηριοτήτων σε µία περιοχή συνεπάγεται διαφορετική κατανάλωση συµβατικών καυσίµων και συνεπώς διαφοροποίηση στο επίπεδο των εκποµπών CO 2 ανά άτοµο. Στην Κρήτη δεν παρατηρείται κατανάλωση λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή ενώ πολύ µικρή κατανάλωση υγραερίου. Από τα συµβατικά καύσιµα, µεγάλη χρήση παρατηρείται στο µαζούτ, στο ντήζελ κίνησης και θέρµανσης και στους διάφορους τύπους της βενζίνης. Στην εργασία αυτή για τον υπολογισµό των εκποµπών του CO 2 ακολουθήθηκε η εξής µεθοδολογία. Σε κάθε ένα τοµέα από τους τέσσερις προαναφερθέντες καταγράφηκε η κατανάλωση συµβατικών καυσίµων. Στη συνέχεια µε τη χρήση κατάλληλων συντελεστών υπολογίστηκαν οι εκποµπές CO 2. εν έγινε καταγραφή της κατανάλωσης υγραερίου, που είναι πολύ µικρή και εκτιµήθηκε ότι δεν επηρεάζει περισσότερο από 1% τις συνολικές εκποµπές CO 2 στο νησί. Επίσης, δεν λήφθησαν υπ όψη οι εκποµπές CO 2 από τη καύση ξύλου και πυρηνόξυλου δεδοµένου ότι τα καύσιµα αυτά είναι βιοµάζα.

2 1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ CO 2 ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΜΕΑ ΑΥΤΟ Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη γίνεται: α) Με δύο σταθµούς παραγωγής στα Χανιά και το Ηράκλειο που χρησιµοποιούν συµβατικά καύσιµα (πετρέλαιο) β) Με διάφορα αιολικά πάρκα που βρίσκονται στην Ανατολική πλευρά του νησιού γ) Με δύο µικρούς υδροηλεκτρικούς σταθµούς που βρίσκονται στο Νοµό Χανίων Στο πίνακα 1.1 φαίνεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Κρήτη το 2000, ενώ στο πίνακα 1.2 οι ετήσιες εκποµπές CO 2 από τη λειτουργία των συµβατικών σταθµών της ΕΗ στην Κρήτη. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1 ΣΥΝΟΛΟ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΤΟ 2000 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΟ 2000 (GWh) Ποσοστό % ΣΥΝΟΛΟ ΛΙΝΟΠΕΡΑΜΑΤΩΝ 1022,730 47,82 ΣΥΝΟΛΟ ΞΥΛΟΚΑΜΑΡΑΣ 911,369 42,61 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 934,109 90,43 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ 203,772 9,53 ΜΙΚΡΑ Υ ΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ 1,021 0,048 ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΟ ΑΠΕ 204,793 9,57 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.2 ΕΤΗΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΗΣ ΕΗ (t/year) (2000) ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΩ Ν ΣΤΕΡΕΩΝ SO2 NOx CO CO2 ΛΙΝΟΠΕΡΑΜΑΤΑ 553, , ,5 366, ,4 ΞΥΛΟΚΑΜΑΡΑ 89,7 212, ,5 29, ,7 ΣΥΝΟΛΟ KΡΗΤΗΣ 643, , ,

3 2. CO 2 ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ Ο συνηθέστερος τρόπος θέρµανσης των κτιρίων στη Κρήτη είναι µε τη χρήση πετρελαίου θέρµανσης. Χρησιµοποιείται επίσης η βιοµάζα, κυρίως το ξύλο, ή το ελαιοπυρηνόξυλο αλλά δεδοµένου ότι η βιοµάζα έχει ουδέτερη επίπτωση στο φαινόµενο του θερµοκηπίου, δεν καταγράφονται οι εκποµπές CO 2 από αυτήν. Το 2000 υπολογίστηκε ότι καταναλώθηκαν για τη θέρµανση κτιρίων t πετρελαιου θέρµανσης και οι αντίστοιχες εκποµπές CO 2 ήταν t 3. CO 2 ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ Το καύσιµο που χρησιµοποιείται κυρίως για βιοµηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες σε διαφόρων τύπων λέβητες είναι το βαρύ πετρέλαιο. Χρησιµοποιείται επίσης ευρύτατα το ελαιοπυρηνόξυλο, οι εκποµπές του οποίου όπως προαναφέρθηκε δεν υπολογίζονται. Το 2000 καταναλώθηκαν στη βιοµηχανία t πετρελαίου και παρήχθησαν t CO CO 2 ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ Στις µεταφορές, τα συµβατικά καύσιµα χρησιµοποιούνται υπό τη µορφή πετρελαίου κίνησης και διαφόρων τύπων βενζίνης. Στη Κρήτη παρατηρείται σηµαντική ετήσια αύξηση των διαφόρων καυσίµων στο τοµέα των µεταφορών. Υπολογίστηκε ότι το 2000 το σύνολο των διαφόρων καυσίµων στις µεταφορές ήταν t και η παραγόµενη ποσότητα CO 2 ήταν t. 5. CO 2 ΣΤΗ ΚΡΗΤΗ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ Οι συνολικές εκποµπές CO 2 στη Κρήτη από τα συµβατικά καύσιµα είναι το άθροισµα: α) των εκποµπών της ηλεκτροπαραγωγής β) των εκποµπών της βιοτεχνίας βιοµηχανίας γ) των εκποµπών του τοµέα των µεταφορών δ) των εκποµπών από τα κτίρια ΠΙΝΑΚΑΣ 5.1 ΠΑΡΑΓΩΓΗ CO 2 ΑΠΟ ΙΑΦΟΡΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ (t CO 2 το 2000) ραστηριότητα Εκποµπές % Ποσοστό Ηλεκτροπαραγωγή ,00 Βιοτεχνία-Βιοµηχανία ,35 Μεταφορές ,33 Κτίρια ,32 Σύνολο Σύνολο από µη-ηλεκτροπαραγωγικές δραστηριότητες

4 Στο πίνακα 5.1 φαίνονται οι επιµέρους και οι συνολικές εκποµπές CO 2 στην Κρήτη. Παρατηρούµε ότι ο κύριος όγκος των εκποµπών οφείλεται στην ηλεκτροπαραγωγή και στη συνέχεια στις µεταφορές, στα κτίρια και τέλος στη βιοµηχανία και βιοτεχνία. 6. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ Οι άξονες στους οποίους µπορεί να στηριχθεί στο µέλλον η µείωση των εκποµπών CO 2 στην Κρήτη είναι τρεις και περιλαµβάνουν: α) Επεµβάσεις στη προσφορά Ενέργειας β) Επεµβάσεις στη ζήτηση Ενέργειας γ) Πραγµατοποίηση αναδασώσεων Οι επεµβάσεις στη προσφορά ενέργειας περιλαµβάνουν: 1 ον ) Τη µεγαλύτερη χρήση του υγραερίου 2 ον ) Την περαιτέρω ανάπτυξη και χρήση των Α.Π.Ε. 3 ον ) Τον εκσυγχρονισµό του συµβατικού συστήµατος ηλεκτροπαραγωγής 4 ον ) Τη χρήση συστηµάτων συµπαραγωγής ηλεκτρισµού/ θερµότητας/ ψύξης Οι επεµβάσεις στη ζήτηση ενέργειας περιλαµβάνουν: 1 ον ) Τη χρήση συστηµάτων εξοικονόµησης ενέργειας και συστηµάτων Α.Π.Ε. στον οικιακό, τον εµπορικό και το δηµόσιο τοµέα 2 ον ) Τη χρήση συστηµάτων εξοικονόµησης ενέργειας και συστηµάτων Α.Π.Ε. στο βιοµηχανικό τοµέα 3 ον ) Την εξοικονόµηση καυσίµων µε χρήση πιο αποδοτικών οχηµάτων και τη χρήση εναλλακτικών καυσίµων (βιοαιθανόλη, βιοντήζελ, Η 2, κ. αλ.) Τέλος, η πραγµατοποίηση αναδασώσεων έχει σαν αποτέλεσµα την απορρόφηση CO 2 από την ατµόσφαιρα κατά τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης, που αντισταθµίζει την εκποµπή CO 2 στην ατµόσφαιρα. 7. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΙΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Στο πίνακα 7.1 παρουσιάζεται η σύγκριση ορισµένων δεικτών µεταξύ της Κρήτης και του συνόλου της χώρας. Στο πίνακα 7.2 φαίνεται η κατανοµή CO 2 στην Κρήτη και στο σύνολο της χώρας ανά είδος δραστηριότητας.

5 ΠΙΝΑΚΑΣ 7.1 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΙΑΦΟΡΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Παραγωγή Η.Ε. ( ) κάτοικο Συντελεστής εκποµπών CO 2 Εκποµπές CO 2 ανά κάτοικο ΚΡΗΤΗ ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑ ΟΣ kwh , α gr CO2 kwh t CO2 κάτοικο έτος ,44 9,56 ( α εκτίµηση) ΠΙΝΑΚΑΣ 7.2 % ΚΑΤΑΝΟΜΗ CO 2 ΑΝΑ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (2000) ΚΡΗΤΗ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Ηλεκτροπαραγωγή Βιοµηχανία 1,35 20 Κτίρια 8,32 8 Μεταφορές 37,33 21 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας συµβάλλουν σήµερα σε ποσοστό περίπου 10% στην παραγωγή Η.Ε. στην Κρήτη, ποσοστό που αναµένεται να υπερβεί το 20% µέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Ταυτόχρονα, οι νέοι σταθµοί παραγωγής Η.Ε. στην Κρήτη στον Αθερινόλακο και στο Νοµό Ρεθύµνης αναµένεται να χρησιµοποιούν µηχανές µε υψηλούς βαθµούς απόδοσης (σε σχέση µε τους αεριοστρόβιλους που λειτουργούν σήµερα). Συνεπώς, στο προσεχές µέλλον αναµένεται να µειωθούν οι αέριοι ρύποι ανά παραγόµενη KWH στην Κρήτη. 2. Η παραγωγή Η.Ε. ανά κάτοικο στην Κρήτη παραµένει περίπου χαµηλότερη κατά 25% από την Ηπειρωτική Ελλάδα χωρίς να υπάρχουν τέτοιες διαφορές στο Α.Ε.Π. Αυτό, µάλλον, οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη µόνο λίγων και µικρών βιοµηχανιών στην Κρήτη. 3. Ο συντελεστής εκποµπών CO 2 ανά παραγόµενη KWH είναι αρκετά χαµηλότερος στην Κρήτη από ότι ο µέσος όρος στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στη µεγάλη χρήση του λιγνίτη για ηλεκτροπαραγωγή στην Ηπειρωτική Ελλάδα, που είναι ένα αρκετά ρυπογόνο καύσιµο. 4. Ο συντελεστής εκποµπών CO 2 ανά κάτοικο στην Κρήτη είναι πολύ χαµηλότερος από το µέσο όρο της χώρας: 5.44 t CO t CO2 στην Κρήτη, έναντι στην Ελλάδα κάτοικο * έτος κάτοικο * έτος Οι λόγοι γι αυτό το γεγονός είναι πολλοί, µεταξύ των οποίων: α) Οι χαµηλές εκποµπές CO 2 στην ηλεκτροπαραγωγή στην Κρήτη

6 β) Το σχετικά ήπιο κλίµα και, συνεπώς, οι µικρότερες απαιτήσεις για θέρµανση των κτιρίων στην Κρήτη γ) Οι σχετικά λίγες και µικρές βιοµηχανίες που υπάρχουν στην Κρήτη, σε σχέση µε την Ηπειρωτική χώρα. δ) Το γεγονός ότι η βιοµάζα (πυρηνόξυλο) χρησιµοποιείται σε µεγάλο βαθµό από τις βιοµηχανίες στην Κρήτη 5. Η ποσότητα των εκποµπών CO 2 ανά κάτοικο στην Κρήτη και στην Ελλάδα παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά: α) Και στην Κρήτη όπως και στην Ελλάδα, το ποσοστό των εκποµπών του CO 2 που οφείλεται στην ηλεκτροπαραγωγή είναι ελαφρά υψηλότερο του 50% (53% και 51% αντίστοιχα) β) Οµοίως, το ποσοστό των εκποµπών του CO 2 που οφείλεται στα κτίρια είναι το ίδιο περίπου (8,32% έναντι 8% αντίστοιχα) γ) Το ποσοστό των εκποµπών του CO 2 που οφείλεται στις µεταφορές είναι υψηλότερο στην Κρήτη (37,33% έναντι 23%), ενώ το ποσοστό που οφείλεται στη βιοµηχανία είναι υψηλότερο στην Ελλάδα (21% έναντι 1,35%) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γ. Βουρδουµπά, Ν. Ζωγραφάκη, Κ. Τσιράκη, Σ. Γιαβάση, «Εκτίµηση Αέριων Ρύπων από τη Χρήση Συµβατικών Καυσίµων στη Κρήτη εδοµένα, Ποσότητα, Σύσταση», Τεχνικό Επιµελητήριο Ελλάδος Τµήµα υτικής Κρήτης, Χανιά, Κρήτη, Οκτ ιακουλάκη, Λ. Παπαγιαννάκης, Γ. Μαυρωτάς, «Συγκριτική Ανάλυση Εκποµπών CO 2 στην Ελλάδα και τη Κοινότητα», στο 4 ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήµης και Τεχνολογίας: Λέσβος, 1995, σελ Λ. Παπαγιαννάκης, Α. Ζερβός, «Το Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Ελληνικές Στάσεις και Αντιστάσεις», στο 4 ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήµης και Τεχνολογίας: Λέσβος, 1995, σελ Α. Χαραλαµπόπουλος, «Περιβαλλοντικό Κόστος/Όφελος από τη διείσδυση της Συµπαραγωγής Θερµότητος και Ηλεκτρισµού στην Ελλάδα», στο Συνέδριο Cogeneration of Ηeat and Ρower : Αθήνα, 1993, σελ Α. Χαραλαµπόπουλος, «Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από την Ηλεκτροπαραγωγή στη Κρήτη», 3 ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήµης και Τεχνολογίας: Λέσβος, 1993 σελ Σ. Μοιρασγεντής,. ιακουλάκη, Λ. Παπαϊωάννου, «Το Κόστος των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της Ηλεκτροπαραγωγής σε Αυτόνοµα Συστήµατα», 4 ο Συνέδριο Περιβαλλοντικής Επιστήµης και Τεχνολογίας, Λέσβος, 1995, σελ Ιστοσελίδα της ΡΑΕ: « Στοιχεία ΥΠΕΧΩ Ε, έτους 2001 για τις εκποµπές CO 2 στην Ελλάδα. 9. B. Hector, Cost Effectiveness of Measures for the Reduction of Net Accumulation of CO 2 in the Atmosphere, Biomass Bioenergy, vol. 15, pp Γ. Βουρδουµπά, «ηµιουργία ασικών Φυτειών στη Κρήτη Αρδευόµενων µε Επεξεργασµένα Αστικά Λύµατα και οι Επιπτώσεις στο Φαινόµενο του Θερµοκηπίου», Συνέδριο HELECO1999: Θεσσαλονίκη, 3-6/6/99, Πρακτικά, σελ Γ. Βουρδουµπά, Ν. Ζωγραφάκη, «Η Ενεργειακή Κατάσταση στην Κρήτη και οι υνατότητες Επενδύσεων στον Ενεργειακό Τοµέα», Εισήγηση ΤΕΕ/Τ Κ στο Money Show: Χανιά, Κρήτη, 22 Σεπτεµβρίου Kaldellis, J.K. et al, Air Pollution and Energy Consumption in Greece, from the Conference, Protection and Restoration of the Environment #3, at TUC, pp