Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει τα δοµικά σωµατίδια της ύλης (άτοµο - µόριο - ιόν).

Transcript

1 Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει τι είναι η µάζα, το βάρος, ο όγκος και η πυκνότητα ενός σώµατος και τις µονάδες µέτρησής τους. Να γνωρίζει τα δοµικά σωµατίδια της ύλης (άτοµο - µόριο - ιόν). Να γνωρίζει τι ονοµάζεται ατοµικότητα ενός στοιχείου και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται τα στοιχεία µε βάση την ατοµικότητά τους. Να γνωρίζει από ποια υποατοµικά σωµατίδια αποτελείται το άτοµο καθώς και τη θέση, τη µάζα και το φορτίο αυτών. Να γνωρίζει τι είναι ο ατοµικός και τι ο µαζικός αριθµός ενός ατόµου. Να υπολογίζει το αριθµό πρωτονίων νετρονίων και ηλεκτρονίων σε άτοµα και ιόντα. Να γνωρίζει ποια άτοµα χαρακτηρίζονται ισότοπα. Να γνωρίζει ποιες είναι οι φυσικές καταστάσεις της ύλης. Να γνωρίζει ποιες ιδιότητες χαρακτηρίζονται φυσικές και ποιες χηµικές, καθώς και τι είναι οι φυσικές σταθερές µίας ουσίας. Να διακρίνει τα φυσικά από τα χηµικά φαινόµενα. Να διακρίνει αν µία ουσία είναι καθαρή ή µίγµα. Να γνωρίζει ποιες καθαρές ουσίες χαρακτηρίζονται ως χηµικά στοιχεία και ποιες ως χηµικές ενώσεις. Να γνωρίζει ποια µίγµατα χαρακτηρίζονται οµογενή και ποια ετερογενή.

2 Βασικές έννοιες 10. Τι πρέπει να γνωρίζουµε Να γνωρίζει τις διαφορές χηµικών ενώσεων - χηµικών στοιχείων και χηµικών ενώσεων - µιγµάτων. Να γνωρίζει τι είναι διάλυµα και ποια συστατικά ενός διαλύµατος χαρακτηρίζονται ως διαλύτης και διαλυµένες ουσίες. Να γνωρίζει πως ορίζεται η περιεκτικότητα ενός διαλύµατος καθώς και τους διάφορους τρόπους έκφρασής της. Να γνωρίζει πως ορίζεται η διαλυτότητα µίας ουσίας σε ένα διαλύτη και από τι εξαρτάται. Να γνωρίζει πότε ένα διάλυµα είναι κορεσµένο και πότε ακόρεστο. Να επιλύει ασκήσεις στις οποίες: α. Πρέπει να υπολογίσει την περιεκτικότητα ενός διαλύµατος. β. Πρέπει να υπολογίσει την ποσότητα διαλυµένης ουσίας σε ορισµένη ποσότητα διαλύµατος και το αντίστροφο. γ. Πρέπει να µετατρέψει µία έκφραση περιεκτικότητας σε µία άλλη. δ. Έχουµε αραίωση ή συµπύκνωση διαλύµατος. ε. Έχουµε ανάµιξη διαλυµάτων της ίδιας διαλυµένης ουσίας. ζ. Γνωρίζουµε ή πρέπει να υπολογίσουµε τη διαλυτότητα µίας ουσίας. η. Μεταβάλλουµε τη θερµοκρασία ενός κορεσµένου ή ακόρεστου διαλύµατος.

3 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 1 ο Επαναλαµβάνουµε τη θεωρία 11. Επαναλαµβάνουµε τη θεωρία Mάζα (m), είναι το µέτρο της αντίστασης που παρουσιάζει ένα σώµα στη µεταβολή της κινητικής του κατάστασης και εκφράζει τη ποσότητα ύλης που περιέχεται στο σώµα. Η µάζα έχει ως µονάδα µέτρησης στο S.I. το χιλιόγραµµο (Kg) υποπολλαπλάσια του Kg είναι το γραµµάριο (g), το χιλιοστόγραµµο (mg) και το µικρογραµµάριο (µg). Όγκος (V), είναι ο χώρος που καταλαµβάνει ένα σώµα. Μονάδες µέτρησης του όγκου στο S.I. είναι το κυβικό µέτρο (m 3 ) υποπολλαπλάσιο του m 3 είναι το κυβικό δεκάτοµετρο (dm 3 ) και το κυβικό εκατοστόµετρο (cm 3 ). Στη χηµεία όµως ο όγκος µετριέται συνήθως σε λίτρα (L) ή χιλιοστόλιτρα (ml). Πυκνότητα (ρ ή d), Είναι το πηλίκο της µάζας προς τον αντίστοιχο όγκο ενός σώµατος σε ορισµένες συνθήκες θερµοκρασίας και πίεσης: ρ = m/v. Στο S.I. η πυκνότητα µετριέται σε kg/m 3, άλλες µονάδες µέτρησης είναι g/ml, g/l, g/m 3, kg/l... Η πυκνότητα είναι χαρακτηριστική για κάθε καθαρή ουσία και χρησιµοποιείται για τον έλεγχο καθαρότητας ενός σώµατος. Άτοµο, είναι το µικρότερο σωµατίδιο ενός στοιχείου που µπορεί να πάρει µέρος στον σχηµατισµό χηµικών ενώσεων. Μόριο, είναι το µικρότερο σωµατίδιο µιας χηµικής ένωσης ή χηµικού στοιχείου που µπορεί να υπάρξει ελεύθερο διατηρώντας τις ιδιότητες της ουσίας από την οποία προέρχεται. Μόρια χηµικών στοιχείων: Αποτελούνται από ένα είδος ατόµων π.χ. Μόριο οξυγόνου Ο 2, µόριο φωσφόρου Ρ 4. Ατοµικότητα ενός στοιχείου είναι ο αριθµός των ατόµων από τα οποία αποτελείται το µόριο του στοιχείου. Με βαση την ατοµικότητα τα στοιχεία διακρίνονται σε µονοατοµικά, διατοµικά, τριατοµικά τετρατοµικά και πολυατοµικά. Στα µονοατοµικά στοιχεία, η έννοια του ατόµου και του µορίου ταυτίζονται. Mόρια χηµικών ενώσεων: Αποτελούνται από δύο ή περισσότερα είδη ατό- µων, π.χ. Μόριο νερού Η 2 Ο, µόριο αµµωνίας ΝΗ 3. Ιόντα, είναι ηλεκτρικά φορτισµένα άτοµα ή συγκροτήµατα ατόµων. Τα ιόντα που αποτελούνται από ένα άτοµο ονοµάζονται µονοατοµικά, ενώ αυτά

4 Βασικές έννοιες 12. Έπαναλαµβάνουµε τη θεωρία Βήµα 1 ο που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτοµα, πολυατοµικά. Tα θετικά φορτισµένα ιόντα ονοµάζονται κατιόντα ενώ τα αρνητικά φορτισµένα ανιόντα. οµή του ατόµου: Το άτοµο αποτελείται από πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια τα οποία λέγονται υποατοµικά σωµατίδια. Σχεδόν όλη η µάζα ενός ατόµου είναι συγκεντρωµένη στο πυρήνα του. Ο πυρήνας έχει θετικό φορτίο. Τα άτοµα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα γιατί ο αριθµός των πρωτονίων είναι ίσος µε τον αριθµό των ηλεκτρονίων συνεπώς και το θετικό φορτίο ίσο µε το αρνητικό. Ατοµικός αριθµός (Ζ), είναι ο αριθµός των πρωτονίων στον πυρήνα ενός ατόµου. Ο ατοµικός αριθµός είναι η ταυτότητα κάθε χηµικού στοιχείου, δηλαδή, σε κάθε χηµικό στοιχείο αντιστοιχεί ένας ατοµικός αριθµός και σε κάθε ατοµικό αριθµό ένα χηµικό στοιχείο. Ο ατοµικός αριθµός γράφεται στο κάτω αριστερό µέρος του συµβόλου του στοιχείου, π.χ. 11 Νa. Mαζικός αριθµός (Α), είναι ο αριθµός των πρωτονίων και των νετρονίων στον πυρήνα ενός ατόµου. Ο µαζικός αριθµός δηλώνει πρακτικά τη µάζα ενός ατόµου και γράφεται πάνω και αριστερά από το σύµβολο του στοιχείου, π.χ. 16 O. Είναι δυνατόν άτοµα του ίδιου χηµικού στοιχείου να έχουν διαφορετικούς µαζικούς αριθµούς, π.χ. 35 Cl, 37 Cl. Αν Ν ο αριθµός των νετρονίων στον πυρήνα ενός ατόµου τότε ισχύει η σχέση: Α = Ζ + Ν Ισότοπα, είναι άτοµα µε τον ίδιο ατοµικό και διαφορετικό µαζικό αριθµό. Τα ισότοπα είναι άτοµα του ίδιου χηµικού στοιχείου µε διαφορετικό αριθµό νετρονίων, αυτό έχει σαν συνέπεια να έχουν ίδιες χηµικές ιδιότητες αλλά διαφορετική µάζα, π.χ. Cl, Cl Kαταστάσεις της ύλης: Η ύλη µπορεί να βρεθεί σε τρεις φυσικές καταστάσεις: την στερεά, την υγρή και την αέρια.

5 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 1 ο Επαναλαµβάνουµε τη θεωρία 13. Η φυσική κατάσταση µιας ουσίας δηλώνεται µε ένα δείκτη κάτω και δεξιά από το χηµικό τύπο. Στερεό (s), Υγρό (l) και αέριο (g). π.χ. Πάγος Η 2 Ο (s), Νερό Η 2 Ο (l), Υδρατµοί Η 2 Ο (g). Στερεά σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια είναι σχεδόν ακίνητα, ταλαντώνονται γύρω από τη θέση ισορροπίας, βρίσκονται σε µικρές απόστασεις µεταξύ τους και ασκούνται ισχυρές ελκτικές δυνάµεις µεταξύ τους. Το σχήµα και ο όγκος τους δεν µεταβάλλονται για ορισµένες συνθήκες θερµοκρασίας και πίεσης. Υγρά σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια παρουσιάζουν µεγαλύτερη κινητικότητα συγκριτικά µε τα στερεά, οι δυνάµεις συνοχής είναι µέτριες και οι µεταξύ τους αποστάσεις λίγο µεγαλύτερες συγκριτικά µε τα στερεά σώµατα. Έχουν καθορισµένο όγκο όχι όµως καθορισµένο σχήµα κάθε φορά παίρνουν το σχήµα του δοχείου στο οποίο βρίσκονται. Αέρια σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια κινούνται άτακτα προς όλες τις κατευθύνσεις καταλαµβάνοντας όλο το διαθέσιµο χώρο, βρίσκονται σε µεγάλες αποστάσεις και οι δυνάµεις συνοχής είναι αµελητέες. Τα αέρια δεν έχουν καθορισµένο σχήµα και όγκο αλλά έχουν τον όγκο και το σχήµα του δοχείου στο οποίο περιέχονται. Μεταβολές στη φυσική κατάσταση της ύλης: Η φυσική κατάσταση µιας ουσίας αλλάζει µε µεταβολή των συνθηκών θερµοκρασίας και πίεσης. Οι µεταβολές αυτές παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήµα: Μονάδες µέτρησης της θερµοκρασίας: Η θερµοκρασία ενός σώµατος µετριέται µε την κλίµακα κελσίου ( ο C) ή µε την κλίµακα κέλβιν (Κ). Για να µετατρέψουµε τους βαθµούς κέλβιν σε κελσίου ή αντίστροφα χρησιµοποιούµε τη σχέση: Τ = θ Ιδιότητες της ύλης, ονοµάζονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα ενός σώµατος µε τα οποία το περιγράφουµε και το διακρίνουµε από άλλα σώµατα.

6 Βασικές έννοιες 14. Έπαναλαµβάνουµε τη θεωρία Βήµα 1 ο Φυσικές ιδιότητες, ονοµάζονται οι ιδιότητες που καθορίζονται από την ουσία χωρίς να γίνεται αναφορά σε άλλες ουσίες. Το σηµείο τήξεως και το σηµείο βρασµού αποτελούν τις φυσικές στραθερές µίας καθαρής ουσίας. Χρησιµεύουν για την ταυτοποίηση ή τον έλεγχο καθαρότητας της ουσίας. Χηµικές ιδιότητες, ονοµάζονται οι ιδιότητες που καθορίζουν την συµπεριφορά µιας ουσίας σε σχέση µε άλλες και δείχνουν την ικανότητα της να µετατρέπεται σε άλλες µε διαφορετική σύσταση. Φυσικά φαινόµενα, ονοµάζονται οι µεταβολές στις οποίες δεν µεταβάλλεται η χηµική σύσταση του σώµατος. Στα φαινόµενα αυτά δεν αλλάζει το είδος των µορίων αλλά µόνο ορισµένες από τις φυσικές ιδιότητες της ουσίας. Χηµικά φαινόµενα, ονοµάζονται οι µεταβολές στις οποίες µεταβάλλεται ριζικά η χηµική σύσταση των σωµάτων που συµετέχουν. Στα χηµικά φαινόµενα ή χηµικές αντιδράσεις σχηµατίζονται νέα είδη µορίων αλλα δεν µεταβάλλεται ο αριθµός και το είδος των ατόµων. Ταξινόµηση της ύλης: Καθαρές ή καθορισµένες ουσίες, ονοµάζονται οι ουσίες που έχουν σταθερή σύσταση και καθορισµένες ιδιότητες ανεξάρτητα από τον τρόπο παρασκευής τους. Χηµικά στοιχεία: Είναι καθαρές ουσίες που αποτελούνται από ένα είδος ατό- µων και δεν µπορούν να διασπαστούν σε απλούστερες. Χηµικές ενώσεις: Είναι καθαρές ουσίες που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα είδη ατόµων και µπορούν να διασπαστούν σε απλούστερες. Μίγµατα, ονοµάζονται τα σώµατα που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες που συνυπάρχουν χωρίς να αντιδρούν µεταξύ τους. Ετερογενή µίγµατα: Είναι µίγµατα που δεν έχουν την ίδια σύσταση σε όλη τη µάζα τους. Οµογενή µίγµατα ή διαλύµατα: Είναι µίγµατα που έχουν την ίδια σύσταση και ιδιότητες σε όλη τη µάζα τους.

7 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 1 ο Επαναλαµβάνουµε τη θεωρία 15. ιάλυµα, είναι κάθε οµογενές µίγµα δύο ή περισσότερων ουσιών. ιαλύτης: Είναι το συστατικό του διαλύµατος που έχει την ίδια φυσική κατάσταση µε το διάλυµα. Όταν περισσότερα από ένα συστατικά έχουν την ίδια φυσική κατάσταση µε το διάλυµα, διαλύτης θεωρείται το συστατικό που βρίσκεται σε περίσσεια. Επίσης, σε όποιο διάλυµα υπάρχει νερό, το νερό είναι ο διαλύτης. Τα διαλύµατα µε διαλύτη το νερό ονοµάζονται υδατικά. ιαλυµένη ουσία: Είναι κάθε άλλο συστατικό του διαλύµατος πλην του διαλύτη. Περιεκτικότητα διαλύµατος, είναι η ποσότητα διαλυµένης ουσίας που περιέχεται σε ορισµένη ποσότητα διαλύµατος. Περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος (% w/w): Εκφράζει τα γραµµάρια διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 g διαλύµατος. Περιεκτικότητα στα εκατό βάρους κατά όγκο (% w/v): Εκφράζει τα γραµ- µάρια διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύµατος. Περιεκτικότητα στα εκατό όγκου σε όγκο (% v/v): Εκφράζει τα ml διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100mL διαλύµατος.

8 Βασικές έννοιες 16. Έπαναλαµβάνουµε τη θεωρία Βήµα 1 ο ιαλυτότητα, ορίζεται η µέγιστη ποσότητα µιας ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε ορισµένη ποσότητα διαλύτη κάτω από ορισµένες συνθήκες. Η διαλυτότητα µίας ουσίας εξαρτάται από: Τη φύση του διαλύτη: Γενικά ισχύει ότι όσο µεγαλύτερη είναι η οµοιότητα της χηµικής δοµής του διαλύτη µε αυτή της διαλυµένης ουσίας τόσο µεγαλύτερη είναι η διαλυτότητα. Τη θερµοκρασία: Αύξηση της θερµοκρασίας ελαττώνει τη διαλυτότητα αερίων στο νερό, ενώ αυξάνει τη διαλυτότητα των στερεών στο νερό. Την πίεση: Η διαλυτότητα των αερίων στο νερό αυξάνει όταν αυξάνεται η πίεση. Κορεσµένο διάλυµα, είναι το διάλυµα που περιέχει τη µέγιστη ποσότητα διαλυ- µένης ουσίας σε ορισµένες συνθήκες. Στα κορεσµένα διαλύµατα η ποσότητα της διαλυµένης ουσίας είναι τόση όση επιτρέπεται από την διαλυτότητα της ουσίας στον διαλύτη. Ακόρεστο διάλυµα, είναι το διάλυµα που περιέχει µικρότερη ποσότητα διαλυµένης ουσίας από τη µέγιστη δυνατή.

9 Χηµεία Α Λυκείου Βηµα 2 ο Επαναλαµβάνουµε τις ασκήσεις κλειδιά 17. Επαναλαµβάνουµε τις ασκήσεις - κλειδιά Α. Από το 1ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου Να λύσω τις ασκήσεις: 31, 40, 42, 44, 45, 47, 48, 49, 52, 59, 61, 66, 67, 70, 76, 79, 80, 82, 85, 86 Β. Από το 1ο κεφάλαιο (Βιβλιοµαθήµατα Χηµείας Α Λυκείου, εκδόσεις ΟΡΟΣΗΜΟ ) Να διαβάσω τις λυµένες ασκήσεις: 1.2: 4, 5, 6 1.3: 1, 2, 4, 5, 7 1.7: 1, 2, 5, 6, 7, 9, 11, 13, 15 Να λύσω τις ασκήσεις: 1.2: 3, 5, 8, : 1, 3, 4, 7, 9 1.7: 2, 5, 11, 19, 20, 22, 27, 33, 37, 40

10 Βασικές έννοιες 18. Επαναλαµβάνουµε τις ασκήσεις κλειδιά Βήµα 2 ο Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις 1. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια περιέχει κάθε ένα από τα επόµενα άτοµα ή ιόντα; α K β. 26Fe γ. N 7 Λύση: α K : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 19 άρα το άτοµο έχει 19 πρωτόνια. Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 39. Ισχύει Α = Ζ + Ν Ν = Ν = 20 Ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι ίσος µε τον αριθµό των πρωτονίων άρα 19. Συνεπώς 39 19K : 19p, 20n, 19e. β. 56 Fe : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 26 άρα στον πυρήνα υπάρχουν 26 πρωτόνια. Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 56. Ισχύει: Α = Ζ + Ν Ν = Α - Ζ Ν = Ν = 30 Το Fe 2+ έχει φορτίο +2, άρα τα ηλεκτρόνια είναι κατά 2 λιγότερα από τα πρωτόνια, δηλαδή ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι: 26-2 = 24 Συνεπώς: 56 Fe : 26p, 30n, 24e γ. 7 N : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 7 άρα στον πυρήνα υπάρχουν 7 πρωτόνια. Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 14. Ισχύει: Α = Ζ + Ν Ν = Α - Ζ Ν = 14-7 Ν = 7 Το Ν 3 έχει φορτίο 3, άρα τα ηλεκτρόνια είναι κατά 3 περισσότερα από τα πρωτόνια, δηλαδή ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι: = Συνεπώς: 7 N : 7p, 7n, 10e 2. Σε 150 g Η 2 Ο διαλύονται 50 g ΚΟΗ και σχηµατίζεται διάλυµα. α. Να υπολογίσετε την % w/w περιεκτικότητα του. β. Αν η πυκνότητα του είναι 1,25 g/ml, να υπολογίσετε την % w/v περιεκτικότητα του. γ. Αν στο διαλύσουµε ακόµη 10 g ΚΟΗ, προκύπτει διάλυµα 1 το οποίο είναι κορεσµένο. Να υπολογίσετε την διαλυτότητα του ΚΟΗ στο νερό, σε g KOH ανά 100 g H 2 O, στη θερµοκρασία του 1.

11 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 3 ο Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις 19. δ. Αν θερµάνουµε το 1, το διάλυµα στη νέα θερµοκρασία θα είναι κορεσµένο ή ακόρεστο; Λύση: α. Η µάζα του είναι: m = m νερού + m KOH = 150g + 50g = 200 g Σε 200g διαλύµατος περιέχονται 50 g ΚΟΗ. Σε 100g διαλύµατος περιέχονται x; g ΚΟΗ. x = 25 g Άρα το διάλυµα έχει περιεκτικότητα 25 % w/w. m m 200g β. Υπολογίζουµε τον όγκο του : ρ= V = = = 160 ml V ρ 1,25g/mL Σε 160ml διαλύµατος περιέχονται 50 g ΚΟΗ. Σε 100ml διαλύµατος περιέχονται ψ; g ΚΟΗ. ψ = 31,25 g Άρα το διάλυµα έχει περιεκτικότητα 31,25 % w/v. γ. Μετά την προσθήκη 10 g ΚΟΗ, στο διάλυµα υπάρχουν 150 g Η 2 Ο και ( )g = 60 g KOH. Το διάλυµα είναι κορεσµένο, συνεπώς για τη διαλυτότητα του ΚΟΗ στο νερό, στη συγκεκριµένη θερµοκρασία, ισχύει: Σε 150 g νερού διαλύονται µέχρι 60 g ΚΟΗ. Σε 100 g νερού διαλύονται µέχρι ω; g ΚΟΗ. ω = 40 g Συνεπώς η διαλυτότητα του ΚΟΗ στο νερό είναι 40 g ΚΟΗ/100 g νερού. δ. Το ΚΟΗ είναι στερεή ουσία, συνεπώς αύξηση της θερµοκρασίας θα έχει ως αποτέλεσµα αύξηση της διαλυτότητας. Εποµένως το 1 στη νέα θερµοκρασία είναι ακόρεστο. 3. ιαθέτουµε 600 g διαλύµατος ( ) ΝaCl περιεκτικότητας 10% w/w και πυκνότητας 1,2 g/ml. α. Πόσα g H 2 O πρέπει να εξατµιστούν από το διάλυµα για να προκύψει διάλυµα 1 µε περιεκτικότητα 15% w/w; β. Αν στο προσθέσουµε 300 ml νερού, ποια είναι η % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος 2 που προκύπτει; γ. Αν το αναµιχθεί µε 200 ml διαλύµατος 3 ΝaCl 12% w/v, ποια η % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος 4 που προκύπτει; Λύση: α. Έστω ότι εξατµίστηκαν x g νερού. ιάλυµα ιάλυµα 1 m = 600g 10 % w/w x g νερού m 1 15 % w/w

12 Βασικές έννοιες 20. Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις Βήµα 3 ο ιάλυµα : Έχει περιεκτικότητα 10 % w/w άρα: Σε 100g διαλύµατος περιέχονται 10 g ΝaCl. Σε 600g διαλύµατος περιέχονται ψ; g NaCl. ψ = 60 g NaCl ηλαδή το αρχικό διάλυµα περιέχει 60 g ΝaCl. ιάλυµα 1 : Έχει µάζα m 1 = m m νερού m 1 = (600 x)g. Περιέχει και αυτό 60 g ΝaCl. Έχει περιεκτικότητα 15 % w/w άρα: Σε 100 g διαλύµατος περιέχονται 15 g NaCl. Σε (600 x)g διαλύµατος περιέχονται 60 g NaCl. x = 200 g Άρα πρέπει να εξατµιστούν 200 g νερού. m m 600g β. Υπολογίζουµε τον όγκο του : ρ = V = = = 500 ml V ρ 1,2g/mL ιάλυµα V = 500 ml 60 g NaCl ml νερού ιάλυµα 2 V 2 ; % w/v ιάλυµα 2 : Έχει όγκο V 2 = V + V νερού V 2 = ( )mL V 2 = 800 ml. Περιέχει και αυτό 60 g ΝaCl. Σε 800 ml διαλύµατος 2 περιέχονται 60 g NaCl. Σε 100 ml διαλύµατος 2 περιέχονται z; g NaCl. z = 7,5 g Άρα το διάλυµα 2 έχει περιεκτικότητα 7,5 % w/v. γ. ιάλυµα : ιάλυµα 3 : ιάλυµα 4 : V = 500 ml 60 g NaCl + V 3 = 200 ml 12 % w/v ιάλυµα 3 : Έχει περιεκτικότητα 12 % w/v άρα: Σε 100 ml διαλύµατος 3 περιέχονται 12 g ΝaCl. Σε 200 ml διαλύµατος 3 περιέχονται α; g NaCl. α = 24 g NaCl ηλαδή το διάλυµα 3 περιέχει 24 g ΝaCl. V 4 ; % w/v

13 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 3 ο Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις 21. ιάλυµα 4 : Έχει όγκο V 4 = V + V 3 V 4 = ( )mL = 700 ml Περιέχει 60g + 24g = 84 g NaCl. Σε 700 ml διαλύµατος 4 περιέχονται 84 g ΝaCl. Σε 100 ml διαλύµατος 4 περιέχονται β; g NaCl. β = 12 g NaCl ηλαδή το διάλυµα 4 έχει περιεκτικότητα 12% w/v.

14 Βασικές έννοιες 22. Λύνουµε µόνοι µας Βήµα 4 ο Λύνουµε µόνοι µας 1. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια περιέχουν τα παρακάτω σωµατίδια; α Mg β. Co 3 + γ. 18 O Χηµικό στοιχείο έχει µαζικό αριθµό 65 και στον πυρήνα του υπάρχουν 5 νετρόνια περισσότερα από πρωτόνια. Να βρείτε τον ατοµικό αριθµό του. 3. Ο µαζικός αριθµός ενός ατόµου Α είναι διπλάσιος από τον ατοµικό αριθµό ενώ το ιόν Α 2 έχει την ίδια ηλεκτρονιακή δοµή µε το 11 Νa +. Να βρείτε τον αριθµό πρωτονίων και νετρονίων του ατόµου του Α.

15 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 4 ο Λύνουµε µόνοι µας Σε 600 ml νερού διαλύονται 200 g οινοπνεύµατος. Αν η πυκνότητα του νερού είναι 1 g/ml και η πυκνότητα του οινοπνεύµατος 0,8 g/ml, να υπολογίσετε: α. Την % w/w περιεκτικότητα του διαλύµατος. β. Την % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος. γ. Την % v/v περιεκτικότητα του διαλύµατος. 5. Σε 400 ml υδατικού διαλύµατος ΝaCl περιέχονται 50 g NaCl. Aν η πυκνότητα του διαλύµατος είναι 1,25 g/ml να υπολογίσετε: α. Την % w/w περιεκτικότητα του διαλύµατος. β. Την % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος.

16 Βασικές έννοιες 24. Λύνουµε µόνοι µας Βήµα 4 ο ml διαλύµατος ( ) NaCl περιεκτικότητας 20% w/v χωρίζεται σε 3 ίσα µέρη: Στο 1ο προστίθεται νερό µέχρι να διπλασιαστεί ο όγκος του και σχηµατίζεται διάλυµα 1. Στο 2ο προστίθενται 20 g ζάχαρης χωρίς να µεταβληθεί ο όγκος του και σχηµατίζεται διάλυµα 2. Στο τρίτο εξατµίζονται 40 ml νερού και σχηµατίζεται διάλυµα 3. α. Να υπολογίσετε τις % w/v περιεκτικότητες των 1, 2 και 3. β. Αναµιγνύουµε τα 1, 2 και σχηµατίζεται διάλυµα 4. Να υπολογίσετε την % w/v περιεκτικότητα του 4.

17 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 4 ο Λύνουµε µόνοι µας Η διαλυτότητα του ΚΝΟ 3 στο νερό στους 15 ο C είναι 30 g ΚΝΟ 3 / 100 g Η 2 Ο. α. Τι περιεκτικότητα % w/w έχει το κορεσµένο υδατικό διάλυµα ΚΝΟ 3, θερµοκρασίας 15 ο C; β. Αν σε 150 g Η 2 Ο διαλύσουµε 50 g KNO 3, το διάλυµα που προκύπτει είναι κορεσµένο ή ακόρεστο στους 15 ο C;

18 Βασικές έννοιες 26. Λύνουµε µόνοι µας Βήµα 4 ο 8. Υδατικό διάλυµα ( ) ΝaCl έχει περιεκτικότητα 24% w/v και πυκνότητα 1,2 g/ml. α. Πόσα g ΝaCl περιέχονται σε 250 ml διαλύµατος ; β. Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του ; γ. Σε 500 ml διαλύµατος προσθέτουµε 300 ml Η 2 Ο. Ποια είναι η περιεκτικότητα % w/v του διαλύµατος 1 που σχηµατίζεται; δ. Σε 400 g του διαλύµατος προσθέτουµε 16 g ΝaCl και σχηµατίζεται διάλυµα 2 το οποίο είναι κορεσµένο. Να υπολογιστεί η % w/w περιεκτικότητα του 2 και η διαλυτότητα του ΝaCl στο νερό σε g ανά 100 g H 2 O, στη θερµοκρασία του 2.

19 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 4 ο Λύνουµε µόνοι µας ιαθέτουµε υδατικό διάλυµα ΚΟΗ έχει περιεκτικότητα 20% w/w και πυκνότητα 1,25 g/ml. α. Ποια είναι η % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος; β. Πόσα ml H 2 O πρέπει να προσθέσουµε σε 50 ml διαλύµατος, ώστε να προκύψει διάλυµα µε περιεκτικότητα 20% w/v; γ. Αναµιγνύουµε 50 ml διαλύµατος ΚΟΗ περιεκτικότητας 25% w/v µε 10 ml ΚΟΗ περιεκτικότητας 10% w/v. Ποια είναι η % w/v περιεκτικότητα του τελικού διαλύµατος;

20 Βασικές έννοιες 28. Λύνουµε µόνοι µας Βήµα 4 ο 10. Η διαλυτότητα µίας ουσίας Α στο νερό είναι 25 g A / 100 g Η 2 Ο, στους 10 ο C και 60 g A/ 100 g H 2 O στους 70 o C. α. Να υπολογίσετε την % w/w περιεκτικότητα υδατικού διαλύµατος της Α, θερµοκρασίας 10 o C. β. Πόσα g A περιέχονται σε 800 g κορεσµένου υδατικού διαλύµατος, θερ- µοκρασίας 70 ο C; γ. Αν τα 800 g του κορεσµένου διαλύµατος τα ψύξουµε στους 10 o C, πόσα g A θα αποβληθούν από το διάλυµα;

21 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 5 ο Ελέγχουµε τη γνώση µας 29. Ελέγχουµε τη γνώση µας Θέµα 1 ο Α. Να δώσετε τον ορισµό του µορίου και να εξηγήσετε σε τι διαφέρει το µόριο χηµικού στοιχείου από το µόριο χηµικής ένωσης. (Μονάδες 5) Β. Ποια άτοµα ονοµάζονται ισότοπα; ώστε ένα παράδειγµα. (Μονάδες 5) Γ. Ποια µίγµατα χαρακτηρίζονται οµογενή και ποια ετερογενή; (Μονάδες 5)

22 Βασικές έννοιες 30. Ελέγχουµε τη γνώση µας Βήµα 5 ο. Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η διαλυτότητα µίας ουσίας; (Μονάδες 5) Ε. Ποιο φαινόµενο χαρακτηρίζεται ως εξάχνωση; (Μονάδες 5) Θέµα 2 ο Α. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασµένες; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. α. Τα άτοµα ενός χηµικού στοιχείου έχουν τον ίδιο αριθµό νετρονίων. β. Η διάλυση του χλωριούχου νατρίου στο νερό είναι χηµικό φαινόµενο. γ. Τα οµογενή µίγµατα έχουν καθορισµένες φυσικές σταθερές. δ. Το κορεσµένο διάλυµα µίας ουσίας έχει τη µέγιστη περιεκτικότητα στη συγκεκριµένη θερµοκρασία. ε. Αν ψύξουµε κορεσµένο υδατικό διάλυµα αέριας ουσίας, γίνεται ακόρεστο. (Μονάδες 5) Β. Το σύµβολο της αµµωνίας σε υγρή κατάσταση είναι: α. ΝΗ 3(g) β. ΝΗ 3(aq) γ. ΝΗ 3(l) δ. ΝΗ 3(s) (Μονάδες 5) Γ. Καθορισµένο όγκο και µεταβλητό σχήµα έχει ένα σώµα το οποίο είναι: α. στερεό β. υγρό γ. αέριο (Μονάδες 5)

23 Χηµεία Α Λυκείου Βήµα 5 ο Ελέγχουµε τη γνώση µας 31.. Να συµπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα: (Μονάδες 5) Θέµα 3 ο Α. ιαθέτουµε 60 Κg ενός υγρού του οποίου η πυκνότητα είναι 0,75 Κg/L. Πόσα µπουκάλια όγκου 250 ml θα χρειαστούµε για να εµφιαλώσουµε την παραπάνω ποσότητα του υγρού; (Μονάδες 10) Β. Το ιόν Α 2+ έχει µαζικό αριθµό 40 και ο αριθµός των ηλεκτρονίων του είναι κατά 2 µεγαλύτερος από των νετρονίων. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια υπάρχουν στο ιόν; (Μονάδες 15)

24 Βασικές έννοιες 32. Ελέγχουµε τη γνώση µας Βήµα 5 ο Θέµα 4 ο Σε 400 g νερού διαλύονται 80 g ουσίας Χ και σχηµατίζεται διάλυµα. α. Αν το είναι κορεσµένο, ποια η διαλυτότητα της Χ στο νερό σε g ανά 100 g Η 2 Ο, στη θερµοκρασία που βρίσκεται το ; β. Aν η πυκνότητα του είναι 0,96 g/ml ποια η % w/v περιεκτικότητα του ; γ. Σε 300 ml του προσθέτουµε 100 ml νερού και σχηµατίζεται διάλυµα 1. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του 1 ; δ. 200 ml του αναµιγνύονται µε 600 ml διαλύµατος 2 της Χ µε περιεκτικότητα 12% w/v και σχηµατίζεται διάλυµα 3. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του 3 ; (Μονάδες 25)