ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ

Transcript

1 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2005 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Τέτοια συμπύκνωση πεθυμιάς και νοσταλγίας νιώθεις αναπνέοντας τον αγέρα τούτο του Ήτον 1. Όλοι σχεδόν οι αρχηγοί του εγγλέζικου έθνους τους τελευταίους αιώνες πέρασαν εδώ μέσα, στους τοίχους τούτους και τις πρασινάδες, την παιδική κι εφηβική τους ηλικία, και τούτες οι κλειστές αυλές κι οι τριζοκοπούσες παμπάλαιες σκάλες και το γιασεμί τούτο που ανθίζει στις δοξαρωτές πόρτες θά μειναν σε όλη τους τη ζωή η μεγάλη τους αγιάτρευτη νοσταλγία. Νιώθεις πως εδώ, στη μικρή τούτη φημισμένη πολιτεία όπου αναθρέφεται η εγγλέζικη αριστοκρατία, το ελληνικό πνέμα, φωτεινό, τολμηρό κι ισορροπημένο, συνεχίζει εξόριστο στην υπερβόρεια ομίχλη το εξαίσιο έργο του. Περνώ ένα μικρό γιοφυράκι ποταμού, φτάνω στον ανοιχτό χώρο, όπου οι μεγάλοι μαθητές με τα ουρανιά και τ άσπρα κασκέτα, παίζουν γκολφ. Ωραία λιγνά κορμιά, χάρη και δύναμη, πειθαρχημένη ορμή, χαρά στο μάτι να βλέπει και στο νου να συλλογιέται πως με την άσκηση τα κορμιά τούτα γίνουνται καλοί αγωγοί για να περνάει το πνέμα. Κάποτε ένας Ανατολίτης σοφός είδε μερικούς σκοινοβάτες να πραγματοποιούν με τα κορμιά τους τις πιο επικίντυνες τόλμες και ξέσπασε στα κλάματα. «Γιατί κλαις;» [ ] ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

2 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ τον ρώτησαν. «Γιατί συλλογιέμαι» αποκρίθηκε ο σοφός «πως αν, όπως γυμνάζουμε έτσι τα σώματά μας, γυμνάζαμε και την ψυχή μας, τι θάματα θα μπορούσαμε να κάμουμε!» Εδώ όμως, στο Ήτον, ο θεατής δεν μπορεί να ξεσπάει σε κλάματα. Γιατί μήτε καταπληχτικούς σκοινοβατικούς άθλους θα δει, μήτε κι η ψυχή μένει, μέσα σε τέτοια ευλύγιστα κορμιά, ακαλλιέργητη. Υπάρχει μέτρο, ισορροπία, παράλληλη καλλιέργεια σάρκας και νου σε ανθρώπινη κλίμακα. Ελληνική αρμονία. Τα σπορτ κι οι κλασικές σπουδές είναι στο Ήτον οι δυο παράλληλοι αδερφωμένοι δρόμοι της αγωγής. Όχι όμως σπορτ ατομικά ακόντιο, πήδημα, δίσκος παρά σπορτ ομαδικά: λεμβοδρομίες, κρίκετ, τένις, φουτμπόλ. Τα ομαδικά παιχνίδια υπηρετούν μεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να υποτάξεις την ατομικότητά σου σε μια γενική ενέργεια. Να μη νιώθης πως είσαι άτομο ανεξάρτητο, παρά μέλος μιας ομάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι μονάχα την ατομική σου τιμή παρά ολόκληρη την τιμή της ομάδας όπου ανήκεις: σχολή, Πανεπιστήμιο, πόλη, έθνος. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι μπορεί να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές κι αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας. Στα σπορτ δε γυμνάζεις το σώμα σου μονάχα γυμνάζεις, πάνω απ όλα, την ψυχή σου. «Στα τεραίν του Ήτον, είπε πολύ σωστά ο Ουέλιγκτον 2, κερδήθηκε η μάχη του Βατερλό.» [ ] (Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας - Αγγλία, Αθήνα 1962) 1. Ήτον: Φημισμένο Κολέγιο της Μεγάλης Βρετανίας. 2. Ουέλιγκτον: Άγγλος στρατηγός ο οποίος έμεινε γνωστός για τη νίκη του επί του Ναπολέοντα στη μάχη του Βατερλό. ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (70-90 λέξεις). Μονάδες 25 Β1. Σε μια παράγραφο λέξεων να διατυπώσετε την άποψή σας για το περιεχόμενο του πιο κάτω αποσπάσματος: «Στα σπορτ δε γυμνάζεις το σώμα σου μονάχα γυμνάζεις, πάνω απ όλα, την ψυχή σου. Στα τεραίν του Ήτον, είπε πολύ σωστά ο Ουέλιγκτον, κερδήθηκε η μάχη του Βατερλό». Μονάδες 10 Β2. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της έβδομης παραγράφου («Τα ομαδικά παιχνίδια κορυφές της ενέργειας»). Μονάδες 5 Β3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις του κειμένου: πραγματοποιούν, ευλύγιστα, ακαλλιέργητη, αφιλόκερδες, γυμνάζεις. Μονάδες 5 Β4. αριστοκρατία, σκοινοβατικούς, ισορροπία, λεμβοδρομίες, συνηθίζουν: Από το δεύτερο συνθετικό των πιο πάνω λέξεων να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη. Μονάδες 5 Γ. Στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα μειώνονται σταδιακά οι χώροι ομαδικής ψυχαγωγίας και άθλησης. Στο πολιτιστικό κέντρο του δήμου σας καλείστε, ως εκπρόσωπος των μαθητών και χρήστης αυτών των χώρων, να επισημάνετε σε μια ομιλία σας λέξεων τη σημασία του ομαδικού παιχνιδιού στην ψυχική και σωματική διαμόρφωση και στη μελλοντική κοινωνικοποίηση των εφήβων. Μονάδες 50 ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

4 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΤΑΞΗ Ο ΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Τα θέματα να μην τα αντιγράψετε στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Καμιά άλλη σημείωση δεν επιτρέπεται να γράψετε. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. 4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. ιάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης : μετά τη πρωινή. KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

5 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ στα ΘΕΜΑΤΑ A. Στο παρατιθέµενο απόσπασµα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης αναφέρεται στη σηµασία της παράλληλης καλλιέργειας σώµατος και ψυχής κατά την παιδική και εφηβική ηλικία του ατόµου. Έχοντας ως παράδειγµα τη διαπαιδαγώγηση των Άγγλων αριστοκρατών στο γνωστό κολέγιο του Ήτον επιβεβαιώνει την άποψή του πως καλογυµνασµένα σώµατα αποτελούν τους κατάλληλους αγωγούς για ένα καλλιεργηµένο πνεύµα. Τέλος, επισηµαίνει πως η ισορροπία αυτή, που έχει ως γνώµονα την κλασική ελληνική παιδεία και την ελληνική αρµονία, µπορεί να επιτευχθεί µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο µέσα από τα οµαδικά παιχνίδια, που ηθικοποιούν το άτοµο και περιορίζουν την ατοµικότητά του. Β.1. «Στα σπορτ δε γυµνάζεις το σώµα σου µονάχα. γυµνάζεις, πάνω απ όλα, την ψυχή σου. Στα τεραίν του Ήτον, είπε πολύ σωστά ο Ουέλιγκτον, κερδήθηκε η µάχη του Βατερλό». /ή/ Η άθληση δε συντελεί µόνο στην εκγύµναση των φυσικών δυνάµεων, αλλά ακόµη περισσότερο συµβάλλει στην ηθική και πνευµατική ενδυνάµωση, στην προετοιµασία για την αντιµετώπιση των αγώνων και προκλήσεων της ζωής. Μέσα από την άθληση ο άνθρωπος διδάσκεται το αγωνιστικό φρόνηµα, την αξία, λειτουργική και ηθική, της προσπάθειας, της επιµονής και της υποµονής, της συγκέντρωσης όλων των ψυχικών δυνάµεών του στην επίτευξη ενός στόχου. Έτσι, η άθληση τον προετοιµάζει, ώστε, µε τις ηθικές αυτές ποιότητες και δυνάµεις, να αντιµετωπίσει τον µεγάλο αγώνα, τη µεγάλη πρόκληση της αξιοπρεπούς επιβίωσης, της νικηφόρου πραγµάτωσης των µακροπρόθεσµων στοχεύσεών του. Β.2. οµικά στοιχεία: Θεµατική περίοδος : «Τα οµαδικά παιχνίδια.ηθικό σκοπό:» Λεπτοµέρειες Σχόλια : «σε συνηθίζουν. πόλη, έθνος.» Περίοδος κατακλείδα : «Ετσι, από σκαλοπάτι. κορυφές της ενέργειας.»

6 Β.3. πραγµατοποιούν : υλοποιούν ευλύγιστα : ευκίνητα /εύκαµπτα ακαλλιέργητη : ακατέργαστη /αδιαµόρφωτη αφιλόκερδες : ανιδιοτελείς γυµνάζεις : ασκείς Β.4. αριστοκρατία : δηµοκρατία/ ευνοιοκρατία σκοινοβατικούς : αποβατικούς /ανάβαση ισορροπία : επιρρεπής λεµβοδροµίες : αναδροµή /ιπποδροµίες συνηθίζουν : ανήθικος / ηθικολογία Γ. Κειµενικό είδος : Οµιλία Προσφώνηση : (Κυρίες και Κύριοι// Αγαπητοί συνδηµότες) Προλογικά στοιχεία Αποδοχή δεδοµένου Στα πυκνοκατοικηµένα αστικά κέντρα µειώνονται οι χώροι οµαδικής ψυχαγωγίας και άθλησης. Χαρακτηριστικά εξαστισµού: τσιµεντουπόλεις, υπερπληθυσµός, ασθµατικοί ρυθµοί ζωής, έλλειψη ελεύθερου χρόνου, άγχος, αλλοτρίωση ανθρωπίνων σχέσεων, υλικός ευδαιµονισµός, χρησιµοθηρία, υποβάθµιση ποιότητας ζωής, νόθη ψυχαγωγία, επικράτηση εσφαλµένων (µη υγιών) προτύπων ζωής. Ζητούµενο 1 Ο : Σηµασία οµαδικού παιχνιδιού στην ψυχική διαµόρφωση των εφήβων: α) Το οµαδικό παιχνίδι καλλιεργεί ψυχικά τον έφηβο, αναπτύσσοντας την αίσθηση της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, το πνεύµα της συνεργασίας για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.

7 β) Συµβάλλει στην υποταγή του «εγώ» στο «εµείς», στην προαγωγή του κοινού οφέλους έναντι του ιδιοτελούς. γ) Συντελεί στην απόκτηση αυτογνωσίας, καθώς ο έφηβος αναγνωρίζει τα πλεονεκτήµατα και µειονεκτήµατά του, εργάζεται για την αυτοβελτίωσή του, προκειµένου, µε βάση τις δυνατότητες συνεισφοράς στο οµαδικό αποτέλεσµα, να βοηθήσει τα µέγιστα την οµάδα του. δ) Μέσα από το οµαδικό παιχνίδι ο έφηβος γνωρίζει και αποδέχεται την αξία της ευγενούς άµιλλας έναντι του εγωκεντρικού και αήθους ανταγωνισµού. ε) Αναπτύσσει την κρίση και την αντίληψή του, καλλιεργεί τη φαντασία και την επινοητικότητά του, µαθαίνει να αξιοποιεί τις θεωρητικές του γνώσεις στον στίβο της πραγµάτωσης, της εµπειρίας. στ) Αποµακρύνεται από τις βλαπτικές συνήθειες, όπως τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, το κάπνισµα, καθώς αυτές λειτουργούν ανασταλτικά στις αθλητικές του επιδόσεις. Ζητούµενο 2 Ο : H σηµασία του οµαδικού παιχνιδιού στη σωµατική διαµόρφωση: Eπιδρά θετικά στη βιολογική υπόσταση του ατόµου: α) ανάπτυξη των σωµατικών δυνάµεων β) τόνωση της ευεξίας, στήριξη της υγείας γ) διαµόρφωση υγιών αισθητικών προτύπων που συµπλέουν µε τα αντίστοιχα της σύγχρονης εποχής. Ζητούµενο 3 Ο : Σηµασία του οµαδικού παιχνιδιού στη µελλοντική κοινωνικοποίηση των εφήβων: Ο έφηβος βρίσκεται στον προθάλαµο της ενηλικίωσης, άρα της εισδοχής του, στο οργανωµένο, κοινωνικό σύνολο, µέσα από την οµαδική άθληση: α) Εθίζεται στην υπεύθυνη ανάληψη συγκεκριµένων ρόλων. Έτσι, ενήλικας πλέον µαθαίνει να ασκεί τα καθήκοντά του µε προθυµία και αίσθηµα ευθύνης. β) Καλλιεργούνται οι ηθικές αξίες, όπως ο αλληλοσεβασµός, η ευγενής και έντιµη άµιλλα, η αλληλεγγύη και τα πατροπαράδοτα ηθικά πρότυπα. Έτσι, µετέχει στην κοινωνική οργάνωση ηθικοποιηµένος και ευσυνείδητος. γ) Αναπτύσσει την υποµονή και επιµονή, το αγωνιστικό φρόνηµα, προκειµένου να επιτευχθούν στόχοι µαθησιακοί, επιστηµονικοί, επαγγελµατικοί, αλλά και ευρύτερα κοινωνικοί. δ) Μαθαίνει να σέβεται τους κανόνες της δεοντολογίας όλων των κοινωνικών θεσµών και λειτουργιών, περιστέλλοντας τον ατοµικισµό, τον άκρατο ανταγωνισµό, την ιδιοτέλεια και κάθε αντικοινωνική ή παραβατική συµπεριφορά. ε) Συµβάλλει στην προσέγγιση των λαών, την καλλιέργεια φιλικών σχέσεων και ουσιαστική επικοινωνία, στην άρση των προκαταλήψεων (εθνικώνθρησκευτικών), αναπτύσσει πνεύµα οικουµενικότητας µέσω ευρύτερων αθλητικών οργανώσεων.

8 Επιλογικά στοιχεία α) Αξιοποίηση των ολυµπιακών αθλητικών εγκαταστάσεων και διάθεση κονδυλίων για τη δηµιουργία αθλητικών κέντρων σε κάθε δήµο και κοινότητα της χώρας. β) Αύξηση των ωρών για τις αθλητικές δραστηριότητες και την ανίχνευση των κλίσεων των παιδιών στο σχολικό πρόγραµµα. γ) ιοργάνωση περισσότερων µαθητικών αθλητικών συναντήσεων τοπικού, περιφερειακού και εθνικού χαρακτήρα. Καταληκτικά: Οι αρχαίοι µας πρόγονοι συνέλαβαν την ιδέα της ψυχοσωµατικής ανάπτυξης µέσω της άθλησης, όπως εκφράστηκε στο ρητό : «Νους υγιής εν σώµατι υγιεί». Εµείς, ως απόγονοί τους αντάξιοι, οφείλουµε να αξιοποιήσουµε κάθε υλικοτεχνική και κοινωνική δυνατότητα, ώστε η άθληση να γίνει προσιτή σε όλα τα παιδιά της Ελλάδας. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.