ιδαγ µ ένο κεί µ ενο ' Αριστο τέλο υς ' Ηθ ικά Νι κ ο µ άχει α ( Β 6, 4-1 0)

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ιδαγ µ ένο κεί µ ενο ' Αριστο τέλο υς ' Ηθ ικά Νι κ ο µ άχει α ( Β 6, 4-1 0)"

Ἱεριχώ Πολίτης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ιδαγ µ ένο κεί µ ενο ' Αριστο τέλο υς ' Ηθ ικά Νι κ ο µ άχει α ( Β 6, 4-1 0) Ἐν παν τ ὶ δὴ συνεχεῖ κα ὶ δ ι αιρε τῷ ἔστ ι λαβε ῖν τὸ µ ὲν πλε ῖ ο ν τὸ δ ' ἔ λαττο ν τὸ δ ' ἴσον, κα ὶ ταῦ τα ἢ κα τ ' αὐ τὸ τὸ πρᾶγ µ α ἢ πρὸ ς ἡ µ ᾶς... Λέγω δὲ το ῦ µ ὲν πράγ µ ατο ς µ έσον τὸ ἴσον ἀπέ χ ο ν ἀφ ' ἑ κ ατέ ρο υ τῶ ν ἄκ ρω ν, ὅπ ερ ἐστ ὶ ν ἓν κα ὶ τὸ αὐ τὸ πᾶσιν, πρὸ ς ἡ µ ᾶς δὲ ὃ µ ήτε π λ εονά ζ ε ι µ ήτε ἐ λλε ίπε ι τ οῦτ ο δ ' οὐχ ἕν, οὐδὲ ταὐ τὸ ν πᾶσιν. Οἷο ν εἰ τὰ δέκα πο λλὰ τὰ δὲ δύο ὀλ ίγ α, τὰ ἓξ µ έσα λα µ β ά νουσι κ ατὰ τὸ πρᾶγ µ α ἴσῳ γὰρ ὑπ ερ έχει τε κα ὶ ὑπ ερ έχετ α ι τ οῦτ ο δὲ µ έσον ἐστ ὶ κ ατὰ τὴν ἀριθ µ ητικὴν ἀν αλο γίαν. Τὸ δὲ πρὸ ς ἡ µ ᾶς οὐχ οὕτ ω λ η π τ έον οὐ γὰρ εἴ τῳ δέκα µ να ῖ φαγε ῖν πο λὺ δύο δὲ ὀλ ίγ ον, ὁ ἀλε ίπτης ἓξ µ νᾶ ς προ στάξε ι ἔστ ι γὰρ ἴσως κα ὶ τ οῦτ ο πο λὺ τῷ ληψο µ ένῳ ἢ ὀλ ίγ ον Μίλ ωνι µ ὲν γὰρ ὀλ ίγ ον, τῷ δὲ ἀρχο µ ένῳ τῶ ν γυ µ να σίων πο λύ. Ὁ µ οίως ἐπ ὶ δρ ό µ ου κα ὶ πάλης. Οὕ τω δὴ πᾶς ἐπ ιστ ή µ ων τὴν ὑ π ε ρ βο λὴν µ ὲν κα ὶ τὴν ἔλλειψιν φε ύ γ ε ι, τὸ δὲ µ έσον ζητεῖ κα ὶ τ οῦθ ' αἱρε ῖται, µ έσον δὲ οὐ τὸ το ῦ πράγ µ ατο ς ἀλλὰ τὸ πρὸ ς ἡ µ ᾶς. Εἰ δὴ πᾶσα ἐπ ιστ ή µ η οὕτ ω τὸ ἔρ γον εὖ ἐπ ιτ ελ εῖ, πρὸ ς τὸ µ έσον βλέ πο υ σ α κα ὶ εἰς τ οῦτ ο ἄ γ ουσα τὰ ἔρ γα ( ὅθεν εἰώθα σ ιν ἐπ ιλ έγειν το ῖς εὖ ἔχουσιν ἔρ γοις ὅτ ι οὔτ ' ἀ φ ελ εῖν ἔστ ι ν οὔτ ε προ σθ ε ῖ ν α ι, ὡς τῆς µ ὲν ὑ π ε ρ βο λῆς κα ὶ τῆς ἐ λλε ίψε ω ς φ θειρ ούσης τὸ εὖ, τῆς δὲ µ εσότ η τ ος σῳζ ούση ς, οἱ δ ' ἀγαθ ο ὶ τε χν ῖται, ὡς λέ γο µ εν, πρὸ ς τ οῦτ ο βλέ πο ν τ ε ς ἐργάζο ν ται ), ἡ δ ' ἀρε τ ὴ πάσης τέ χν ης ἀκ ριβε στέ ρ α κα ὶ ἀ µ είνων ἐστ ὶ ν ὥσπ ε ρ κα ὶ ἡ φύ σις, το ῦ µ έσου ἂν εἴη στο χ αστικ ή. Λέγω δὲ τὴν ἠθικήν αὕ τη γάρ ἐστ ι πε ρὶ πάθ η κα ὶ πράξεις, ἐν δὲ τ ούτ οις ἔστ ι ν ὑ π ε ρ βο λὴ κα ὶ ἔλλειψις κα ὶ τὸ µ έσον. Α. Από το κεί µ ενο που σας δί ν ε ται να µ ετ αφ ρ ά σετ ε στο τε τρά δ ι ό σας το απ ό σ π α σ µ α : " Οὕτω δὴ πᾶ ς ἐπιστή µ ων... καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ µ έσο ν ". ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Ι ΑΓΜΕΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Έτσι κάθε ειδικός αποφεύγει την υπερβολή και την έλλειψη επιδιώκει το µέσον, και αυτό προτιµά και µάλιστα το µέσο όχι σε σχέση µε το ίδιο το πράγµα αλλά σε σχέση µε µας (µε µέτρο τον εαυτό µας: υποκειµενικά κριτήρια). Εάν κά θε επ ιστ ή µ η µ ε αυ τό ν το ν τρό π ο εκπ λ η ρ ώνει σωστά το έρ γο της, απο βλέ πο ν τας στο µ έσο κα ι προ ς αυ τό κα τ ε υθύνοντ α ς τα έρ γα της ( γι αυ τό συνη θίζ ουν να λέ ν ε για τα έρ γα πο υ είνα ι άρτια ότ ι δεν είνα ι δ υ ν ατό να α φ α ι ρ εθεί ή να π ρ ο στ εθεί τίπο τα, µ ε τη σκέψ η ότ ι η υ π ε ρ βο λή κα ι η έ λλε ιψη φ θείρ ε ι την τε λε ιό τητα ενώ η µ εσότ ητ α τη δ ι ασφαλίζε ι, κα ι οι άξιοι τε χν ίτε ς, όπ ως λέ µ ε, εργάζο ν ται απο βλέ πο ν τας σε αυ τό ) κα ι η Αρετή από κά θε τέ χν η είνα ι ακ ριβέ στε ρ η κα ι α νώτ ερ η όπ ως ακ ριβώ ς κα ι η φύ ση θα έχει για στόχο της το µ έσο. Λέω βέ βαια την ηθική αρε τ ή γιατί αυ τή σχετ ίζετ α ι µ ε τις συνα ισθη µ ατικ έ ς δια θέσεις κα ι τις πράξεις κα ι σ αυ τέ ς υπ ά ρ χει η υ π ε ρ βο λή κα ι η έ λλε ιψη κα ι το µ έσο.

2 Β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τις απαντήσεις των παρακάτω ερωτήσεων: Β1. "Ἐν παντὶ δὴ συνεχεῖ...οὐ τὸ τοῦ πράγµατος ἀλλὰ τὸ πρὸς ἡµᾶς": Με ποια κριτήρια είναι δυνατός, κατά το χωρίο αυτό, ο καθορισµός του "µέσου" και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της µεσότητας, ανάλογα µε το κριτήριο καθορισµού της; Μονάδες 15 Β2. Τέχνη - ἀρετή - φύσις: Ποιο κοινό χαρακτηριστικό γνώρισµα διακρίνει ο Αριστοτέλης στις τρεις αυτές έννοιες, σε ποια απ ο τις τρεις δίνει το προβάδισµα και γιατί, κατά τη γνώµη σας, της δίνει το προβάδισµα αυτό; Μονάδες 15 Β3. Ποια φιλοσοφική και συγγραφική δραστηριότητα ανάπτυξε ο Αριστοτέλης κατά την περίοδο στην οποία ανήκουν τα "Ηθική Νικοµάχεια"; Β4. Να σχηµατίσετε ένα οµόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ελληνικής για καθέναν από τους παρακάτω ρηµατικούς τύπους, χρησιµοποιώντας την παραγωγική κατάληξη που σας δίνεται: λαβεῖν : -µα ἄγουσα : -ή εἰώθασιν : -ος ἔχουσιν : -σις φθειρούσης : -ά ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Η αριστοτελική φιλοσοφία χαρακτηρίζεται για τον τελολογικό της χαρακτήρα. Η λέξη «τέλος» λοιπόν αποτελεί την αρχή του αριστοτελικού µίτου. Ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, έχοντας εξασφαλίσει την αυξητική και θρεπτική του ανάπτυξη επιδιώκει την ευδαιµονία. Η ευδαιµονία όµως είναι το αποτέλεσµα της ισορροπίας, της ιεράρχησης των σκοπών, αφού «τέλος» σηµαίνει σκοπός. Σε σχέση µε την επιστήµη των µαθηµατικών, το µέσον είναι αυτό που καθορίζεται µε βάση την αριθµητική αναλογία. Έτσι αν τα δύο είναι λίγα και τα δέκα είναι πολλά τότε τα έξι είναι το µέσον. Σε αυτό το σηµείο ο Αριστοτέλης αναφέρει το µεγάλο αθλητή Μίλωνα από τον Κρότωνα. Γι αυτόν οι έξι µερίδες φαγητού είναι λίγες ενώ για κάποιον αρχάριο αθλητή είναι πάρα πολλές. Σε µια τέτοια περίπτωση οι διδασκαλίες της αριθµητικής δεν µπορούν να εξασφαλίσουν την ευδαιµονία, διότι δεν επιδιώκεται η µεσότητα, το «µέσον» του πράγµατος αλλά «το προς ηµάς», έτσι όπως καθορίζεται από τα υποκειµενικά κριτήρια του ατόµου. Το «µέσον» λοιπόν είναι η αρετή, η αποφυγή των δύο άκρων, της υπερβολής και της έλλειψης, που έχουν και τα δύο αρνητικό χαρακτήρα. Σε κάθε όµως περίπτωση ο ειδήµονας, ο γνώστης, ο ειδικός, «πας επιστήµων» «ζητεί» και «αιρείται»

3 δηλαδή προσπαθεί να πετύχει και επιλέγει. Τίποτα δεν είναι δεδοµένο και επιβεβληµένο αφού των πρώτο λόγο έχει ελεύθερη ανθρώπινη βούληση. Β2. Και οι τρειες έννοιες έχουν τη δυνατότητα δηµιουργίας κάποιας µορφής: η τέχνη µορφοποιεί το υλικό της, η φύση δηµιουργεί επίσης µορφές, η αρετή δίνει µορφή στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Ο Αριστοτέλης συγκρίνει τις τρεις έννοιες µεταξύ τους: η αρετή είναι ανώτερη από την τέχνη, γιατί µορφοποιεί στην ουσία του τον άνθρωπο. Η φύση είναι ανώτερη από την τέχνη. Γι αυτό η τέχνη µιµείται τη φύση. Εξάλλου ο σκοπός, «το τέλος» και το µη τυχαίο είναι, στην πραγµατικότητα αυτά που κυριαρχούν στη φύση. Και, πάλι, ο σκοπός για τον οποίο έχει ορισθεί να υπάρχει κάτι εκ φύσεως, είναι αυτό που λογαριάζεται απ όλους ως το ωραίο. Κάθε φυσικό ον από τη στιγµή, που γεννιέται και αυξάνεται, κινείται και οδηγείται ανεξάρτητα από τη θέλησή του στο τέλος, την τελειότερη µορφή του ενώ τα έργα τέχνης ως δηµιουργήµατα του ανθρώπου µένουν αµετάβλητα. Αλλά και η αρετή είναι ανώτερη από την τέχνη γιατί είναι η τελειότητα της φύσεως, η τελειότητα της ψυχής. Με αυτή τη συλλογιστική διαδικασία φαίνεται ότι ο φιλόσοφος δίνει το προβάδισµα στη φύση και στην αρετή, αφού η πρώτη επιζητεί «το τέλος» και η δεύτερη αποτελεί την ολοκλήρωση και την τελείωση της φύσης. Σηµείωση: Το σχολικό βιβλίο δεν προσδιορίζει µε σαφήνεια στο συγκεκριµένο χωρίο το προβάδισµα σε µια µόνο από τις τρεις έννοιες. Εξάλλου η λέξη προβάδισµα δεν σηµαίνει και ανωτερότητα. Βέβαια, στα «Πολιτικά» στη σύσταση της οργανωµένης πολιτείας χρονολογικά το προβάδισµα το έχει η φύση, αφού ο άνθρωπος είναι «φύσει» πολιτικό και κοινωνικό ον. Ποιοτικά όµως ανώτερη είναι η αρετή αφού είναι η ολοκλήρωση και η τελείωση της φύσης. Η συγκεκριµένη επισήµανση έχει προαιρετικό χαρακτήρα. Β3. Σχολ. Βιβλίο: σελ : (από: Επιστροφή του Αριστοτέλη στην Αθήνα: Αρχίζει η τρίτη περίοδος της φιλοσοφικής του δραστηριότητας ) «Ηθικά Νικοµάχεια». Β4. λαβείν: λήµµα άγουσα: αγωγή ειώθασιν: έθος έχουσιν: έξις φθειρούσης: φθορά Γ. Αδίδακτο κείµενο Ξενοφῶντος Ἑλληνικά Α (γ ) 8-10 Ἐκ τούτου δὲ Ἀλκιβιάδης µὲν ᾤχετο εἰς τὸν Ἑλλήσποντον καὶ εἰς Χερρόνησον χρήµατα πράξων οἱ δὲ λοιποὶ στρατηγοὶ συνεχώρησαν πρὸς Φαρνάβαζον ὑπὲρ Καλχηδόνος εἴκοσι τάλαντα δοῦναι Ἀθηναίοις Φαρνάβαζον καὶ ὡς βασιλέα πρέσβεις Ἀθηναίων ἀναγαγεῖν, καὶ ὅρκους ἔδοσαν καὶ ἔλαβον παρὰ Φαρναβάζου ὑποτελεῖν τὸν φόρον Καλχηδονίους Ἀθηναίοις ὅσονπερ εἰώθεσαν καὶ τὰ ὀφειλόµενα χρήµατα

4 ἀποδοῦναι, Ἀθηναίους δὲ µὴ πολεµεῖν Καλχηδονίοις, ἕως ἂν οἱ παρὰ βασιλέως πρέσβεις ἔλθωσιν. Ἀλκιβιάδης δὲ τοῖς ὅρκοις οὐκ ἐτύγχανε παρών, ἀλλὰ περὶ Σηλυµβρίαν ἦν. Γ1. Να µεταφράσετε στο τετράδιό σας το κείµενο. Μονάδες 20 Γ2.α) συνεχώρησαν, ἀποδοῦναι: Να κλίνετε την προστακτική των ρηµατικών αυτών τόπων στο χρόνο και τη φωνή που βρίσκονται. Γ2.β) ἔλαβον: Να κλίνετε στον ενικό αριθµό το αρσενικό γένος της µετοχής του ενεργητικού παρακειµένου. Γ3.α) Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τις µετοχές: πράξων, παρών. Γ3.β) Να γράψετε την υπόθεση και την απόδοση του υποθετικού λόγου που λανθάνει στο κείµενο και και να τον χαρακτηρίσετε. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Α Ι ΑΚΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Και µετά απ αυτό ο Αλκιβιάδης έφυγε προς τον Ελλήσποντο και στη Χερρόνησο για να εισπράξει χρήµατα. Και οι υπόλοιποι στρατηγοί συµφώνησαν µε το Φαρνάβαζο για λογαριασµό της Καλχηδόνας να δώσει ο Φαρνάβαζος είκοσι τάλαντα στους Αθηναίους και να οδηγήσει προς το βασιλιά πρέσβεις των Αθηναίων, και έδοσαν και πήραν όρκους από το Φαρνάβαζο να πληρώσουν οι Καλχηδόνιοι το φόρο στους Αθηναίους, όσο ακριβώς συνήθιζαν να επιστρέφουν και τα οφειλόµενα χρήµατα, και οι Αθηναίοι να µη πολεµούν ενάντια στους Καλχηδόνιους, µέχρι να έλθουν πρέσβεις από το βασιλιά. Ο Αλκιβιάδης όµως τύχαινε να µη είναι παρών στους όρκους αλλά ήταν κοντά στη Σηλυµβρία. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Γ 2α. συγχώρησον απόδος συγχωρησάτω αποδότω - - συγχωρήσατε απόδοτε συγχωρησάντων αποδόντων ή συγχωρησάτωσαν ή αποδότωσαν Γ 2β. ο του τω eιληφώς ειληφότος ειληφότι

5 τόν ω ειληφότα ειληφώς Γ 3α. Πράξων: επιρρηµατική τελική µετοχή, συνηµµένη στο υποκείµενο ρήµατος «Αλκιβιάδης». Παρών: κατηγορηµατική µετοχή από το ρήµα «ουκ ετύγχανε», που αναφέρεται στο υποκείµενο του ρήµατος «Αλκιβιάδης». Γ 3β. Υπόθεση: έως άν οι παρά βασιλέως πρέσβεις έλθωσιν. Απόδοση: µη πολεµείν. Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το προσδοκώµενο.

Σχετικά έγγραφα

A. Από το κείµενο που σας δίνεται να µεταφράσετε στο τετράδιό σας το απόσπασµα: «Oœty dü pñr ïpistgl m... ja ökkeixir ja t lósom». Μονάδες 10 B.

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 2001 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ A. Από το κείµενο που σας δίνεται να µεταφράσετε στο τετράδιό σας το απόσπασµα: