KRI001 - Έλος Φοινικόδασους Βάι

Transcript

1 KRI001 - Έλος Φοινικόδασους Βάι Περιγραφή Το Φοινικόδασος του Βαγιού βρίσκεται στον Δήμο Σητείας, 6,4 χλμ βόρεια του Παλαίκαστρου. Συμπεριλαμβάνεται στην εθνική απογραφή με κωδικό GR και ονομασία Έλος Βάι (Ζαλίδης & Μαντζαβέλλας 1994). Πρόκειται για ένα σύστημα υγρότοπων που περιλαμβάνει μια μεγάλη έκταση με φοινικόδασος, αναβλύσεις νερού και μια μικρή υγρολιβαδική έκταση στο ανατολικό τμήμα κοντά στην αμμώδη παραλία. Καταλαμβάνει έκταση σχεδόν 250 στρέμματα εκ των οποίων τα 200 καταλαμβάνονται από συστάδα φοινίκων του Θεόφραστου (οικότοπος προτεραιότητας: «φοινικοδάση Phoenix» 9370*). Εκτός του φοίνικα σημαντική παρουσία έχουν οι πικροδάφνες (Nerium oleander) και οι σχίνοι (Pistacia lentiscus) ενώ η υδροφυτική βλάστηση αποτελείται κυρίως από βούρλα (Juncus sp., J. heldreichianus) και κυπεροειδή (Schoenus nigricans). Όπως προκύπτει από τις αεροφωτογραφίες του 1945 και μετά, η έκταση του φοινικόδασους είναι λίγο-πολύ σταθερή ενώ η πυκνότητα των δέντρων αυξήθηκε αρκετά εξ αιτίας της απαγόρευσης της βόσκησης και των άλλων ανθρωπογενών πιέσεων. Το Βάι δέχεται περισσότερους από επισκέπτες κάθε τουριστική περίοδο, οι οποίοι χρησιμοποιούν την παραλία. Το μεγαλύτερο τμήμα του φοινικόδασους είναι περιφραγμένο και η πρόσβαση εντός του είναι περιορισμένη και ελεγχόμενη. Στα ανάντη υπάρχουν θερμοκήπια και εκτατικές καλλιέργειες. Για την περιοχή έχει εκπονηθεί Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας /Ε.Κ.Β.Υ. (LIFE B4-3200/95/831, Πενταράκης 1996). Επίσης έχει εκπονηθεί Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη από την Δ/ση Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1998, η οποία επικαιροποιήθηκε το 2008, αλλά παραμένει ακόμα στο «στάδιο της επεξεργασίας», ενώ το ίδιο ισχύει και για το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που έχει ετοιμαστεί στα πλαίσια της Ε.Π.Μ. Τέλος, έχει εκπονηθεί το έργο Life Φύση (Ν0 Β4-3200/98/443), «Μέτρα διατήρησης για το φοινικόδασος του Βάι» τη διετία από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας / Ε.Κ.Β.Υ., τη Διεύθυνση Δασών Λασιθίου και την Ιερά Μονή Τοπλού. Στα πλαίσια αυτά υλοποιήθηκαν μια σειρά από δράσεις (Τσιαούση και συν. 2002) και έργα αλλά δεν υλοποιείται η παρακολούθηση. Ολόκληρος ο υγρότοπος βρίσκεται εντός των ορίων Ειδικής Ζώνης Διατήρησης (GR ), Ζώνης Ειδικής Προστασίας (GR ) και Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΦΕΚ 800/B/2001). Επιπλέον έχει χαρακτηριστεί Αισθητικό Δάσος (ΠΔ 121/ ΦΕΚ 170/Α/1973), Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΦΕΚ 666/Β/ και ΦΕΚ 50/Β/ ), και βρίσκεται εντός της Περιοχής Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (Αισθητικό Δάσος Βάι, παραλιακή ζώνη και νησίδες Ελάσα και Γράντες) στα πλαίσια του Σχεδίου Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης Δήμου Ιτάνου (ΦΕΚ 498/ΑΑΠ/2009). [Επίσκεψη για την απογραφή: Κ. Παραγκαμιάν & Θ. Γιαννακάκης 04/2009]. Γεωγραφικά στοιχεία Περιφέρεια: Κρήτης Περιφερειακή ενότητα: Λασιθίου Νησί: Κρήτη (Π.Ε. Λασιθίου) Δήμος: Σητείας Πλησιέστερος οικισμός: Παλαίκαστρο Απόσταση από πλ. οικισμό: 6.4 χλμ βόρεια Συντεταγμένες (WGS84): Α Β Θεμελιώδη στοιχεία Θέση υγρότοπου: Παράκτιος υγρότοπου: Φυσικός Έκταση: στρέμ. Υδρολογική αλληλεπίδραση με άλλον υγρότοπο: Όχι Αλατότητα νερού: Υφάλμυρο

2 Είσοδος γλυκού νερού: Χείμαρρος / Ρύακας και επιφανειακός υδροφορέας επιφανειακής εξόδου νερού: Έξοδος από παρυφές λίμνης, ή ανεμπόδιστη έξοδος από ποτάμι Ελεύθερη επιφάνεια νερού (%): Παρουσία νερού: Εποχική Καθεστώτα προστασίας Κατηγορία προστασίας προστασίας Ονομασία περιοχής Περιοχή προστασίας οικοτόπων και ειδών Ειδική ζώνη διατήρησης Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: Διονυσάδες, Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο (Άκρα GR Μαυροβούνι - Βαϊ - Άκρα Πλακός) και Θαλάσσια Ζώνη Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011) Περιοχή προστασίας οικοτόπων και ειδών Ζώνη ειδικής προστασίας Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης GR Ν. 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/2011) Περιοχή προστασίας οικοτόπων και ειδών Καταφύγιο άγριας ζωής Βάι Δήμου Ιτάνου K758 Κωδικός Νομοθεσία ΦΕΚ 800/Β/2001 Άλλο ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ/ZOE Φοινικόδασος Βάι Άλλο Τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ΣΧ.Ο.Ο.Α.Π. (ΦΕΚ 498/ΑΑΠ/2009) Υ.Α. (ΦΕΚ 50/Β/1982) Άλλοι χαρακτηρισμοί Χαρακτηρισμός στην Ευρωπαϊκή Β.Δ. προστατευόμενων περιοχών (CDDA) Κωδικός CDDA Κατηγορία GR12 GR95 Κατηγορία προστατευόμενης περιοχής κατά IUCN Σημαντική περιοχή για τα πουλιά Κωδικός ΣΠΠ Όνομα περιοχής GR193 Βορειανατολικό άκρο Κρήτης Εθνική απογραφή υγρότοπων Κωδικός Ονομασία GR Έλος Βάι ή Έλος Φοινικοδάσους Βάι Κατάσταση υγρότοπου Κατάσταση (MEDWET): 2- Το αρχικό φυσικό περιβάλλον/τοπίο κυριαρχεί στο χώρο (>50%) Ιδιοκτησιακό καθεστώς Εκκλησιαστικό

3 Αξίες υγρότοπου 109 Υποστήριξη τροφικών αλυσίδων 110 Ενδιαίτημα άγριων ειδών ζώων και φυτών 111 Αναψυχή 201 Παρουσία ενδιαφερόντων ειδών άγριων ζώων και φυτών 301 βιολογική ποικιλία 302 Πολιτιστική Δραστηριότητες στον υγρότοπο Δραστηριότητα Ένταση 010 = Διατήρηση οικότοπων 030 = Διατήρηση ειδών 090 = Άλλες δραστηριότητες διατήρησης 162 = δεντροφύτευση Μεσαία 164 = καθαρισμός δασών 165 = αφαίρεση δασικού υποόροφου 167 = δασική εκμετάλλευση χωρίς αναδάσωση 501 = μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές 502 = οδικό δίκτυο 530 = Βελτιωμένη πρόσβαση στην περιοχή 590 = Άλλες μορφές δικτύων μεταφορών και επικοινωνιών 609 = άλλες μορφές εγκαταστάσεων άθλησης / αναψυχής Μεσαία 620 = Υπαίθριες δραστηριότητες αθλητισμού και αναψυχής 622 = πεζοπορία, ιππασία, και μη-μηχανοκίνητα οχήματα 690 = Άλλες δραστηριότητες αναψυχής και τουρισμού 810 = Αποστράγγιση 870 = Τάφροι, αναχώματα, τεχνητές παραλίες Δραστηριότητες στη λεκάνη απορροής Δραστηριότητα Ένταση 105 = εκτατικές καλλιέργειες 106 = εντατικές καλλιέργειες 120 = Χρήση λιπασμάτων Άγνωστη 140 = Βόσκηση Άγνωστη 502 = οδικό δίκτυο Μεσαία Επιπτώσεις Επίπτωση Ένταση AS- = Μείωση αισθητικής τοπίου EE- = Αύξηση της δυνητικής οικονομικής αξίας EU- = Αύξηση στο δυναμικό για τουρισμό/αναψυχή WG- = Αποστράγγιση/Μείωση της στάθμης του νερού Τύποι οικότοπων 1410 Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi)

4 9370 * Φοινικοδάση του Phoenix > 95 Τύποι υγρότοπων (κατά Ramsar) H -- Διαπαλιρροϊκά έλη. Συμπεριλαμβάνονται αλμυρόβαλτοι, αλίπεδα, φυσικές αλυκές, παλιρροϊκά έλη υφάλμυρου και γλυκού νερού Y -- Πηγές γλυκού νερού, οάσεις Τύποι βλάστησης Θαμνώδης / Δενδρώδης > 95 Υγρολιβαδική Χλωρίδα Χλωρίδα Κυριαρχία Eucalyptus sp. Juncus heldreichianus Juncus sp. Juniperus phoenicea Myrtus communis Nerium oleander Phoenix theophrasti Pistacia lentiscus Κυρίαρχο Ruscus aculeatus Schoenus nigricans Smilax aspera Πανίδα Παρουσία στον υγρότοπο Θηλαστικά Αριθμός ατόμων Πουλιά Κατάσταση φωλιάσματος Falco eleonorae (Géné, 1839) Delichon urbicum (L., 1758) Φωλιάζει Motacilla alba (L., 1758) Φωλιάζει Sylvia melanocephala (J.F. Gmelin, 1789) Ερπετά Chamaeleo chamaeleon (Linnaeus, 1758) Hierophis gemonensis (Laurenti, 1768) Αμφίβια Άγνωστη Λεγάκις και συν Pelophylax cretensis (Beerli, Hotz, Tunner, Heppich & Uzzell, 1994) Βufo viridis (Laurenti, 1768)

5 Ψάρια Ασπόνδυλα Βιβλιογραφία Ζαλίδης, Χ. Γ., και Α. Μαντζαβέλλας (συντονιστές έκδοσης) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 587 σελ. Λεγάκις, Α., Κ. Βορεάδου, Δ. Κολλάρος, Ζ. Κυπριωτάκης, Κ. Παραγκαμιάν, και Α. Τριχάς Ερευνητικό πρόγραμμα: Μελέτη των ακτών της Κρήτης που παρουσιάζουν οικολογικές διαταραχές. Τελική Έκθεση. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Βιολογίας. Οικονομίδου, Ε., Σ. Βαρνάβας, Θ. Γεωργιάδης, Δ. Τζανουδάκης, Γρ. Ιατρού, Δ. Χριστοδουλάκης, Μ. Παπαπετροπούλου, Ι. Ηλιοπούλου-Γεωργουδάκη, Σ. Φραγγεδάκη-Τσώλη, Β. Χονδρόπουλος, Ν. Παπαμίχος, Δ. Αλιφράγκης, Μ. Μαλακού, Ε. Ανδρουκάκη, Σ. Αδαμαντιάδου, Μ. Λεοντσινίδης και Π. Δημόπουλος Εντοπισμός και μελέτη των υγροβιότοπων και άλλων σημαντικών για την ορνιθοπανίδα βιότοπων της Κρήτης. Τελική Έκθεση Τεύχος Ι. Πανεπιστήμιο Πατρών, ΥΠΕΧΩΔΕ, Πάτρα. 384 σελ. Πενταράκης, Κ Ειδικό Διαχειριστικό Σχέδιο για την Περιοχή Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης: Διονυσάδες, Ελάσα και Χερσόνησος Σίδερο (GR ). Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροβιοτόπων, Θέρμη. 241 σελ. Πορτόλου, Δ., Σ. Μπουρδάκης, Χ. Βλάχος, Θ. Καστρίτης και Τ. Δημαλέξης (επ.) Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας. Περιοχές Προτεραιότητας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα. 497 σελ. Τσιαούση, Β., Ν. Κυφωνίδης, και Σ. Ντάφης Οδηγός διαχείρισης για το φοινικόδασος του Βάι. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 39 σελ.

6

7