ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ ΠΕΙΡΑΜΑ A: ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΗ ΠΕΙΡΑΜΑ A: ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Ονοματεπώνυμο μαθητή: Ημερομηνία:.. ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός του πειράματος αυτού είναι να καταδείξει μέσω ενός απλού μοντέλου τον τρόπο κατασκευής ενός συστήματος χορήγησης φαρμάκων σε μέγεθος μινιατούρας και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ελεγχθεί η αποδέσμευση του φαρμάκου που εμπεριέχεται σε αυτό. Το σύστημα χορήγησης φαρμάκων κατασκευάζεται μέσω μιας αυτό-συναρμολογούμενης μεθόδου ενθυλάκωσης, με τη χρήση ενός φυσικού πολυμερούς (αλγινικό οξύ) και μιας βαφής τροφίμων, η οποία στο μοντέλο αντιπροσωπεύει το φάρμακο. Στο πείραμα, οι μαθητές μαθαίνουν πώς η αποδέσμευση του «φαρμάκου» εξαρτάται από ποικίλες μεταβλητές, όπως τον τύπο του ενθυλακωμένου φαρμάκου (αυτό ελέγχεται αλλάζοντας τη βαφή τροφίμων) και το μέσο όπου απελευθερώνονται οι νανοκάψουλες. Επιπλέον, οι μαθητές ελέγχουν τον τρόπο που η προσθήκη ενός «κελύφους» στη νανοκάψουλα επηρεάζει, ανακόπτοντας ή επιβραδύνοντας την απελευθέρωση του φαρμάκου. Σε αυτό το πείραμα, το «κέλυφος» είναι μια επικάλυψη χιτοζίνης σε νανοκλίμακα, ενός άλλου φυσικού πολυσακχαρίτη. Τα επικαλυμμένα νανοκελύφη ελέγχονται επίσης με άλλα διαφορετικά μέσα, όπως νερό και γάλα (εδώ χρησιμοποιήθηκε ως μοντέλο για ένα σύνθετο βιολογικό μέσο). Συνολικά το πείραμα είναι ένας απλός τρόπος να συζητηθούν οι πολλές μεταβλητές που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την ανάπτυξη συστημάτων νανοκλίμακας για τη χορήγηση φαρμάκων και η χρήση νανοκελύφων για τον έλεγχο της χορήγησης. ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ: Η χρήση των χημικών ουσιών σε αυτό το πείραμα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις προδιαγραφές στα φύλλα ασφαλείας χημικών προϊόντων (MSDS). Επιβάλλεται η λήψη των συνιστώμενων μέτρων για την προσωπική σας ασφάλεια. Όπως με όλες τις χημικές ουσίες, πάρτε προφυλάξεις. Τα στερεά δεν πρέπει να εισπνέονται και πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με το δέρμα, τα μάτια ή τα ενδύματα. Πλύνετε καλά τα χέρια μετά το χειρισμό τους. Απορρίψτε σύμφωνα με τις οδηγίες. Όλα τα πειράματα πρέπει να διεξάγονται παρουσία εκπαιδευτικού καταρτισμένου στη διδασκαλία των φυσικών επιστημών. Όλα τα πειράματα εκτελούνται με δική σας ευθύνη. Το Πανεπιστήμιο Aarhus (inano) και η κοινοπραξία του NANOPINION δεν αποδέχονται καμία ευθύνη για βλάβη ή απώλειες που τυχόν προκύψουν από τη διεξαγωγή του περιγραφέντος πειράματος. Page 1 of 11

2 Συντάχθηκε από τη Luisa Filipponi (inano) Διεπιστημονικό Κέντρο Νανοτεχνολογίας Πανεπιστήμιο Aarhus, Δανία Αύγουστος 2013 Α ΠΕΙΡΑΜΑ NANOPINION ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Creative Commons Attribution Non-Commercial ShareAlike 3.0 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ SCIENTIX ( Αυτό το έγγραφο συντάχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος NANOPINION. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται «ως έχουν» χωρίς εγγύηση ότι είναι κατάλληλες για οποιονδήποτε συγκεκριμένο σκοπό. Ο χρήστης αυτών χρησιμοποιεί τις πληροφορίες με αποκλειστικά δική του ρίσκο και ευθύνη. Το έγγραφο εκφράζει αποκλειστικά τις απόψεις των συντακτών του. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν ευθύνεται για οποιαδήποτε τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στο παρόν έγγραφο. ΥΛΙΚΑ: Τα παρακάτω αντικείμενα ανταποκρίνονται σε ό,τι θα χρειαστούν μαθητές που εργάζονται σε ζεύγη. Κάθε ζευγάρι πρέπει να έχει: - 1 παγοθήκη (κατά προτίμηση διαφανή μια συνηθισμένη θήκη για 14 ή 16 παγάκια είναι κατάλληλη) - 5 πλαστικές πιπέττες (ή γυάλινες πιπέττες) 1-6 γυάλινες φιαλίδια με καπάκι χωρητικότητας 2-5 ml (ή άλλο μικρό γυάλινο ή πλαστικό δοχείο που χωράει αυτήν την ποσότητα, για παράδειγμα ένα δοκιμαστικό σωλήνα) - 50 ml χλωριούχο ασβέστιο 0.3 M (από μητρικό διάλυμα)* - 10 ml αλγινικό νάτριο (χωρίς βαφή τροφίμων)* - 10 ml αλγινικό νάτριο με κόκκινη βαφή τροφίμων * - 10 ml αλγινικό νάτριο με μπλε βαφή τροφίμων * - 5 ml χιτοζίνη (από μητρικό διάλυμα)* - 5 ml λάδι* - 50 ml αποσταγμένο νερό* - 50 ml πλήρες γάλα* - 1 τσιμπιδάκι φρυδιών - 1 άδειο ποτήρι ζέσεως μέτριου μεγέθους (για πλύσιμο) - 1 γυάλινη ράβδο ανάδευσης (ή ένα κουταλάκι) - Χαρτί κουζίνας 1 Μπορεί να χρησιμοποιηθούν λιγότερες πιπέττες, αν οι μαθητές τους κολλήσουν ετικέτες, ώστε να χρησιμοποιούν την ίδια πιπέττα για την ίδια χημική ουσία (π.χ. για το διάλυμα του αλγινικού άλατος) Page 2 of 11

3 - Γάντια - Προστατευτικό ματιών Α ΠΕΙΡΑΜΑ NANOPINION ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ *ποσότητες κατά προσέγγιση, δεν απαιτείται ακρίβεια μέτρησης ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 1. Αυτό-συναρμολογούμενο σύστημα χορήγησης φαρμάκων Στις φυσικές βιολογικές διαδικασίες, τα μόρια αυτό-συναρμολογούνται για να δημιουργήσουν σύνθετες δομές με ακρίβεια νανοκλίμακας. Σχετικά παραδείγματα είναι η δημιουργία της διπλής έλικας DNA ή η δημιουργία της κυτταρικής μεμβράνης από φωσφολιπίδια. Κατά την αυτόσυναρμολόγηση, οι υπο-μονάδες αυτόματα οργανώνονται και συναθροίζονται σε σταθερές, καλά καθορισμένες δομές μέσω μη ομοιοπολικής αλληλεπίδρασης. Αυτή η διαδικασία κατευθύνεται από πληροφορίες που κωδικοποιούνται μέσα στα χαρακτηριστικά των υπο-μονάδων. Η τελική δομή που επέρχεται με εξισορρόπηση έχει την ελάχιστη ελεύθερη ενέργεια. Σε αυτό το πείραμα θα δείτε πώς μπορείτε να δημιουργήσετε πολύ μικρά σωματίδια με μια διαδικασία αυτό-συναρμολόγησης. Θα προσθέσετε σταγονίδια ενός αραιού διαλύματος αλγινικού νατρίου σε ένα διάλυμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ιόντα νατρίου. Σε αυτό το πείραμα τα σωματίδιά σας θα λειτουργούν όπως ένα «δοχείο χορήγησης φαρμάκου». ΕΛΕΓΧΟΣ 1: Χύστε 5 ml από το διάλυμα του χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #1 της παγοθήκης και την ίδια ποσότητα νερού στη θέση #2: Page 3 of 11

4 Με μια πιπέττα, πάρτε λίγο διάλυμα αλγινικού νατρίου και, από απόσταση περίπου 15 cm, προσθέστε δέκα σταγόνες στο διάλυμα του χλωριούχου ασβεστίου (θέση #1 στη θήκη). Τι συμβαίνει; Κάντε το ίδιο με το νερό (θέση #2). Παρατηρείτε κάποια διαφορά; Ε1. Τα σωματίδια αλγινικού σχηματίζονται επειδή το αλγινικό αυτό-συναρμολογείται σε σταθερή δομή (σωματίδιο) παρουσία των ιόντων ασβεστίου. Γιατί πιστεύεται ότι δεν συμβαίνει το ίδιο στο νερό;.. Εισάγετε 5 ml νερό στη θέση #3 και με μια καθαρή πιπέττα προσθέστε λίγες σταγόνες λαδιού. Ε2. Τι συμβαίνει; Πώς εξηγείτε τη διαφορά που παρατηρείτε; Μοντέλο συστήματος αποδέσμευσης «φαρμάκου» Τα σωματίδια αλγινικού ασβεστίου λειτουργούν ως μοντέλο ενός συστήματος χορήγησης φαρμάκου. Σε αυτό το μοντέλο, η κάψουλα που μεταφέρει το φάρμακο αντιπροσωπεύεται από τη βαφή τροφίμων. Το «φάρμακο» παγιδεύεται μέσα στο σωματίδιο καθώς αυτό σχηματίζεται. Τώρα, θα ελέγξετε την αποδέσμευση του «φαρμάκου» (της βαφής) από το σωματίδιο αλγινικού ασβεστίου στα διάφορα μέσα, όπως το νερό και το γάλα. Τι πιστεύετε ότι μπορεί να συμβεί;... ΕΛΕΓΧΟΣ 2: Φτιάξτε μερικά σωματίδια κόκκινου αλγινικού ασβεστίου: Εισάγετε 5 ml του διαλύματος χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #4 της παγοθήκης. Με μια καθαρή πιπέττα, πάρτε λίγο από το διάλυμα του αλγινικού νατρίου (που περιέχει την κόκκινη βαφή) και, από απόσταση 15 cm περίπου, προσθέστε δέκα σταγόνες στο διάλυμα του χλωριούχου ασβεστίου. Τι συμβαίνει; Page 4 of 11

5 Με το τσιμπιδάκι των φρυδιών, πάρτε 5 από τα κόκκινα σωματίδια και τοποθετήστε τα σε ένα γυάλινο φιαλίδιο ή γυάλινο δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει 2 ml αποσταγμένου νερού. Πάρτε άλλα 5 κόκκινα σωματίδια και τοποθετήστε τα σε ένα γυάλινο φιαλίδιο ή γυάλινο δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει 2 ml πλήρες γάλα. Κλείστε τα φιαλίδια ή καλύψτε τους δοκιμαστικούς σωλήνες με μεμβράνη τροφίμων. Ξεπλύνετε το τσιμπιδάκι φρυδιών με νερό. Σημειώστε τον χρόνο έναρξης:. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας στον παρακάτω πίνακα. Μετά από 15 Μετά από 30 Μετά από 1 ώρα Την επόμενη μέρα* Κόκκινα σωματίδια σε νερό Κόκκινα σωματίδια σε γάλα *πρέπει να συγκρίνετε την ίδια ώρα την επόμενη μέρα, π.χ. μετά από 12 ώρες Ε3. Έχει αποδεσμευτεί στο νερό η κόκκινη βαφή που βρισκόταν μέσα στα σωματίδια; Πόση ώρα χρειάστηκε;.. Ε4. Έχει αποδεσμευτεί στο γάλα η κόκκινη βαφή που βρισκόταν μέσα στα σωματίδια; Πόση ώρα χρειάστηκε; Παρατηρείτε κάποια διαφορά σε σχέση με το νερό;.. Ε5. Αν παρατηρείτε διαφορά, εξηγήστε γραπτώς πού την αποδίδεται (σκεφτείτε το νερό και το γάλα, τις ομοιότητες και τις διαφορές τους, κ.λπ.).. Page 5 of 11

6 Ε6. Πιστεύετε ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ της κόκκινης βαφής και του πολυμερούς αλγινικού ασβεστίου επηρεάζει την αποδέσμευση της βαφής; Τι θα συνέβαινε αν αλλάζατε τη βαφή;.. ΕΛΕΓΧΟΣ 3 Τώρα θα φτιάξετε μπλε σωματίδια αλγινικού ασβεστίου: επαναλάβετε τη διαδικασία που ακολουθήσατε στον ΕΛΕΓΧΟ 2, αλλά αυτή τη φορά χρησιμοποιήστε το διάλυμα αλγινικού νατρίου που περιέχει την μπλε βαφή. Πιστεύετε ότι η αλλαγή του χρώματος της βαφής τροφίμων μπορεί να επηρεάσει την τρόπο που αυτή διαχέεται από το σωματίδιο του αλγινικού ασβεστίου;... Εισάγετε 5 ml του διαλύματος χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #5 της παγοθήκης. Με μια καθαρή πιπέττα, πάρτε λίγο από το διάλυμα του αλγινικού νατρίου (που περιέχει την μπλε βαφή) και, από απόσταση 15 cm περίπου, προσθέστε δέκα σταγόνες στο διάλυμα του χλωριούχου ασβεστίου. Με το τσιμπιδάκι των φρυδιών, πάρτε 5 από τα μπλε σωματίδια που μόλις φτιάξατε και τοποθετήστε τα απαλά μέσα σε ένα γυάλινο φιαλίδιο ή γυάλινο δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει 2 ml αποσταγμένου νερού. Πάρτε άλλα 5 σωματίδια και τοποθετήστε τα σε ένα γυάλινο φιαλίδιο ή γυάλινο δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει 2 ml πλήρες γάλα. Κλείστε τα φιαλίδια ή καλύψτε τον δοκιμαστικό σωλήνα με πλαστική μεμβράνη τροφίμων. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας στον παρακάτω πίνακα. Σημειώστε την ώρα έναρξης:. Μετά από 15 Μετά από 30 Μετά από 1 ώρα Την επόμενη μέρα* Μπλε σωματίδια σε νερό Μπλε σωματίδια σε γάλα Page 6 of 11

7 *πρέπει να συγκρίνετε την ίδια ώρα την επόμενη μέρα, π.χ. μετά από 12 ώρες Ε7. Έχει αποδεσμευτεί στο νερό η μπλε βαφή που υπήρχε μέσα στα σωματίδια; Πόση ώρα χρειάστηκε;.. Ε8. Έχει αποδεσμευτεί στο γάλα η μπλε βαφή που βρισκόταν μέσα στα σωματίδια; Πόση ώρα χρειάστηκε; Παρατηρείτε κάποια διαφορά σε σχέση με το νερό;.. Ε9. Υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ αυτού που παρατηρήσατε όταν χρησιμοποιήσατε τα σωματίδια κόκκινου αλγινικού και όταν χρησιμοποιήσατε τα σωματίδια του μπλε αλγινικού; Ε10. Στο σημείο αυτό, διατυπώστε γραπτώς την υπόθεσή σας, ερμηνεύοντας τη διαφορετική συμπεριφορά που παρατηρήσατε μεταξύ των κόκκινων και μπλε σωματιδίων:.. Ε11. Τι θα μπορούσατε να κάνετε για να επιβραδύνετε ή να σταματήσετε την αποδέσμευση της μπλε βαφής από το αλγινικό σωματίδιο; 3. Ελεγχόμενη αποδέσμευση Για να ελέγξετε την αποδέσμευση του ενθυλακωμένου φαρμάκου (σε αυτό το μοντέλο αντιπροσωπεύεται από τη «βαφή»), μία δυνατότητα είναι να δημιουργήσετε μια εξωτερική επικάλυψη στην κάψουλα που μεταφέρει το φάρμακο. Σε αυτό το πείραμα, θα δημιουργήσετε μια νανοεπικάλυψη από χιτοζάνη, ένα φυσικό πολυμερές, και θα ελέγξετε αν και πώς επηρεάζει τη βαφή που αποδεσμεύεται από το σωματίδιο αλγινικού ασβεστίου. Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει η νανοεπικάλυψη χιτοζάνης; Page 7 of 11

8 Για αυτό το μέρος του πειράματος προτείνεται να πετάξετε όλο το υγρό που περιέχεται στη θήκη για τα παγάκια και να ξαναρχίσετε με μια καθαρή θήκη. Γι αυτό, πετάξτε το υγρό σε ένα νεροχύτη, ξεπλύνετε τη θήκη με νερό, στεγνώστε την με χαρτί κουζίνας και ξαναρχίστε με τη θήκη καθαρή. ΕΛΕΓΧΟΣ 4: Προετοιμάστε δύο φιαλίδια: βάλτε 2mL νερού στο ένα γυάλινο φιαλίδιο (ή δοκιμαστικό σωλήνα) και 2mL γάλα στο άλλο γυάλινο φιαλίδιο (ή δοκιμαστικό σωλήνα). Αφήστε τα στην άκρη, αλλά θυμηθείτε να σημειώσετε «χιτοζάνη-νερό» και «χιτοζάνη-γάλα» με έναν ανεξίτηλο μαρκαδόρο, αντίστοιχα. Πάρτε 2mL χιτοζάνης, προσθέστε τη στη θέση #3 της παγοθήκης και προσθέστε 2 ml αποσταγμένου νερού. Ανακατέψτε με μια ράβδο ανάδευσης ή ένα κουταλάκι. Επαναλάβετε το ίδιο στη θέση #4 της παγοθήκης: πρώτα προσθέστε 2mL χιτοζάνης, μετά 2mL νερό και ανακατέψτε απαλά. Τώρα έχετε δύο διαλύματα χιτοζάνης έτοιμα προς χρήση. Φτιάξτε 5 νέα σωματίδια μπλε αλγινικού ασβεστίου ακολουθώντας την ίδια διαδικασία με πριν. Εισάγετε 5 ml του διαλύματος χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #1 της παγοθήκης σας και 5mL αποσταγμένου νερού στη θέση #5. Τα διαλύματά σας πρέπει να κατανέμονται με τον τρόπο που φαίνεται. Στο σχέδιο το «CHS» σημαίνει «διάλυμα χιτοζάνης». Με πορτοκαλί σημειώνονται οι θέσεις που πρέπει να χρησιμοποιήσετε τώρα: 1 CaCl2 3 CHS 5 H2O CHS wat er Με μια καθαρή πιπέττα, πάρτε λίγο διάλυμα αλγινικού νατρίου (που περιέχει τη μπλε βαφή) και, από απόσταση περίπου 15 cm, προσθέστε πέντε σταγόνες στο διάλυμα χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #1. Τώρα γρήγορα πάρτε 5 μπλε σωματίδια και τοποθετήστε τα στη θέση #3 (που περιέχει χιτοζάνη). Αφήστε τα σωματίδια να επωαστούν για 5. Έχετε τα γυάλινα φιαλίδια με την ένδειξη «χιτοζάνηνερό» έτοιμα προς χρήση και ένα κομμάτι χαρτί κουζίνας δίπλα στο δίσκο. Page 8 of 11

9 Μετά από 5, απομακρύνετε γρήγορα τα σωματίδια από τη θέση #3 (διάλυμα χιτοζάνης) : πάρτε ένα, βουτήξτε το γρήγορα στη θέση #5 που περιέχει νερό (ίσα-ίσα για να ξεβγάλετε την περίσσια χιτοζάνη), αγγίξτε με το χαρτί κουζίνας (για να απομακρύνετε το περίσσιο υγρό) και τοποθετήστε το σωματίδιο στο φιαλίδιο με την ένδειξη «χιτοζάνη-νερό». Σημειώστε την ώρα έναρξης εδώ: Τώρα επαναλάβετε με τα άλλα 4 νέα σωματίδια. Εισάγετε 5 ml του διαλύματος του χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #2 της παγοθήκης και 5mL αποσταγμένου νερού στη θέση #6. Τα διαλύματά σας πρέπει να κατανέμονται όπως στην εικόνα. Στο σχήμα το «CHS» σημαίνει «διάλυμα χιτοζάνης». Το πορτοκαλί καταδεικνύει τις θέσεις που πρέπει να χρησιμοποιήσετε: 1 CaCl2 3 CHS 5 H2O wat 2 CaCl2 4 CHS er 6 H2O Με μια καθαρή πιπέττα, πάρτε λίγο διάλυμα αλγινικού νατρίου (που περιέχει την μπλε βαφή) και, από απόσταση 15cm περίπου, προσθέστε πέντε σταγόνες στο διάλυμα του χλωριούχου ασβεστίου στη θέση #2. Τώρα πάρτε γρήγορα 5 μπλε σωματίδια και τοποθετήστε τα στη θέση #4 (που περιέχει το διάλυμα χιτοζάνης). Αφήστε τα σωματίδια να επωαστούν για 5. Να έχετε έτοιμα προς χρήσης τα γυάλινα φιαλίδια με την ένδειξη «χιτοζάνη-γάλα» και ένα κομμάτι χαρτί κουζίνας δίπλα στον δίσκο. Μετά από 5, απομακρύνετε γρήγορα τα σωματίδια από τη θέση #4 (διάλυμα χιτοζάνης) : πάρτε ένα, βουτήξτε το γρήγορα στη θέση #6 που περιέχει νερό (ίσα-ίσα για να ξεβγάλετε τη περίσσια χιτοζάνη), αγγίξτε το χαρτί κουζίνα (για να απομακρύνετε το περίσσιο υγρό) και τοποθετήστε το σωματίδιο στη φιάλη με την ένδειξη «χιτοζάνη-γάλα». Σημειώστε την ώρα έναρξης εδώ: Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας στον παρακάτω πίνακα. Page 9 of 11

10 Μετά από 15 Μετά από 30 Μετά από 1 ώρα Μπλε Σωματίδια επικαλυμμένα με Χιτοζάνη σε νερό Μπλε Σωματίδια επικαλυμμένα με Χιτοζάνη σε γάλα *πρέπει να συγκρίνετε την ίδια ώρα την επόμενη μέρα, π.χ. μετά από 12 ώρες Ε12. Πώς επηρέασε η επικάλυψη των σωματιδίων με χιτοζάνη;. Ε13. Η επικάλυψη σταμάτησε την αποδέσμευση της βαφής στο νερό και το γάλα με τον ίδιο τρόπο; Μπορείτε να εξηγήσετε τη διαφορά;.. ΠΡΟΣΘΕΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (Προαιρετικός) Ε14. Αν τα σωματίδια αλγινικού ασβεστίου χρειάζονται ένα διάλυμα ασβεστίου για να σχηματιστούν, πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε γάλα αντί για το διάλυμα του CaCl 2; Πιστεύετε ότι θα λειτουργούσε; Απαντήστε και διατυπώστε μια υπόθεση γραπτώς:.... Τώρα προσθέστε 5 ml γάλα στη θέση # 8 και δοκιμάστε το! Προσθέστε λίγες σταγόνες αλγινικού διαλύματος (που περιέχει την κόκκινη βαφή) στο γάλα και δείτε τι συμβαίνει. Σχηματίστηκαν σωματίδια; Page 10 of 11

11 Μπορείτε να συζητήσετε με τον εκπαιδευτικό σας την αρχική σας υπόθεση και παρατηρήσεις. Page 11 of 11