Πολιτική Έρευνας και Καινοτοµίας. Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών

Transcript

1 Πολιτική Έρευνας και Καινοτοµίας Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών 1

2 Έρευνα και Καινοτοµία Η επιστηµονική έρευνα προσφέρει νέες γνώσεις σχετικά µε τον κόσµο και οδηγεί σε καινοτοµίες που αλλάζουν τη ζωή µας. Τι σηµαίνει καινοτοµία; Σύµφωνα µε την ΕΕ, καινοτοµία σηµαίνει αλλαγή που επιταχύνει και βελτιώνει τον τρόπο που αντιλαµβανόµαστε την ανάπτυξη, την παραγωγή και την πρόσβαση σε νέα προϊόντα, τις βιοµηχανικές διεργασίες και τις υπηρεσίες. Αλλαγή που δηµιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας, βελτιώνει τις ζωές των ανθρώπων και στηρίζει την οικοδόµηση µιας πιο πράσινης και καλύτερης κοινωνίας. 2

3 Έρευνα και Καινοτοµία This includes innovation that results from research and development (R&D) activities. It also includes innovation that results from other activities, such as finding new uses or combinations of existing technologies or developing new business models or new ways of interacting with users. While innovation is generally understood as the commercial introduction of a new or significantly improved product or service, innovations can also be for non-commercial applications such as for better public services or for addressing social needs ('social innovation'). 3

4 Επενδύσεις σε Ε&Α στην ΕΕ Το 2014, τα κράτη-µέλη της ΕΕ επένδυσαν συνολικά 283 δις σε Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α). Την ίδια χρονιά η ένταση Ε&Α (R&D intensity) στην ΕΕ, δηλ. οι επενδύσεις σε Ε&Α σαν ποσοστό του ΑΕΠ, ήταν 2.03% (όπως και το 2013). 10 χρόνια πριν (2004), η ένταση Ε&Α στην ΕΕ ήταν 1.76%. Ο επιχειρηµατικός κλάδος είναι αυτός στον οποίο γίνονται οι περισσότερες επενδύσεις Ε&Α (64% των συνολικών επενδύσεων σε Ε&Α το 2014). Ακολουθεί ο κλάδος της εκπαίδευσης (23%), ο κλάδος του δηµοσίου (12%) και ο ιδιωτικός µη-κερδοσκοπικός κλάδος (1%). 4

5 Επενδύσεις σε Ε&Α στην ΕΕ 5

6 Επενδύσεις σε Ε&Α στην ΕΕ Το 2014, η υψηλότερη ένταση Ε&Α σηµειώθηκε στην Φιλανδία (3.17%), στη Σουηδία (3.16%) και στη Δανία (3.08%). Ακολουθούν η Αυστρία (2.99%) και η Γερµανία (2.84%)... Η χαµηλότερη ένταση Ε&Α σηµειώθηκε στη Ρουµανία (0.38%), Κύπρο (0,47%), Λεττονία (0.68%), Κροατία (0.79%), Βουλγαρία (0.8%), Ελλάδα (0.83%). 6

7 Επενδύσεις σε Ε&Α στην ΕΕ Οι δαπάνες της ΕΕ σε Ε&Α είναι λιγότερες από τις αντίστοιχες δαπάνες των κύριων ανταγωνιστών της µέσα στα πλαίσια της παγκοσµιοποιηµένης οικονοµίας: Π.χ. το 2001, οι δαπάνες για Ε&Α αντιπροσώπευαν ποσοστό 1,9% του ΑΕΠ στην ΕΕ, 3,1 % στην Ιαπωνία και 2,8 % στις ΗΠΑ. Το 2014 η ένταση Ε&Α της ΕΕ ήταν πολύ µικρότερη σε σχέση µε αυτήν της Ιαπωνίας (3.47% το 2013) και των ΗΠΑ (2.81% το 2012). Ηταν παρόµοια µε αυτή της Κίνας (2.08% το 2013) και µεγαλύτερη από αυτή της Ρωσίας (1.15%). 7

8 Επενδύσεις σε Ε&Α στην ΕΕ Εγχώριες Επενδύσεις σε Ε&Α (R&D intensity) ως % του ΑΕΠ

9 Ε&Α - Ανταγωνιστηκότητα - Ανάπτυξη Είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι οι επενδύσεις σε Ε&Α έχουν άµεση σχέση µε την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και άρα µε την οικονοµική ανάπτυξη. Πιο συγκεκριµένα, οι επενδύσεις σε Ε&Α αποτελούν έναν από τους κύριους µηχανισµούς µέσω των οποίων µπορεί να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας και να επιτευχθεί όχι απλά βραχυπρόθεσµη οικονοµική ανάπτυξη αλλά διατηρήσιµη ανάπτυξη. 9

10 Ε&Α - Ανταγωνιστηκότητα - Ανάπτυξη Οι χώρες της ΕΕ που επενδύουν περισσότερο σε Ε&Α τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα αύξησης του ΑΕΠ: 10

11 Πολιτική Έρευνας και Καινοτοµίας Εξαιτίας της σχέσης της έρευνας και της οικονοµικής ανάπτυξης και των χαρακτηριστικών των επενδύσεων σε Ε&Α στην ΕΕ, η ΕΕ και τα κράτη-µέλη της έχουν αναπτύξει την Πολιτική Έρευνας και Καινοτοµίας. Μέσω της πολιτικής αυτής η ΕΕ: - προωθεί ερευνητικά προγράµµατα - χρηµατοδοτεί κοινά έργα - καταβάλλει προσπάθειες ώστε να εξασφαλίσει την όσο δυνατόν αποδοτικότερη αξιοποίηση των πόρων σε όλη την Ευρώπη - να καταργήσει όλους τους φραγµούς που παρεµποδίζουν τη συνεργασία µεταξύ επιστηµόνων από διαφορετικές χώρες. 11

12 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα Οι στόχοι της στρατηγικής Europe 2020 είναι η έξυπνη ανάπτυξη, η διατηρήσιµη ανάπτυξη, και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισµούς. Πως θα επιτύχει αυτούς τους στόχους; Πώς θα δηµιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και θα αυξηθεί η ανάπτυξη στην ΕΕ; Πώς η Ευρώπη θα ανταγωνιστεί στα πλαίσια της παγκοσµιποιηµένης οικονοµίας; Πώς θα αντιµετωπίσει τις αυξανόµενες κοινωνικές προκλήσεις όπως η κλιµατική αλλαγή, ο ενεργειακός εφοδιασµός, η σπανιότητα των πόρων και οι επιπτώσεις των δηµογραφικών αλλαγών; 12

13 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα Η κύρια απάντηση είναι η καινοτοµία, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα της στρατηγικής Europe Πιο συγκεκριµένα, η Ένωση Καινοτοµίας (Innovation Union) αποτελεί ένα από τα 7 flagships της στρατηγικής Ευρώπη Η Ένωση Καινοτοµίας στοχεύει στη βελτίωση των συνθηκών και της πρόσβασης σε χρηµατοδότηση για την έρευνα και την καινοτοµία, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι καινοτόµες ιδέες µπορούν να µετατραπούν σε προϊόντα και υπηρεσίες που δηµιουργούν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. 13

14 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα Η Ένωση Καινοτοµίας επικεντρώνεται σε σηµαντικούς τοµείς όπως η αλλαγή του κλίµατος, η ενεργειακή απόδοση και η υγιεινή ζωή. Έως το 2050 ο παγκόσµιος πληθυσµός ενδέχεται να φθάσει τα 9 δις άτοµα, τα 2/5 των οποίων θα είναι άνω των 50 ετών. Τα ¾ παγκόσµιου πληθυσµού θα ζουν στις πόλεις, ενώ πάνω από το 60% θα ζει σε µικρά νοικοκυριά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ένα σηµαντικό µέρος του προγράµµατος-πλαισίου «Όρίζοντας 2020» αφιερώνεται στην εξεύρεση λύσεων σε ζητήµατα όπως ο σταθερός ενεργειακός εφοδιασµός, η υπερθέρµανση του πλανήτη, η δηµόσια υγεία, η ασφάλεια ή οι υδάτινοι πόροι. 14

15 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα Ο στόχος είναι να κάθε κράτος-µέλος να διαθέτει το 3% του ΑΕΠ του σε Ε&Α µέχρι το Αυτό εκτιµάται ότι θα οδηγήσει στη δηµιουργία περισσότερων από 3,7 εκατ. θέσεων εργασίας και να αυξήσει το ετήσιο ΑΕΠ κατά 800 δις ευρώ έως το

16 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα Ποια είναι τα βασικά εµπόδια που αντιµετωπίζει η Ευρώπη στον τοµέα της έρευνας; 1. Δυσµενείς συνθήκες Οι ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτοµία καθυστερούν και οι ιδέες εµπόδιζονται στο να φτάσουν στην αγορά εξαιτίας της κακής διαθεσιµότητας χρηµατοδότησης, της δαπανηρής κατοχύρωσης διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας, του κατακερµατισµού της αγοράς, των ξεπερασµένων κανονισµών και διαδικασιών, της καθυστέρησης στην καθιέρωση προτύπων. 16

17 Στρατηγική Europe 2020 και Έρευνα 2. Κατακερµατισµός των προσπαθειών Τα εθνικά και περιφερειακά συστήµατα έρευνας και καινοτοµίας εξακολουθούν να εργάζονται σαν ξεχωριστά κοµµάτια, γεγονός που οδηγεί σε δαπανηρή αλληλοκάλυψη. Με την καλύτερη συνένωση των προσπαθειών, την εστίαση στην αριστεία, και µε τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, η ΕΕ µπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της έρευνας και τις δυνατότητες της Ευρώπης για σηµαντικές ανακαλύψεις και να ανακατασκευάσει τους σπασµένους κρίκους της αλυσίδας που συνδέει την έρευνα µε την αγορά. 17

18 Κρατική Παρέµβαση και Έρευνα Γιατί χρειάζεται κρατική/υπερεθνική παρέµβαση στον τοµέα της έρευνας; Με άλλα λόγια, δεν επαρκούν οι δυνάµεις της αγοράς για την ικανοποιητική παραγωγή και µεταφορά επιστηµονικής και τεχνολογικής γνώσης; Η πιο σηµαντική θεωρητική εξήγηση για την ανάγκη ύπαρξης κρατικής παρέµβασης στον τοµέα της έρευνας και άρα και η απάντηση στο παραπάνω ερώτηµα, έχει δωθεί από τον Kenneth Arrow. 18

19 Βασική Έρευνα Ο Arrow χρησιµοποίησε την οικονοµική ανάλυση για να υποστηρίξει την ανάγκη κυβερνητικής οικονοµικής στήριξης της «βασικής έρευνας». H «βασική έρευνα» ορίζεται ως η πειραµατική ή θεωρητική δουλειά που πραγµατοποιείται κυρίως για την απόκτηση νέας γνώσης σχετικά µε τα κύρια θεµέλια που βρίσκονται πίσω από διάφορα φαινόµενα και γεγονότα, χωρίς την ύπαρξη κάποιας συγκεκριµένης εφαρµογής ή χρήσης της γνώσης αυτής στον ορίζοντα. H βασική έρευνα είναι ένα είδος έρευνας που απέχει από την αγορά, ωστόσο δυνητικά µπορεί να οδηγήσει σε πολύ σηµαντικές προόδους (π.χ. nanotechnology). 19

20 Arrow Σύµφωνα µε τον Arrow υπάρχουν τρεις κατηγορίες οικονοµικών προβληµάτων που καθιστούν ασύνετη την παραχώρηση των πόρων για καινοτοµία, και άρα για τεχνολογική πρόοδο, αποκλειστικά στα χέρια των δυνάµεων της αγοράς. Αυτές οι κατηγορίες προβληµάτων είναι η αβεβαιότητα, η αδιαιρετότητα και η έλλειψη πλήρους κατοχής. 20

21 Arrow: Αβεβαιότητα Για τους ιδιώτες επενδυτές, συµπεριλαµβανοµένων των µεγάλων εταιριών, η αβεβαιότητα αναφορικά µε το οικονοµικό όφελος στο οποίο µπορεί να οδηγήσει η βασική έρευνα αποτελεί ένα σηµαντικό εµπόδιο. Ο κίνδυνος αποτυχίας είναι µεγάλος γιατί η έρευνα αυτή µπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο. Επιπλέον, απαιτούνται πολλά χρόνια για την αποζηµίωση της επένδυσης σε βασική έρευνα µια και βασικές επιστηµονικές πρόοδοι συνήθως πέρνουν πολύ χρόνο και πολλά χρήµατα µέχρι να µεταµορφωθούν σε προϊόντα ή διαδικασίες που να είναι εµπορεύσιµες. 21

22 Arrow: Αβεβαιότητα Οι κυβερνήσεις µπορούν πιο εύκολα να αντιµετωπίσουν τους παραπάνω κινδύνους µια και είναι µεγαλύτερες από τις επιχειρήσεις και µπορούν να λάβουν υπόψη τα µακροχρόνια οφέλη που µπορεί να προκύψουν περισσότερο από κοινωνική παρά από ιδιωτική σκοπιά. 22

23 Arrow: Αδιαιρετότητες Η ύπαρξη αδιαιρετήτων αποτελεί επίσης πρόβληµα. Όταν οι αγορές είναι αδιαίρετες, υπάρχουν πρόβλήµατα τόσο στην αποτίµηση της ζήτησης όσο και στην διασφάλιση της πληρωµής. Π.χ. ένα δηµόσιο ερευνητικό πρόγραµµα υγείας µπορεί να ωφελήσει µια ολόκληρη κοινότητα, αλλά αναφορικά µε την επιλογή του ποιοός θα συνεισφέρε στην κάλυψη του κόστος του, κάποιου άνθρωποι µπορέι να γίνουν free-riders απολαβάβοντας τα οφέλη χωρίς να συνεισφέρουν στην κάλυψη του κόστους. 23

24 Arrow: Αδιαιρετότητες Αδιαιρετότητες µπορούν επίσης να υπάρχουν στην ίδια την έρευνα. Όταν µια βιοµηχανία είναι ατοµιστική, αποτελείται δηλαδή από πολλούς µικρούς παραγωγούς, κανένα µέλος της ίσως να µην µπορεί να σηκώσει το οικονοµικό βάρος δηµιουργίας µιας καλής µονάδας έρευνας και ανάπτυξης. Στον αγροτικό τοµέα για παράδειγµα, ένας µεγάλος αριθµός αγροτών που ανταγωνίζονται είναι πολύ απίθανο να αναπύξει συστηµατικές µονάδες έρευνας και ανάπτυξης γιατί καθένας τους ατοµικά δεν έχει τους πόρους, την πραγµατογνωµοσύνη και τα κατάλληλα κίνητρα. 24

25 Arrow: Έλειψη Πλήρους Ιδιοκτησίας Η έλλειψη πλήρους ιδιοκτησίας αναφέρεται στο ότι ο δηµιουργός µιας καινοτοµίας µπορεί να µην είναι σε θέση να εκµεταλευτεί αποκλειστικά το αποτέλεσµα των επενδύσεων του σε Ε&Α - οι ανταγωνιστές του µπορεί να κάνουν free-riding. Οι ιδέες κλέβονται εύκολα. Αν µέρος του οφέλους του δηµιουργού χαθεί µέσω της αποµίµησης και της παράνοµης εφαρµογής των αποτελεσµάτων της έρευνας του από άλλους, τότε δεν υπάρχει κάποια άµεση κοινωνική απώλεια. 25

26 Arrow: Έλειψη Πλήρους Ιδιοκτησίας Μάλιστα ίσως τότε να να υπάρει κοινωνικό όφελος λόγω της πιο ευρείας δίαδοσης της καινοτοµίας. Αλλά η απώλεια αυτή µπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό αντικίνητρο για τον ίδιο το δηµιουργό και να οδηγήσει σε µείωση των επενδύσεων του σε Ε&Α. Για αυτό το λόγο, πολλά κράτη (όπως και η ΕΕ) προστατεύουν τα πνευµατικά δικαιώµατα των αρχικών καινοτοµιών µέσα από τις πατέντες. 26

27 Arrow: Έλειψη Πλήρους Ιδιοκτησίας Όµως, οι πατέντες δεν αποτελούν λύση για όλα τα είδη της καινοτoµίας υπάρχουν διάφορες ανακαλύψεις οι οποίες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να πάρουν πατέντα. Για το λόγο αυτό επίσης, πολλά κράτη (όπως και η ΕΕ) χρηµατοδοτούν τις επενδύσεις στην ΕΕ και ενισχύουν έτσι τις ιδιωτικές επενδύσεις στον τοµέα της έρευνας. 27

28 Ατέλειες Αγοράς Κεφαλαίου Οι τράπεζες δεν είναι πάντα σε θέση να αξιολογήσουν τις δυνατότητες και την αξία των τεχνολογικών ευκαιριών. Για το λόγο αυτό οι κυβερνήσεις έχουν δηµιουργήσει µηχανισµούς που διοχετεύουν πόρους σε αυτόν το σκοπό. 28

29 Βασικά Εργαλεία Από το 1984 η Ευρωπαϊκή Ένωση υλοποιεί και χρηµατοδοτεί την πολιτική της για την έρευνα και την καινοτοµία βάσει πολυετών προγραµµάτων-πλαισίων. Μεταξύ των ετών 1984 και 2013 υλοποίησε επτά προγράµµαταπλαίσια (ΠΠ1 ΠΠ7). Το «Όρίζοντας 2020», το νέο πρόγραµµα της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτοµία, εγκαινιάστηκε στις αρχές του

30 Πρόγραµµα-Πλαίσιο Τα προγράµµατα-πλαίσια αποτελούσαν για χρόνια τον κύριο µηχανισµό υποστήριξης της έρευνας από την ΕΕ. Από την έναρξή τους το 1984, τα προγράµµατα-πλαίσια έχουν διαδραµατίσει ηγετικό ρόλο στην πολυεπιστηµονική έρευνα και τις συνεργατικές δραστηριότητες στην Ευρώπη και εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων. Αποτελούσαν τον καρπό πολυετών διαβουλεύσεων µε την επιστηµονική κοινότητα, ιδρύµατα ερευνών και φορείς χάραξης πολιτικών, όπως και άλλους ενδιαφερόµενους φορείς. 30

31 7 ο Πρόγραµµα-Πλαίσιο Το πιο πρόσφατο ΠΠ, είναι το 7ο ΠΠ, µε διάρκεια εφαρµογής από το 2007 ως το Το πρόγραµµα διέθετε προϋπολογισµό 53,2 δισ. ευρώ για τη συνολική επταετή διάρκειά του, τον µεγαλύτερο που είχε διατεθεί µέχρι τότε για παρόµοια προγράµµατα. Το 7ο ΠΠ περιλάµβανε, µεταξύ άλλων, τα εξής: - Ίδρυση του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου Έρευνας, δηλ. της πρώτης πανευρωπαϊκής υπηρεσίας για τη χρηµατοδότηση της ευρωπαϊκής επιστηµονικής έρευνας αιχµής/βασικής έρευνας. 31

32 7 ο Πρόγραµµα-Πλαίσιο - Καθιέρωση νέων περιφερειών της γνώσης που ενώνουν τους διάφορους ερευνητικούς εταίρους µιας περιφέρειας δηλ. τα πανεπιστήµια, τα ερευνητικά κέντρα, τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, τις περιφερειακές αρχές και τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. - Λειτουργία µιας ενιαίας υπηρεσίας βοήθειας (helpdesk) ως πρώτο σηµείο επαφής για δυνητικούς συµµετέχοντες, παρέχοντας απαντήσεις πάνω σε όλα τα θέµατα που αφορούν την έρευνα που χρηµατοδοτείται από την ΕΕ, όπως και βοήθεια σε φορέις που συµµετέχουν για πρώτη φορά σε ερευνητικά προγράµµατα-πλαίσιο. 32

33 7 ο Πρόγραµµα-Πλαίσιο Σε γενικότερες γραµµές, το 7 ο ΠΠ έσωσε ιδιαίτερη προσοχή στην πολυεπιστηµονική & διαθεµατική έρευνα συµπεριλαµβανοµένων των κοινών προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων ανάµεσα σε διαφορετικούς θεµατικούς τοµείς. 33

34 Ορίζοντας 2020 Τον Ιανουάριο του 2014, η ΕΕ εγκαινίασε το νέο 7ετές ερευνητικό πρόγραµµα "Ορίζοντας Σχεδόν 80 δισ. ευρώ προερχόµενα από πόρους της ΕΕ θα διατίθενται µέχρι το 2020 πέρα από τις ιδιωτικές και εθνικές δηµόσιες επενδύσεις που θα προσελκύσουν τα χρήµατα αυτά. 34

35 Ορίζοντας

36 Ορίζοντας 2020 Το πρόγραµµα "Ορίζοντας 2020" θα επιδιώξει: οι τεχνολογικές ανακαλύψεις να µετατρέπονται σε βιώσιµα προϊόντα µε πραγµατικές εµπορικές δυνατότητες - µέσω της δηµιουργίας εταιρικών σχέσεων µε τη βιοµηχανία και τις δηµόσιες αρχές να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία για την έρευνα και την καινοτοµία καλώσντας σε συµµετοχή τρίτες χώρες και φορείς να αναπτύξει περαιτέρω τον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας 36

37 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας Σύµφωνα µε τη Συνθήκη της Λισαβώνας (µε την οποία και δηµιουργήθηκε ο ΕΧΕ), ο ΕΧΕ είναι ένας ενιαίος χώρος έρευνας ανοικτός στον κόσµο που βασίζεται στην Ενιαία Αγορά. Μέσα στον χώρο αυτό οι ερευνητές, οι επιστηµονικές γνώσεις και η τεχνολογία διακινούνται ελεύθερα. Μέσω του χώρου αυτού, η ΕΕ και τα κράτη-µέλη της ενισχύσουν τα επιστηµονικά και τεχνολογικά θεµέλια τους, την ανταγωνιστικότητά τους και την ικανότητά τους να αντιµετωπίσουν συλλογικά µεγάλες προκλήσεις. 37

38 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας Ένας βασικός στόχος για τον ΕΧΕ είναι η µείωση τόσο της διαρροής εγκεφάλων, ιδίως από ασθενέστερες περιφέρειες, καθώς και η ευρεία περιφερειακή διαφοροποίηση στην έρευνα και στην καινοτοµία µε στόχο την αριστεία σε ολόκληρη της ΕΕ µέσω της έξυπνης εξειδίκευσης. Οι πιο πρόσφατες πρoτεραιότητες του ΕΧΕ είναι: - Πιο αποτελεσµατικά εθνικά συστήµατα έρευνας που περιλαµβάνουν αύξηση του ανταγωνισµού εντός των εθνικών συνόρων καθώς και συνεχείς ή µεγαλύτερες επενδύσεις στην έρευνα. 38

39 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας - Βέλτιστη διακρατική συνεργασία και ανταγωνισµός - καθορισµός και εφαρµογή κοινών ερευνητικών προγραµµάτων σε grand-προκλήσεις, βελτίωση της ποιότητας µέσω του πανευρωπαϊκών ανοικτών διαγωνιςµών, καθώς και κατασκευή και λειτουργία υποδοµών βασικής έρευνας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. - Μια ανοικτή αγορά εργασίας για τους ερευνητές - να εξασφαλισθεί η άρση των εµποδίων στην κινητικότητα των ερευνητών, την κατάρτιση τους και ελκυστικές σταδιοδροµίες. 39

40 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας - Η ισότητα των φύλων - να τερµατίσει η σπατάλη ταλέντου και να διαφοροποιηθούν οι απόψεις και προσεγγίσεις στην έρευνα και να προωθηθεί η αριστεία - Βέλτιστη κυκλοφορία, πρόσβαση και µεταφορά της επιστηµονικής γνώσης µεταξύ άλλων µέσω του ψηφιακό EΧΕ - εξασφάλιση της πρόσβασης και της πρόσληψης της γνώσης από όλους. 40

41 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας Με τον ίδιο τρόπο που η ενιαία αγορά κατήργησε τα σύνορα για τα πρόσωπα, τα εµπορεύµατα και τα κεφάλαια, ο ευρωπαϊκός χώρος έρευνας επιτρέπει στους επιστήµονες να εργάζονται και να συνεργάζονται για την υλοποίηση έργων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελεύθερη ροή ιδεών και πόρων προσφέρει στους ευρωπαίους ερευνητές περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες, ανάλογες εκείνων που απολαύουν ήδη οι αµερικανοί οµόλογοί τους. 41

42 Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας Παραδείγµατα οργανισµών που προωοθούν την επιστηµονική συνεργασία σε συµφωνία µε τα παραπάνω είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN), το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL), το Ευρωπαϊκό Αστεροσκοπείο Νοτίου Ηµισφαιρίου (ESO), το Ευρωπαϊκό Αστεροσκοπείο Βορείου Ηµισφαιρίου (ENO) και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήµατος. Σε συµφωνία επίσης µε τα παραπάνω, είναι διάφορες δράσεις, όπως η δράση «Μαρία Κιουρί» που παρέχει τη δυνατότητα σε χιλιάδες ερευνητές κάθε χρόνο να εργασθούν στο εξωτερικό. 42

43 Ελλάδα Από το 2001 και µετά η ένταση της Ε&Α στην Ελλάδα δεν υπερέβη το 0,8%. Πέρα από το πρόβληµα των χαµηλών επενδύσεων των επιχειρήσεων σε Ε&Α στην Ελλάδα, η αποδοτικότητα των δαπανών για Ε&Α αποτελεί και αυτή ένα σηµαντικό πρόβληµα: Η αξιοποίηση των αποτελεσµάτων έρευνας είναι πολύ περιορισµένη, ενώ η χορήγηση διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας βρίσκεται επίσης σε χαµηλό επίπεδο. Χαµηλή είναι και η ένταση γνώσης της οικονοµίας της. 43

44 Ελλάδα 44

45 Ελλάδα 45

46 Ελλάδα 46

47 Ελλάδα 47

48 Ελλάδα 48

49 Ελλάδα Μεταξύ των πλέον επιτακτικών προκλήσεων που επισηµαίνει η ΕΕ για την Ελλάδα είναι οι εξής: - έλλειψη ολοκληρωµένου νοµικού πλαιδίου για τους εργολήπτες ερευνητικών έργων (το σύστηµα κυριαρχείται από τα πανεπιστήµια) - ανεπαρκής σύνδεση της πολιτικής έρευνας και καινοτοµίας µε άλλες πολιτικές µε τις µεγαλύτερες αδυναµίες να εντοπίζονται στη διασύνδεση της εκπαίδευσης, της έρευνας και του επιχειρηµατικού χώρου. 49