Ενεργειακή Κοινότητα ΝΑ Ευρώπης Εξελίξεις και Προοπτικές

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ενεργειακή Κοινότητα ΝΑ Ευρώπης Εξελίξεις και Προοπτικές"

Ανδώνης Αλεβιζόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ενεργειακή Κοινότητα ΝΑ Ευρώπης Εξελίξεις και Προοπτικές Μιχάλης Θωµαδάκης Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, 10ο Συνέδριο Ενέργεια και Ανάπτυξη Αθήνα, 8-99 εκεµβρίου, 2005

2 Οι στόχοι ηµιουργία ενός οµογενούς και σταθερού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη Βελτιστοποίηση της χρήσης των ενεργειακών υποδοµών πλαίσια µιας περιφερειακής αγοράς (και όχι µιας µόνο χώρας) στα Πραγµατοποίηση επενδύσεων (σε Παραγωγή, ίκτυα και υποδοµές ηλεκτρισµού και αερίου) και προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων Ενίσχυση της ασφάλειας τροφοδοσίας Η εναρµόνιση µε το Κοινοτικό Κεκτηµένο και η δηµιουργία αρχικά- µιας περιφερειακής αγοράς ενέργειας (της 8ης Ευρωπαϊκής) η οποία θα ενσωµατωθεί ευκολότερα, στο εγγύς µέλλον, µε την Ενιαία Αγορά Ενέργειας της Ένωσης Η δηµιουργία µίας «ενεργειακής γέφυρας», στηριζόµενης στους κανόνες της αγοράς, η οποία θα συνδέει τις ενεργειακές πηγές της Ανατολής µε τους καταναλωτές της (ελλειµµατικής) ύσης Ενεργειακός κόµβος Βαλκανίων 2

3 και οι δυσκολίες Μικρό µέγεθος ενεργειακών αγορών Έντονη πολιτική αστάθεια, λόγω του πρόσφατου παρελθόντος Μεγάλη ανοµοιογένεια στην ανάπτυξη των χωρών: Χαµηλό εισόδηµα Χαµηλές (επιδοτούµενες) τιµές ενέργειας Ενεργειακές υποδοµές κακής ποιότητας (ή και κατεστραµµένες ή ανύπαρκτες) Ανοµοιογενή οικονοµικά και νοµοθετικά πλαίσια Σηµαντική διαφορά µεταξύ Ανατολικής και υτικής Βαλκανικής Ύπαρξη πολλών ενδιαφεροµένων ( ωρητές: ΕΕ, USAID, CIDA, Παγκόσµια Τράπεζα, EBRD, KfW, Ιταλία, Νορβηγία, Ιαπωνία, EdF, και αρκετοί άλλοι) Έλλειψη συντονισµού των προσπαθειών ανοικοδόµησης των χωρών της περιοχής (εκτιµάται ότι περίπου 4 δις Ευρώ έχουν δαπανηθεί από το 1996 µέχρι σήµερα από τους ωρητές) 3

4 Πώς φτάσαµε στη Συνθήκη Ήταν προφανής η ανάγκη πολιτικής πρωτοβουλίας Υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και µε τη στήριξη των ωρητών, υπογράφτηκαν τα δύο Μνηµόνια Συνεργασίας των Αθηνών (2002, 2003). Ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια ισχυρής πολιτικής συνεργασίας των χωρών της περιοχής ηµιουργήθηκε το Φόρουµ των Αθηνών (το 1ο έγινε στην Αθήνα το Στις 24 & 25 Νοεµβρίου 2005 έγινε το 7ο στο Βελιγράδι) ηµιουργήθηκαν οι Οµάδες Εργασίας των Ρυθµιστικών Αρχών (έχουν πλέον όλες οι χώρες της περιοχής) και των Ανεξάρτητων ιαχειριστών ικτύων (ακόµη δεν υπάρχουν σε όλες τις χώρες) Παρά τις προσπάθειες αυτές, ήταν προφανές ότι απαιτείτο πολιτική δέσµευση των χωρών, ώστε να υπάρξει πραγµατική πρόοδος στη δηµιουργία της περιφερειακής αγοράς της ΝΑ Ευρώπης Τον Ιούνιο του 2004 συζητήθηκε το πρώτο σχέδιο της Συνθήκης για τη δηµιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της ΝΑ Ευρώπης 4

5 Η Συνθήκη Η Συνθήκη για τη δηµιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας της ΝΑ Ευρώπης υπεγράφη στις 25 Οκτωβρίου 2005 στην Αθήνα Συµβαλλόµενα µέρη είναι (προς το παρόν ) η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και οι χώρες των Βαλκανίων (πλην Τουρκίας) Ενδιαφέρον για προσχώρηση στη Συνθήκη έχουν εκδηλώσει η Ουκρανία και η Νορβηγία Η Συνθήκη θα αρχίσει να εφαρµόζεται επίσηµα µετά την επικύρωσή της από τουλάχιστον- 6 από τις συµβαλλόµενες χώρες. Αυτό αναµένεται να γίνει εντός του 1ου εξαµήνου του 2006 Είναι πιθανό η Συνθήκη αυτή να αποτελέσει τη βάση για την ενεργειακή συνεργασία µεταξύ της ΕΕ και άλλων τρίτων χωρών (Μεσόγειος, Μαύρη Θάλασσα) 5

6 Τι προβλέπει η Συνθήκη (1) Οι σηµαντικότερες διατάξεις της Συνθήκης προβλέπουν: Την εφαρµογή του κοινοτικού κεκτηµένου, στην ενέργεια, το περιβάλλον και (εν µέρει) τον ανταγωνισµό στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης Τη δυνατότητα λήψης Μέτρων (και νοµικά δεσµευτικών αποφάσεων) και πέραν του κοινοτικού κεκτηµένου, ιδίως στους τοµείς: Του διασυνοριακού εµπορίου ενέργειας Της ασφάλειας εφοδιασµού Της παροχής ενέργειας στους καταναλωτές Της εναρµόνισης και συµβατότητας των κανόνων λειτουργίας της αγοράς, καθώς και της αµοιβαίας αναγνώρισης των αδειών Των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας 6

7 Τι προβλέπει η Συνθήκη (2) ηµιουργία Ενιαίας Αγοράς Ενέργειας: Εξάλειψη των δασµών επί της ενέργειας µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της ΝΑ Ευρώπης Την εναρµόνιση των εισαγωγών και εξαγωγών ενέργειας από και προς τρίτες χώρες, οι οποίες δεν συµµετέχουν στη Συνθήκη Την αµοιβαία βοήθεια σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας σε ενέργεια 7

8 Τι προβλέπει η Συνθήκη (3) Όργανα και Θεσµοί (1): Συµβούλιο Υπουργών Ενέργειας: Καθορίζει την ενεργειακή πολιτική, λαµβάνει Αποφάσεις, εκδίδει Οδηγίες και αναθέτει αρµοδιότητες στην Οµάδα Υψηλού Επιπέδου, το Ρυθµιστικό Συµβούλιο και τη Γραµµατεία Οµάδα Υψηλού Επιπέδου: Υποστηρίζει τις εργασίες του Συµβουλίου Υπουργών, Λαµβάνει Αποφάσεις και εκδίδει Οδηγίες (µετά από εξουσιοδότηση του Συµβουλίου Υπουργών) 8

9 Τι προβλέπει η Συνθήκη (4) Όργανα και Θεσµοί (2): Ρυθµιστικό Συµβούλιο ΝΑ Ευρώπης, µε έδρα την Αθήνα: Συµβουλεύει το Συµβούλιο Υπουργών και την Οµάδα Υψηλού Επιπέδου επί θεσµικών, τεχνικών και ρυθµιστικών θεµάτων, Λαµβάνει Αποφάσεις και εκδίδει Οδηγίες, µετά από εξουσιοδότηση του Συµβουλίου Υπουργών, Έχει αρµοδιότητες επίλυσης διασυνοριακών διαφορών, Γραµµατεία, µε έδρα τη Βιέννη: Έχει την ευθύνη για την Γραµµατειακή υποστήριξη των υπολοίπων Οργάνων, καθώς και για την επίβλεψη εφαρµογής της Συνθήκης και τη σύνταξη των σχετικών εκθέσεων, Συντονίζει τη δράση των ωρητών µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Φόρουµ: για τον ηλεκτρισµό στην Αθήνα και για το φυσικό αέριο στην Κωνσταντινούπολη 9

10 Εκτίµηση απαιτούµενων επενδύσεων στην Ηλεκτροπαραγωγή Ενδεικτικά αναφέρεται η πρόσφατη (2005) µελέτη της Παγκόσµιας Τράπεζας ( ): Μέση ετήσια αύξηση ζήτησης: 2.5% Εκσυγχρονισµός υφιστάµενων µονάδων: 11.5 GW Νέες µονάδες 2.5 GW απαιτούνται πριν το 2010 (50%( λιγνιτικές, 21% φυσικού αερίου και 26% πυρηνικές) Συνολικό δυναµικό της τάξεως των 11 GW απαιτείται πριν το 2020 (45% λιγνίτης, 34% φυσικό αέριο και 20% πυρηνικά) Συνολικό εκτιµώµενο κόστος 15 δις USD Επιπλέον εκτιµώµενο κόστος ενίσχυσης και επέκτασης δικτύων: άνω των 10 δις USD 10

11 Όσο για το φυσικό αέριο Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΕ: Απαιτείται µαζική κατασκευή υποδοµών µεταφοράς ΦΑ, καθώς ετήσια κατανάλωση στην Ευρωπαϊκή Αγορά (EU( EU-25) φυσικού αερίου θα αυξηθεί από το 520 bcm (2003) στα 830 bcm το 2025 Οι εκτιµώµενες πηγές προµήθειας έχουν ως εξής: 11

12 LNG 10-20% Norway/Netherlands LNG to bcma 27.5% EU Norway lines 93 bcma plus 50 Bcma Netherlands supply 10% EuroPol 20 bcma Ukraine 5 lines Total 140 bcma 27.5% Russia Russia West 1&2 15 bcma CAC 80 bcma -5 lines Nth. African 10-15% 2 lines total 31 bcma expansion +10 bcma Blue Stream 16 bcma 4 th Supply Corridor from 80 to 100 bcma requires about 4-20 bcma lines (incl. LNG), 10-15% Caspian/Middle East Existing infrastructure 4 th Corridor requirement LNG requirement Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή 12

13 Οι τρέχουσες εξελίξεις (1) Ενδεικτικά αναφέρονται µερικές από τις µελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη: Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας: Μελέτη για τη δηµιουργία Χρηµατιστηρίου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (EBRD/ Nordpool) Μελέτη για την εφαρµογή µηχανισµού ταυτόχρονης κατανοµής των συνοριακών διασυνδέσεων σε όλη την περιοχή (coordinated explicit auctions, SETSO/CEER) Μελέτη για την ανάπτυξη περιφερειακού µηχανισµού διαθεσιµότητας ισχύος στη ΝΑ Ευρώπη (WB/CEER) Μελέτη για την εναρµόνιση των µηχανισµών λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή (EC/CEER/CIDA/ETSO/EURELECTRIC/EFET) 13

14 Οι τρέχουσες εξελίξεις (2) Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας (συν.): Μελέτη για την πραγµατοποίηση συναλλαγών ενέργειας σε πραγµατικό χρόνο (CIDA) Ενσωµάτωση των υφισταµένων µηχανισµών διασυνοριακού εµπορίου ΕΕ- Βαλκανίων Επίκειται επανεξέταση της µελέτης για την επάρκεια των ηλεκτρικών δικτύων σε ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, ιδιαίτερα µετά την επανασύνδεση των δικτύων Βορρά-Νότου Νότου, η οποία έχει αλλάξει πλήρως την εικόνα της ροής της ηλεκτρικής ενέργειας µεταξύ Βαλκανίων και Κεντρικής Ευρώπης Φυσικό αέριο: Ανάπτυξη κατευθυντηρίων γραµµών για την ανάπτυξη νέων υποδοµών φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη (Ρυθµιστές/EE/GIE) Μελέτη για τη διείσδυση του φυσικού αερίου στην περιοχή και την οικονοµικότητα της διαµετακόµισης ΦΑ µέσω των Βαλκανίων (WB/EE) 14

15 Τι µέλλει γενέσθαι Η πραγµατοποίηση των στόχων της Ενεργειακής Κοινότητας και η ταυτόχρονη ανάπτυξη στην περιοχή των υποδοµών που απαιτούνται τόσο για τις τοπικές όσο και τις Ευρωπαϊκές ανάγκες είναι µια πρόκληση χωρίς προηγούµενο Παρά τις όποιες καθυστερήσεις, παλινωδίες, αποτυχίες και σφάλµατα, είναι γενική πεποίθηση και θέληση όλων να επιταχυνθούν οι διαδικασίες Η εφαρµογή της Συνθήκης και η χρήση της ως ορόσηµου για την χρηµατοδότηση των χωρών από του ιεθνείς Οργανισµούς θα βοηθήσει σε αυτό Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση και στήριξη του εγχειρήµατος από τις κυβερνήσεις των συµµετεχόντων στο εγχείρηµα (34 χώρες ) 15

16 Η θέση της Ελλάδας Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα µπορεί να είναι πολύ θετικές: Για πρώτη φορά στη διαδικασία απελευθέρωσης των ενεργειακών αγορών δηµιουργούνται συνθήκες σηµαντικής φυσικής διασύνδεσης του ενεργειακού συστήµατος της Ελλάδας µε εκείνα των υπολοίπων Εταίρων Η δηµιουργία της Ενεργειακής Κοινότητας θα συµβάλλει σε όλους τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής: ασφάλεια τροφοδοσίας, προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος και ενίσχυση του ανταγωνισµού. Επίσης θα ενισχύσει τις προσπάθειες για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα Τίποτα δεν θα γίνει νοµοτελειακά: χρειάζεται συντονισµένη και συνεχής προσπάθεια από όλους. 16

17 ΡΑΕ Πανεπιστηµίου 69 & Αιόλου Αθήνα Τηλ: Fax: info@rae rae.gr thom@rae.gr

Σχετικά έγγραφα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για