Το κάπνισμα στην Ελλάδα

Transcript

1 Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου (Ε.ΜΕ.ΝΟ.) Το κάπνισμα στην Ελλάδα Καρακατσάνη Άννα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας Β Πνευμονολογική Κλινική ΕΚΠΑ ΠΓΝ«ΑΤΤΙΚΟΝ»

2 Ε.ΜΕ.ΝΟ Είναι η πρώτη Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου, που συνδυάζει συλλογή δεδομένων υγείας και ιατρικών εξετάσεων σε τυχαία επιλεγμένο δείγμα αντιπροσωπευτικό του γενικού πληθυσμού και αφορά στην καταγραφή και αξιολόγηση της γενικότερης κατάστασης της υγείας του πληθυσμού στην Ελλάδα.

3 Ε.ΜΕ.ΝΟ Καταγραφή της νοσηρότητας και των κύριων παραγόντων κινδύνου χρόνιων νοσημάτων, εστιάζοντας κυρίως σε αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα. Παροχή πολύτιμων πληροφοριών για την αξιολόγηση βαθμού εφαρμογής των προληπτικών μέτρων που συνιστώνται πιθανών φραγμών στην πρόσβαση στο σύστημα υγείας κοινωνικο οικονομικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία, και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Χαρτογράφηση των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης και διερεύνηση των επιπτώσεών της στην υγεία των πολιτών.

4 Πόρτα πόρτα (door to door) άτομα σε όλη τη χώρα δωρεάν έλεγχος υγείας βιοχημικός έλεγχος (χοληστερόλη, σάκχαρο, λιπίδια, τρανσαμινάσες) έλεγχος για διαβήτη μέτρηση ΑΠ έλεγχος για καρδιακή αρρυθμία δείκτες παχυσαρκίας σπιρομέτρηση

5 Ε.ΜΕ.ΝΟ Η Ε.ΜΕ.ΝΟ οργανώνεται από την Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με όλες τις Ιατρικές Σχολές της Ελλάδος. Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από Εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».

6 ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιον Αθηνών (ΕΚΠΑ) Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή Τουλούμη Γιώτα, Αν. Καθηγήτρια, Επιστημονική Υπεύθυνη Β' Πνευμονολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ» Καρακατσάνη Άννα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κέντρο Υπέρτασης, Γ Παθολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Σωτηρία Στεργίου Γεώργιος, Καθηγητής Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Νικολακόπουλος Ηλίας, Καθηγητής

7 ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής, Τμήμα Ιατρικής Χλουβεράκης Γρηγόρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Μοσχανδρέα Ιωάννα, Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Πατρών, Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Αλαμάνος Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Βανταράκης Απόστολος, Αναπληρωτής Καθηγητής Γελαστοπούλου Ελένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή Χατζηχριστοδούλου Χρήστος, Καθηγητής Τρυποσκιάδης Φίλιππος, Καθηγητής

8 ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Μπένος Αλέξης, Καθηγητής Χάιδιτς Μπεττίνα, Επίκουρη Καθηγήτρια Γαβανά Μάγδα, Ιατρός Γενικής και Κοινωνικής Ιατρικής, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιατρική Σχολή, Ρευματολογική Κλινική Βούλγαρη Παρασκευή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

9 ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Εργαστήριο Ιατρικής Στατιστικής, Τμήμα Ιατρικής Τρυψιάνης Γρηγόρης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παπαδοπούλου Εύη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Ψυχολογίας Χρυσοχόου Ξένια, Καθηγήτρια London School of Economics, Department of Social Policy Kanavos Panos, Reader ininternational Health Policy Vandoros Sotiris, Health Economist PhD, Research

10 Ε.ΜΕ.ΝΟ Η διαδικασία περιλαμβάνει 3 στάδια Συνέντευξη & συμπλήρωση ερωτηματολογίου Σωματομετρικές Παράμετροι (μέτρηση ύψους, βάρους, περιφέρειας μέσης) Έλεγχος αρτηριακής πίεσης, καρδιακής αρρυθμίας, αναπνευστικής λειτουργίας (σπιρομέτρηση) Αιμοληψία και εξέταση δειγμάτων αίματος (ολική χοληστερόλη, HDL γλυκόζη, γλυκοζιωμένη αιμοσφαιρίνη και τρανσαμινάσες).

11 Ε.ΜΕ.ΝΟ & ΚΑΠΝΙΣΜΑ 3817 άτομα (24/04/2015) σε 229 (6%) δεν είχε συμπληρωθεί η ερώτηση σχετικά με το κάπνισμα σε 324 (8,5%) έλλειπαν άλλες σχετικές πληροφορίες. Η ανάλυση έγινε με 3493 παρατηρήσεις

12 Καπνιστικές συνήθειες των Ελλήνων 44.64% 38.63% 16.73% Καπνιστής Ποτέ καπνιστής Πρώην καπνιστής

13 Καπνιστικές συνήθειες των Ελλήνων συνολικά και ανά περιοχή Κάπνισμα (p-value<0.001) Περιοχή Καπνιστής % Πρώην καπνιστής % Ποτέ καπνιστής % Αθήνα Κρήτη Θεσσαλονίκη Θράκη Θεσσαλία Πελοπόννησος Ήπειρος Κέρκυρα Στερεά Αιγαίο Μακεδονία Συνολικά Πίνακας1: Καπνιστικές συνήθειες των Ελλήνων συνολικά και ανά περιοχή

14 Σύμφωνα με την κατανομή όλης της Ελλάδας Αθήνα Αθήνα(47%) Κρήτη Κρήτη (75%) Θεσσαλονίκη (51%) Θράκη(30%) 43.53% 42.29% 37.67% 42.05% 42.54% 36.81% 50.17% 32.66% 14.18% 20.28% 20.65% 17.17% Θεσσαλία (57%) Πελοπόννησος (80%) Ήπειρος (95%) Κέρκυρα (99%) 57.2% 33.03% 9.771% 47.1% 36.68% 16.21% 53.86% 25.93% 20.21% 44.81% 12.78% 42.4% Στερεά (84%) Αιγαίο(69%) Μακεδονία (69%) 49.49% 39.54% 41.29% 35.05% 37.03% 40% 10.98% 23.67% 22.96% Καπνιστής Ποτέ καπνιστής Πρώην καπνιστής

15 Σύμφωνα με την κατανομή της περιοχής Αθήνα Κρήτη Θεσσαλονίκη Θράκη 42.53% 41.95% 37.47% 41.83% 42.23% 36.91% 47.46% 35.88% 15.52% 20.7% 20.86% 16.66% Θεσσαλία Πελοπόννησος Ήπειρος Κέρκυρα 52.88% 37.53% 47.38% 39.2% 51.45% 28.97% 44.23% 41.05% 9.59% 13.42% 19.58% 14.72% Στερεά Αιγαίο Μακεδονία 48.32% 40.94% 33.24% 41.78% 37.93% 40.43% 10.74% 24.98% 21.63% Καπνιστής Ποτέ καπνιστής Πρώην καπνιστής

16 Καπνιστικές συνήθειες των Ελλήνων ανά φύλο Φύλο Καπνιστικές συνήθειες ανά φύλο (p<0.001) Καπνιστής Κάπνισμα % p-value Πρώην καπνιστης 44.52% Ποτέ καπνιστής 31.02% 32.82% Άνδρας P < Γυναίκα % Άνδρας Γυναίκα 58.06% 9.121% Καπνιστής Ποτέ καπνιστής Πρώην καπνιστής

17 Καπνιστικές συνήθειες των Ελλήνων ανά ηλικία Ποσοστό Ηλικιακή ομάδα Καπνιστής Κάπνισμα % p-value Πρώην Ποτέ καπνιστης καπνιστής Ποσοστό καπνιστών Ηλικιακή ομάδα P<0.001

18 Καπνιστικές συνήθειες ανά Ηλικιακή ομάδα (p=0<0.001) % 41.65% 45.23% 45.05% 40.12% 46.96% 4.14% 9.716% 12.92% % 44.79% 38.08% 34.77% 56.7% 17.5% 25.79% 15.29% 27.15% Καπνιστής Ποτέ καπνιστής Πρώην καπνιστής

19 Παράγοντες που επηρεάζουν τις καπνιστικές συνήθειες ενεργό κάπνισμα Odds Ratio p value Φύλο Άνδρας* 1 1 ενεργοί και πρώην καπνιστές Odds Ratio p value Γυναίκα <0.001 Ηλικιακή ομάδα 18 24* < Κατανάλωση αλκοόλ (ποτήρια\τελευταία εβδομάδα) 0* μέχρι < < < <0.001 Οικογενειακή κατάσταση Έγγαμος/Σε συμβίωση* 1 1 Μόνος Κάτοικος Αθήνας Όχι 1 1 Ναι Άνεργος Μη άνεργος* 1 1 Άνεργος

20 Ηλικία έναρξης καπνίσματος

21 Ποσοστό % Ηλικία έναρξης καπνίσματος N=1775 Mean: Median (IQR): 18 (16,20) Ηλικία έναρξης καπνίσματος

22 Ηλικία έναρξης καπνίσματος ανά φύλο Άνδρας N=1059 Mean: Median(IQR): 18 (15,20) Γυναίκα N=716 Mean: Median(IQR): 19 (16,21) Percent Percent Ηλικία έναρξης καπνίσματος Ηλικία έναρξης καπνίσματος

23 Μέση Ηλικία έναρξης καπνίσματος ιάμεση Ηλικία έναρξης καπνίσματος Ηλικιακή ομάδα Άνδρες Γυναίκες Ηλικιακή ομάδα Άνδρες Γυναίκες

24 Διάμεση ηλικία έναρξης καπνίσματος και το αντίστοιχο ενδοτεταρτημοριακό εύρος, ανά ηλικία και φύλο Γυναίκα Άνδρας ιάμεση τιμή ηλικίας έναρξης καπνίσματος (IQR) ιάμεση τιμή 25ο και 75ο ποσοστιμόριο

25 Αναφερόμενη ΧΑΠ και Κάπνισμα

26 Κάπνισμα Καπνιστής % Πρώην Ποτέ p-value Καπνιστης % καπνιστής % Χρονια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια [Ν=104 (3,3% του γενικού πληθυσμού)] Όχι Ναι Άνδρες p<0.001 Όχι p<0.001 Ναι Γυναίκες Όχι Ναι p=0.103

27 Συμπεράσματα: 39% των Ελλήνων είναι ενεργοί καπνιστές και 17% πρώην καπνιστές Τα ποσοστά διαφοροποιούνται ανά περιοχή με την Αθήνα, την Κέρκυρα και την Κρήτη να παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ενεργών καπνιστών και την Θεσσαλία και την Ήπειρο τα υψηλότερα ποσοστά ουδέποτε καπνιστών.

28 Συμπεράσματα: Βρέθηκε στατιστικά σημαντική σχέση του καπνίσματος με φύλο, ηλικία, εκπαίδευση κατανάλωση αλκοόλ, οικογενειακή και εργασιακή κατάσταση. Περίπου το 70% των ανδρών και το 42% των γυναικών αναφέρουν ότι υπήρξαν ή παραμένουν καπνιστές/ στριες.

29 Συμπεράσματα: Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη διαφορά των δυο φύλων ως προς τα ποσοστά των πρώην καπνιστών καθώς το 24% των ανδρών είναι πρώην καπνιστές ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι μόλις 9%.

30 Συμπεράσματα: Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η σχέση μεταξύ καπνίσματος και ηλικίας. Τα ποσοστά των καπνιστών αυξάνονται μέχρι την ηλικία των 45 ενώ τα ποσοστά των πρώην καπνιστών παρουσιάζουν διαρκή αύξηση.

31 Συμπεράσματα: Το ποσοστό των καπνιστών μειώνεται σημαντικά μετά τα 54 έτη, καθώς οι καπνιστές αντιδρούν στον κίνδυνο θανάτου που δημιουργεί η συνήθειά τους ή πληρώνουν με τη ζωή τους την εξάρτησή τους από το κάπνισμα.

32 Συμπεράσματα: Η χρήση αλκοόλ αυξάνει 1,5 2 φορές την πιθανότητα ενεργού καπνίσματος. Οι άνεργοι έχουν 1,5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να καπνίζουν συγκριτικά με μη άνεργους.

33 Συμπεράσματα: Η μέση ηλικία έναρξης καπνίσματος είναι τα έτη ενώ η διάμεση 18. Η διάμεση ηλικία των ανδρών διαφέρει από εκείνη των γυναικών με τους άνδρες να ξεκινάνε νωρίτερα. Επίσης σημαντική διαφορά παρατηρείται μεταξύ των ηλικιακών ομάδων με τους νεότερους να αρχίζουν το κάπνισμα σε μικρότερες ηλικίες.

34 Συμπεράσματα: Εάν επιπλέον εξετάσουμε την ηλικία έναρξης καπνίσματος ξεχωριστά σε άνδρες και γυναίκες φαίνεται ότι στις μικρές ηλικίες η ηλικία έναρξης καπνίσματος δεν διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο, όμως στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες οι γυναίκες ξεκινάνε πολύ αργότερα σε σχέση με τους άνδρες.

35 Σας ευχαριστώ πολύ