Αστρονομία στο υπέρυθρο

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αστρονομία στο υπέρυθρο"

Transcript

1 Αστρονομία στο υπέρυθρο Τηλεσκόπια Ανιχνευτές Μελέτη αστρονομικών αντικειμένων

2 William Herschel, 1800 Calorific Rays 1856: Charles Piazzi Υπέρυθρη ακτινοβολία από τη Σελήνη (με θερμοστοιχείο) Βασισμένο εν μέρει σε δημοσίευση του M. Burton, Πανεπ. Sydney

3 Υπέρυθρο: Θερμική ακτινοβολία

4 Ατμοσφαιρικά παράθυρα

5 Παρατηρητήρια στο υπέρυθρο επίγεια, εναέρια, διαστημικά Mauna Kea Οbservatory Kuiper Airborne Observatory

6 Παρατηρητήρια στο υπέρυθρο: H πρώτη περίοδος δεκαετία : Frank Low κατασκεύασε Βολόμετρο γερμανίου με προσμίξεις γαλλίου +ψύξη Ανίχνευση στο μακρινό υπέρυθρο 1960 s:αερόσταστα για μετρήσεις σε μεγάλο υψόμετρο (αποφυγή απορρόφησης από Η 2 Ο) 1967: Υπέρυθρα τηλεσκόπια υπό ψύξη σε πυραύλους Επισκόπηση του ουρανού στο υπέρυθρο AFGL µm 2363 πηγές σε 30 min 1967: Ίδρυση Αστεροκοπείου στο Mauna Kea στη Χαβάη (μεγάλο υψόμετρο + ξηρασία)

7 2 η γενιά παρατηρητηρίων στο υπέρυθρο δεκαετία : Leighton & Neugebauer Mt Wilson, τηλεσκόπια 24-, 60-in Επισκόπηση του ουρανού στο υπέρυθρο στα 2.2μm 5500 πηγές Αρχή δεκαετίας 1970: Οι περισσότεροι γαλαξίες έχουν ισχυρή ακτινοβολία στο υπέρυθρο (εδώ Μ31) 1974: Kuiper Airborne Observatory Οι δακτύλιου του Ουρανού Ανίχνευση νερού στον Δία Μέσα δεκαετίας 1970 : Φασματογράφοι στο μακρινό υπέρυθρο από αερόσταστα σε T = 1K

8 3 η γενιά παρατηρητηρίων στο υπέρυθρο δεκαετία 80 Δεκαετία 1980: Ανιχνευτικές συστοιχίες 1983: Δορυφορικό τηλεσκόπιο IRAS µm πηγές Δίσκος Vega Υπέρλαμπροι υπέρυθροι γαλαξίες ULIRGs 1985: Υπέρυθρο τηλεσκόπιο στο διαστημικό λεωφορείο 1989: COBE mm + Far-IR CMBR

9 Τα παρατηρητήρια στο υπέρυθρο την δεκαετία : SPIREX στο Νότιο Πόλο 1995: ESA ISO µm + φασματοσκοπία 1996: DENIS Επισκόπηση του ουρανού στο κοντινό υπέρυθρο La Silla, Χιλή 1996: MSX Στρατιωτικός δορυφόρος µm

10 Τα παρατηρητήρια στο υπέρυθρο τέλη της δεκαετίας : 2MASS (2 όμοια τηλεσκόπια 1.3μ) All-sky µm 1997: NICMOS on HST 1-2.5µm Near Infrared Camera and Multi-Object Spectrometer 2001: Συμβολόμετρο στα τηλεσκόπια Κeck 2004: Δορυφορικό τηλεσκόπιο Spitzer

11 Τα παρατηρητήρια στο υπέρυθρο τον 21 ο αιώνα : Herschel μακρινό υπέρυθρο Διάμετρος 3.5m Θερμοκρασία <2Κ (2300lt υγρό ήλιο) Μ31 2???: TPF/Darwin Other Earths?!

12 Rosetta nebula Εμβρυονικά άστρα (Herschel) 70 microns 160 microns 250 microns

13 Τα παρατηρητήρια στο υπέρυθρο τον 21 ο αιώνα SOFIA - Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy NASA + German Aerospace Center Tηλεσκόπιο 2.5m + φασματογράφος, υψηλής ανάλυσης Γρήγορο φωτόμετρο Ήδη στον 4 ο κύκλο παρατηρήσεων

14 Φασματογράφος υψηλής ανάλυσης EXES ( Echelon-Cross-Echelle Spectrograph) στοsofia

15 VLΤΙ: Very Large Telescope Interferometer κοντινό υπέρυθρο και 10μm Κραδασμοί στα τηλεσκόπια των 8μ περιορίζουν την ευαισθησία Καλύτερη λειτουργία στα 10μ ετρήθηκε η διάμετρος κόκκινου νάνου Proxima Centauri. με ακριβεια ±0.08 milli-arcsec

16 September 2002 Optics in Astronomy 16

17 VISTA (the Visible and Infrared Survey Telescope for Astronomy) ESO- Paranal-Chile Διάμετρος 4.1m FoV συστοιχίες υπέρυθρων ανιχνευτών Κάθε συστοιχία 2048x2048 pixels (μεγέθους 20 μm 0.34" στον ουρανό Μεγαλύτερη υπέρυθρη καμερα στον κόσμο (3tn)

18 Το μέλλον της αστρονομίας υπερύθρου Webb Space Telescope HST : UV, ορατό και κοντινό υπέρυθρο James Webb Space Telescope θα δώσει εικόνες παρόμοιας ευκρίνειας και βάθους με το HST αλλά στο υπέρυθρο

19 JWST

20 Υπέρυθροι ανιχνευτές Οι θερμικές συνέπειες της προσπίπτουσας υπέρυθρης ακτινοβολίας μπορούν να καταγραφούν μέσω διαφόρων διεργασιών που εξαρτώνται από τη θερμοκρασία: Βολόμετρα και μικροβολόμετρα: η λειτουργία τους βασίζεται στην εξάρτηση της αντίστασης από τη θερμοκρασία. Θερμοστοιχεία: (Thermocouples, thermopiles): η λειτουργία τους βασίζεται στο θερμοηλεκτρικό φαινόμενο Κύτταρο Golay : η λειτουργία του βασίζεται στην θερμική διαστολή Στα φασματογράφους στο υπέρυθρο χρησιμοποιούνται κυρίως πυροηλεκτρικοί ανιχνευτές (πυροηλεκτρικό φαινόμενο) Φωτονικοί ανιχνευτές θα μιλήσουμε για αυτή την κατηγορία αναλυτικά

21 Ορισμός περιοχών του υπέρυθρου ανάλογα με την τεχνολογία ανίχνευσης Eric Becklin, SOFIA vis near-ιr mid-ιr far-ir ορατό: μm; CCD Κοντινό υπέρυθρο (near-ir): μm, InSb, απορρόφηση από ατμοσφ. H 2 O Μέσο υπέρυθρο (mid-ir) : 8 25 μm, Si:As απορρόφηση από ατμοσφ. H 2 O Μακρινό υπέρυθρο (far-ir): μm (διάστημα)

22 CCD και φωτονικοί ανιχνευτές στο IR: ίδια φυσική Πυρίτιο (Si) ανήκει στην ομάδα IV Τα ηλεκτρόνια μοιράζονται ομοιοπολικά στα άτομα του κρυστάλλου Δρα σαν μονωτής e διεγείρονται στη ζώνη αγωγιμότητας με (1.0 ev = 1.24 μm), ανάλογα με τη Τα Εσωτερικό φωτοηλεκτρικό φαινόμενο C. Kittel, Intro. to Solid State Physics

23 Eξωτερικός φωτοαγωγός Προσθήκη στοιχείου της ομάδας V (As) Eξτρα e συνδεδεμένο με τον πυρήνα του As Χρειάζεται πολύ μικρή ενέργεια για διέγερση (48 mev = 26 μm) Ευαισθησία μέχρι και το mid-ir C. Kittel, Intro. to Solid State Physics

24 Θερμικός θόρυβος Θόρυβος από θερμικά ηλεκτρόνια Τα ηλεκτρόνια στον ανιχνευτή έχουν θερμική ενέργεια ~ kt, και μπορούν μέσω θερμικής διέγερσης να εισέλθουν στη ζώνη αγωγιμότητας («σκοτεινό ρεύμα» - dark current) Η λύση είναι η λειτουργία του ανιχνευτή σε χαμηλή θερμοκρασία Si CCD μm 170 K GMOS HgCdTe μm K NIFS, NICI, FLAMINGOS2 InSb μm 30 K NIRI, GNIRS, PHOENIX Si:As 5 28 μm 12 K MICHELLE, TReCS Φωτονικός θόρυβος Επιθυμητά είναι μόνο φωτόνια που προέρχονται από το αστρονομικό αντικείμενο που παρατηρούμε Πρέπει να απορριφθούν τα (θερμικά) φωτόνια από το περιβάλον Όλα τα όργανα (και τα οπτικά) διατηρούνται σε χαμηλή θερμοκρασία 19 July 2010 NOAO Gemini Data Workshop 24

25 Οι υπέρυθροι ανιχνευτές έχουν διαφορετική αρχιτεκτονική: Υβριδική αρχιτεκτονική διαφορετικό readout Kάθε Pixel έχει τον δικό του amplifier για το readout ( unit cell architecture) Δεν γίνεται charge transfer Readout μη καταστρεπτικό (μπορούμε να διαβάσουμε το δυναμικό σε ένα συγκεκριμένο Pixel κατά την διάρκεια μιας έκθεσης (η έκθεση καθορίζεται ηλεκτρονικά δεν υπάρχει shutter)

26 H επίδραση του ουρανού στο οριακό μέγεθος Oυρανός πολύ φωτεινός στο IR Σελήνη δεν επηρεάζει για μ.κ. > 1 μm Γραμμές εκπομπής OH μm Θερμική εκπομπή αό τηλεσκόπιο και ατμόσφαιρα Ακόμα και στην K band, οι πηγές που ανιχνέυουμε είναι στο 10-3 του ουρανού (13 mag-arcsec-2) Στο mid-ir, ο ουρανός είναι φωτεινότερος από 0 magarcsec-2

27 Επεξεργασία εικόνας- διόρθωση ουρανού dithering Ουρaνός Median Αφαίρεση ουρανού (και διαίρεση με flat field)

28 Παράδειγμα: M42 Ανεπεξέργαστη εικόνα σε στενό φίλτρο H 2 Ουρανός εκτός πηγής Διορθωμένη εικόνα 19 July 2010 NOAO Gemini Data Workshop 28

29 Φασματοσκοπία Παράδειγμα: φάσμαgnirs R ~ μm Ισχυρός ουρανός, εξαρτώμενος από το μήκος κύματος Εκπομπή OH μm Θερμικό συνεχές μm Ατμοσφαιρική απορρόφηση > 2.3 μm Άφαίρεση του ουρνού με dithering July 2010 NOAO Gemini Data Workshop 29

30 Περίληψη Συστοιχίες IR παρόμοια φυσική με CCDs Διαφορετική αρχιτεκτονική: Υβριδικά συστήματα: ξεχωριστά η ανίχνευση, ξεχωριστά η ανάγνωση Δεν έχουμε μεταφορά φορτίου Μη καταστρεπτικό readout συσχετισμένη δειγματοληψία Λειτουργία σε χαμηλή θερμοκρασία Ελαχιστοποίηση του σκοτεινού ρεύματος του ανιχνευτή Ελαχιστοποίηση θερμικής ακτινοβολίας από συνολικό όργανο Πολύ υψηλή ακτινοβολία από τον ουρανό Εικόνες: ουρανός >> αστρονομικό σήμα + πολύ μεταβλητός Φασματοσκοπία: ισχυρές γραμμές εκπομπής από τον ουρανό Λύση: dithering Review article: George Rieke 2007, Ann. Rev. Astr. Ap. 45, 77.

31 Κύριες κατευθύνσεις της αστρονομίας υπέρυθρου Μελέτη αντικειμένων του Ηλιακού μας συστήματος Μελέτη περιοχών αστρικής δημιουργίας Ψυχρά Άστρα ή/και άστρα με περιαστρικά περιβλήματα σκόνης Πρωτοπλανητικοί δίσκοι και πλανήτες Γαλαξίες: αστρική δημιουργία σε γαλαξίες εκπομπή θερμής σκόνης Μελέτη πολύ μακρινών AGN που εμφανίζουν τις κυριότερες γραμμές εκπομπής τους στο μέσο και μακρινό υπέρυθρο, λόγω ερυθρομετετόπισης

32 Φασματική Περιοχή Περιοχή μηκών κύματος (μm) Περιοχή θερμοκρασιών (Kelvin) Αστρονομικά αντικείμενα Κοντινό υπέρυθρο (0.7-1) μέχρι μέχρι (3,000-5,200) Σχετικά ψυχρά άστρα, ερυθροι γίγαντες. Η σκόνη είναι διαφανής σε αυτά τα μ.κ. Mέσο υπέρυθρο 5 μέχρι (25-40) ( ) μέχρι 740 Πλανήτες, κομήτες και αστεροειδείς. Σκόνη που έχει θερμανθεί από αστρικό φως Πρωτοπλανητικοί δίσκοι Μακρινό υπέρυθρο (25-40) μέχρι ( ) ( ) μέχρι( ) Εκπομπή από ψυχρή σκόνη Κεντρικές περιοχές γαλαξιών Πολύ ψυχρά μοριακά νέφη

33 1. Ηλιακό σύστημα Όλοι οι πλανήτες και οι δορυφόροι τους εκπέμπουν σημαντικά στο υπέρυθρο. Η υπέρυθρη αυτή ακτινοβολία είναι θερμική ακτινοβολία από την ατμόσφαιρα και την επιφάνεια των πλανητών με μέγιστο στο μέσο και μακρινό υπέρυθρο (15-100μ). (σε αυτή την ακτινοβολία προστίθεται και ανακλώμενη ακτινοβολία από τον ήλιο, που είναι κυρίως στο ορατό κοντινό υπέρυθρο) Η μελέτη της υπέρυθρης ακτινοβολίας από τα μέλη του πλανητικού συστήματος έχει δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη χημική τους σύσταση. Σε πλανήτες και δορυφόρους τους με ατμόσφαιρες, οι παρατηρήσεις στο υπέρυθρο έχουν δώσει σημαντικές πληροφορίες για τη μεταβολή της χημικής σύστασης και της θερμοκρασίας με το βάθος. Ανακάλυψη νέων κομητών και αστεροειδών, όπως και ζωνών σκόνης στο ηλιακό μας σύστημα.

34 Δίας Η κατανομή του νερού στη στρατόσφαιρα του Δία μετρήσεις από το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel

35 Πλανήτες νάνοι και αστεροειδείς Ανακάλυψη νερού στον πλανήτη νάνο «Δήμητρα» με το Herschel TNO s (transneptunian objects (Τα~230Κ) μέτρηση του μεγέθους και της ανακλαστικότητάς τους (albedo) με το Herschel

36 2. Μελέτη περιοχών αστρικής δημιουργίας στον γαλαξία μας και σε κοντινούς γαλαξίες 60 μ (Herschel) 24 μ (Spitzer) 870 μ radio (APEX) μ (Spiter) μ (Spitzer) 24 μ (Spitzer) ρωτοαστέρες Η μεσoαστρική απορρόφηση από τη σκόνη μειώνεται στο υπέρυθρο, επιτρέποντάς μας να μελετήσουμε τα νεαρά άστρα που βρίσκονται μέσα στα νεφελώματα.

37 Μελέτη Πρωτοαστέρων Βίαιος άνεμος από πρωτοαστέρα στον Ωρίωνα (Herschel) Σκίτσο του ανέμου από τον πρωτοαστέρα

38 Πλανητικά συστήματα ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ JWST (20 m) Spitzer (24 m) Visible (HST) Fomalhaut

39 Δίσκοι σκόνης και πλανήτες Beta Pictoris HR4796A

40 Μελέτη της περιοχής του γαλαξιακού κέντρου στο υπέρυθρο : Μεγάλα αστρικά σμήνη τα οποία υπόκεινται σε πολύ μεγάλη μεσοαστρική απορρόφηση στα ορατά μήκη κύματος.

41 3. Θερμική ακτινοβολία από ψυχρούς αστέρες Μία επισκόπηση στο υπέρυθρο του αστρικού σμήνους Trapezium στο νεφέλωμα του Ωρίωνα αποκάλυψε την ύπαρξη περισσότερων από 100 αντικείμενα μικρής μάζας που είναι υποψήφιοι καφέ νάνοι ( brown dwarfs)

42 4. Παρατήρηση γαλαξιών στο υπέρυθρο: Ο Γαλαξίας μας Near + mid-ir Γαλαξιακό κέντρο Ερυθροί γίγαντες + Θερμή σκόνη (hot dust) Far--IR Γαλαξιακό επίπεδο Ζωδιακό φως και «χλιαρή» σκόνη (warm dust)

43 Άλλοι γαλαξίες: Ο σπειροειδής M81 Παλαιά άστρα (μπλε) «χλιαρή» σκόνη(ερυθρό) Ζεστή σκόνη και δημιουργία άστων μεγάλης μάζας (πράσινο και κόμποι)

44 5. Μαύρες τρύπες: ο δίσκος γύρω από αυτές εκπέμπει στο IR

45 6. Ερυθρομετατόπιση: μελέτη πολύ μακρινών αντικειμένων, των οποίων το φάσμα είναι μετατοπισμένο στο υπέρυθρο Εξερεύνηση του νεαρού σύμπαντος To Hubble Deep Field στο υπέρυθρο

46 7. Φασματοσκοπία στο υπέρυθρο Aνίχνευση μορίων Πάγος Σκόνη

47 Μήκος κύματος Πώς ανιχνεύουμε τα μόρια Ραδιοφωνική περιοχή Περιστροφή Mικροκύματα Υπέρυθρο Ταλάντωση Οπτικό /UV Ηλεκτρονικές μεταβάσεις

48 Ποια μόρια έχουν ανιχνευθεί εκτός ηλιακού συστήματος και πού; Τα μόρια είναι βασικά συστατικά των πλανητικών ατμοσφαιρών και των στερεών σωμάτων (γήινων πλανητών, αστεροειδών) του πλανητικού συστήματος Ανακάλυψη πολλών ειδών μορίων σε αέρια φάση και στερεών σωματιδίων (σκόνη) <~1μm με διαφορετικές χημικές συστάσεις, στα περιαστρικά κελύφη αστέρων (γιγάντων) του Ασυμπτωτικού Κλάδου : δηλ. φαίνεται ότι σε αυτή τη σύντομη (χαρακτηριστικός χρόνος διαστολής του κελύφους είναι της τάξεως των χιλιάδων ετών) φάση λαμβάνει χώρα εκτεταμένη δημιουργία μορίων Περισσότερα από 150 είδη μορίων έχουν ανιχνευτεί στη μεσοαστρική ύλη (από παρατηρήσεις κυρίως στο υπέρυθρο και στα ραδιοφωνικά κύματα) μοριακά νέφη - υπολείματα υπερκαινοφανών απλά διατομικά μόρια: π.χ. Η 2 και CO τριατομικά μόρια : π.χ. Η 2 Ο, Η πολυατομικές οργανικές αλυσίδες π.χ. ΗC 11 N

49 Μόρια στη μεσοαστρική ύλη 2 atoms 3 atoms 4 atoms 5 atoms 6 atoms > 6 atoms H 2 CO CSi CP CS NO NS SO HCl NaCl KCl AlCl AlF PN SiN SiO SiS NH OH C 2 CN HF CO + SO + CH CH + H 2 O H 2 S HCN HNC CO 2 SO 2 MgCN MgNC NaCN N 2 O NH 2 OCS HCO C 3 C 2 H HCO + HOC + N 2 H + HNO HCS + H 3 + C 2 O C 2 S SiC 2 H 2 D + CH 2 NH 3 H 2 CO H 2 CS C 2 H 2 HNCO HNCS H 3 O + HOCO + C 3 S H 2 CN cyclic-c 3 H linear-c 3 H HCCN H 2 CO + C 2 CN C 3 O HCNH + CH 2 D + CH 4 SiH 4 CH 2 NH NH 2 CN CH 2 CO HCOOH HC 2 CN HCCNC cyclic-c 3 H 2 linear-c 3 H 2 CH 2 CN C 4 H C 4 Si C 5 HNCCC CH 3 OH CH 3 SH C 2 H 4 CH 3 CN CH 3 NC HC 2 CHO NH 2 CHO C 4 H 2 C 5 H C 5 O CH 3 C 2 H CH 3 CHO CH 3 NH 2 CH 2 CHCN HC 4 CN C 6 H CH 3 COOH HCOOCH 3 CH 3 C 2 CN (CH 3 ) 2 O C 2 H 5 OH C 2 H 5 CN CH 3 C 4 H HC 6 CN (CH 3 ) 2 CO CH 3 C 4 N? NH 2 CH 2 COOH HC 8 CN HC 10 CN +πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες >150 είδη Το απλούστερο σάκχαρο γλυκαλδεύδη Το αμινοξύ γλυσίνη

50 Πώς επιτυγχάνεται η σύνθεση μορίων στα μοριακά νέφη Η χημεία της μεσοαστρικής ύλης είναι πολύπλοκη Οι χημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε ένα συγκεκριμένο μοριακό νέφος εξαρτώνται από την πυκνότητα του αερίου την θερμοκρασία του αερίου την χημική σύσταση (δηλ. τα στοιχεία που προ-υπάρχουν σε αυτό, πέραν του υδρογόνου την παρουσία σωματιδίων σκόνης Τα σωματίδια σκόνης είναι απαραίτητα για την δημιουργία μοριακού υδρογόνου, και διευκολύνουν στον σχηματισμό μορίων όπως CH, NH, OH, CH 2, CO, CO 2 και H 2 O Σε αρκετά πυκνά νέφη, ο σχηματισμός μορίων στην επιφάνεια των σωματιδίων σκόνης δημιουργεί παγωμένους μανδύες στα σωματίδια σκόνης (π.χ. πάγος CO, CO 2, H 2 O CH 4, NH 3 πάνω σε πυριτική σκόνη

51 Σύνθεση μοριακού υδρογόνου στο μεσοαστρικό χώρο Ξεκινάμε με ατομικό υδρογόνο και σκόνη Αρκούντως οπτικά πυκνή σκόνη, προστατεύει το Η από πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας και επιτρέπει τη δημιουργία Η 2 Η ύπαρξη σκόνης διευκολύνει περαιτέρω την δημιουργία Η 2 : στην επιφάνεια του σωματιδίου σκόνης συναντώνται ευκολότερα τα άτομα του Η για να σχηματίσουν Η 2 Η ενέργεια που απελευθερώνεται κατά τη δημιουργία του μορίου θερμαίνει το σωματίδιο σκόνης και εκπέμπει το μόριο του υδρογόνου στο νέφος Τα μοριακά νέφη περιβάλλονται από κελύφη ατομικού υδρογόνου. Αν η πυκνότητα του ατομικού Η είναι αρκετά υψηλή μπορεί και αυτή να παράσχει «προστασία» από την ακτινοβολία UV

52 Σχηματισμός μορίων και σκόνης στα τελευταία στάδια της αστρικής εξέλιξης Δημιουργία σκόνης στα περιαστρικά κελύφη των γιγάντων του ασυμπτωτικού κλάδου Σκόνη στα πλανητικά νεφελώματα Σκόνη σε ερυθρούς υπεργίγαντες Σκόνη σε υπολείμματα υπερκαινοφανών εκρήξεων (core collapse supernovae)

53 Νερό και ξηρός πάγος σε μοριακά νέφη

54 Mόρια σε γαλαξίες με πολύ σκόνη Spiral NGC891 Starburst Arp 220

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 Αστρονομία στο Υπέρυθρο - Ένας Αθέατος Κόσμος Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΕΑΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΥΠΕΡΥΘΡΟ 2. ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ 3. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Κεφάλαιο 1 Οπτική αστρονομία (VIS) Το πρώτο διαστημικό οπτικό τηλεσκόπιο (1989-1993) ήταν το HIPPARCOS (διάμετρος 0.29 m). Από το 1990 το τηλεσκόπιο

Διαβάστε περισσότερα

αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό

αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό Αστερισμός του χαμαιλέοντα Φυσικά χαρακτηριστικά αστέρων Λαμπρότητα Μέγεθος Θερμοκρασία-χρώμα Φασματικός τύπος Λαμπρότητα

Διαβάστε περισσότερα

βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης αναφέρεται στον δικό μας

βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης αναφέρεται στον δικό μας Οι γαλαξίες αποτελούν τεράστια βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκόνης και (πιθανώς) αόρατης σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τα ελληνικά και σημαίνει άξονας

Διαβάστε περισσότερα

Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009

Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009 Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009 1. Μία περιοχή στο μεσοαστρικό χώρο με ερυθρωπή απόχρωση είναι a. Ο ψυχρός πυρήνας ενός μοριακού νέφους b. Μία περιοχή θερμού ιονισμένου αερίου c. Μία περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία στις ακτίνες γ

Αστρονομία στις ακτίνες γ Αστρονομία στις ακτίνες γ Τηλεσκόπια Μελέτη αστρονομικών αντικειμένων Αστρονομία ακτίνων γ Φωτόνια με ενέργειες από 0.5 MeV ~200 TeV (τα πιο ενεργά φωτόνια που έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα) Αστρονομία

Διαβάστε περισσότερα

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης

Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Η θερμική υπέρυθρη εκπομπή της Γης Δορυφορικές μετρήσεις στο IR. Θεωρητική θεώρηση της τηλεπισκόπισης της εκπομπήςτηςγήινηςακτινοβολίαςαπό δορυφορικές πλατφόρμες. Μοντέλα διάδοσης της υπέρυθρης ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ

Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ Παιχνίδια Προοπτικής στο Σύμπαν Ελένη Χατζηχρήστου Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ Όταν δυο ουράνια αντικείμενα βρίσκονται στην ίδια περίπου οπτική γωνία αν και σε πολύ διαφορετικές αποστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

FOV 30 ` Άτομα 10-10 m (0.1 nm) Μόρια 10-9 m Δημιουργία γραμμών απορρόφησης-το αέριο ΔΕΝ εμποδίζει ακτινοβολία

FOV 30 ` Άτομα 10-10 m (0.1 nm) Μόρια 10-9 m Δημιουργία γραμμών απορρόφησης-το αέριο ΔΕΝ εμποδίζει ακτινοβολία Μεσοαστρική σκόνη FOV 30 ` Άτομα 10-10 m (0.1 nm) Μόρια 10-9 m Δημιουργία γραμμών απορρόφησης-το αέριο ΔΕΝ εμποδίζει ακτινοβολία Σκόνη = ατομα +μόρια σαν κιμωλία, αιθάλη, ομίχλη. Κόκκος 10-7 m=x1000 σωματίδια

Διαβάστε περισσότερα

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;;

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Ο ουρανός από πάνω μας : Η ανάλυση Όποιος έχει βρεθεί μακριά από τα φώτα της πόλης κοιτώντας τον νυχτερινό ουρανό αισθάνεται δέος μπροστά στο θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία στις ακτίνες γ

Αστρονομία στις ακτίνες γ Αστρονομία στις ακτίνες γ Τηλεσκόπια Μελέτη αστρονομικών αντικειμένων Αστρονομία ακτίνων γ Φωτόνια με ενέργειες από 0.5 MeV ~200 TeV (τα πιο ενεργά φωτόνια που έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα) Αστρονομία

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Το Ηλιακό Σύστημα Το Ηλιακό Σύστημα αποτελείται κυρίως από τον Ήλιο και τους πλανήτες που περιφέρονται γύρω από αυτόν. Πολλά και διάφορα ουράνια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 1. Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης. Εισαγωγή

ΑΣΚΗΣΗ 1. Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης. Εισαγωγή ΑΣΚΗΣΗ 1 Aνίχνευση ακτινοβολίας και η επίδραση των οργάνων παρατήρησης Εισαγωγή Το βασικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για τη μελέτη αστρονομικών αντικειμένων είναι η μέτρηση των χαρακτηριστικών της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επιστήμη της Αστρονομίας βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο φως και τις πληροφορίες που λαμβάνουμε από τα φωτόνια που συλλέγουμε και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Το λαμπρότερο αστέρι στον νυχτερινό ουρανό είναι ο Σείριος Α του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός (a Canis Majoris) και αποτελεί μέρος διπλού συστήματος αστέρων. Απέχει από το ηλιακό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το ηλιακό μας σύστημα απαρτίζεται από τον ήλιο (κεντρικός αστέρας) τους 8 πλανήτες, (4 εσωτερικούς ή πετρώδεις: Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης, και 4 εξωτερικούς: Δίας,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 130 Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. Απαντήσεις στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. α, β 2. γ 3. ε 4. β, δ 5. γ 6. α, β, γ, ε Β. Απαντήσεις στις ερωτήσεις συµπλήρωσης κενού 1. η αρχαιότερη

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας.

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Παρ' όλα αυτά, πρώτος ο γάλλος µαθηµατικός Λαπλάςτο 1796 ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΗ 1 ΣΥΓΓΡΑΦΗ : Χ. ΦΑΝΙΔΗΣ -CDFAN@SCH.GR ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 1 ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Mcs χημικός www.polkarag.gr Μετά τη δημιουργία του Σύμπαντος 380.000 έτη 6000 ο C Τα ηλεκτρόνια μπορούν να συνδεθούν με τα πρωτόνια ή τους άλλους

Διαβάστε περισσότερα

Μετρήσεις Διατάξεων Laser Ανιχνευτές Σύμφωνης Ακτινοβολίας. Ιωάννης Καγκλής Φυσικός Ιατρικής Ακτινοφυσικός

Μετρήσεις Διατάξεων Laser Ανιχνευτές Σύμφωνης Ακτινοβολίας. Ιωάννης Καγκλής Φυσικός Ιατρικής Ακτινοφυσικός Μετρήσεις Διατάξεων Laser Ανιχνευτές Σύμφωνης Ακτινοβολίας Ιωάννης Καγκλής Φυσικός Ιατρικής Ακτινοφυσικός Maximum Permissible Exposure (MPE) - Nominal Hazard Zone (NHZ) Μέγιστη Επιτρεπτή Έκθεση (MPE) Το

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό έργο Βασικοί Τομείς

Ερευνητικό έργο Βασικοί Τομείς Ερευνητικό έργο Βασικοί Τομείς Θεωρητική Αστροφυσική και Κοσμολογία Παρατηρησιακή Αστροφυσική Ηλιακή Φυσική και Φυσική Διαστήματος Μηχανική και Μη γραμμικά συστήματα Θεωρητική Αστροφυσική και Κοσμολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Μέρος 8ο (Πλανήτες) Ν. Στεργιούλας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Γη Άρης Αφροδίτη Ερμής Πλούτωνας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Δίας Κρόνος Ουρανός Γη Ποσειδώνας Πλούτωνας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Ήλιος Γη Δίας Πλούτωνας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΣΚΙΝΑΚΑ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΣΚΙΝΑΚΑ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΣΚΙΝΑΚΑ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα βρίσκεται στην ομώνυμη κορυφή του ορεινού όγκου του Ψηλορείτη στην κεντρική Κρήτη, σε υψόμετρο 1750 μ., σε απευθείας απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αστρονομία τι θα κάνουμε δηλαδή??? Ήλιος, 8 πλανήτες και πάνω από 100 δορυφόροι τους. Το πλανητικό μας σύστημα Οι πλανήτες

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Α. Μια σύντοµη περιγραφή της εργασίας που εκπονήσατε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αστρονοµίας. Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Για να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν αρκεί να επιλέξεις την ή τις σωστές

Διαβάστε περισσότερα

Κοσμολογία. Η δομή, η εξέλιξη του Σύμπαντος και τα πειράματα στο CERN. Γιάννης Νταλιάνης (PhD)

Κοσμολογία. Η δομή, η εξέλιξη του Σύμπαντος και τα πειράματα στο CERN. Γιάννης Νταλιάνης (PhD) Κοσμολογία Η δομή, η εξέλιξη του Σύμπαντος και τα πειράματα στο CERN Γιάννης Νταλιάνης (PhD) Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών Ε. Μ. Πολυτεχνείο Ελληνική Ομάδα Εκλαΐκευσης Γη Τοπική

Διαβάστε περισσότερα

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Περιεχόμενα Τι είναι το Διάστημα;... 2 Το ηλιακό σύστημα... 4 Οι πλανήτες... 6 Ο Ήλιος... 10 Η Σελήνη... 12 Αστέρια και κομήτες... 14

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ 2017

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ 2017 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ 2017 ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΘΥΣΤΕΡΟΥΜΕ, ΝΑ ΜΟΥ ΕΧΕΤΕ ΣΤΕΙΛΕΙ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΑΣ (ppt, pptx, pdf) ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΣΤΟ deshatzidimitriou@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Μέλη ομάδας Οικονόμου Γιώργος Οικονόμου Στέργος Πιπέρης Γιάννης Χατζαντώνης Μανώλης Χαυλή Αθηνά Επιβλέπων Καθηγητής Βασίλειος Βαρσάμης Στόχοι: Να μάθουμε τα είδη των

Διαβάστε περισσότερα

Αστρική Εξέλιξη. Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων. Κοσμάς Γαζέας. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αστρική Εξέλιξη. Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων. Κοσμάς Γαζέας. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρική Εξέλιξη Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρική εξέλιξη Η εξέλιξη ενός αστέρα καθορίζεται από την κατανάλωση διαδοχικών «κύκλων» πυρηνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΉΛΙΟΣ Βρίσκεται στο κέντρο του Ηλιακού Συστήματος, ένα κίτρινο αστέρι της κύριας ακολουθίας ηλικίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων χρόνων.

ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΉΛΙΟΣ Βρίσκεται στο κέντρο του Ηλιακού Συστήματος, ένα κίτρινο αστέρι της κύριας ακολουθίας ηλικίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων χρόνων. ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ως ηλιακό σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκροτούνται σε τροχιά γύρω του χάρης στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν όλα πριν 4,6 δις έτη σε ένα γιγάντιο μοριακό νέφος.

Διαβάστε περισσότερα

Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος: Ερευνητική εργασία:

Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος: Ερευνητική εργασία: Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος:2015-16 Ερευνητική εργασία: Διάστημα ΑΣΤΕΡΙΑ Τα αστέρια ειναι : Κυρίως ήλιοι άλλων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ

ΦΑΣΜΑΤΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ: Τα άτομα έχουν διακριτές ενεργειακές στάθμες Τα άτομα και μόρια, βρίσκονται σε διακριτές ενεργειακές στάθμες και Υφίστανται μεταβάσεις μεταξύ αυτών των ενεργειακών σταθμών όταν αλληλεπιδρούν

Διαβάστε περισσότερα

Αστρικά Συστήματα και Γαλαξίες

Αστρικά Συστήματα και Γαλαξίες Αστρικά Συστήματα και Γαλαξίες Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρικά Σμήνη Οι ομάδες των αστέρων Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρικά σμήνη Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

ΗΝΙΟΧΟΣ ΠΕΡΣΕΑΣ. Μ 37, Πλουσιότατο µε σκοτεινές γραµµές και ωραίες αλυσίδες. Απλά υπέροχο!!!!!! Ηλικίας 300 εκ. ετών. NGC Mag 5.6, ε.φ.

ΗΝΙΟΧΟΣ ΠΕΡΣΕΑΣ. Μ 37, Πλουσιότατο µε σκοτεινές γραµµές και ωραίες αλυσίδες. Απλά υπέροχο!!!!!! Ηλικίας 300 εκ. ετών. NGC Mag 5.6, ε.φ. 1 η παρατήρηση Μάρτιος 2013 µε 16 (Τα περισσότερα κείµενα προέρχονται από τη δ/νση http://astronomia.org.gr/const.php «Παρουσίαση Αστερισµών» επιµέλεια ηµήτρης Μπαλάσης Ε.Α.Ε) ΗΝΙΟΧΟΣ ΠΕΡΣΕΑΣ NGC 869,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Μία απεικόνιση του Ήλιου: 1. Πυρήνας 2. Ζώνη ακτινοβολίας 3. Ζώνη μεταφοράς 4. Φωτόσφαιρα 5. Χρωμόσφαιρα 6. Σέ Στέμμα 7. Ηλιακή κηλίδα 8. Κοκκίδωση 9. Έκλαμψη Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της παραμέτρου επιβράδυνσης q 0 με παρατηρήσεις υπερκαινοφανών τύπου Ιa.

Μέτρηση της παραμέτρου επιβράδυνσης q 0 με παρατηρήσεις υπερκαινοφανών τύπου Ιa. Μέτρηση της παραμέτρου επιβράδυνσης q 0, με παρατηρήσεις υπερκαινοφανών τύπου Ιa. Υπερκαινοφανείς Τύπου Ιa: Δεν εμφανίζουν γραμμές (απορρόφησης) Η. Εμφανίζουν ισχυρή γραμμή απορρόφησης πυριτίου στα 6150

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Η γέννηση της Αστροφυσικής Οι αστρονόμοι μελετούν τα ουράνια σώματα βασισμένοι στο φως, που λαμβάνουν από αυτά. Στα πρώτα χρόνια των παρατηρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική

Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική Εισαγωγή Η πιο κάτω παρουσίαση είναι η αρχή του δρόµου στη µακριά λεωφόρο της γνώσης

Διαβάστε περισσότερα

Κοσμολογική ερυθρομετατόπιση Ιδιότητα του διαστελλόμενου χώρου. Όπως το Σύμπαν διαστέλλεται το μήκος κύματος του φωτονίου διαστέλλεται ανάλογα με τον παράγοντα διαστολής [συντελεστής Κοσμικής κλίμακας,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ. Απόσταση 0 1 1.52 5.2 9.54 30 55 50,000 267,000 Κλιμακούμενη 10 cm 1 mm 16.3 m 56 m 102 m 321 m 600 m 540 km 3,000 km

ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ. Απόσταση 0 1 1.52 5.2 9.54 30 55 50,000 267,000 Κλιμακούμενη 10 cm 1 mm 16.3 m 56 m 102 m 321 m 600 m 540 km 3,000 km ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ Αν υποθέσουμε ότι ο Ήλιος αναπαριστάται με σφαίρα (μεγέθους) διαμέτρου 10 cm, τότε η Γη τοποθετείται περίπου 11 μέτρα μακριά και έχει μέγεθος μόλις 1 mm (χιλιοστό). Ο Ερμής και η Αφροδίτη

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές. Αθανάσιος Α. Αργυρίου

Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές. Αθανάσιος Α. Αργυρίου Τηλεπισκόπηση Περιβαλλοντικές Εφαρμογές Αθανάσιος Α. Αργυρίου Ορισμοί Άμεση Μέτρηση Έμμεση Μέτρηση Τηλεπισκόπηση: 3. Οι μετρήσεις γίνονται από απόσταση (από 0 36 000 km) 4. Μετράται η Η/Μ ακτινοβολία Με

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΩΡΙΩΝ, 9/1/2008 Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Γη, ο τρίτος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος Περιφερόμαστε γύρω από τον Ήλιο, ένα τυπικό αστέρι της κύριας ακολουθίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 10. Η σταθερά του Hubble: µέτρηση αποστάσεων γαλαξιών

ΑΣΚΗΣΗ 10. Η σταθερά του Hubble: µέτρηση αποστάσεων γαλαξιών ΑΣΚΗΣΗ 10 Η σταθερά του Hubble: µέτρηση αποστάσεων γαλαξιών Περιεχόµενα Κηφείδες Ερυθρά µετατόπιση Φάσµατα γαλαξιών Σκοπός της άσκησης Η µέτρηση της ερυθρής µετατόπισης των γαλαξιών είναι η βασική µέθοδος

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Παρατηρήσεις από τη Γη και από το διάστημα Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Η ραδιοφωνική ακτινοβολία του Γαλαξία (στα 20.5 MHz) ανακαλύφθηκε τυχαία από τον

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική Εξέταση - Σύντοµες Ερωτήσεις

Θεωρητική Εξέταση - Σύντοµες Ερωτήσεις 1. Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο της Βραζιλίας, που βρίσκεται στη πόλη Ρίο ντε Τζανέιρο ( 22 54ʹ S, 43 12ʹ W), υπάρχει ένα ηλιακό ρολόι πάνω από την πόρτα του θόλου που είναι εγκατεστηµένο το τηλεσκόπιο των

Διαβάστε περισσότερα

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών

Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Ισορροπία στη σύσταση αέριων συστατικών Για κάθε αέριο υπάρχουν μηχανισμοί παραγωγής και καταστροφής Ρυθμός μεταβολής ενός αερίου = ρυθμός παραγωγής ρυθμός καταστροφής Όταν: ρυθμός παραγωγής = ρυθμός καταστροφής

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 2.1 Γενικά 2.2

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εμμανουήλ Επίκ. Καθηγητής Τηλεανίχνευσης ΘΕΜΑΤΑ Τι είναι τηλεπισκόπηση Ιστορική εξέλιξη Συστήματα παρατήρησης της Γης Στοιχεία Ηλεκτρο-Μαγνητικής Ακτινοβολίας Διακριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις και τ

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις και τ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 10 Οκτωβρίου, 2017 ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ Πανεπιστήμιο Κρήτης 1- ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας

Διαβάστε περισσότερα

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ»

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέμα 1 ο (Σύντομης ανάπτυξης): 18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέματα του Γυμνασίου (Α) Ποιοι πλανήτες ονομάζονται Δίιοι; (Β) Αναφέρατε και

Διαβάστε περισσότερα

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km Το Ηλιακό Σύστημα Ήλιος Αστέρας (G2V) με Ζ=0.012 Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km Μέση απόσταση: 1 AU = 1.496 x 108 km Τροχιές των πλανητών Οι νόμοι του Kepler: Ελλειπτικές τροχιές

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία στις ακτίνες Χ

Αστρονομία στις ακτίνες Χ Αστρονομία στις ακτίνες Χ Αστρονομία ακτίνων Χ Φωτόνια με ενέργειες: o > φωτοηλεκτρικό όριο του Η o < μερικά 100 kev Φωτόνια που σχετίζονται με ενεργά ηλεκτρόνια ή με ηλεκτρόνια των εσωτερικών στιβάδων

Διαβάστε περισσότερα

Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου.

Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου. Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου. Σύμφωνα με την θεωρία της «μεγάλης έκρηξης» (big bang), το Σύμπαν, ξεκινώντας από μηδενικές σχεδόν διαστάσεις (υλικό σημείο), συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Τα παρατηρήσιμα μεγέθη των αστεριών (λαμπρότητα, L, επιφανειακή θερμοκρασία, T eff

Τα παρατηρήσιμα μεγέθη των αστεριών (λαμπρότητα, L, επιφανειακή θερμοκρασία, T eff ΚΥΡΙΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ: oνομάζουμε το σύνολο των θέσεων που καταλαμβάνουν τα αστέρια σε διάγραμμα Λαμπρότητας Θερμοκρασίας όταν καίνε Η στο εσωτερικό τους και παράγουν He. Τα παρατηρήσιμα μεγέθη των αστεριών

Διαβάστε περισσότερα

Παρατηρησιακή Αστρονομία

Παρατηρησιακή Αστρονομία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παρατηρησιακή Αστρονομία Ενότητα 8: Φωτομετρία με ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές Ιωάννης Χ. Σειραδάκης Τμήμα Φυσικής Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας. Πρόγραµµα Σπουδών ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστηµών και Τεχνολογίας. Πρόγραµµα Σπουδών ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΣΠΟΥ ΕΣ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Σηµείωση: Οι εικόνες οι οποίες έχουν περιληφθεί στον παρόντα τόµο χρησιµοποιούνται για καθαρά εκπαιδευτικούς σκοπούς και υποκαθιστούν την προβολή εικαστικού υλικού στο πλαίσιο µιας διάλεξης. Παρατίθενται

Διαβάστε περισσότερα

Θ Ε Μ Α Τ Α ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ. 1ος Διαγωνισμού, 1996

Θ Ε Μ Α Τ Α ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ. 1ος Διαγωνισμού, 1996 Θ Ε Μ Α Τ Α ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1ος Διαγωνισμού, 1996 Από τα πανάρχαια χρόνια ο άνθρωπος ένιωσε να τον ελκύει η μαγεία του έναστρου ουρανού. Επινοώντας όλο και περισσότερα όργανα,

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία. Ενότητα # 4: Χαρακτηριστικά Μεγέθη Αστέρων. Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αστρονομία. Ενότητα # 4: Χαρακτηριστικά Μεγέθη Αστέρων. Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αστρονομία Ενότητα # 4: Χαρακτηριστικά Μεγέθη Αστέρων Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής Αριστοτέιο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής

Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής Κύκλος διαλέξεων στις επιστήμες του περιβάλλοντος Μοντέλα ακτινοβολίας Εργαλείο κατανόησης κλιματικής αλλαγής Χρήστος Ματσούκας Τμήμα Περιβάλλοντος Τι σχέση έχει η ακτινοβολία με το κλίμα; Ο Ήλιος μας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΑΣΗΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΑΣΗΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ RA DEC MAG ΕΙΔΟΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΕ Ε.Φ. ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΑΣΗΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Mizar / Alcor 13.23.9 +54.56 2.1/4.0 Τριπλό 78 ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1. άστρο ξ UMa 11.18.2 +31.32 4.3/4.8 Διπλό 27

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΣΚΟΙ ΘΡΑΥΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΚΟΝΗΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΣΤΕΡΕΣ Δημήτρης Βάγιας.

ΔΙΣΚΟΙ ΘΡΑΥΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΚΟΝΗΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΣΤΕΡΕΣ Δημήτρης Βάγιας. ΔΙΣΚΟΙ ΘΡΑΥΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΚΟΝΗΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΑΣΤΕΡΕΣ Δημήτρης Βάγιας. Οι Αστρικοί κυκλικοί δακτύλιοι σκόνης εξακριβώθηκαν παρατηρώντας στο βαθύ υπέρυθρο τον α της Λύρας τον Βέγα από τον δορυφόρο IRASτο 1984.Κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Λυκείου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016

Ερωτήσεις Λυκείου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016 ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτό το έγγραφο ΔΕΝ θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε και τις σημειώσετε σ αυτό το έντυπο,

Διαβάστε περισσότερα

Δx

Δx Ποια είναι η ελάχιστη αβεβαιότητα της ταχύτητας ενός φορτηγού μάζας 2 τόνων που περιμένει σε ένα κόκκινο φανάρι (η η μέγιστη δυνατή ταχύτητά του) όταν η θέση του μετράται με αβεβαιότητα 1 x 10-10 m. Δx

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε άτομο στο σώμα σου προέρχεται από έκρηξη άστρου και τα άτομα του αριστερού σου χεριού πιθανόν να προέρχονται από διαφορετικό άστρο απ ότι του

Κάθε άτομο στο σώμα σου προέρχεται από έκρηξη άστρου και τα άτομα του αριστερού σου χεριού πιθανόν να προέρχονται από διαφορετικό άστρο απ ότι του Είμαστε αστερόσκονη Είμαστε αστερόσκονη Αν θέλετε να ακουμπήσετε, να πιάσετε στα χέρια σας το εσωτερικό ενός άστρου αρκεί να χαϊδέψετε το πρόσωπό σας ή κάποιο αντικείμενο δίπλα σας. Όλα αυτά αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. Άσκηση 2 η : Φασματοφωτομετρία. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ. Άσκηση 2 η : Φασματοφωτομετρία. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γενικό Τμήμα Εργαστήριο Χημείας Άσκηση 2 η : ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Εκχύλιση - Διήθηση Διαχωρισμός-Απομόνωση 2. Ποσοτικός Προσδιορισμός 3. Ποτενσιομετρία 4. Χρωματογραφία Ηλεκτροχημεία Διαχωρισμός-Απομόνωση 5. Ταυτοποίηση Σακχάρων Χαρακτηριστικές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά)

ΑΣΚΗΣΗ 5. Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) ΑΣΚΗΣΗ 5 Ερωτήσεις προετοιμασίας (Να απαντηθούν στην εργαστηριακή αναφορά) 1. Χαρακτηρίστε τα παρακάτω φάσματα α) συνεχές β) γραμμικό γ) μετατοπισμένο λόγω Doppler δ) απορρόφησης ε) μη αναλυμένο δ) άλλο

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Λυκείου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017

Ερωτήσεις Λυκείου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017 ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θα συμπληρώσετε τίποτα πάνω σε αυτό το έγγραφο, ούτε θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. Τι είναι η αστρονομία; Αστρονομία είναι γενικά η επιστήμη που μελετά το Σύμπαν. Ένας αυστηρότερος ορισμός καθορίζει ότι Αστρονομία είναι η επιστήμη που μελετά τα αντικείμενα πέρα

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017 ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θα συμπληρώσετε τίποτα πάνω σε αυτό το έγγραφο, ούτε θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε,

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων

Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μέθοδοι έρευνας ορυκτών και πετρωμάτων Μάθημα 8 ο Φασματοσκοπία απορρόφησης υπερύθρων (IR) και Φασματοσκοπία απορρόφησης υπερύθρων με μετασχηματισμό Fourier (FTIR) Διδάσκων Δρ. Αδαμαντία Χατζηαποστόλου

Διαβάστε περισσότερα

H ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΟΣ

H ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΟΣ H ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΟΣ ΔΡ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΑΣΙΛΑΚΟΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ 25/11/2015 Η ΧΡΥΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑΣ 96% του Σύμπαντος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης

ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης ΑΡΧΕΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ (Y2204) Βασιλάκης Εµµανουήλ Λέκτορας Τηλεανίχνευσης ΘΕΜΑΤΑ Τι είναι τηλεπισκόπηση Ιστορική εξέλιξη Συστήµατα παρατήρησης της Γης Στοιχεία Ηλεκτρο-Μαγνητικής Ακτινοβολίας Διακριτική

Διαβάστε περισσότερα

19 ο ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 1-3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΘΗΣΕΙΟ

19 ο ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ 1-3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΘΗΣΕΙΟ ΔΕΥΤΈΡΑ 1 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΘΗΣΕΙΟ 18.30 Εγγραφή στον προαύλιο χώρο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Θησείο (απέναντι από την Ακρόπολη). * 18.45 19:30 «Κηφέας, Κασσιόπη, Ανδρομέδα: από τον μύθο στη σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα. και. Ορατό Φως

Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα. και. Ορατό Φως Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα και Ορατό Φως Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα Το σύνολο των ΗΜ κυµάτων αποτελεί το Ηλεκτροµαγνητικό Φάσµα Το ορατό φως Το ορατό φως Το ορατό φως αποτελεί ένα πολύ µικρό κοµµάτι του Ηλεκτροµαγνητικού

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης. Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Βασικές έννοιες Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία Ιωάννης Φαρασλής Τηλ

Διαβάστε περισσότερα

Αστρονομία. Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Αστρονομία. Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αστρονομία Ενότητα # 10: Τελικές Καταστάσεις (Λευκοί Νάνοι Αστέρες Νετρονίων) Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΝΗΤΟΕΙΔΕΙΣ (ΚΟΜΗΤΕΣ)

ΠΛΑΝΗΤΟΕΙΔΕΙΣ (ΚΟΜΗΤΕΣ) ΠΛΑΝΗΤΟΕΙΔΕΙΣ (ΚΟΜΗΤΕΣ) Κατά τη δημιουργία του πλανητικού μας συστήματος με τη διαδικασία της συσσώρευσης ύλης προς σχηματισμό πλανητοειδών και ακολούθως πλανητών, υπήρξαν πλανητοειδείς με κύριο συστατικό

Διαβάστε περισσότερα

Φωτογράφηση Βαθέως Ουρανού

Φωτογράφηση Βαθέως Ουρανού Φωτογράφηση Βαθέως Ουρανού Aντώνης Aγιομαμίτης (Πάτρα 2007) 1/27/2008 1 Βαθύς Ουρανός Γαλαξίες, Νεφελώματα, Σμήνη, Αστέρες (πχ. Άνθρακα, διπλοί) Αμυδρά αντικείμενα Ηλιος μέγεθος 26.7 Σελήνη μέγεθος 11.4

Διαβάστε περισσότερα

CMB & 1978 & 1974 COBE CMB

CMB & 1978 & 1974 COBE CMB Ραδιο-αστρονομία Βραβεία Nobel Φυσικής στη Ραδιοαστρονομία: ανακάλυψη του CMB Penzias & Wilson βραβείο Nobel 1978 «radio astrophysics Ryle & Ηewish βραβείο Nobel 1974 COBE CMB Mather & Smooth Βραβείο Νόμπελ

Διαβάστε περισσότερα

d = 10(m-M+5)/5 pc. (m-m distance modulus)

d = 10(m-M+5)/5 pc. (m-m distance modulus) Παρατηρησιακά χαρακτηριστικά αστέρων Α. Πόσο μακρυά βρίσκονται τα αστέρια; Μέση απόσταση Γης-'Ηλιου=1AU=149597870,7 km Απόσταση αστέρα: 206264 d= AU ή p'' d= 1 pc, p' ' όπου p είναι η παράλλαξη του αστέρα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5. Χρώµα στην Αστρονοµία

ΑΣΚΗΣΗ 5. Χρώµα στην Αστρονοµία ΑΣΚΗΣΗ 5 Χρώµα στην Αστρονοµία Περιεχόµενα Χρώµα στην Αστρονοµία o Χρώµα άστρων o Χρώµα και θερµοκρασία Ο νόµος του Planck o Ακτινοβολία Μέλανος Σώµατος O νόµος της µετατόπισης του Wien Στόχος της άσκησης

Διαβάστε περισσότερα

Γαλαξίες και Νεφελώματα

Γαλαξίες και Νεφελώματα 13 ο ΓΕΛ ΑΘΗΝΩΝ Project Αστρονομίας Γαλαξίες και Νεφελώματα Γεράκη Αικατερίνη Γεράση Ειρήνη- Σάρα Γρηγοράκης Ιάσων Θεωδορακοπούλου Αικατερίνη Ιατρού Ελένη 17/3/2016 1 Νεφελώματα Νεφέλωμα με βάση την αστρονομία

Διαβάστε περισσότερα

Σχηματισμός Πλανητών. Μάθημα 9ο 10ο

Σχηματισμός Πλανητών. Μάθημα 9ο 10ο Σχηματισμός Πλανητών Μάθημα 9ο 10ο Οδικός Χάρτης O πρωτοπλανητικός δίσκος αερίου / σκόνης Σχηματισμός πλανητοειδών συσσωματώσεις σκόνης στερεά σώματα ~10 km Σχηματισμός στερεών πλανητών και πυρήνων γιγάντιων

Διαβάστε περισσότερα

Μοριακή Φασματοσκοπία I. Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης

Μοριακή Φασματοσκοπία I. Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης Μοριακή Φασματοσκοπία I Παραδόσεις μαθήματος Θ. Λαζαρίδης 2 Τι μελετά η μοριακή φασματοσκοπία; Η μοριακή φασματοσκοπία μελετά την αλληλεπίδραση των μορίων με την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία Από τη μελέτη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ. Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης.

ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ. Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης. ΒΙΟΦΥΣΙΚΗ Αλληλεπίδραση ιοντίζουσας ακτινοβολίας και ύλης http://eclass.uoa.gr/courses/md73/ Ε. Παντελής Επικ. Καθηγητής, Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή Αθηνών. Εργαστήριο προσομοίωσης 10-746

Διαβάστε περισσότερα

Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR

Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR Φασματοσκοπία Ερμηνεία & εφαρμογές : Φασματοσκοπίας UV/ορατού Φασματοσκοπίας υπερύθρου Φασματοσκοπίας άπω υπερύθρου / μικροκυμάτων Φασματοσκοπίας φθορισμού Φασματοσκοπίας NMR Ποια φαινόμενα παράγουν τα

Διαβάστε περισσότερα

Το υποσύστηµα "αίσθησης" απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση

Το υποσύστηµα αίσθησης απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση Το υποσύστηµα "αίσθησης" απαιτήσεις και επιδόσεις φυσικά µεγέθη γενική δοµή και συγκρότηση Το υποσύστηµα "αίσθησης" είσοδοι της διάταξης αντίληψη του "περιβάλλοντος" τροφοδοσία του µε καθορίζει τις επιδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΟΙ ΑΣΤΕΡΕΣ Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Για να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν αρκεί να επιλέξεις την ή τις σωστές από τις προτεινόµενες απαντήσεις. 1. Το φαινόµενο µέγεθος ενός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ. Β' Τάξη Γενικού Λυκείου

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ. Β' Τάξη Γενικού Λυκείου ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ & ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗΣ Β' Τάξη Γενικού Λυκείου Ομάδα συγγραφής: Κων/νος Γαβρίλης, καθηγητής Μαθηματικών Β/θμιας Εκπαίδευσης. Μαργαρίτα Μεταξά, Δρ. Αστροφυσικής, καθηγήτρια Φυσικής του Τοσιτσείου-Αρσακείου

Διαβάστε περισσότερα

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ 1. Ο Ήλιος μας είναι ένας από τους μεγαλύτερους αστέρες της περιοχής μας, του Γαλαξία μας αλλά και του σύμπαντος (NASA Science, εικόνα 1), όντας ο μοναδικός στο ηλιακό

Διαβάστε περισσότερα

Παρατηρήσεις μεταβλητότητας AGN. Επεξεργασία εικόνας για φωτομετρία

Παρατηρήσεις μεταβλητότητας AGN. Επεξεργασία εικόνας για φωτομετρία Παρατηρήσεις μεταβλητότητας AGN Επεξεργασία εικόνας για φωτομετρία Eκθέσεις ηλεκτρονικού υποβάθρου Bias Frames Ηλεκτρονικά κάμερας Θερμική παραγωγή ηλεκτρονίων μέσα στην κάμερα Διάφραγμα κλειστό Μηδενικός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Αστρονομία. Ενότητα # 5: Φάσματα Αστέρων. Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Αστρονομία. Ενότητα # 5: Φάσματα Αστέρων. Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αστρονομία Ενότητα # 5: Φάσματα Αστέρων Νικόλαος Στεργιούλας Τμήμα Φυσικής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ. Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ. Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ. Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Μεταφορά ενέργειας (με φωτόνια ή ηλεκτρομαγνητικά κύματα) Εκπέμπεται από σώματα που έχουν θερμοκρασία Τ > 0 Κ Χαρακτηρίζεται από το μήκος κύματος η τη συχνότητα Φασματικές περιοχές στο σύστημα

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία

Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Κύκλος σεμιναρίων Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Εισαγωγή στην Παρατηρησιακή Αστρονομία Ο ουράνιος θόλος είναι ένα μέρος που μπορεί να προσφέρει σε όλους, χωρίς καμία εξαίρεση, άπειρες συγκινήσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 5 ΧΡΟΝΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α-Α να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα