Μπορούμε και χωρίς Πατέντες

Transcript

1 Μπορούμε και χωρίς Πατέντες Ι. Σταμέλος Αναπλ. Καθηγητής Α.Π.Θ. Μέλος Δ.Σ. Εταιρείας ΕΛΛΑΚ Με τη συνδρομή του Π. Τσιάβου, Νομικού, Μέλους Δ.Σ. ΕΛΛΑΚ

2 Εταιρεία ΕΛΛΑΚ Εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ιδρύθηκε το 2008 Αποτελείται από 29 Πανεπιστήμια, Ερευνητικά Κέντρα, Τεχνολογικά Ιδρύματα και κοινωφελείς φορείς Εχει ως κύριο στόχο να συμβάλλει στην προώθηση, ανάπτυξη και χρήση του Ελεύθερου Λογισμικού, του Ανοιχτού Περιεχομένου και των Τεχνολογιών Ανοιχτής Αρχιτεκτονικής (open hardware) στην εκπαίδευση, το δημόσιο τομέα και τις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να αποτελέσει κέντρο γνώσης και πλατφόρμα διαλόγου για τις ανοιχτές τεχνολογίες

3 Δομή Παρουσίασης Προβλήματα Κλασικών-Κλειστών Πατεντών Το φαινόμενο ΕΛΛΑΚ Ανοιχτές Πατέντες Αμυντικές Πατέντες

4 Προβλήματα Κλασικών-Κλειστών Πατεντών και Δικ. Πνευματικής Ιδιοκτησίας Το βασικό ζήτημα με τις πατέντες σε σχέση με το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι ότι οι πρώτες μπορεί να παραβιαστούν απλά και μόνο επειδή αναπτύσσεται λογισμικό που εμφανίζει τα ίδια χαρακτηριστικά με ένα πατενταρισμένο λογισμικό Επιπλέον, το κόστος σε νομικές υπηρεσίες είναι εξαιρετικά υψηλό. εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο εξετάζονται τα χαρακτηριστικά των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας Του τρόπου εξέτασης του βαθμού στον οποίο έχει πραγματοποιηθεί παραβίαση των σχετικών δικαιωμάτων Patent Trolls (Apple, Microsoft, Oracle, Samsung, Yahoo, Motorola)

5 Το φαινόμενο ΕΛΛΑΚ Ελεύθερο Λογισμικό/Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα Εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης κώδικα Βασίζεται στην εθελοντική συμμετοχή προγραμματιστών και χρηστών του λογισμικού Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες εταιρείες εμπλέκονται σε 'υβριδικά' έργα, όλο και περισσότεροι προγραμματιστές αμοίβονται για τη συμμετοχή τους σε έργα ΕΛΛΑΚ Βασική προϋπόθεση: ο κώδικας είναι ανοιχτός και διαθέσιμος σε όλους

6 Τι μπορείτε να κάνετε με τον ανοιχτό κώδικα Να τον δείτε και να τον εξετάσετε! Ακόμη και αν δεν είστε σε θέση να τον κατανοήσετε, έχετε τη βεβαιότητα ότι κάποιοι άλλοι μπορούν Ο ανοικτός κώδικας ξέρουμε τι κάνει, ο κλειστός όχι απαραίτητα... Να αξιολογήσετε το κόστος και την ποιότητά του Να τον αντιγράψετε και να τον διανείμετε Να τον τροποποιήσετε και να αναδιανείμετε τον νέο κώδικα Θα πρέπει να σεβαστείτε την άδεια που τον συνοδεύει

7 Άδειες ΕΛΛΑΚ Υπάρχουν πολλές άδειες και παραλλαγές τους Ορισμένες είναι ιδιαίτερα χαλαρές (permissive), π.χ. LGPL, Apache, BSD Μπορεί κανεις να άρει τις άδειες αυτές αν θέλει Άλλες είναι αρκετά περιοριστικές π.χ. GPL: αν ο κώδικας αλλάξει ή ενσωματωθεί σε άλλο λογισμικό, η άδεια θα πρέπει να είναι και πάλι GPL

8 Προϋποθέσεις Για να έχουν νόημα και αξία όλα τα παραπάνω είναι καλό για το έργο ΕΛΛΑΚ: Η κοινότητα που υποστηρίζει το σύστημα ΕΛΛΑΚ να είναι μεγάλη και δραστήρια (αναφορές λαθών, συχνές συνεισφορές κώδικα, βελτίωση της εφαρμογής, π.χ. με μεταφράσεις, localization) Το έργο να εξελίσσεται διαρκώς Το έργο να έχει κερδίσει θετική φήμη και να έχει αποσπάσει καλά σχόλια από την κοινότητα των χρηστών Το έργο να υποστηρίζεται επίσημα από κάποιο οργανισμό ΕΛΛΑΚ (π.χ. Apache) ή κάποια γνωστή εταιρεία

9 Διάδοση ΕΛΛΑΚ ~ έργα όλων των μεγεθών, περιοχών εφαρμογής, ποιότητας... Μερικές δεκάδες χιλιάδες είναι αυτά που αξίζουν να ασχοληθεί κάποιος Category Killers, π.χ. Apache Web Server με ~65% διάδοση παγκοσμίως Υπεροπλία σε web browsing (Firefox, Chrome,...) Linux, Android

10 ΕΛΛΑΚ και επιχειρηματικότητα: ελεύθερος/ανοιχτός αλλά όχι δωρεάν Πολλά επιχειρηματικά μοντέλα γύρω από το ΕΛΛΑΚ Ο κώδικας δεν πωλείται, αλλά χρεώνονται υπηρεσίες που τον αφορούν: Εκπαίδευση Εγκατάσταση Παραμετροποίηση Συντήρηση Όχι μόνον κώδικας αλλά και ανοιχτές τεχνολογίες γενικά, ανοιχτά δεδομένα και ανοιχτό περιεχόμενο Ότι ισχύει για το ΕΛΛΑΚ μπορεί να εφαρμοστεί σε οτιδήποτε είναι ανοιχτό

11 ΕΛΛΑΚ και ανεργία μηχανικών υπολογιστών Ο ανοιχτός κώδικας επιτρέπει σε ένα νέο απόφοιτο, με αντικειμενικές δυσκολίες εισόδου στην τοπική αγορά εργασίας Να εξοικειωθεί με την επαγγελματική ανάπτυξη λογισμικού Να υιοθετήσει εφαρμογές ΕΛΛΑΚ για να παρέχει υπηρεσίες με αμοιβή Να χρησιμοποιεί εφαρμογές ΕΛΛΑΚ για να δημιουργεί υποδομές πληροφορικής με προστιθέμενη αξία (π.χ. Content Management) Να αναπτύσσει επιχειρηματικότητα, π.χ. σε εφαρμογές smartphones

12 Ελλακ και Πατέντες Συνάντηση εργασίας (workshop) στο Bertinoro, IT, Ιούνιος 2012, με συμμετοχή ABB, Siemens, IBM, κλπ Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη χρήση, επαναχρησιμοποίηση ΕΛΛΑΚ σε λογισμικό μεγάλων εταιρειών: Δεν υπάρχει διαβεβαίωση ότι δεν παραβιάζεται κάποια πατέντα λογισμικού

13 Ανοιχτές Πατέντες διπλώματα ευρεσιτεχνίας τα οποία όμως στη συνέχεια μπορούν να αδειοδοτηθούν προς χρήση με τη μορφή ενός copyleft scheme Copyleft: oi χρήστες πρέπει να διαθέσουν περαιτέρω εφευρέσεις και επεκτάσεις με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις, όπως στην αρχική εφεύρεση Οι ανοιχτές πατέντες ουσιαστικά επιτρέπουν να γίνονται βελτιώσεις στο έργο εφόσον αυτές στη συνέχεια διατίθενται με αντίστοιχους όρους και προϋποθέσεις Οι ανοιχτές πατέντες νομικά προσιδιάζουν σε συμφωνίες συμπράξεων και για το λόγο αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν ιδιαιτέρως σε περιπτώσεις ερευνητικών προγραμμάτων και οργανισμών που θέτουν πρότυπα

14 CopyLeft (1) Διαφοροποιείται από την άδεια Public Domain (δεν υπάρχει κανένα copyright) GPL: η πρώτη copyleft άδεια που ακόμη και σήμερα υπερισχύει Αποποιείται copyright όρους, όπως τη μοναδικότητα της διανομής Δεν περιέχει εγγυήσεις ( η ευρωπαϊκή άδεια EUPL επιτρέπει και περιορισμένες εγγυήσεις) Εγγυάται ότι οι αλλαγές θα πρέπει να διατίθενται σε όλους τους χρήστες χωρίς εξαίρεση ShareAlike, άδεια που παρέχεται από την ΜΚΟ Creative Commons, και GNU Free Documentation License: ορισμένα τμήματα ενός εγγράφου απογορεύεται να τροποποιηθούν. Υπάρχουν περιορισμοί και σε τυχόν εμπορική χρήση.

15 Copyleft (2) Weak copyleft: δεν είναι απαραίτητο να κληρονομείται η άδεια για όλα τα τμήματα του λογισμικού (LGPL, Mozilla Public License) Κατάλληλη άδεια για βιβλιοθήκες λογισμικού, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μία τέτοια βιβλιοθήκη χωρίς να κληρονομήσετε την άδεια που τη συνοδεύει Non copyleft free software licenses: δίνουν προτεραιότητα στη δυνατότητα ο δημιουργός να παράγει και κλειστό λογισμικό (X11, Apache, BSD)

16 Copyleft (3) Γενικά η ιδέα είναι ότι μπορεί κανείς να επωφεληθεί από τη δουλειά του άλλου, αλλά τυχόν αλλαγές θα πρέπει να είναι και αυτές copyleft Οι Still & Amant (2007) όμως θεωρούν ότι με την προϋπόθεση της 'χρηστής χρήσης' (fair use) μία copyleft άδεια μπορεί να αρθεί Design Science License: strong copyleft, μπορεί να εφαρμοστεί σε αντικείμενα τέχνης, μουσικής, αθλητικές φωτογραφίες, video

17 Συστήματα Αμυντικών Πατεντών (1) Η ιδέα είναι ότι σε μία σύμπραξη εταιριών, οι συμμετέχουσες εταιρίες δωρίζουν όλες τις πατέντες τους σε μια κοινή δεξαμενή πατεντών. Όσοι συμμετέχουν στη σύμπραξη έχουν δωρεάν πρόσβαση στην κοινή δεξαμενή, αλλά μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν μόνο για αμυντικούς σκοπούς, δλδ σε περίπτωση που εναχθούν από κάποιον τρίτο, όχι ο ένας εναντίον άλλου Αυτό επιτρέπει τη δημιουργία λογισμικού ΕΛΛΑΚ με το ελάχιστο δυνατό ρίσκο να υπάρξουν αγωγές για παραβίαση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησία και για το λόγο αυτό προσιδιάζει και στα θέματα ανοιχτών σημάτων (open trademarks). Τα ΣΑΠ ταιριάζουν ιδιαίτερα σε μικρές εταιρείες, χωρίς μεγάλο αριθμό πατεντών.

18 Συστήματα Αμυντικών Πατεντών (2) Το Defensive Patent License (DPL) δημιουργήθηκε από δύο Καθηγητές Νομικής του Berkeley (J. Schultz, J. Urban) Αν πωληθεί μία πατέντα, ο αγοραστής θα πρέπει να γίνει μέλος της DPL Η περίπτωση Twitter: η εταιρεία ανακοίνωσε ότι δεν θα κάνει μηνύσεις σε περιπτώσεις παραβίασης πατεντών, αν δεν έχει τη συγκατάθεση του δημιουργού-υπαλλήλου της

19 Πρόταση Στην Ελλάδα έχουμε πολύ λίγες ευρεσιτεχνίες Κατά συνέπεια μας συμφέρει ως εθνική στρατηγική να υιοθετούμε ανοιχτές ή αμυντικές πατέντες, ώστε Να αποφεύγονται οι ατελείωτες δικαστικές διαμάχες που ευνοούν τους ισχυρούς Να ενισχυθεί η εξέλιξη/εμπλουτισμός/βελτίωση των τεχνολογιών, δεδομένων, περιεχομένου κλπ Να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα, τόσο των ΜΜΕ όσο και των μεμονωμένων ατόμων Να διευκολυνθεί η είσοδος στην αγορά εργασίας νέων ανθρώπων Να διευκολυνθεί η ακαδημαϊκή και τεχνολογική έρευνα

20 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας