Ροές Δικαιωµάτων στην έρευνα και µοντέλα προστασίας ερευνητικών δεδοµένων και περιεχοµένου. πέρα από τη διάκριση ανοιχτού και κλειστού

Transcript

1 Ροές Δικαιωµάτων στην έρευνα και µοντέλα προστασίας ερευνητικών δεδοµένων και περιεχοµένου πέρα από τη διάκριση ανοιχτού και κλειστού Prodromos Tsiavos ΕΕΛΛΑΚ ΕΚ ΑΘηνά #FOSS #entrepreneurship #opendata

2

3 Δομή η λογική τι παράγεται από που έρχεται η αξία μου ανήκει; μοντέλα παραγωγής αξίας αδειοδοτικά μοντέλα

4 η λογική

5 [ratio legis] *η αγορά ως ο µηχανισµός ανταµοιβής του δηµιουργού για τη δηµιουργία του (περιορισµένο στο χρόνο µονοπώλιο για να παράγω έργα της διανοίας) Τι γίνεται όταν: - εναλλακτικά µοντέλα παραγωγής + χρηµατοδότησης - αποτυχία αγοράς - δηµόσια χρηµατοδότηση

6 τι παράγει ένα ΑΕΙ/ΤΕΙ - ερευνητικό κέντρο

7 µορφές διανοητικής ιδιοκτησίας Κείμενα (αδημοσίευτα) Κείμενα (δημοσιευμένα) Βάσεις Δεδομένων Λογισμικό Οπτικοακουστικά έργα - εικαστικά έργα - φωτογραφίες Μέθοδοι Βιοτεχνολογία Πνευματική Ιδιοκτησία (Ευρεσιτεχνία) Πνευματική Ιδιοκτησία (Ευρεσιτεχνία) Πνευματική Ιδιοκτησία Sui Generis Right Πνευματική Ιδιοκτησία Ευρεσιτεχνία Πνευματική Ιδιοκτησία Συγγενικά Δικαιώματα Εκτός προστασία - Βιομηχανική Ιδιοκτησία Ευρεσιτεχνία Πνευματική Ιδιοκτησία Sui Generis Right

8 από που έρχεται η αξία;

9 διαφοροποίηση] Ερευνητικά αποτελέσματα κατοχύρωση διανοητικής ιδιοκτησίας Επιχειρηματικό μοντέλο Μοντέλο παραγωγής

10 [παράδειγµα Ι] Μελέτη Έκθεση Άρθρο σε Περιοδικό *πνευµατικό Δικαίωµα *δίπλωµα ευρεσιτεχνίας *αδειοδότηση Αδειοδότηση δικαιωμάτων διανοητικής Ιδιοκτησίας Αποκεντρωμένες μονάδες παραγωγής από μικρομεσαίους παραγωγούς

11 παράδειγµα ΙΙ] Μελέτη Έκθεση Άρθρο σε Περιοδικό Λογισμικό *πνευµατικό Δικαίωµα *άδεια Ελεύθερου Λογισµικού/ Λογισµικού Ανοιχτού Κώδικα *Αδειοδότηση με άδεια BSD * Χρήση υφιστάμενου ΕΛΛΑΚ *Συγκέντρωση άλλων συνεισφορών *Παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας

12 [Συµπεράσµατα] * το ερευνητικό αποτέλεσµα δε σηµαίνει αυτόµατη κατοχύρωση * η κατοχύρωση δικαιωµάτων διανοητικής ιδιοκτησίας δεν προδικάζει το αδειοδοτικό µοντέλο * η προστασία µε δικαιώµατα διανοητικής ιδιοκτησίας δεν ταυτίζεται µε τη δηµιουργία διαδικασιών παραγωγής * η επιλογή επιχειρηµατικού µοντέλου καθορίζει και τις επιλογές αδειοδότησης

13 µου ανήκει;

14 Ερευνητικά Αποτελεσμάτα Κατοχύρωση Εκμετάλευση Περιεχόμενο/ Προϊόν Αδειοδότηση

15 Χρηµατοδότηση Ερευνητικά Αποτελεσμάτα Κατοχύρωση Εκμετάλευση Περιεχόμενο/ Προϊόν Αδειοδότηση

16 παράδειγµα] Συγχρηµατοδοτούµενη έρευνα(εε - Εθνική) (ανοιχτά) Ερευνητικά Αποτελεσμάτα (Κανόνες Σύμπραξης) Κατοχύρωση (όχι κρατική ενίσχυση 5ετία) Εκμετάλευση Προϊόν Αδειοδότηση (σταυροειδής αδειοδότηση - ανοιχτές άδειες)

17 [βασικοί κανόνες] ποιος πληρώνει ποιος παράγει τι παράγεται ποιος εκμεταλεύεται * εθνική/ δημόσια * κοινοτική * μικτή * ιδιωτική * μέλος ΔΕΠ/ Ερευνητής * φοιτητής/ σπουδαστής * υπεργολάβος * λογισμικό * δεδομένα * μελέτες * υπηρεσίες * προϊόντα * φυσικά πρόσωπα * ΑΕΙ/ΤΕΙ - ερευνητικά * spin offs * μέλη σύμπραξης * εξωτερικός χρηματοδότης * διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού * δημόσιο συμφέρον * ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση * σχέση εργασίας (αυτοδίκαιη ή συμβατική μεταβίβαση πν. δικ.) * κανονισμός * χρηματοδοτική σύμβαση * ανάγκη καταγραφής δικαιωμάτων * ανάγκη προσδιορισμού δικαιούχων * ανάγκη προσδιορισμού διαδικασίας κατοχύρωσης * ανάγκη προσδιορισμού βασικών στοιχείων μοντέλου αδειασ * διαφοροποιείται ανάλογα με τη χρηματοδότηση * σχετίζεται με το αδειοδοτικό μοντέλο * υπολογισμός κόστους διανοητικής ιδιοκτησίας άλλων

18 [κατοχύρωση (Πν.Ιδ)]

19

20

21

22 µοντέλα παραγωγής αξίας

23 Το µοντέλο της Πατάτας vs. Το µοντέλο του Δικτύου * * 2008 Jean Luc Cornec

24 Μοντέλο άµεσης ανταλλαγής περιεχόµενο αξία

25 Δικτυακό Μοντέλο σχέση αξία Κοινό Δηµιουργός/ Παραγωγός Κοινό - Δηµιουργία/ Προϊόν

26 [ανοιχτές άδειες]

27 Άδειες - Δομή Δομή ένας-πολλούς Άδεια να κάνεις πράγματα που διαφορετικά δε θα μπορούσες ο Αδειοδότης διατηρεί την Πν. Ιδιοκτησία διαλέγω από μία δέσμη δικαιωμάτων το τι θα επιτρέψω στον αδειδόχο

28 Creative Commons Αναφορά Παρόµοια Διανοµή

29 logos Αναφορά Μη Εµπορική Χρήση Όχι παράγωγα έργα Παρόµοια διανοµή

30 Συνδυασµοί Αναφορά Αναφορά - Παρόµοια Διανοµή Αναφορά - Όχι Παράγωγα Αναφορά - Μη Εµπορική Χρήση Αναφορά - Μη Εµπορική Χρήση - Παρόµοια Διανοµή Αναφορά - Μη Εµπορική Χρήση - Όχι Παράγωγα

31 Αναφορά - Παρόµοια Διανοµή

32 ΜΠΟΡΩ Τι ΜΠΟΡΕΙ να κάνει ο αδειοδόχος χρήση δεδομένων διανομή δεδομένων αλλαγές διανομή αλλαγών ηθικά δικαιώματα όπου αυτά υπάρχουν

33 ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ Τι ΔΕΝ μπορεί να κάνει ο αδειοδόχος να σταματήσει την πρόσβαση στα δεδομένα να παραβεί τους όρους πρόσβασης που θέτει ο αδειοδότης υπο-αδειοδότηση

34 ΠΡΕΠΕΙ τι ΠΡΕΠΕΙ να κάνει ο αδειοδόχος κρατάει όλα τα σημειώματα περί πνευματικής ιδιοκτησίας να διαθέτει τα δεδομένα σε ανοιχτό μορφότυπο να διαθέτει περαιτέρω αντίγραφα ή παράγωγα έργα με την ίδια άδεια

35 The General Public Licence Nicolas P. Rougier (2007)

36

37 GPL - EUPL Γενική δημόσια άδεια Ευρωπαϊκή δημόσια άδεια: * διατηρει την πνευματικη ιδιοκτησια ο δημιουργός - αλλα αποκτά σειρα από ελευθερίες ο χρήστης

38 EUPL - ΜΠΟΡΩ Τι ΜΠΟΡΕΙ να κάνει ο αδειδόχος χρήση λογισμικού διανομή λογισμικού αλλαγές στον πηγαίο κώδικα διανομή αλλαγών

39 EUPL - ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ Τι ΔΕΝ μπορεί να κάνει ο αδειδόχος να σταματήσει την πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα χρήση πατεντών για να σταματήσει την πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα υπο-αδειδότηση

40 EUPL - ΠΡΕΠΕΙ τι ΠΡΕΠΕΙ να κάνει ο αδειοδόχος κρατάει όλα τα σημειώματα περί πνευματικής ιδιοκτησίας να διαθέτει τον πηγαίο κώδικα να διαθέτει περαιτέρω αντίγραφα ή παράγωγα έργα με την ίδια άδεια

41 το φαινόµενο του παγόβουνου * οι άδειες είναι µόνο η κορυφή του παγόβουνου

42 το φαινόµενο του παγόβουνου άδειες εκκαθάριση δικαιωµάτων διαδικασίες πολιτικές

43 το φαινόµενο του παγόβουνου * δεν υπάρχουν µόνο τα νοµικά θέµατα

44 το φαινόµενο του παγόβουνου νοµικά τεχνολογικά οργανωτικά νοοτροπία

45 [θυµίσου!] * ο δηµιουργός πάντοτε διατηρεί το δικαίωµα πνευµατικής ιδιοκτησίας όταν χρησιµοποιεί άδειες ανοιχτού λογισµικού * ΕΛΛΑΚ ΔΕΝ σηµαίνει ελεύθερο δικαιωµάτων αλλά είναι τρόπος αδειοδότησης * ΔΕΝ χρειάζονται διατυπώσεις για την κτήση των δικαιωµάτων πνευµατικής ιδιοκτησίας/ συγγενικών δικαιωµάτων 45

46 Διαρκώς επεκτεινόµενος κύκλος 46

47 Διαρκώς επεκτεινόµενος κύκλος Δωρεάν/ Ανοιχτη Πρόσβαση Κλασσσική ανταλλαγή 47

48 Διαρκώς επεκτεινόµενος κύκλος Δωρεάν/ Ανοιχτη Πρόσβαση Κλασσσική ανταλλαγή 48

49 Διαρκώς επεκτεινόµενος κύκλος Δωρεάν/ Ανοιχτη Πρόσβαση Κλασσσική ανταλλαγή 49

50 [Παραδείγµα Ι] 50

51 Wiki loves Αrt

52 e-commerce

53

54

55 cost-value

56

57 [παράδειγµα ΙΙ] * ΕΛ/ΛΑΚ (δωρεάν) * Open Hardware (δωρεάν) * Open Space (δωρεάν) + επιπλέον χρόνος (µικτό) + Υποστήριξη από εκπαιδευτικούς οργανισµούς (µικτό) + προστασία σήµατος (κλειστό) = Μαθήµατα (πληρωµή) = Projects (πληρωµή) 57

58 Ανοιχτά επιχειρηµατικά µοντέλα

59 [γιατί ανοιχτό;] * πρόσβαση σε υλικό µηδενικού κόστους υψηλής αξίας * πρόσβαση σε ανθρώπινο δυναµικό µηδενικού κόστους υψηλής αξίας * κόστη από τη συγκέντρωση υλικού - διαχείριση συνεισφορών - παραγωγή προστιθέµενης αξίας 59

60 το νοµαδικό µοντέλο Casas-Rodríguez Collection, 2009 CC_NC_ND [A]

61 Org 1 Org 2 Org 3 άδεια περιεχόµενο άδεια περιεχόµενο άδεια περιεόµενο 61

62 τα κοινά Org 1 Org 2 Org 3 άδεια περιεχόµενο άδεια περιεχόµενο άδεια περιεχόµενο 62

63 υβριδικό µοντέλο [Β]

64 Υβριδικό µοντέλο Κεντρική συγκέντρωση δικαιωµάτων και περιεχοµένου Ροή δικαιωµάτων (a) από τον τελικό χρήστη στο κεντρικό σηµείο (πλήρης µεταφορά) (b) από το κεντρικό σηµείο στους χρήστες (ανοιχτή άδεια copyleft) (c) από το κεντρικό σηµείο σε εµπορικούς χρήστες (προστιθέµενη αξία/ µεταβίβαση) αποκεντρωµένη εκκαθάριση δικαιωµάτων

65 Υβριδικό µοντέλο E.g.: Jamendo, Magnatune, QT (cross platform mobile dev framework) - H κεντρική πλατφόρµα/ οργανισµός αποκτά όλα τα δικαιώµατα τα οποία αδειοδοτεί στη συνέχεια στην κοινότητα µε άδειες copyleft (open model) Ή - H κεντρική πλατφόρµα/ οργανισµός αποκτά όλα τα δικαιώµατα τα οποία αδειοδοτεί στη συνέχεια σε µέλη µιας κοινοπραξίας (walled garden model) - Επιτρέπει καλύτερη διαχείριση δικαιωµάτων ενώ διατηρεί τις συνεισφορές της κοινότητας Text - Δηµιουργεί µεγαλύτερες δυνατότητες για µελλοντική εκµετάλευση της υπηρεσίας, πλατφόρµας, περιεχοµένου ή λογισµικού (π.χ. αξιολόγηση - πώληση) - Ο χρήστης έχει περισσότερα κίνητρα να χρησιµοποιήσει την παρεχόµενη υπηρεσία: - Ελάχιστα ποιοτικά κριτήρια - Αύξηση ορατότητας της συνεισφοράς - Πρόσβαση σε µεγαλύτερο ορίζοντα υλικού - Πιθανότητες συνεργασίας και δηµιουργίας συνεργατικών σχηµάτων - Καλύτερες πιθανότητες εµπορικής εκµετάλευσης

66 χρηµατοδοτικά µοντέλα [Γ]

67 67

68 [crowdfunding] * micro-funding * Εικαστικά, games, µουσική, έρευνα * crowd-lending * ρύθµιση από SEC (US) * Creative Barcode 68

69 συµπεράσµατα

70 Συµπεράσµατα Παραγωγή έρευνας, κατοχύρωση δικαιωμάτων, διαδικασία παραγωγής και επιχειρηματικά μοντέλα είναι διακριτά Οι ανοιχτές άδειες επιτρέπουν πρόσβαση με χαμηλό κόστος σε μία μεγάλη δεξαμενή υψηλής ποιότητας περιεχομένου και ανθρωπίνων πόρων Επειδή έχω παράξει ερευνητικό περιεχόμενο, αυτό δε σημαίνει ότι μου ανήκει Το φαινόμενο της συμπίεσης της αγοράς one size does not fit all

71 E + A prodromos.tsiavos@eellak.gr