Η Συμμετοχὴ τῆς Ιερᾶς Συνόδου τῶν Ενισταμένων σὲ Σημαντικὰ καὶ Ιστορικὰ Γεγονότα τῆς Αδελφῆς Ρωσικῆς Ορθοδόξου Εκκλησίας τῆς Διασπορᾶς

Transcript

1 Η Συμμετοχὴ τῆς Ιερᾶς Συνόδου τῶν Ενισταμένων σὲ Σημαντικὰ καὶ Ιστορικὰ Γεγονότα τῆς Αδελφῆς Ρωσικῆς Ορθοδόξου Εκκλησίας τῆς Διασπορᾶς 5η Σύνοδος Πανδιασπορᾶς Εκλογὴ νέου Πρωθιεράρχου Χειροτονία Επισκόπου Διακήρυξις τῆς Αγιότητος τοῦ Μητροπολίτου Φιλαρέτου Α ΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΜΕΝΗ σὲ σχετικὴ ἀπὸ 8/ ἐπίσημη Πρόσκλησι τοῦ Σεβασμ. Επισκόπου Ταυρίδος καὶ Οδησσοῦ κ. Αγαθαγγέλου, ἡ Ιερὰ Σύνοδός μας ἀπεφάσισε νὰ συμμετάσχη στὴν 5η Σύνοδο Πανδιασπορᾶς τῆς Αδελφῆς Ρωσικῆς Ορθοδόξου Εκκλησίας τῆς Διασπορᾶς (ΡΟΕΔ) στὴν Νέα Υόρκη, ὡς καὶ στὴν Διακήρυξι τῆς Αγιότητος τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Φιλαρέτου ( ), τρίτου Πρωθιεράρχου τῆς ΡΟΕΔ. Συνοδικοὶ ἀντιπρόσωποι ὡρίσθησαν ὁ Θεοφιλ. Επίσκοπος Μεθώνης κ. Αμβρόσιος καὶ ὁ γράφων, Επίσκοπος Γαρδικίου Κλήμης, Γραμματεὺς τῆς Ιερᾶς Συνόδου. Οἱ δύο Επίσκοποι ἐξ Ελλάδος ἀφίχθημεν ἀεροπορικῶς τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, 2/ , στὴν Νέα Υόρκη τῶν ΗΠΑ, ὅπου μᾶς ἀνέμενε ὁ Αἰδεσιμ. Πρωθιερεὺς π. Βσέβολοντ Ντούντικωβ, ἕνας ἀξιαγάπητος 1

2 Κληρικός. Εν συνεχείᾳ, ἀφοῦ τακτοποιηθήκαμε σὲ Ξενοδοχεῖο τῆς Αστόριας, μετέβημεν στὸν ὡραῖο, κατανυκτικὸ καὶ εὐρύχωρο ρωσικὸ Ιερὸ Ναὸ τῆς Αγίας Τριάδος στὴν Αστόρια, ὅπου σύμφωνα μὲ τὸ σλαβικὸ τυπικὸ ἐψάλετο ἤδη ἡ ἱ. Ακολουθία τοῦ Αναστασίμου Ορθρου τῆς Κυριακῆς. Μετὰ τοῦ π. Βσέβολοντ συνιερουργοῦσαν ὁ Αἰδεσιμ. π. Βίκτωρας Ντομπρώβ, ἕνας ἐξαίρετος καὶ πολὺ μορφωμένος Κληρικός, καὶ ὁ Διάκονος Δημήτριος, παρίσταντο δὲ ὀλίγοι πιστοί, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἐπέδειξαν ἀγάπη καὶ σεβασμό. Ο π. Βσέβολοντ μετὰ τῆς Πρεσβυτέρας του Εἰρήνης ἦσαν πάρα πολὺ φιλόξενοι καὶ ἐξυπηρετικοὶ καὶ μὲ νεανικὸ ζῆλο φρόντιζαν γιὰ τὴν εὔρυθμη διεξαγωγὴ ὅλων τῶν λεπτομερειῶν τοῦ προγράμματος τῆς ἐπισκέψεώς μας. Τὸ πρωΐ τῆς Κυριακῆς, 3/ , ἐκκλησιασθήκαμε στὸν ἴδιο Ιερὸ Ναὸ συμπροσευχόμενοι στὸ Ιερὸ Βῆμα, ὅπου καὶ συναντηθήκαμε μετὰ τῆς βουλγαρικῆς ἀντιπροσωπίας, τὴν ὁποίαν ἀποτελοῦσαν δύο Ιερεῖς, ὁ π. Βαλεντῖνος καὶ ὁ π. Πέτρος, καὶ ὁ Γραμματεὺς τοῦ Σεβασμ. Επισκόπου Τριάδιτσα κ. Φωτίου κ. Κωνσταντῖνος Τοντόρωβ. Η Θεία Λειτουργία ἐτελέσθη κατανυκτικὰ καὶ ἀβίαστα, παρίστατο μεγάλο ἐκκλησίασμα καὶ ἐκοινώνησαν πολλοὶ πιστοί. Στὸ γεῦμα τῆς ἀγάπης ποὺ ἀκολούθησε στὴν Αἴθουσα τοῦ Ιεροῦ Ναοῦ, ἀντηλλάγησαν συγκινητικὲς προσφωνήσεις ἐπὶ τῇ παρουσίᾳ τῶν Αρχιερέων ἀπὸ τὴν Ελλάδα. Εν συνεχείᾳ, μετέβημεν πεζῇ καὶ προσκυνήσαμε στοὺς ἑλληνικοὺς Ναοὺς τῆς περιοχῆς, δηλ. στὴν Αγία Εἰρήνη Χρυσοβαλάντου καὶ στὴν Αγία Μαρκέλλα. Αργότερα, κατ ἐπιθυμίαν τοῦ Θεοφιλ. Μεθώνης, ἐπισκεφθήκαμε τὸ Μητροπολιτικὸ Μουσεῖο στὸ Μανχάτταν τῆς Νέας Υόρκης. Τὴν Δευτέρα, 4/ , μετέβημεν ὁδικῶς στὸ Νάνουετ, στὴν περιοχὴ τοῦ Σπρὶνγκ Βάλλεϋ, 35 περίπου χιλιόμετρα ἀπὸ τὴν Νέα Υόρκη, καὶ ἐγκατασταθήκαμε στὸ Ξενοδοχεῖο «Κόμφορτ Ινν», ὅπου καὶ θὰ ἐλάμβαναν χώραν οἱ ἐργασίες τῆς ἐπικειμένης Συνόδου. Οφείλουμε εὐχαριστίες στὴν Οσιωτάτη Μοναχὴ Αγαπία (Στεφανοπούλου), ἡ ὁποία ἦταν συνήθως ἡ ὁδηγός μας στὶς ἀναγκαῖες μετακινήσεις μας. Τὸ ἀπόγευμα, μετέβημεν στὸν ρωσικὸ Ιερὸ Ναὸ τοῦ Αγίου Σεργίου Ράντονεζ στὸ Τολστόϊ Φὰρμ Φαουν- 2

3 τέϊσον, στὴν περιοχὴ τοῦ Βάλλεϋ Κόττεϊτζ, σχετικὰ πλησίον τοῦ Ξενοδοχείου μας, ὅπου παρέστημεν στὴν Παννυχίδα, δηλ. στὸ ἱ. Μνημόσυνο, ὑπὲρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τῶν Πρωθιεραρχῶν τῆς ΡΟΕΔ Μητροπολιτῶν Αντωνίου, Αναστασίου, Φιλαρέτου καὶ Βιταλίου. Τὴν Ακολουθία ἐτέλεσε ὁ Σεβασμ. Επίσκοπος Οττάβας καὶ Β. Αμερικῆς κ. Ανδρόνικος μὲ τέσσερις Ιερεῖς καὶ ἕναν Πρωτοδιάκονο. Απὸ ἐκεῖ, μὲ ὁδηγὸ τοῦ αὐτοκινήτου μας τὸν πολὺ δραστήριο καὶ συμπαθῆ Σεβασμ. Επίσκοπο Αγίας Πετρουπόλεως καὶ Β. Ρωσίας κ. Σωφρόνιο, πήγαμε σὲ κινεζικὸ ἑστιατόριο τῆς περιοχῆς γιὰ ἐλαφρὺ βραδυνό, καὶ μετὰ πάλι στὸν Ιερὸ Ναὸ γιὰ τὶς Ακολουθίες τοῦ Εσπερινοῦ καὶ τοῦ Ορθρου τῆς ἑπομένης. Τὸ πρωΐ τῆς Τρίτης, 5/ , μετὰ τὴν Θεία Λειτουργία στὸν Αγιο Σέργιο, τὴν ὁποίαν ἐτέλεσε ὁ Σεβασμ. κ. Ανδρόνικος μὲ τὸν Εφημέριο τοῦ Ναοῦ καὶ κατὰ σάρκα ἀδελφό του Αἰδεσιμ. π. Γρηγόριο Κοτλυάρωβ, περιώνυμο γιὰ τὴν ἁπλότητα καὶ τὴν καλωσύνη του, καὶ τρεῖς Διακόνους, ἀφίχθη ὁ Σεβασμ. Επίσκοπος Ταυρίδος καὶ Οδησσοῦ κ. Αγαθάγγελος, Πρόεδρος τῆς Προσωρινῆς Υπερτάτης Εκκλησιαστικῆς Διοικήσεως τῆς ΡΟΕΔ, μετὰ τοῦ Βοηθοῦ Επισκόπου του Βολγκρὰντ κ. Γεωργίου, Γραμματέως τῆς Συνόδου τῶν Ρώσων. Οἱ Ρῶσοι Αρχιερεῖς κ.κ. Αγαθάγγελος, Ανδρόνικος, Σωφρόνιος καὶ Γεώργιος περιεβλήθησαν τοὺς μανδύας των καὶ ἐτέλεσαν δέησιν, προκειμένου νὰ κηρύξουν προσευχητικῶς τὴν ἐπίσημη ἔναρξι τῆς 5ης Συνόδου 3

4 Πανδιασπορᾶς τῆς ΡΟΕΔ. Απαντες δὲ οἱ παριστάμενοι ἐρραντίσθησαν δι Αγιασμοῦ. Ο Θεοφιλ. Επίσκοπος Μεθώνης κ. Αμβρόσιος ἀνέγνωσε ἀγγλιστὶ σχετικὸ Λόγο, τὸν ὁποῖον εἶχε ἑτοιμάσει γιὰ τὴν περίστασι, ἀνεγνώσθη δὲ καὶ στὰ ρωσικὰ ὑπὸ τοῦ Πρωτοδιακόνου Βασιλείου Γιακείμωβ, τὸν ὁποῖον καὶ παραθέτουμε κατωτέρω σὲ ἑλληνικὴ μετάφρασι: «Σεβασμιώτατοι, Σεβαστοὶ Πατέρες, ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφὲς ἐν Χριστῷ Πρῶτον, θὰ ἤθελα νὰ σᾶς μεταφέρω τοὺς πλέον θερμοὺς χαιρετισμοὺς καὶ τὰ συγχαρητήρια ἐκ μέρους τοῦ ἀσθενοῦντος Μητροπολίτου μας Κυπριανοῦ, τοῦ Αναπληρωτοῦ Προέδρου τῆς Συνόδου μας Επισκόπου Ωρεῶν Κυπριανοῦ καὶ ὅλων τῶν Αρχιερέων τῆς Συνόδου μας, ἡ ὁποία εἶναι σὲ πλήρη κοινωνία μὲ τὴν ΡΟΕΔ ἀπὸ τοῦ Μὲ τὴν εὐλογία της, ὁ Επίσκοπος Γαρδικίου Κλήμης, Γραμματεὺς τῆς Ιερᾶς Συνόδου, καὶ ἐγὼ εὑρισκόμεθα ἐνταῦθα ὡς ἀντιπρόσωποι Αὐτῆς. Προσευχόμεθα ὁ Ελεήμων Κύριος ἡμῶν, διὰ μεσιτείας τῆς Παναχράντου Μητρὸς Αὐτοῦ, νὰ εὐλογήση τὶς ἐργασίες σας μὲ εἰρήνη, συμφωνία καὶ σοφία. Παρῆλθε ἕνα καὶ ἥμισυ ἔτος ἀπὸ τὴν ἀξιοθρήνητη ἀπόφασι τῆς πλειοψηφίας τῆς ΡΟΕΔ νὰ ὑπαχθῆ στὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας. Ημεῖς, ἐκ τῆς Εκκλησίας τοῦ Πατρίου Ημερολογίου Ελλάδος, ἐπράξαμε ἀπὸ μέρους μας ὅτι ἦταν δυνατὸν γιὰ μία Αδελφὴ Εκκλησία, προσπαθοῦντες νὰ προειδοποιήσουμε τοὺς Ρώσους ἀδελφοὺς καὶ νὰ ἀποτρέψουμε αὐτὴ τὴν καταστροφή, ἀλλὰ δυστυχῶς ἐπὶ ματαίῳ. Δὲν εἶναι ἀναγκαῖο νὰ ἀναφερθοῦμε ἐπὶ μακρὸν στὸ θέμα τοῦτο, ἐφ ὅσον σεῖς βέβαια παρακολουθήσατε τὰ τραγικὰ αὐτὰ γεγονότα πολὺ ἐγγύτερα ἀπὸ ἡμᾶς καὶ γνωρίζετε περισσότερα γιὰ τὰ κίνητρα ὄπισθεν αὐτῆς τῆς ἐγκαταλείψεως τῆς παραδοσιακῆς ὁμολογίας τῆς ΡΟΕΔ ἔναντι τῶν διδύμων κακῶν τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τοῦ Σεργιανισμοῦ. Τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι προφανὲς εἰς ὅλους: ἐπανειλημμένες συλλειτουργίες ἐκ μέρους τοῦ μητροπολίτου Ιλαρίωνος καὶ τῶν 4

5 ἀκολούθων του μὲ νεοημερολογῖτες καὶ οἰκουμενιστές, καὶ μία ταχεῖα ἀπορρόφησις ἐντὸς τῆς λεγομένης παγκοσμίου ὀρθοδοξίας. Ομως, δόξα τῷ Θεῷ, δὲν ἀπωλέσθη τὸ πᾶν, ἀλλὰ ἕνας ἐκ τῶν Επισκόπων, ὁ Σεβασμιώτατος Αγαθάγγελος, μὲ τμῆμα κλήρου καὶ πιστῶν, ἀρνήθηκαν αὐτὴ τὴν ἕνωσι καὶ ἀποφάσισαν ἀπὸ κοινοῦ νὰ συνεχίσουν τὴν καλὴν ὁμολογίαν τῆς ΡΟΕΔ, ἡ ὁποία διεκρατεῖτο ἐπὶ τόσα ἔτη. Ηταν γιὰ μᾶς μεγάλη χαρά, τὸ ὅτι ἡ Εκκλησία μας, ἡ ὁποία τὸ 1960 ἔλαβε ἐπισκοπικὲς χειροτονίες ἀπὸ τὴν ΡΟΕΔ, ἠδύνατο νὰ ἀνταποδώση τὸ χρέος τοῦτο βοηθοῦσα (ἡ Σύνοδός μας) στὴν χειροτονία νέων Αρχιερέων γιὰ τὴν ΡΟΕΔ στὴν Οδησσὸ τὸν Νοέμβριο τοῦ προηγουμένου ἔτους. Τώρα, καὶ πάλι μὲ πρόσκλησι τοῦ Σεβασμιωτάτου Αγαθαγγέλου, ἤλθαμε γιὰ νὰ παρασταθοῦμε ὡς μάρτυρες ἀπὸ τὴν Αδελφὴ Εκκλησία τῆς Ελλάδος, σὲ αὐτὴ τὴν σημαντικὴ συνάντησι. Αὐτὴ ἡ Σύνοδος συνέρχεται γιὰ νὰ θέση τὴν βάσι τῆς ἐπανοργανώσεως τῆς ΡΟΕΔ καὶ ἀναγνωρίζουμε, ὅτι πολλὰ προβλήματα, ζητοῦντα ἐπίλυσιν, τίθενται ἐνώπιόν σας σὲ κάθε ἐπίπεδο. Σὲ ὅλα αὐτά, σᾶς προσφέρουμε τὴν ὑποστήριξι τῶν προσευχῶν καὶ τῆς ἀγάπης μας, καὶ ὅπου δυνάμεθα τὴν πρακτικὴ βοήθειά μας. Ομως, ἐκτὸς τῶν πολλῶν θεμάτων πνευματικῆς καὶ διοικητικῆς φύσεως, μὲ τὰ ὁποῖα καλεῖσθε νὰ ἐνασχοληθῆτε, ἔχει προβλεφθῆ ἐπίσης καὶ ἡ Διακήρυξις τῆς Αγιότητος τοῦ Μητροπολίτου Φιλαρέτου, ἡ ὁποία πρόκειται νὰ λάβη χώρα τὸ ἐρχόμενο Σαββατοκύριακο. Ως ἔχων τὴν χαρὰ τοῦ νὰ συναντήσω αὐτὸν καὶ νὰ λάβω τὴν εὐλογία του σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις, αὐτὸ εἶναι ἕνα γεγονὸς εἰδικῆς σημασίας γιὰ ἐμένα. Εν τούτοις, πολὺ περισσότερο σημαντικὴ εἶναι ἡ θέσις, τὴν ὁποίαν κατέχει στὴν καρδιὰ ὅλων τῶν παραδοσιακῶν Ορθοδόξων πιστῶν ὡς Ομολογητής, ὁ ὁποῖος ἔβλεπε καὶ ἐξέφραζε μὲ τόση σαφήνεια τοὺς κινδύνους, τοὺς ὁποίους ὁ Οἰκουμενισμὸς φέρει στὴν Ορθοδοξία. Δύναμαι νὰ σᾶς διαβεβαιώσω γιὰ τὸν μεγάλο ἐνθουσιασμό, μὲ τὸν ὁποῖον οἱ Ελληνες ἀνέγνωσαν, στὶς ἀρχὲς τοῦ 70, τὶς Επιστολὲς Πόνου πρὸς τοὺς ὀρθοδόξους ἡγέτας τῆς Οἰκουμενι- 5

6 κῆς κινήσεως. Οἱ λόγοι του διατηροῦν τὴν ἴδια ἰσχύ, τὴν ὁποίαν τότε περιεῖχαν. Στὸν νοῦ ὅλων μας δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία περὶ τοῦ ποία θὰ ἦταν ἡ ἀντίδρασίς του ἐνώπιον τοῦ ἐνδεχομένου μιᾶς ἀπροϋποθέτου ἑνώσεως μὲ τὸ Πατριαρχεῖον Μόσχας τῆς σήμερον. Θὰ ἦταν πλήρως μία ἀνεπιφύλακτη ἄρνησι γιὰ τοῦτο, καλεῖσθε νὰ διατηρήσετε τὴν κληρονομία του. Εὐχαριστοῦμε τὸν Σεβασμιώτατο Αγαθάγγελο καὶ τοὺς ὀργανωτὲς τῆς Συνόδου γιὰ τὴν πρόσκλησί τους νὰ εἴμεθα παρόντες. Εἶναι γιὰ ἐμᾶς ἀμφοτέρους τιμὴ καὶ εὐχαρίστησις τὸ ὅτι δυνάμεθα νὰ συμμετέχουμε στὶς ἐργασίες σας. Προσευχόμεθα οἱ φωτισταὶ τῆς ΡΟΕΔ Αγιος Ιωάννης τοῦ Σὰν Φραντσίσκο καὶ ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Φιλάρετος νὰ σᾶς φωτίζουν, ὥστε νὰ λαμβάνετε ἀποφάσεις εὐάρεστες στὸν Θεὸ γιὰ τὴν πρόοδο τῆς Εκκλησίας Του. Ο Χριστὸς ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν! Ο Επίσκοπος Μεθώνης Αμβρόσιος». Εν συνεχείᾳ, πρὸ τοῦ Ιεροῦ Ναοῦ, ἐλήφθησαν φωτογραφίες μὲ ὅλους τοὺς συμμετασχόντας στὴν 5η Σύνοδο τῆς Πανδιασπορᾶς. Περὶ τὴν 12ην μεσημβρινήν, ἄρχισαν οἱ ἐργασίες τῆς Συνόδου σὲ εἰδικὰ διαμορφωμένη Αἴθουσα στὸ Ξενοδοχεῖο «Κόμφορτ Ινν» στὸ Νάνουετ τῆς Νέας Υόρκης. Παρίσταντο 42 συνολικὰ ἀντιπρόσωποι, κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, ἀπὸ τὶς Επισκοπὲς τῆς ΡΟΕΔ καὶ οἱ ἐπίσημοι προσκεκλημένοι, ὡς παρατηρητές, δύο Αρχιερεῖς ἐξ Ελλάδος καὶ δύο Ιερεῖς καὶ ἕνας λαϊκὸς ἐκ Βουλγαρίας. Στὸ Προεδρεῖο ἔλαβε θέσιν ὁ Σεβασμ. κ. Αγαθάγγελος καὶ ὁ Συντονιστὴς Πρωτοπρ. π. Γεώργιος Πετρένκο. Τὴν Γραμματεία ἀποτελοῦσαν τέσσερα πρόσωπα καὶ παρίστατο μία μεταφράστρια γιὰ τὴν ταυτόχρονη ἀγγλικὴ ἀπόδοσι τῶν ἐργασιῶν, ἐφ ὅσον ἡ κυριαρχοῦσα γλῶσσα τῆς Συνόδου ἦταν ἡ ρωσική. Γενικά, ἀπὸ ὀργανωτικῆς ἀπόψεως, ἡ Σύνοδος παρουσίαζε πολὺ ἱκανοποιητικὴ εἰκόνα. Εἶναι ἐπίσης ἀξιοσημείωτο, ὅτι τὴν πρώτη ἡμέρα τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου, παρέστη ὡς παρατηρητὴς καὶ ὁ ἐπίσκοπος Τρέντον κ. Στέφανος τῆς «Ρωσικῆς Γνησίας Ορθοδόξου Εκκλησίας» (ἀρχιεπισκόπου Τύχωνος). 6

7 Μετὰ τὴν προσευχὴ ἐνώπιον τοῦ ἱ. Εὐαγγελίου, τοῦ Τ. Σταυροῦ καὶ τῆς Εἰκόνος τῆς Υπεραγίας Θεοτόκου, ὁ Θεοφιλ. Επίσκοπος Βολγκρὰντ κ. Γεώργιος ἀνέγνωσε σχετικὸ ἐναρκτήριο κείμενο καὶ ἠκούσθησαν προτάσεις περὶ τοῦ προγράμματος, τῆς θεματολογίας καὶ τῶν ὅρων διεξαγωγῆς τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου. Εν συνεχείᾳ, ὁ προεδρεύων Σεβασμ. Επίσκοπος κ. Αγαθάγγελος ἀνέγνωσε τὴν κυρία Εἰσήγησί του, στὴν ὁποίαν ἐτόνιζε τὴν ἀνάγκη διατηρήσεως τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας τῆς ΡΟΕΔ ἐκ τῶν δεινῶν τοῦ Σεργιανισμοῦ καὶ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, πρὸς συνέχισιν τῆς κληρονομίας τῶν προκατόχων της, ἡ ὁποία ἐγκαταλείφθηκε ὑπὸ τῆς πλειονότητος τῆς ΡΟΕΔ διὰ τῆς ἑνώσεως μετὰ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας τὴν 4/ Εγινε ἀναφορὰ στὰ πεπραγμένα τῆς ΠΥΕΔ τῆς ΡΟΕΔ ἀπὸ τὸν Μάϊο τοῦ 2007 ἕως σήμερα, ἐν πορείᾳ καὶ ἀναφορᾷ πρὸς τὴν παροῦσα Σύνοδο, προκειμένου νὰ τύχουν τῆς ἐγκρίσεώς της, ὡς καὶ στὴν ἐπικειμένη Διακήρυξι τῆς Αγιότητος τοῦ Μητροπολίτου Φιλαρέτου. Υπεστήριξε, ὅτι πρέπει νὰ προβοῦν σὲ μία κατηγορηματικὴ ἀπόρριψι τῆς πραγματοποιηθείσης ἑνώσεως τοῦ Μαΐου τοῦ 2007, καὶ ἔκανε ἔκκλησι γιὰ ἐπικράτησι πνεύματος Συνοδικότητος. Ανεφέρθη μὲ εὐγνωμοσύνη στὴν συμμετοχὴ τῆς Ιερᾶς Συνόδου μας στὴν χειροτονία Επισκόπων γιὰ τὴν ΡΟΕΔ πρὸ ἔτους, ἐπίσης δὲ στοὺς ἀπευθυνομένους πρὸς τὴν ΡΟΕΔ πρὸς ὑπαγωγὴν ἀπὸ ἄλλες ὁμάδες ὀρθοδόξων, ὡς καὶ στὴν πρόσφατη ἀποδοχὴ Κληρικῶν ἐκ τῶν Κατακομβῶν ἐν Ρωσίᾳ. Μετὰ τὴν Εἰσήγησι τοῦ Σεβασμ. κ. Αγαθαγγέλου, ὁ βούλγαρος Ιερεὺς π. Βαλεντῖνος ἀνέγνωσε χαιρετιστήριο μήνυμα τοῦ Σεβασμ. Επισκόπου Τριάδιτσα κ. Φωτίου, τῆς Επαρχίας τοῦ Πατρίου Ημερολογίου Βουλγαρίας, ὅπου περιείχοντο εὐχὲς γιὰ ἐπιτυχία, πρὸς ὄφελος τῆς Ορθοδοξίας ἐν γένει. Τὸ πρῶτο κύριο θέμα, τὸ ὁποῖο ἀπησχόλησε τὴν Σύνοδο, ἦταν ἡ διὰ χειροθεσίας πρόσφατος ἀποδοχὴ δύο κατακομβιτῶν Επισκόπων μὲ τὸν Κλῆρο καὶ τὸ Ποίμνιό τους ἐν Ρωσίᾳ. Τὸν λόγο ἔλαβαν πολλοὶ σύνεδροι καὶ ἀκούσθηκαν ἀντικρουόμενες ἀπόψεις, οἱ ὁποῖες μάλιστα ἐξεφράζοντο ἐνίοτε μὲ δυναμικότητα καὶ πάθος. Οἱ Αρχιερεῖς ἐβεβαίωναν ὅτι ἔγιναν δεκτοὶ κατόπιν ἐξετάσεως καὶ περισκέψεως, στὸ πνεῦμα τῆς ἀγάπης, ἑνότητος καὶ οἰκονομίας, ἀλλὰ κάποιοι σύνεδροι ἐξέφραζαν ἐντόνως τὴν διαφωνία καὶ ἀντίδρασί τους στὴν πρᾶξι αὐτή. Τελικά, ἔγιναν δύο ψηφοφορίες καὶ ἐνεκρίθησαν μὲ ἄνετη πλειοψηφία 7

8 τόσον ἡ ἀποδοχὴ τῶν Κατακομβιτῶν, ὅσον καὶ ἡ ὑπόλοιπη δραστηριότης τῆς ΠΥΕΔ, ὅπως ἐξετέθη στὴν Εἰσήγησι τοῦ Σεβασμ. Επισκόπου κ. Αγαθαγγέλου. Τὸ δεύτερο κύριο θέμα τῆς Συνόδου, ἦταν τὸ τῆς ὀργανώσεως τῆς ΡΟΕΔ. Ο Σεβασμ. κ. Αγαθάγγελος ἔθεσε τὸ ἐρώτημα ἄν θὰ ἔπρεπε νὰ ἐκλεγῆ Πρωθιεράρχης, ὑπορτηρίζων ταυτοχρόνως ὅτι ὑπὸ τὶς παροῦσες συνθῆκες ἴσως τοῦτο νὰ μὴ προέχη, καὶ ὅτι δυνάμεθα νὰ συνεχίσουμε ὡς ἔχουμε. Προεκλήθη καὶ πάλι ἔντονη συζήτησι μὲ πολλὲς καὶ ἀντικρουόμενες ἀπόψεις τῶν ἀντιπροσώπων τῆς Συνόδου, οἱ ὁποῖοι ἐνηλάσσοντο στὸ Βῆμα. Τελικά, ἔγινε ψηφοφορία, διὰ τῆς ὁποίας μὲ 23 ψήφους ὑπὲρ καὶ 19 κατά, ἀπεφασίσθη ἡ ἐκλογὴ νέου Πρωθιεράρχου/Μητροπολίτου. Διὰ τοῦ τρόπου δὲ αὐτοῦ, κατέκλεισε καὶ ἡ πρώτη ἡμέρα ἐργασιῶν τῆς Συνόδου. Ακολούθως, μετέβημεν στὸν Ιερὸ Ναὸ τοῦ Αγίου Σεργίου γιὰ τὶς Ακολουθίες τοῦ Εσπερινοῦ καὶ τοῦ Ορθρου τῆς ἑπομένης. Τὴν Τετάρτη, 6/ , στὸν Ιερὸ Ναὸ τοῦ Αγίου Σεργίου ἐλειτούργησε ὁ Σεβασμ. Επίσκοπος Αγίας Πετρουπόλεως καὶ Β. Ρωσίας κ. Σωφρόνιος μὲ Ιερεῖς καὶ Διακόνους, ἐκφωνήσας καὶ σύντομη Ομιλία. Ακολούθησε στὸ «Κόμφορτ Ινν» ἡ συνέχεια τῶν ἐργασιῶν τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς. Ετέθη σὲ ψηφοφορία τὸ θέμα τῆς συγκροτήσεως μονίμου Συνόδου, ὡς ἀνωτάτου διοικητικοῦ ὀργάνου τῆς ΡΟΕΔ, καὶ καταργήσεως πλέον τῆς ΠΥΕΔ, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο ψηφίσθηκε. Εγινε δὲ συζήτησις περὶ παραλλήλου συγκροτήσεως καὶ ἑνὸς Συμβουλευτικοῦ Σώματος παρὰ τῇ Συνόδῳ, ἐκ Κληρικῶν καὶ λαϊκῶν ἀντιπροσωπευτικῶς, ἡ συγκρότησις τοῦ ὁποίου ἐνεκρίθη, ὡρίσθηκε μάλιστα καὶ ἡ ὀκταμελὴς σύνθεσίς του ἀπὸ τοὺς παρόντας κληρικοὺς καὶ λαϊκοὺς ἀντιπροσώπους τῆς Συνόδου. Η ψηφοφορία γιὰ τὴν ἀνάδειξι Πρωθιεράρχου/Μητροπολίτου ἔδωσε 22 ψήφους στὸν Επίσκοπο Αγαθάγγελο, 12 ψήφους στὸν Επίσκοπο Σωφρόνιο καὶ ἀπὸ 2 ψήφους στοὺς Επισκόπους Ανδρόνικο καὶ Γεώργιο. Εφ ὅσον ὅμως δὲν συνεπλήρωσε ὁ πρῶτος τὰ 2/3 τῶν ψήφων, ὅπως ἀπαιτεῖται ἀπὸ τὸ Καταστατικό, ἡ ψηφοφορία ἐπανελήφθη μεταξὺ τῶν δύο πλειοψηφισάντων καὶ ἐδόθησαν 23 ψῆφοι στὸν Επίσκοπο Αγαθάγγελο καὶ 15 ψῆφοι στὸν Επίσκοπο Σωφρόνιο. 8

9 Οἱ ἀντιπρόσωποι τῆς Συνόδου συνεχάρησαν τὸν πλειοψηφίσαντα καὶ τοῦ ἔψαλαν τὸν Πολυχρονισμό, ἡ δὲ ἑλληνικὴ ἀντιπροσωπία τοῦ προσέφερε μία ποιμαντορικὴ ράβδο, εἰς ἔνδειξιν βαθείας ἐκτιμήσεως καὶ ἀγάπης. Αμέσως, συνεκλήθη ἐκτάκτως ἡ Αρχιερατικὴ Σύνοδος τῆς ΡΟΕΔ γιὰ τὴν βεβαίωσι τῆς ἐπισήμου ἐκλογῆς τοῦ νέου Πρωθιεράρχου Αὐτῆς Μητροπολίτου κ. Αγαθαγγέλου. Η Ιερὰ Σύνοδος ἀπεφάσισε νὰ φέρη τὸν τίτλο «Νέας Υόρκης καὶ Ανατολικῆς Αμερικῆς». Επίσης, ἀνύψωσε τοὺς ἄχρι τοῦδε Επισκόπους κ.κ. Ανδρόνικο καὶ Σωφρόνιο σὲ Αρχιεπισκόπους, διηύρυνε τὸν τίτλο τοῦ Επισκόπου Βολγρὰντ κ. Γεωργίου καὶ σὲ «Μπελγκορονιστρὼφσκ» ( Ασπροκάστρου Οὐκρανίας), καὶ ἀπεφάσισε τὴν ἄμεσο χειροτονία εἰς Επίσκοπον Οὐάσιγκτων τοῦ ἐψηφισμένου π. Ιγκορ Χρέμπινκα, κατόπιν τῆς Μοναχικῆς αὐτοῦ Κουρᾶς. Μετὰ τὸ γεῦμα, συνεχίσθηκαν οἱ ἐργασίες τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς μὲ τὸ τρίτο κύριο θέμα, περὶ τῶν σχέσεων μετὰ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας. Εψηφίσθη δὲ ὡς κείμενο βάσεως περὶ τοῦ καθορισμοῦ τῶν σχέσεων τούτων τὸ ἰσχῦον ἀπὸ τοῦ 1990 στὴν ΡΟΕΔ, καθὼς ἐπίσης καὶ ἡ ἀποφασιστικὴ ὁμόφωνη ἀπόρριψι τῆς Πράξεως Κοινωνίας τῆς ΡΟΕΔ μετὰ τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας ἀπὸ Μαΐου τοῦ Ακολούθησε ἡ ἀνάγνωσις Εἰσηγήσεως ὑπὸ τοῦ Αἰδεσιμ. π. Νικήτα Γρηγόριεφ περὶ τοῦ θέματος τοῦ λεγομένου Σεργιανισμοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς γνωστὸν ὁμοῦ μετὰ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ συνεχίζουν νὰ ἀποτελοῦν αἰτία διαστάσεως μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας. Η Εἰσήγησις ἀποτελοῦσε μίαν ἐμβριθῆ ἀνάλυσι τοῦ φαινομένου καὶ ἀπεδείκνυε τοὺς λόγους ἀπορρίψεως αὐτοῦ ὀρθοδόξως. Διὰ τοῦ τρόπου δὲ αὐτοῦ, ἔληξαν καὶ οἱ ἐργασίες τῆς δευτέρας ἡμέρας τῆς Συνόδου. Τὸ βράδυ τῆς Τετάρτης, μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσι τῆς Ακολουθίας τοῦ Ορθρου τῆς ἑπομένης στὸν Ιερὸ Ναὸ τοῦ Αγίου Σεργίου, ἐτελέσθη ἡ Τάξις ἀναρρήσεως στὴν Πρωθιεραρχία τοῦ νέου Μητροπολίτου κ. Αγαθαγγέλου, ὑπὸ τὶς ἐπευφημίες καὶ τὰ «Αξιος!» τῶν παρευρισκομένων κληρικῶν καὶ λαϊκῶν. Ο νέος Πρωθιεράρχης περιεβλήθη τὸν προβλεπόμενο σιὲλ μανδύα καὶ τὸ λευκὸ ἐπανωκαλύμμαυχο, κατὰ τὸ ρωσικὸ τυπικό. Τὸ πρωΐ τῆς Πέμπτης, 7/ , ὁ 9

10 νέος Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος συνελειτούργησε στὸν Αγιο Σέργιο μὲ τοὺς ρώσους Αρχιερεῖς Ανδρόνικο, Σωφρόνιο καὶ Γεώργιο, στὸ τέλος δὲ Αὐτῆς ἔγινε καὶ ἡ ἐπίσημη Ενθρόνισι τοῦ νέου Πρωθιεράρχου. Εν συνεχείᾳ, στὴν Αἴθουσα τοῦ «Κόμφορτ Ινν» συνεχίσθησαν οἱ ἐργασίες τῆς τρίτης ἡμέρας τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς. Αφοῦ ἐνεκρίθησαν τὰ Πρακτικὰ τῆς πρώτης ἡμέρας τῆς Συνόδου, τὰ ὁποῖα ἀνεγνώσθησαν, ἔγινε συζήτησις ἐπὶ τοῦ θέματος τοῦ Σεργιανισμοῦ καὶ ἠκούσθησαν ἀρκετὲς ἐνδιαφέρουσες τοποθετήσεις. Η Εἰσήγησις τοῦ π. Νικήτα Γρηγόριεφ ἔτυχε ἀποδοχῆς καὶ ἐγκρίσεως. Τὸ τέταρτο κύριο θέμα τῆς Συνόδου ἦταν τὸ περὶ τῆς Διακηρύξεως τῆς Αγιότητος τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Φιλαρέτου ( ), τρίτου Πρωθιεράρχου τῆς ΡΟΕΔ. Ο Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος εἰσηγήθηκε ὑποστηρικτικῶς, ἐνθυμίζων τὴν ἀδιαφθορία τοῦ ἱ. Λειψάνου τοῦ μακαριστοῦ Πρωθιεράρχου, ὅπως διαπιστώθηκε τὸ 1998, δεκατρία ἔτη μετὰ τὴν Κοίμησί του, τὴν ἁγία ζωὴ καὶ τὴν ἐξέχουσα μαρτυρία του, τὰ θαύματά του, τὴν αὐθεντία του, τὴν ἀφοσίωσί του στὴν Αλήθεια τῆς Πίστεως καὶ τὴν ἀφιέρωσί του στὴν Εκκλησία, ὡς καὶ τὴν ἀποδοχή του ἀπὸ ἄλλες Αδελφὲς Εκκλησίες. Προτοῦ νὰ τεθῆ τὸ θέμα σὲ ψηφοφορία, ἠκούσθησαν διάφορες τοποθετήσεις, μερικὲς μάλιστα ἐκ τῶν ὁποίων ἐξέφραζαν κάποια 10

11 ἐπιφυλακτικότητα ὡς πρὸς τὴν ἐπίσπευσι τῆς Πράξεως αὐτῆς. Τελικά, ἡ ψηφοφορία ἔδωσε 32 ψήφους ὑπὲρ καὶ 4 ἀποχές, ἐνῶ κάποιοι ἀντιπρόσωποι δὲν ἦσαν παρόντες. Η Διακήρυξις, ὅπως προγραμματίσθηκε, θὰ λάβη χώρα τὸ Σαββατοκύριακο στὸν Ιερὸ Ναὸ τῆς Αγίας Τριάδος, στὴν Αστόρια τῆς Νέας Υόρκης. Ο Συντονιστὴς Αἰδεσιμ. π. Γεώργιος Πετρένκο ἀνέγνωσε τὸ προτεινόμενο Μήνυμα τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς, ἕνα λιτὸ καὶ περιεκετικὸ κείμενο συγγραφὲν ὑπὸ τοῦ Σεβασμ. Μητροπολίτου κ. Αγαθαγγέλου, τὸ ὁποῖον ἔτυχε ὁμοφώνου ἀποδοχῆς καὶ ἐγκρίσεως. Εν συνεχείᾳ, συνῆλθε καὶ πάλι ἐκτάκτως ἡ Αρχιερατικὴ Σύνοδος τῆς ΡΟΕΔ, μὲ συμμετοχὴ τοῦ ἄρτι ψηφισθέντος Συμβουλευτικοῦ Σώματος ἐκ κληρικῶν καὶ λαϊκῶν, ὡς καὶ ἡμῶν τῶν δύο Επισκόπων ἐξ Ελλάδος, περὶ τοῦ θέματος δυνατότητος καὶ τρόπου ἀποδοχῆς δύο ἐπισκόπων στὴν κανονικὴ ΡΟΕΔ, οἱ ὁποῖοι ὑπέβαλαν σχετικὴ αἴτησι, προερχόμενοι ἀπὸ ἄλλη ἐκκλησιαστικὴ Δικαιοδοσία τῆς Ρωσίας. Η Σύνοδος διετέθη εὐμενῶς καὶ ἀναμένονται θετικὲς ἐξελίξεις λίαν συντόμως. Διὰ τοῦ τρόπου δὲ αὐτοῦ, ὡλοκληρώθηκε καὶ ἡ τρίτη ἡμέρα ἐργασιῶν τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς. Τὸ βράδυ, μετὰ τὸ πέρας τῆς Ακολουθίας τοῦ Ορθρου στὸν Αγιο Σέργιο, ἐτελέσθη ἡ Ακολουθία τοῦ Μεγάλου Μηνύματος τοῦ ἐψηφισμένου Επισκόπου Οὐάσινγκτων, ὁ ὁποῖος εἶχε ἤδη λάβει τὴν Μοναχικὴ Κουρὰ τὴν μεσημβρία μὲ τὸ ὄνομα Ιωσήφ, πρὸς τιμὴν τοῦ Αγίου Ιωσὴφ Μητροπολίτου Πετρογκράντ, ἐκ τῶν Νεομαρτύρων τῆς Ρωσίας. Ενωρίτερα, στὴν Ακολουθία τοῦ ἑορτίου Εσπερινοῦ τῶν Αγίων Αργαγγέλων, συμμετεῖχε στὴν Ακολουθία τῆς Λιτῆς ὁ Θεοφιλ. Επίσκοπος Μεθώνης κ. Αμβρόσιος, καὶ στὸν Ορθρο ὁ Σεβασμ. Αρχιεπίσκοπος κ. Ανδρόνικος, κατὰ τὸ σλαβονικὸ τυπικό. Τὸ πρωΐ τῆς Παρασκευῆς, 8/ , τῶν Αγίων Ασωμάτων Δυνάμεων, στὴν Θεία Λειτουργία στὸν Αγιο Σέργιο προΐστατο ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος καὶ ἔλαβαν μέρος οἱ Σεβασμ. Αρχιεπίσκοποι Οττάβας καὶ Β. Αμερικῆς κ. Ανδρόνικος καὶ Αγίας Πετρουπόλεως καὶ Β. Ρωσίας κ. Σωφρόνιος, οἱ Θεοφιλ. Επίσκοποι Βολγκρὰντ καὶ Μπελγκορονιστρὼφσκ κ. Γεώργιος, Μεθώνης κ. Αμβρόσιος καὶ Γαρδικίου κ. Κλήμης, 11

12 τέσσερις Ιερεῖς (ρῶσος, ἀμερικανός, καναδός, βούλγαρος) καὶ τρεῖς ρῶσοι Διάκονοι. Κατὰ τὴν διάρκεια δὲ Αὐτῆς ἐχειροτονήθη ὁ Επίσκοπος Οὐάσινγκτων κ. Ιωσήφ. Ο νέος Αρχιερεύς, ὁ ὁποῖος ἐξεφώνησε σύντομο λογύδριο, γεννήθηκε τὸ 1932 καὶ ἐγκαταστάθηκε στὶς ΗΠΑ τὸ Σπούδασε στὸ Θεολογικὸ Σεμινάριο τῆς ρωσικῆς Μονῆς τῆς Αγίας Τριάδος στὸ Τζόρντανβιλ τῆς Νέας Υόρκης καὶ ἐπίσης σὲ διάφορα Πανεπιστήμια τῆς Αμερικῆς μαθηματικά, διδασκαλία, ρωσικὴ φιλολογία καὶ σύγχρονες τεχνολογίες. Προέρχεται ἐκ τοῦ ἐγγάμου βίου καὶ ἀπέκτησε πέντε τέκνα. Εχειροτονήθη Διάκονος καὶ Πρεσβύτερος ὑπὸ τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου τὸ 1967 καὶ ὑπηρέτησε ἐπὶ τρεῖς καὶ πλέον δεκαετίες στὴν Ενορία τῆς Γιούτικα. Κατὰ τὴν ἕνωσι τῆς ΡΟΕΔ μετὰ τῆς Μόσχας, τὴν ὁποίαν δὲν ἀπεδέχθη, ὑπηρετοῦσε στὸν Ναὸ τοῦ Τιμίου Προδρόμου στὴν Οὐάσινγκτων, ἀναγκάσθηκε δὲ ἐκ τῶν πραγμάτων νὰ ἱδρύση ἑτέρα Ενορία στὴν ἴδια πόλι καὶ πρωτεύουσα τῶν ΗΠΑ. Πρόκειται περὶ συνετοῦ καὶ πεπειραμένου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος, παρὰ τὸ προκεχωρημένον τῆς ἡλικίας του, ἀναμένεται νὰ ἐργασθῆ πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ ἐπ ἀγαθῷ τῆς Εκκλησίας Αὐτοῦ. Μᾶς ἐχαροποίησε ἰδιαίτερα τὴν ἡμέρα αὐτὴ καὶ ἡ συνάντησίς μας μὲ τὸν ἀφιχθέντα ἐξ Αγγλίας Κληρικό μας Πανοσιολ. Αρχιμ. π. Αλέξιο, Ηγούμενο τῆς Μονῆς Αγίου Εδουάρδου, ὁ ὁποῖος ἐπρόκειτο νὰ συμμετάσχη στὶς Ακολουθίες Διακηρύξεως τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου, τοῦ καὶ χειροτονήσαντος αὐτὸν στὴν Ιερωσύνη πρὸ τριακονταετίας καὶ πλέον. 12

13 Τὴν 12ην μεσημβρινήν, συνεχίσθησαν στὸ «Κόμφορτ Ινν» οἱ ἐργασίες τῆς τετάρτης καὶ τελευταίας ἡμέρας τῆς 5ης Συνόδου Πανδιασπορᾶς. Εγινε ἀνάγνωσις καὶ ἔγκρισις τῶν Πρακτικῶν τῆς 2ας καὶ 3ης ἡμέρας τῆς Συνόδου, συζήτησις καὶ πάλι περὶ Σεργιανισμοῦ, ἀντιμετωπίσθησαν δὲ καὶ αἰτιάσεις κατὰ τῆς ΡΟΕΔ, σχετιζόμενες μὲ τὰ γεγονότα μετὰ τὴν ἕνωσιν τοῦ Μαΐου 2007 (περὶ τῆς στάσεως τοῦ ἐπίσης ἀντιδράσαντος γηραιοῦ Επισκόπου κ. Δανιήλ, περὶ τῆς κανονικότητος τῶν ἀρχιερατικῶν χειροτονιῶν αὐτῆς κλπ.). Η συμβολὴ τοῦ Αἰδεσιμ. π. Βίκτωρος Ντομπρὼβ στὴν σχετικὴ συζήτησι ἦταν πολὺ σημαντική. Ο Επίσκοπος κ. Γεώργιος ἀνέγνωσε τὸ προτεινόμενο κείμενο τῆς Συνόδου περὶ τοῦ διατί ἀπορρίπτεται ἡ Πρᾶξις Κοινωνίας μετὰ τῆς Μόσχας τῆς 4/ Σύμφωνα μὲ αὐτό, ἡ ἕνωσις ἀπορρίπτεται διότι τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας συνεχίζει νὰ συμμετέχη στὸν Οἰκουμενισμό, ὁ ὁποῖος ἀνεθεματίσθη ὑπὸ τῆς ΡΟΕΔ τὸ 1983, οἱ ὅροι τῆς ἑνώσεως δὲν ἔτυχαν τῆς συνοδικῆς ἐγκρίσεως τῆς ΡΟΕΔ, δὲν ἐπελύθησαν τὰ μείζονα διαιρετικὰ θέματα τοῦ Σεργιανισμοῦ καὶ τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τὰ δὲ ἀποφασισθέντα ὑπὸ τῶν ἑνωτικῶν προσκρούουν στὶς ἐκκλησιολογικὲς ἀρχὲς τῆς ΡΟΕΔ. Τὸ κείμενο ἐτέθη σὲ ψηφοφορία καὶ ἐνεκρίθη ὁμοφώνως ὑφ ἁπάντων. Εν συνεχείᾳ, ἠκούσθησαν διάφορες προτάσεις περὶ τοῦ τακτοῦ ἤ μὴ χρόνου συγκλήσεως Συνόδων Πανδιασπορᾶς, περὶ κανονικῶν, ποιμαντικῶν καὶ ἐπιμορφωτικῶν θεμάτων, ὡς καὶ περὶ ἀναπτύξεως τοῦ Μοναχισμοῦ ( Αρχιεπ. Σωφρόνιος) καὶ τῆς Ιεραποστολῆς (Αἰδεσιμ. π. Γρηγόριος Οὐΐλλιαμς, ὑπεύθυνος Ιεραποστολῆς Αϊτῆς). Ο Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος προέτεινε μεταξὺ ἄλλων καὶ τὴν ἀναγκαιότητα καλυτέρας ἐπικοινωνίας σὲ ἐπίπεδο βάσεως, διὰ τῆς διοργανώσεως π.χ. προσκυνημάτων, μὲ τὶς Αδελφὲς Εκκλησίες τοῦ Πατρίου Ημερολογίου Ελλάδος, Ρουμανίας καὶ Βουλγαρίας. Κατόπιν κάποιων τελικῶν ρυθμίσεων, ἡ 5η Σύνοδος Πανδιασπορᾶς ἐπερατώθη αἰσίως, σὺν Θεῷ, διὰ προσευχῆς καὶ εὐχαριστίας. Τὸ ἴδιο βράδυ, οἱ Επίσκοποι ἐξ Ελλάδος εἴχαμε τὴν εὐκαιρία νὰ συναντηθοῦμε ἔστω καὶ ἐπ ὀλίγον στὴν Νέα Υόρκη μὲ τοὺς διερχομένους ἐξ αὐτῆς Σεβασμ. Αρχιεπίσκοπο Ετνα κ. Χρυσόστομο καὶ Θεοφιλ. Επίσκοπο Φωτικῆς κ. Αὐξέντιο. Οἱ δύο Αρχιερεῖς τῆς Εξαρχίας μας στὴν Αμερικὴ εἶχαν ἀφιχθῆ ἐκείνη τὴν ἡμέρα μὲ πλοῖο ἀπὸ τὸ ταξίδι ἐπιστροφῆς τους ἐξ 13

14 Εὐρώπης, μετὰ τὴν συμμετοχή τους στὴν Πανήγυρι τῆς Μονῆς τοῦ Αγίου Κυπριανοῦ καὶ στὴν Σύνοδο τῆς Ιεραρχίας μας καὶ τὴν μετάβασί τους στὴν Κωνσταντινούπολι καὶ τὴν Σόφια. Θὰ ἀναχωροῦσαν δὲ ἀμέσως τὸ ἑπόμενο πρωΐ γιὰ τὰ ἐνδότερα τῶν Ηνωμένων Πολιτειῶν ὁδικῶς, διότι τὸ πρόγραμμά τους ἄλλαξε καὶ δὲν θὰ συμμετεῖχαν, δυστυχῶς, στὶς Ακολουθίες Διακηρύξεως τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου, ὅπως εἶχε ἀρχικῶς προγραμματισθῆ. Τὸ πρωΐ τοῦ Σαββάτου, 9/ , εἴχαμε τὴν εὐκαιρία μαζὶ καὶ μὲ ἀρκετοὺς ρώσους ἐκ τῶν συμμετασχόντων στὴν Σύνοδο, νὰ ξεναγηθοῦμε σὲ ὅλο τὸ ἐντυπωσιακὸ καὶ φαντασμαγορικὸ Μανχάτταν τῆς Νέας Υόρκης, ἕως τὸ περίφημο Αγαλμα τῆς Ελευθερίας, τὸ γνωστὸ σύμβολο τῶν ΗΠΑ. Εἴδαμε ἐν ὀλίγοις τὸ Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τὴν περίφημη Λεωφόρο Μπρόντγουεϊ, παλαιοὺς γοτθικοὺς Ναοὺς ( Αγίου Ιωάννου Θεολόγου, Αγίου Πατρικίου), Μουσεῖα, Γέφυρες, Πάρκα, τὴν ἰταλικὴ καὶ κινεζικὴ ζώνη, τὸ Μπροῦκλιν, γνωστὲς ὁδοὺς παγκοσμίως (Γουὼλ Στρίτ, Μάντισον Στρίτ), τὸ παλαιὸ Συνοδικὸ κτήριο τῆς ΡΟΕΔ, τὸν χῶρο κατεδαφίσεως τῶν Διδύμων Πύργων στὸ Γκράουντ Ζέρο κλπ. Οἱ οὐρανοξῦστες ἐδέσποζαν, ἡ τεχνολογία ἐντυπωσίαζε, ἀλλὰ καὶ τὸ φρικτὸ κρῦο ἐθέριζε!... Αργὰ τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, ἐτελέσθη πανηγυρικῶς ἡ Ακολουθία τοῦ Αναστασίμου Εσπερινοῦ καὶ Ορθρου τῆς Κυριακῆς, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴν Ακολουθία τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου, τοῦ νεοφανοῦς Ασκητοῦ καὶ Ομολογητοῦ, τὴν ὁποίαν συνέθεσε ὁ Πρωτοπρ. π. Βαλέριος Αλέξιεφ ἀπὸ τὴν Οδησσό, ὁ ὁποῖος ἦταν παρών, στὸν ρωσικὸ Ιερὸ Ναὸ τῆς Αγίας Τριάδος στὴν Αστόρια τῆς Νέας Υόρκης. Στὸν Ναὸ εἶχε προσέλθει γιὰ νὰ συμμετάσχη στὶς ἱ. Ακολουθίες καὶ ἕτερος Κληρικός μας, ὁ Αἰδεσιμ. π. Νικόλαος Τσερνιάβσκυ, ὁ ὁποῖος ὑπηρετεῖ στὸ Ρότσεστερ τῆς Νέας Υόρκης. Στὴν Λιτή, στὸν Μέγα Εσπερινό, προΐστατο ὁ Σεβασμ. Επίσκοπος Οὐάσινγκτων κ. Ιωσήφ. Στὸν Ορθρο, πρὸ τοῦ Πολυελέου, ἐξῆλθαν οἱ παρόντες ἑπτὰ Αρχιερεῖς ( Αγαθάγγελος, Ανδρόνικος, Σωφρόνιος, Γεώργιος, Ιωσήφ, Αμβρόσιος, Κλήμης), ἐνδεδυμένοι ἅπασαν τὴν ἀρχιερατικὴν στολήν, μετὰ τοῦ ἱ. Κλήρου, μετεφέρθη δὲ στὸ Προσκυνητάριο κεκαλυμμένη ἡ ἱ. Εἰκόνα τοῦ πρὸς 14

15 Διακήρυξιν Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου. Κατὰ τὴν καθωρισμένη στιγμή, ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος ἀπεκάλυψε αὐτὴν καὶ ὅλοι ἐν προσευχῇ, κατανύξει καὶ χαρᾷ προσεκύνησαν μεγαλύνοντες τὸν νέο Αγιο τοῦ Θεοῦ ἐδῶ στὴν γῆ, ἐκζητοῦντες ἔλεος, χάριν καὶ ἁγιασμόν! Η Συνοδικὴ Πρᾶξις Διακηρύξεως ἀνεγνώσθη ὑπὸ τοῦ Σεβασμ. Αρχιεπισκόπου Αγίας Πετρουπόλεως καὶ Β. Ρωσίας κ. Σωφρονίου, ὁ δὲ Θεοφιλ. Επίσκοπος Μεθώνης κ. Αμβρόσιος ἀνέγνωσε ἀγγλιστὶ εἰδικὸ γιὰ τὴν περίστασι Εόρτιο Χαιρετισμὸ (Εὐγνώμων Αναφορὰ) τοῦ Θεοφιλ. Αναπληρωτοῦ Προέδρου μας Επισκόπου Ωρεῶν κ. Κυπριανοῦ, ὁ ὁποῖος ἀνεγνώσθη καὶ σὲ ρωσικὴ μετάφρασι. Ενταῦθα, παραθέτουμε τὸ ἑλληνικὸ πρωτότυπο. Εὐγνώμων Αναφορὰ ἐπὶ τῇ Διακηρύξει τῆς Αγιότητος τοῦ Ρώσου Μητροπολίτου Φιλαρέτου ( ) Σεβασμιώτατε Επίσκοπε Αγαθάγγελε(*) Αγιοι Αρχιερεῖς τῆς Ρωσικῆς Ορθοδόξου Εκκλησίας ἐν Διασπορᾷ Αγαπητοὶ καὶ σεβαστοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές Βαθυτάτη εἶναι ἡ ἐν Πνεύματι Αγίῳ συγκίνησίς μας κατὰ τὴν ἱστορικὴν αὐτὴν ἡμέραν καὶ στιγμήν, κατὰ τὴν ὁποίαν διακηρύσσεται λίαν ἐπισήμως καὶ συμφώνως πρὸς τὴν ἐκκλησιαστικὴν τάξιν ἡ Αγιότης τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Φιλαρέτου. Ο Σεβασμιώτατος Πρόεδρος τῆς Ιερᾶς ἡμῶν Συνόδου τῶν Ενισταμένων τοῦ Πατρίου Ημερολογίου ἐν Ελλάδι, ὁ πολυσέβαστος Μητροπολίτης Ωρωποῦ καὶ Φυλῆς κύριος Κυπριανός, εἶχε τὴν ἰδιαιτέραν χαρὰν καὶ τιμὴν νὰ γνωρίσῃ προσω- 15

16 πικῶς τὸν Αγιώτατον Μητροπολίτην Φιλάρετον. Οταν δὲ κατὰ τὸ ἔτος 1985 ἐκοιμήθη ὁ Αγιος Φιλάρετος, ὁ Μητροπολίτης μας ἔγραψε μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς εἰς ἕνα ἄρθρον-ἀφιέρωμα: Ο Πρωθιεράρχης Φιλάρετος «διεκρίθη ἰδιαιτέρως διὰ τὴν σθεναρὰν θέσιν του ἔναντι τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, εἶδον δὲ τὸ φῶς τῆς δημοσιότητος κείμενά του πλήρη ζήλου διὰ τὴν Ορθοδοξίαν, ἀλλὰ μετὰ χαρακτηριστικῆς διακρίσεως συντεταγμένα, καταδικάζοντα τὴν αἵρεσιν καὶ ἐλέγχοντα τοὺς πρωτεργάτας αὐτῆς» 1. Εἰς τὴν Ελλάδα, ὁ Μητροπολίτης Φιλάρετος ἐθεωρεῖτο ἀνέκαθεν ὑπὸ πάντων τῶν Αντι-οικουμενιστῶν, ὡς «ἀνὴρ μεγάλης ἀρετῆς καὶ πίστεως» 2, ἡ δὲ πρώτη αὐτοῦ «Επιστολὴ Πόνου» ( Ιούλιος 1969) ἐχαρακτηρίσθη λίαν ὀρθῶς ὡς «σταθμός», «διότι εἶναι συγχρόνως μία κραυγὴ πόνου, μία ἐντονωτάτη διαμαρτυρία καὶ ἱκεσία, ἀλλὰ καὶ μία γραμμὴ ὀρθοδόξου πορείας» 2. Εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Πρωθιεράρχου Φιλαρέτου συνηντήθησαν, Χάριτι Θεοῦ, ἡ Ορθοπραξία μὲ τὴν Ορθοδοξία, ὁ θεάρεστος καὶ ἡγιασμένος Βίος μὲ τὴν ὀρθὴν καὶ πατερικὴν Ομολογίαν. Ο συνδυασμὸς αὐτός, τὸ μέγα αὐτὸ δῶρον τοῦ Θεοῦ εἰς ἕνα Ποιμένα τῆς Αληθοῦς καὶ Μόνης Εκκλησίας, ἦταν ἐπίσης μία μεγίστη δωρεὰ τοῦ Αρχιποίμενος Σωτῆρος ἡμῶν Ιησοῦ εἰς τὴν Ορθοδοξίαν εἰς μίαν κρισιμωτάτην καμπὴν τῆς Ιστορίας Της. Ο Μητροπολίτης Φιλάρετος ἠξιώθη τοῦ πολυτίμου στεφάνου τῆς Ομολογίας, φανεὶς ἀντάξιος τῆς ἱστορικῆς κλήσεως καὶ τῆς Διακονίας, τὴν ὁποίαν τοῦ ἐνεπιστεύθη ὁ Θεῖος Παράκλητος κατὰ τὴν χειροτονίαν Αὐτοῦ εἰς Αρχιερέα. Οἱ Αρχιερεῖς τῆς Ιερᾶς ἡμῶν Συνόδου μὲ βαθεῖαν ἐπίγνωσιν προσκυνοῦν ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Αγίου Φιλαρέτου τοῦ Ομολογητοῦ ἕνα σύγχρονον Θεοφόρον Πατέρα τῆς Εκκλησίας μας, τὸν Οποῖον διέκριναν ἡ τόλμη, ἡ ταπείνωσις, ὁ πόνος, ἡ ἐλπὶς καὶ ἡ ἀγάπη, κατὰ τὸν ἱερὸν ἀγῶνα Αὐτοῦ ἐναντίον τοῦ συγκρητιστικοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ὡς καὶ τοῦ λεγομένου Σεργιανισμοῦ ἐν Ρωσίᾳ, καὶ ὑπὲρ τῆς ἀμώμου Ορθοδοξίας. Εἴθε αἱ ἀρχιερατικαὶ πρεσβεῖαι τοῦ ἐν Αγίοις Πατρὸς ἡμῶν Φιλαρέτου τοῦ Ομολογητοῦ νὰ ἐνισχύουν, ὁδηγοῦν καὶ προ- 16

17 στατεύουν τὴν Μαρτυρικὴν Εκκλησίας τῆς Ρωσικῆς Διασπορᾶς κατὰ τὴν νέαν περίοδον τῆς Ιστορίας Αὐτῆς, ἀλλὰ καὶ ἅ- παντας τοὺς Ορθοδόξους Αντι-οικουμενιστάς, μέχρις ὅτου μᾶς δοθῆ ἡ δωρεὰ νὰ ἑορτάσωμεν μίαν νέαν Κυριακὴν τῆς Ορθοδοξίας, μίαν Εορτὴν τῆς Αναστηλώσεως τῆς Πατερικῆς Ορθοδοξίας, πρὸς δόξαν τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Αγίου Πνεύματος, διὰ τῆς Υπερευλογημένης Θεοτόκου. Αμήν! Εν Φυλῇ Αττικῆς Ο Αναπληρωτὴς Πρόεδρος τῇ 1ῃ Νοεμβρίου 2008 ἐκ.ἡμ. τῆς Ιερᾶς Συνόδου τῶν Ενισταμένων Αγίων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ Αναργύρων Ο Ωρεῶν Κυπριανὸς * Ο Σεβασμ. κ. Αγαθάγγελος εἶχε ἤδη στὸ μεταξὺ ἐκλεγῆ Μητροπολίτης τῆς Ρ.Ο.Ε.Δ. καὶ προσφωνήθηκε στὴν ἀνάγνωσι τοῦ κειμένου αὐτοῦ μὲ τὴν νέα του ἰδιότητα. 1. Περιοδ. «Ορθόδοξος Ενστασις καὶ Μαρτυρία», ἀριθ. 2/ Ιανουάριος-Μάρτιος 1986, σελ Εφημερ. «Ορθόδοξος Τύπος», ἀριθ. 113/ , σελ. 1. Μετὰ τὴν προσκύνησι τῆς ἱ. Εἰκόνος τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου, οἱ Αρχιερεῖς ἐχρίσθησαν δι ἁγίου ἐλαίου ἀφ ἑαυτοῦ των, ἐνῶ οἱ Ιερεῖς, Διάκονοι, Υποδιάκονοι καὶ τὸ μεγάλο πλῆθος τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ ἐχρίσθησαν ὑπὸ τοῦ Σεβασμ. Μητροπολίτου κ. Αγαθαγγέλου καὶ τοῦ Σεβασμ. Αρχιεπισκόπου κ. Σωφρονίου. Η κατανυκτικὴ ἱ. Ακολουθία, διαρκείας τεσσάρων καὶ πλέον ὡρῶν, ἐπερατώθη μετὰ τὶς 9 μ.μ. Τὸ πρωΐ τῆς Κυριακῆς, 10/ , ἐτελέσθη πανηγυρικὸ Συλλείτουργο στὸν Ιερὸ Ναὸ Αγίας Τριάδος Αστόριας. Ο Σεβασμ. 17

18 Μητροπολίτης τῆς ΡΟΕΔ κ. Αγαθάγγελος συνελειτούργησε μὲ πέντε Αρχιερεῖς ( Ανδρόνικο, Σωφρόνιο, Γεώργιο, Αμβρόσιο, Κλήμη), 30 περίπου Ιερεῖς καὶ 5 Διακόνους. Παρίσταντο πολλοὶ Υποδιάκονοι καὶ μέγα πλῆθος εὐσεβῶν. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θ. Λειτουργίας, ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος ἐχειροτόνησε καὶ ἕναν Διάκονο, γιὰ νὰ ὑπηρετήση σὲ Ενορία στὴν περιοχὴ τῆς Βοστώνης. Εκοινώνησαν πάρα πολλοὶ πιστοὶ ἀπὸ δύο Αγια Ποτήρια. Πρὸ τῆς Απολύσεως, ἐτελέσθη Παρακλητικὴ Δέησις («Μολιέμπεν») ἐνώπιον τῆς ἱ. Εἰκόνος τοῦ Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου καὶ ὁ Σεβασμ. Μητροπολίτης κ. Αγαθάγγελος ἐξεφώνησε σύντομη ἑόρτια Ομιλία. Αργὰ τὸ μεσημέρι τῆς Κυριακῆς, μετέβημεν σὲ Εστιατόριο τῆς Αστόριας γιὰ τὴν ἑορταστικὴ Τράπεζα, ὅπου παρεκάθησαν οἱ Αρχιερεῖς, πολλοὶ Κληρικοὶ καὶ μεγάλο πλῆθος παρισταμένων. Χαιρετισμοὺς Συγχαρητηρίους, μεταξὺ ἄλλων, ἀπηύθυναν καὶ οἱ Θεοφιλ. Επίσκοποι Μεθώνης κ. Αμβρόσιος καὶ Γαρδικίου κ. Κλήμης. Εὐχάριστη ἔκπληξι ἀπετέλεσε καὶ 18

19 παρουσία τοῦ ἀσθενοῦντος σεβ. μητροπολίτου ΓΟΧ Αμερικῆς κ. Παύλου, ὁ ὁποῖος προσῆλθε μὲ κληρικούς του στὸ εὐφρόσυνο γεγονός. Εἴχαμε δὲ τὴν εὐκαιρία νὰ συζητήσουμε φιλικὰ ἐπὶ θεμάτων κοινοῦ ἐνδιαφέροντος. Τὴν Δευτέρα, 11/ , ἐπισκεφθήκαμε καὶ πάλι τὸν ἑλληνικὸ Ιερὸ Ναὸ τῆς Αγίας Μαρκέλλης, τοῦ Πατρίου Ημερολογίου, στὴν Αστόρια, ἀπὸ ὅπου μᾶς ὡδήγησαν στὸ νοσοκομεῖο, στὸ ὁποῖο διαμένει πρὸς ἀποθεραπείαν ὁ σεβασμ. κ. Παῦλος. Εἴχαμε μία ἀκόμη πολὺ φιλικὴ συνάντησι, στὴν ὁποίαν μάλιστα συμμετεῖχε καὶ ὁ ταυτοχρόνως ἀφιχθεὶς βοηθός του ἐπίσκοπος Θεουπόλεως κ. Χριστόδουλος. Τὸ μεσημέρι, γευματίσαμε στὴν οἰκία τοῦ Αἰδεσιμ. π. Βσέβολοντ στὴν Αστόρια μετὰ τοῦ Σεβασμ. Μητροπολίτου κ. Αγαθαγγέλου καὶ τοῦ Αἰδεσιμ. π. Γρηγορίου Οὐΐλλιαμς. Συζητήσαμε φιλικὰ καὶ ἀποχαιρετισθήκαμε πλέον ἀδελφικά, εὐχηθέντες νέα συνάντησι στὸ ἐγγὺς μέλλον, Θεοῦ θελήσει καὶ βοηθείᾳ. Αναχωρήσαμε ἀεροπορικῶς ἀπὸ τὴν Νέα Υόρκη τὸ ἀπόγευμα τῆς Δευτέρας (ὥρα Αμερικῆς) καὶ ἀφίχθημεν στὴν Αθήνα τὸ πρωΐ τῆς Τρίτης, 12/ (ὥρα Ελλάδος). Η ἐμπειρία ποὺ ἀποκομίσαμε ἀπὸ ὅσα ζήσαμε, εἴδαμε, ἀκούσαμε καὶ αἰσθανθήκαμε εἶναι πολὺ θετική. Η προσωπικὴ ἐπικοινωνία καὶ σχέσις εἶναι ὁπωσδήποτε κάτι τὸ ἀναμφίβολα ἀναντικατάστατο. Συμμετείχαμε σὲ ἱστορικὰ γεγονότα τῆς Αδελφῆς ΡΟΕΔ, καθοριστικὰ γιὰ τὸ μέλλον Αὐτῆς. Βιώσαμε τὸ μυστήριο τῆς ἑνότητος καὶ τῆς ἀγάπης μὲ ἁπτὸ τρόπο. Συσκεφθήκαμε, συμπροβληματισθήκαμε καὶ συνευφρανθήκαμε σὲ κρίσιμες, ἀλλὰ καὶ σὲ εὐχάριστες στιγμὲς τῶν Ρώσων Αδελφῶν μας. Συγκοινωνήσαμε μυστηριακῶς, πνευματικῶς καὶ καρδιακῶς. Εμβαθύναμε στὸ μυστήριο τῆς ἑνότητός μας μὲ πρωτόγνωρο τρόπο. Η κληρονομία τοῦ νεο-διακηρυχθέντος Αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου τίθεται καὶ ἐφ ἡμᾶς μὲ ἐξαιρετικὴ σαφήνεια καὶ μᾶς καθιστᾶ συνυπευθύνους. Βαδίζουμε τὴν ὁδό, τὴν ὁποίαν μᾶς ὑποδεικνύει ἡ χρυσῆ ἁλυσίδα τῆς Αγιότητος μέχρι τῶν ἡμερῶν μας. Λάβαμε καὶ ἀνανεώσαμε τὴν Εντολὴ τῆς Ομολογίας ἐν Αγάπῃ καὶ τῆς Αγάπης ἐν Ομολογίᾳ. Τὰ σημαντικὰ βήματα, τὰ ὁποῖα ἔγιναν ὑπὲρ τῆς καλυτέρας συγκροτήσεως καὶ ἑνότητος τοῦ Ακαινοτομήτου Πληρώματος τῶν ὅπου γῆς Ορθοδόξων 19

20 Αντι-οικουμενιστῶν, εἴθε νὰ ἀποτελέσουν ἔναυσμα θετικῶν ζυμώσεων καὶ ἐξελίξεων ἐπ ἀγαθῷ τῆς Εκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ο κοινὸς σύγχρονος Πατὴρ Αγιος Μητροπολίτης Φιλάρετος, ὁ νεοφανὴς ταπεινὸς Ασκητὴς καὶ Ομολογητής, εἴθε νὰ μᾶς ἐνισχύη καὶ παραδειγματίζη εἰς ὁδὸν ἑνότητος καὶ προσφορᾶς καὶ νὰ πρεσβεύη γιὰ τὴν σωτηρία ὅλων μας ἐν τῇ Εκκλησίᾳ. Αμήν! Ο Επίσκοπος Γαρδικίου Κλήμης 20