υπόδησης (-42,5%), την Κλωστοϋφαντουργία (-47,9%) και τα Τρόφιµα Ποτά Καπνός (-40,9%). Πτωτικά, αν και σε µικρότερη έκταση σε σχέση µε τους υπόλοιπους

Transcript

1 Ι ΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάµη Καρατάση 11, Αθήνα, Tηλ.: , Fax: Tsami Karatassi, Athens, Greece, Tel.: , Fax: Μαΐου 2010 ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 1 η έρευνα 2010 Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εναρµονισµένου προγράµµατος της ΕΕ (DG ECFIN), το ΙΟΒΕ διεξάγει δύο φορές το χρόνο έρευνες επενδύσεων στη Βιοµηχανία, µε στόχο την αποτύπωση της πορείας τους και των επιµέρους χαρακτηριστικών τους. Πρόκειται για εµπειρική προσέγγιση που αποδίδει το «επενδυτικό κλίµα» κατά τη στιγµή υλοποίησης της έρευνας και µπορεί να χρησιµοποιηθεί συµπληρωµατικά στα επίσηµα στατιστικά στοιχεία επενδύσεων. Οι έρευνες αυτές όµως έχουν το πρόσθετο πλεονέκτηµα να εξετάζουν και ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά της επενδυτικής δραστηριότητας, τα οποία δεν καταγράφονται σε άλλες πηγές. Επιπλέον, οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την πορεία των επενδύσεων κάθε έτους προσδιορίζονται έξι φορές µε διαδοχικές έρευνες. Έτσι ενσωµατώνουν κάθε φορά τις νέες εξελίξεις και αντανακλούν τις µεταβολές του επενδυτικού κλίµατος, προσεγγίζοντας µε µεγαλύτερη ακρίβεια την πραγµατική πορεία τους. Στο τρέχον δελτίο παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα από την πιο πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη την περίοδο Μαρτίου Απριλίου Εκτιµήσεις για το ύψος των επενδύσεων του 2009 Στην 1 η έρευνα επενδύσεων για το 2010 πραγµατοποιείται νέα απολογιστική εκτίµηση για τη συνολική πορεία των επενδύσεων στη Βιοµηχανία το Η λογιστική διαχείριση των αποτελεσµάτων των επιχειρήσεων για την οικονοµική χρήση του προηγούµενου έτους έχει ολοκληρωθεί, µε τους περισσότερους ισολογισµούς να έχουν δηµοσιοποιηθεί. Ως εκ τούτου, οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την πορεία των επενδυτικών τους δαπανών στην πρώτη έρευνα του έτους είναι κατά κανόνα ακριβέστερες. Σύµφωνα λοιπόν µε τις τελευταίες εκτιµήσεις, οι επενδυτικές δαπάνες στη βιοµηχανία το 2009 µειώθηκαν κατά 44,4% σε σχέση µε τις δαπάνες του προηγούµενου έτους, όταν οι εκτιµήσεις για την πορεία των επενδύσεων στην έρευνα που έγινε προς το τέλος του 2009 προέβλεπαν παραπλήσια µείωση (-44,8%). Συνεπώς επιβεβαιώνονται µε εντυπωσιακή ακρίβεια οι δυσµενείς αρχικές δυσµενείς προβλέψεις που είχαν διατυπωθεί για το 2009, λόγω της κακής οικονοµικής συγκυρίας της χώρας, αλλά και της δηµοσιονοµικής επιδείνωσης προς τα τέλη του έτους. Η έντονη πτώση στην επενδυτική δραστηριότητα το 2009 χαρακτηρίζει όλους τους κλάδους: εντονότερη είναι η µείωση στον κλάδο Μη Μεταλλικών Ορυκτών (- 62,1%), ενώ µεγάλη υποχώρηση καταγράφεται και στον κλάδο Ένδυσης

2 υπόδησης (-42,5%), την Κλωστοϋφαντουργία (-47,9%) και τα Τρόφιµα Ποτά Καπνός (-40,9%). Πτωτικά, αν και σε µικρότερη έκταση σε σχέση µε τους υπόλοιπους κλάδους, εκτιµάται από τις επιχειρήσεις ότι κινήθηκαν και οι επενδυτικές δαπάνες στα Χηµικά προϊόντα (-18,7%). Πίνακας 1 Έρευνα Επενδύσεων στη Βιοµηχανία (ετήσιες ποσοστιαίες µεταβολές) Μαρτ.07 Μαρτ.08 Μαρτ.09 Μαρτ.10 Προβ. Οκτ. 09 Προβ. Μαρτ. 10 Τρόφιµα, Ποτά, Καπνός -14,8-10,4-6,1-40,9 27,7 29,7 Κλωστοϋφαντουργία -38,5 31,0-73,7-47,9 11,9 26,6 Ένδυση-Υπόδηση 80,2 19,0 4,5-42,5-85,2-86,5 Χηµικά -10,4-13,1 21,4-18,7 33,1 3,3 Μη µεταλλικά Ορυκτά 9,9-31,0 1,0-62,1 43,5 70,3 Λοιποί Κλάδοι 19,2-15,0 15,1-48,8-15,6-15,3 Σύνολο Μεταποίησης 3,7-13,1 3,7-44,4 5,6 6,8 ΕΕ-26* 7,9 8,0 4,0-18,1-4,8-0,9 Ευρωζώνη 7,4 8,6 4,2-22,0-5,4-0,8 * εν περιλαµβάνεται στην έρευνα η Μάλτα Πηγή: IOBE, European Commission DG ECFIN Στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, οι εκτιµήσεις για την πορεία των επενδύσεων το 2009 εµφανίζονται επίσης αρνητικές, τόσο στην ΕΕ, όσο και την Ευρωζώνη. Συγκεκριµένα, εκτιµάται πτώση της αξίας της επενδυτικής δραστηριότητας κατά 18,1% και 22% αντίστοιχα για τις δύο ζώνες, ελαφρά χαµηλότερη δηλαδή σε σύγκριση µε την προηγούµενη µέτρηση Οκτωβρίου (-21,9% και -24,9% αντίστοιχα). Στις περισσότερες χώρες, οι πιο πρόσφατες εκτιµήσεις είναι ελαφρώς βελτιωµένες, χωρίς να λείπουν και οι χώρες, όπως η ανία, η Λιθουανία, η Σλοβενία και η Σουηδία, στις οποίες καταγράφηκε µεγαλύτερη πτώση στην τελευταία µέτρηση σε σχέση µε την προβλεπόµενη πτώση της προηγούµενης έρευνας. Προβλέψεις για το ύψος των επενδύσεων του 2010 Στην τρέχουσα έρευνα, οι επιχειρήσεις προβαίνουν σε νέα πρόβλεψη για τις επενδυτικές δαπάνες του Αν και η πρόβλεψη γίνεται σχετικά νωρίς, οι ενδείξεις φανερώνουν µεγαλύτερη αισιοδοξία για την πορεία της επενδυτικής δραστηριότητας το Σύµφωνα µε αυτά τα αποτελέσµατα, οι επενδύσεις στη Βιοµηχανία το 2010 θα αυξηθούν ήπια, κατά 6,8%. Η πρόβλεψη αυτή είναι οριακά αναθεωρηµένη προς τα πάνω, καθώς στην προηγούµενη έρευνα του 2009, οι επιχειρήσεις δήλωναν πως οι επενδύσεις το επόµενο έτος θα αυξηθούν κατά 5,6%. Ουσιαστικά όµως πρόκειται για πολύ µικρή ανάκαµψη η οποία προφανώς και δεν αντισταθµίζει την πολύ µεγάλη πτώση του 2009 και υποδηλώνει τελικά ότι το επίπεδο των 2

3 επενδύσεων στη βιοµηχανία θα παραµείνει για µία χρονιά αρκετά χαµηλότερο σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια. Σε κλαδικό επίπεδο, αναµένεται µικρότερη ή µεγαλύτερη επέκταση των επενδύσεων το 2010 στους περισσότερους κλάδους, µε εντονότερη εκείνη στα Μη Μεταλλικά Ορυκτά (70,3%), τα Τρόφιµα Ποτά Καπνός (29,7%), την Κλωστοϋφαντουργία (26,6%) και λιγότερο στον κλάδο των Χηµικών (3,3%). Αντίθετα, στην Ένδυση Υπόδηση, προβλέπεται για το 2010 έντονη πτώση στις επενδυτικές δαπάνες (-86,5%) και µικρότερη στους Λοιπούς Κλάδους (-15,3%), παρόλο που στα διυλιστήρια αναµένεται αύξηση των επενδύσεων (14,3%). Ουσιαστικά µέρος των επενδυτικών σχεδίων που αναβλήθηκαν το 2009 λόγω της εκτεταµένης κρίσης, φαίνεται να προχωρούν σε κάποιο βαθµό, ίσως όµως απλώς σε µια προσπάθεια να καλυφθούν ανάγκες και πεδία όπου δεν υπήρχε περιθώριο άλλης αναβολής λόγω τεχνολογικών ή άλλων εξελίξεων. Όπως συµβαίνει και µε τις ελληνικές προβλέψεις, οι ελαφρώς αρνητικές προσδοκίες της προηγούµενης έρευνας για το 2010, περιορίζονται στην παρούσα έρευνα, τόσο σε ΕΕ όσο και στην Ευρωζώνη. Η εξέλιξη αυτή είναι ενδεικτική της εξοµάλυνσης της χρηµατοοικονοµικής κρίσης που είχε πλήξει την πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών το προηγούµενο έτος. Έτσι, στο σύνολό τους οι επενδυτικές δαπάνες για το 2010 προβλέπεται να µειωθούν οριακά στην ΕΕ και την Ευρωζώνη κατά 0,9% και 0,8% αντίστοιχα (από -4,8 και -5,4% αντίστοιχα στις προβλέψεις Οκτωβρίου). Οι θετικές και αρνητικές προβλέψεις µοιράζονται εξίσου µεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, εκ των οποίων χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, το Ην. Βασίλειο, η Εσθονία µεταξύ άλλων, αναµένουν άνοδο της επενδυτικής τους δραστηριότητας εντός του έτους. Κατανοµή των επενδύσεων µε βάση το σκοπό τους Οι έρευνες επενδύσεων του ΙΟΒΕ προσφέρουν σηµαντική «διαρθρωτική» πληροφόρηση για τη φύση των επενδύσεων, καθώς οι επιχειρήσεις προχωρούν σε κατάταξη των επενδυτικών τους δαπανών ανάλογα µε το σκοπό τους, την κατεύθυνση δηλαδή που αυτές έχουν. Πέντε µεγάλες κατηγορίες επενδύσεων χρησιµοποιούνται ( ιάγραµµα 1), αν και ως έναν βαθµό οι κατηγορίες αυτές αλληλοσυµπληρώνονται (π.χ. αύξηση ή διεύρυνση της δυναµικότητας µπορεί να συµβεί µέσω βελτίωσης των µεθόδων παραγωγής ή εισαγωγής νέων µεθόδων). Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αναλυτική απεικόνισή τους οδηγεί σε χρήσιµα συµπεράσµατα για την πορεία της βιοµηχανίας προς εκσυγχρονισµό ή επέκταση, το άνοιγµα σε νέες αγορές ή την τόνωση της θέσης τους στις ήδη υπάρχουσες αγορές. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της τελευταίας έρευνας, οι ελληνικές βιοµηχανίες φαίνεται το 2009 να µεταβάλλουν το επενδυτικό τους µίγµα σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Αναλυτικότερα, το 2009 το επενδυτικό µίγµα των επιχειρήσεων αποτελείται πρωτίστως από δαπάνες για την αντικατάσταση του υφιστάµενου κεφαλαιουχικού εξοπλισµού (23% του συνόλου), την αύξηση της παραγωγικής δυναµικότητας 3

4 για τα ήδη παραγόµενα προϊόντα (), τη βελτίωση των µεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρµόζονται () και τη διεύρυνση της παραγωγικής δυναµικότητας για νέα προϊόντα (). Μικρότερο βάρος δίνεται κατά το ίδιο έτος στις επενδύσεις που αφορούν περαιτέρω σκοπούς, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των συνθηκών ασφαλείας στην παραγωγική διαδικασία κλπ. (11%), ενώ τα χαµηλότερα ποσοστά στο σύνολο των επενδύσεων φαίνεται πως είχαν για το 2009 οι επενδύσεις για εισαγωγή νέων παραγωγικών µεθόδων (7%). ιάγραµµα 1 Κατανοµή Επενδύσεων ανάλογα µε το σκοπό τους (% συνόλου δαπάνης) ιεύρυνση παραγωγικής δυναµικότητας για την παραγωγή νέων προιόντων 18% 22% Αντικατάσταση υφισταµένου κεφαλαιουχικού εξοπλισµού 21% 23% Αύξηση παραγωγικής δυναµικότητας για ήδη παραγόµενα προιόντα 25% Βελτίωση µεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρµόζουν 17% Αλλοι σκοποί 11% 12% 15% Εισαγωγή Νέων µεθόδων παραγωγής 6% 7% 6% 0% 5% 10% 15% 25% 30% Πηγή: IOBE Το 2010 το επενδυτικό µίγµα προορίζεται κυρίως στη διεύρυνση της παραγωγικής δυναµικότητας για νέα προϊόντα (22%) και την αντικατάσταση του υφιστάµενου κεφαλαιουχικού εξοπλισµού (21%), ενώ ακολουθεί µε µικρή διαφορά η ενίσχυση της παραγωγικής δυναµικότητας σε ήδη παραγόµενα προϊόντα (). Η βελτίωση των µεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρµόζονται (17%) βρίσκεται τρίτη σε προτεραιότητα για το 2010, ενώ ακολουθούν οι επενδύσεις για περαιτέρω σκοπούς, µε σχετικά αυξηµένο µερίδιο σε σχέση µε το 2009 (15%). Τελευταία προτεραιότητα τα τελευταία έτη είναι σταθερά η δαπάνη για την εισαγωγή νέων µεθόδων παραγωγής (6%). 4

5 Παράγοντες που επηρεάζουν τις επενδύσεις Σηµαντική πληροφόρηση για τη διαδικασία της επενδυτικής απόφασης προσφέρουν και οι απόψεις των επιχειρήσεων για τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την επενδυτική τους δραστηριότητα. Καταγράφονται έτσι οι πιθανοί λόγοι που ενδεχοµένως ερµηνεύουν την απόφασή τους να αυξήσουν, να διατηρήσουν αµετάβλητες ή να µειώσουν τις αντίστοιχες δαπάνες τους ( ιάγραµµα 2). Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της έρευνας, κυρίως οι τεχνολογικές εξελίξεις και κατόπιν τα κίνητρα για επενδύσεις επηρέασαν θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις των επιχειρήσεων το Η προσδοκώµενη ζήτηση, η οποία τα προηγούµενα έτη ήταν καθοριστικός παράγοντας για τις αποφάσεις των επιχειρήσεων, το 2009 βρίσκεται στην τρίτη θέση, όπως και στις προβλέψεις για το Και οι τρεις όµως παράγοντες εξακολουθούν να λειτουργούν θετικά στις αποφάσεις των επιχειρήσεων, παρόλο που η συµβολή τους έχει περιοριστεί σε σχέση µε παλαιότερα έτη. Τα κέρδη της επιχείρησης, παράγοντας ο οποίος επίσης επηρέαζε θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις τα προηγούµενα έτη, έχουν χαµηλότερη συµβολή το 2009, ενώ ο ρόλος τους το 2010 προβλέπεται αρνητικός, καθώς οι ζηµιές έχουν ενταθεί. Όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που εξετάζονται, τόσο το 2009 όσο και το 2010 εκτιµώνται από τις επιχειρήσεις ως παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν αρνητικά το επενδυτικό τους πλάνο. Συγκεκριµένα, τόσο η φορολογία των κερδών, όσο και η διαθεσιµότητα και το κόστος κεφαλαίων φαίνεται να επηρεάζουν αρνητικά τις επιχειρήσεις, ενώ ως ο µακράν δυσµενέστερος παράγοντας επί των επενδυτικών προγραµµατισµών των επιχειρήσεων καταγράφεται η οικονοµική πολιτική στο σύνολό της, σε αµφότερα τα έτη. ιάγραµµα 2 Παράγοντες που επηρεάζουν την επενδυτική δραστηριότητα στη βιοµηχανία (Συντελεστές σηµαντικότητας) Οι τεχνολογικές εξελίξεις Τα κίνητρα για επενδύσεις Η Ζήτηση για τα προϊόντα τους Τα κέρδη της επιχείρησης Άλλοι λόγοι Η φορολογία των κερδών Η διαθεσιµότητα κεφαλαίων & το κόστος τους Η οικονοµική πολιτική στο σύνολο της 1 Ο συντελεστής λαµβάνει τιµές στο διάστηµα +100, όταν όλες οι επιχειρήσεις εκτιµούν πολύ θετική την επίπτωση του αντίστοιχου παράγοντα και 100 αντιστρόφως. Πηγή: ΙΟΒΕ Έρευνα Επενδύσεων στη Βιοµηχανία 5