ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

Transcript

1 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Θεολόγος Καθηγητής DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ - Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ gzee11@otenet.gr ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

2 Δ. Ε. 36: Ο ΣΑΤΑΝΙΣΜΟΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΕΣ ΠΙΣΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ Ο Διάβολος στην Κόλαση, Βαπτιστήριο Σαν Τζιοβάνι (Battistero di San Giovanni), Φλωρεντία περ

3 Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΙΣΜΟΥ ΕΩΣΦΟΡΟΣ. Ένα όνομα περίεργο. Ένα όνομα που προκάλεσε, προκαλεί και θα προκαλεί για αιώνες. Ο Θεός τον έκανε πρώτο ανάμεσα στους πρώτους. Αυτός, με τη σειρά του αρνήθηκε το Δημιουργό του. Έγινε πατέρας της εξέγερσης, της ανταρσίας, η προσωποποίηση του κακού. Τα ιερά κείμενα αποκαλούν τον Σατανά, «άρχοντα του κόσμου». Αόρατος εχθρός ο Διάβολος, βρίσκεται παντού και πουθενά. Σ ολόκληρη τη διδασκαλία της Εκκλησίας η ύπαρξή του είναι περισσότερο λειτουργική: είναι φορέας της αρνητικότητας. Ποιες είναι μέθοδοί του και πως σκιαγραφούνται τα διάφορα προσωπεία του; Ποιες οι ενέργειές του και πως επιδρά στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση; Γιατί άραγε ο Θεός μας αφήνει να ερχόμαστε αντιμέτωποι με το διάβολο;

4 ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΥΠΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ Σατανισμός είναι η λατρευτική πίστη και γενικότερη πνευματική στάση, η οποία έχει ως επίκεντρο τον Σατανά ή Διάβολο, οντότητα που κατά την ιουδαϊκή και χριστιανική παράδοση εκπροσωπεί τον έσχατο αντίπαλο του Θεού και ενσαρκώνει την αρχή του απόλυτου κακού. Παρόλο που λατρείες αρνητικών δυνάμεων μπορούν να βρεθούν στο περιθώριο όλων σχεδόν των θρησκευτικών συστημάτων, ο σατανισμός, αυστηρά μιλώντας, ανατέλλει αποκλειστικά στον ιδεολογικό ορίζοντα του ιουδαιοχριστιανισμού, αφού αποδέχεται εξ ορισμού το μονοθεϊστικό κοσμοείδωλο και τη βιβλική αντίληψη για το διάβολο.

5 ΣΑΤΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ (NEW AGE) Ο Σατανισμός και οι παραπλήσιες προς αυτόν μορφές της νέας θρησκευτικότητας, οι οποίες ορθά έχουν χαρακτηριστεί ως ψυχολατρείες, ή αναφέρονται σαν παραθρησκευτικές ομάδες, νέες αιρέσεις, ολοκληρωτικές θρησκείες. εντάσσεται στο λεγόμενο σύνδρομο της Νέας Εποχής (New Age) που έχει ως κοινή αρχή τον αποκρυφισμό.

6 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ; Αποκρυφισμός είναι το σύνολο των διδασκαλιών για την ύπαρξη απόκρυφων, μυστικών, αόρατων δυνάμεων που δρουν στον κόσμο και καθορίζουν την τύχη του ανθρώπου. Αν και ο αποκρυφισμός έχει μακρά ιστορική πορεία δρομολογείται από την αρχαιότητα παρακμιακές του επιβιώσεις είναι ο σατανισμός με τη διάδοση μορφών της μαγείας, όπως ο «ερασιτεχνικός» σατανισμός, που είναι ταυτισμένος με μια ορισμένη νεανική συγκρητιστική υποκουλτούρα των δεκαετιών μετά το 1980.

7 ΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ (NEW AGE) Οι στήλες πάνω στους οποίους στηρίζεται η διδασκαλία της Νέας Εποχής είναι: 1. Η εναντίωση στην καταπιεστική ηθική των μονοθεϊστικών παραδόσεων. 2. Τα πάντα στον κόσμο αποτελούν μια ολότητα, μια μονάδα. 3. Μέσα από μια πανθεϊστική, νεοπαγανιστική θεώρηση θεωρεί ότι όλα τα έμψυχα και άψυχα, μικρά ή μεγάλα πράγματα είναι Θεός. Δηλαδή κάθε τι, και καθένας, είναι Θεός. Πάνω σ αυτό το μοτίβο θεώρησης του κόσμου και του ανθρώπου, σε μιαν άκρη του φάσματος της Νέας Εποχής, είναι φανερό, ότι συναντούμε ένα συνονθύλευμα από αποκρυφιστικές έννοιες και πρακτικές, θραύσματα από αρχαίες μυθολογίες, δοξασίες ανατολικών θρησκευμάτων, όλα ανασυγκολλημένα σ ένα πλαίσιο μιας φτηνής ιδεολογίας και υποκουλτούρας.

8 ΜΙΑ ΘΕΩΡΗΣΗ Με τη γλώσσα των αριθμών η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη. Αν και δεν διαθέτουμε αξιόπιστες στατιστικές, η πελατεία των μεταπολεμικών νέων θρησκειών πρέπει να υπολογίζεται σε εκατομμύρια μάλλον, παρά σε χιλιάδες. Πρόκειται για μια αλλαγή στον τρόπο θεώρηση της θρησκευτικότητας, της οποίας η παλαιά εικόνα ως επικρατούσας έχει αλλάξει άρδην. Έχει δηλαδή αντικατασταθεί από εκείνη τη θρησκευτικότητα, σύμφωνα με την οποία η πρώην κύρια αποτελεί μια μόνο από τις κουκίδες που συνθέτουν έναν πολύχρωμο πίνακα. Έτσι, μια νέα θρησκευτικότητα, μια νέα θρησκευτική συνείδηση φαίνεται να αντικαθιστά την παλαιά, με σκοπό όπως τουλάχιστον διαδίδουν οι ηγήτορές της, να καλύψει την ανεπάρκεια της μέχρι σήμερα, δυτικής εξ ολοκλήρου, θρησκευτικής συνείδησης.

9 Η εξάπλωση της Νέας Θρησκευτικής Συνείδησης «Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και εξής παρατηρείται μια τάση εσωτερίκευσης της θρησκευτικότητας στις δυτικές κοινωνίες. Μεταφέροντας στο επίπεδο των πνευματικών αναζητήσεων τα απελευρωσιακά προτάγματα της εποχής, η επαναστατημένη νεολαία και ένα μέρος της πρωτοποριακής διανόησης εγκατέλειψαν σταδιακά το Χριστιανισμό, αντιδρώντας στις δογματικές αγκυλώσεις και τις χειραγωγικές διαθέσεις της θεσμοποιημένης Εκκλησίας. Κάθε διαμεσολαβημένη σχέση με το Θείο καταγγέλθηκε και αναζητήθηκαν δρόμοι άμεσης εμπειρίας του Ιερού Έννοιες, πεποιθήσεις και τεχνικές από το χώρο της ανατολικής θρησκευτικότητας, όπως η μετενσάρκωση, το κάρμα, η γιόγκα, ο διαλογισμός και άλλα, αναμείχθηκαν στην πορεία με στοιχεία από τη χριστιανική πίστη ή συνδυάστηκαν με παλαιότερες θρησκευτικές ιδέες, οι οποίες αναβιώνουν με καινούργιο, πιο ουδέτερο και κοσμικό ένδυμα. Τέτοιες είναι η αστρολογία, ο αποκρυφισμός, ο παγανισμός, η μαγεία, και ο πνευματισμός». Δ. Μπεκριδάκης, «Η επανεμφάνιση της θρησκείας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και το δίλημμα της Εκκλησίας», στον τόμο: Ισλάμ και Φονταμενταλισμός. Ορθοδοξία και Παγκοσμιοποίηση, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2004, σσ

10 Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Είναι προϊόν της Δύσης και ιδιαίτερα της Αμερικής, όπου το θρησκευτικό περιβάλλον συνίσταται στην αλματώδη αύξηση ενός κύματος εναλλακτικών θρησκειών, με επιρροές που ξεκινούν από την Ανατολή. Από το 18 ο αιώνα και μετά κάνουν στη Δύση την εμφάνισή τους τα κέντρα των ινδουιστών, των βουδιστών, των ισλαμιστών, και ανοίγουν διάπλατα στα μάτια της Δύσης, στους θησαυρούς της ανατολικής θρησκευτικής και φιλοσοφικής πνευματικότητας.

11 Η ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΙΣΜΟΥ Παραδοσιακός αντιχριστιανικός σατανισμός, (λατρεία του Διαβόλου, βεβήλωση ιερών ναών, βλασφημία του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας κλπ.). Εκκοσμικευμένος ανθρωπιστικός σατανισμός, (αφοσίωση σε ανθρωπιστικά ιδεώδη και εναντίωση στη Χριστιανική Εκκλησία). Παγανιστικός σατανισμός, (υιοθέτηση διδασκαλιών παλαιών θρησκειών, μαγικές τελετές, έντονος αποκρυφισμός).

12 ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ Ο σύγχρονος σατανισμός εκφράζεται από δύο παγκόσμια οργανωμένες Εκκλησίες: Πρώτη Εκκλησία του Σατανά, με αρχηγό τον Anton Szandor La Vey, στο Λος Άντζελες Αμερικής, που έγραψε και τη Σατανιστική Βίβλο. Ο Ναός του Σηθ με έδρα το Σαν Φραντσίσκο. Ιδρύθηκε το 1975 από πρώην μέλη της Πρώτης Εκκλησίας του Σατανά.

13 Απέναντι στο διάβολο πολυμήχανο τυχοδιώκτη και αντιασκητή υπάρχει πάντοτε ο φιλάνθρωπος ασκητής εργάτης της αγάπης

14 ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ ΣΑΤΑΝΙΣΜΟ Η πάλη του καλού με το κακό δεν μπορεί να μην καταλήξει στην περίτρανη νίκη του πρώτου. Αυτό τουλάχιστον οφείλουμε να ελπίζουμε, έχοντας εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού.

15 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤ., «Νέα Εποχή. Η θρησκειολογική ταυτότητα ενός κινήματος», Έξοδος 6(1991)17-29, 7(1992) Ο ΙΔΙΟΣ, «Οι Νέες Θρησκείες. Ιστορική επισκόπηση και συστηματική θεώρηση» στον τόμο: Δοκίμια Ιστορίας των Θρησκειών, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997, σσ Ο ΙΔΙΟΣ, «Μορφές ανιστορικότητας στη νέα θρησκευτική συνείδηση», ΕΕΘΣΠΑ, Αθήνα 1997, σσ Ο ΙΔΙΟΣ,«Ο Νεοπαγανισμός ως Νέα Θρησκεία», Σύναξη 69 (1999) Ο ΙΔΙΟΣ, «Νέα θρησκευτικότητα και εσχατολογία», Νέα Εστία 149/1732(2001) ΑΛΕΒΙΖΟΠΟΥΛΟΣ Α., (πρωτοπρ.), Γκουρουϊσμός, Αποκρυφισμός, Νέα Εποχή, Αθήνα ΒΛΑΧΟΣ Γ. «Σατανισμός», Θρησκειολογικό Λεξικό, επιμέλεια Μάριος Μπέγζος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σσ

16 ΓΑΒΡΙΗΛΙΑΣ ΜΟΝΑΧΗΣ, Η ασκητική της αγάπης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγιάς, Θεσσαλονίκη ΖΙΑΚΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, «New Age και Θρησκευτικός Συγκρητισμός», Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. Nέα Σειρά. Τμήμα Θεολογίας, τ. 13, Θεσσαλονίκη, [και ]. Καταστροφικές λατρείες. Μια απειλή για τον άνθρωπο, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας, επιμέλεια Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος Αρχιμανδρίτης Δ. Πουρτσουκλής, εκδ. Αποστολικής Διακονίας, Αθήνα ΚΕΛΙ ΑΝΤΑΜ, Θρησκείες και δόγματα, μτφρ. Α. Λυμπερόπουλος, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2010, σ. 86. ΜΠΕΚΡΙΔΑΚΗΣ Δ., «Αντιλήψεις για το θάνατο στο New Age», Θρησκειολογία. Ιερά / Βέβηλα, τχ. 3(Απρίλιος Ιούνιος 2002) Ο ΙΔΙΟΣ, «Ο Υδροχοϊκός Χριστός: συμβολή στη μελέτη της χριστολογίας του κινήματος της Νέας Εποχής», Θρησκειολογία. Ιερά / Βέβηλα, τχ. 4(Ιούνιος - Αύγουστος 2003) Ο ΙΔΙΟΣ, «Η επανεμφάνιση της θρησκείας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και το δίλημμα της Εκκλησίας», στον τόμο: Ισλάμ και Φονταμενταλισμός. Ορθοδοξία και Παγκοσμιοποίηση, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2004, σσ

17 «Νέα Εποχή: ο γνωστός άγνωστος», Θεός και Θρησκεία, τχ. 1(1999)47-109, [μεγάλη έρευνα με κατάθεση επιστημονικών, θεολογικών και φιλοσοφικών απόψεων που προσεγγίζουν το φαινόμενο της Νέας Εποχής σε ολόκληρο τον κόσμο]. «Σατανισμός», Θεός και Θρησκεία, τχ. 7(1999)60-115, [αφιέρωμα στην πιο σκοτεινή και αποκρουστική όψη της σύγχρονης θρησκευτικότητας που βρίσκει διέξοδο στο κίνημα του Σατανισμού]. ΤΕΡΖΑΚΗΣ Φ., Ανορθολογισμός, φονταμενταλισμός και θρησκευτική αναβίωση: τα χρώματα της σκακιέρας, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1998, σσ Ο ΙΔΙΟΣ, «Νέα Εποχή», Θρησκειολογικό Λεξικό, επιμέλεια Μάριος Μπέγζος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σσ CHRYSSIDES G., «Νέα θρησκευτικά κινήματα», στον τόμο: Οι θρησκείες του κόσμου, επιμέλεια Κρίστοφερ Πάρτριτζ, μτφρ. Β. Αδραχτάς, εκδ. Ουρανός, Αθήνα 2006, σσ SCHLINK B., Η Νέα Εποχή από βιβλική άποψη, μτφρ. Κ. Φούσκας, Θεσσαλονίκη STANFORD P., Η Βιογραφία του Διαβόλου, μτφρ. Σοφία Λειβαδοπούλου, εκδ. Αρχέτυπο, Αθήνα 2008.

18 Michel Lacroix, Το New Age, μτφρ. Φωτεινή Ταμβίσκου, εκδ. Τραυλός - Κωσταράκης Αθήνα 1997