Χάρης Τ. Πολίτης. Ιατρική αμέλεια και ιατροδικαστική διερεύνηση Ιατρική ποινική ευθύνη, η άμυνα του ιατρού ενώπιον των δικαστηρίων

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Χάρης Τ. Πολίτης. Ιατρική αμέλεια και ιατροδικαστική διερεύνηση Ιατρική ποινική ευθύνη, η άμυνα του ιατρού ενώπιον των δικαστηρίων"

Φοίβη Κανακάρης-Ρούφος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

Ιατρική αμέλεια και ιατροδικαστική διερεύνηση Ιατρική ποινική ευθύνη, η άμυνα του ιατρού ενώπιον των δικαστηρίων Χάρης Τ. Πολίτης ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΣΕ Α.Π., Σ.

1 Ιατρική αμέλεια και ιατροδικαστική διερεύνηση Ιατρική ποινική ευθύνη, η άμυνα του ιατρού ενώπιον των δικαστηρίων Χάρης Τ. Πολίτης ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΣΕ Α.Π., Σ.τ.Ε., Δρ. ΙΑΤΡΙΚΗΣ Ε.Κ.Π.Α. ΕΠΙΣΚ. ΚΑΘ. ΙΑΤΡ. ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΥΡ. ΠΑΝ. ΚΥΠΡΟΥ ΤΗΛ.: (210) , ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ 15, Ν. ΨΥΧΙΚΟ, ΑΘΗΝΑ

Στις αρχές της δεκαετίας του 80 υπήρχαν μόνο 120 δημοσιευμένες αποφάσεις από το 1900 έως το 1980.

2 Στις αρχές της δεκαετίας του 80 υπήρχαν μόνο 120 δημοσιευμένες αποφάσεις από το 1900 έως το Το μέτρο ευθύνης κατανεμόταν σε 50% καταδικαστικές - 50% αθωωτικές αποφάσεις. Υπήρχε η αντίληψη ότι ο καθηγητής της αντίστοιχης ειδικότητας θα προσέλθει στο Δικαστήριο και η κατάθεσή του θα είναι δεσμευτική για το δικαστή.

8 Στη χώρα μας, καθοριστική η δίκη Εισαγγελέα Ανδρουλιδάκη (1992)

9 Στις ΗΠΑ, όπου το σύστημα έχει εμφανίσει εμπλοκές (λ.χ. κρίση 1975) λόγω μεγάλης αύξησης ασφαλιστικών εισφορών, το ποσοστό δικών υπέρ των ιατρών είναι 70% και 30% σε βάρος τους. (Βεβαίως, υπάρχει πολύ μεγαλύτερο ποσό αποζημιώσεων, ειδικά για ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη).

10 Στη χώρα μας, με νέα στοιχεία, και επί 750 περίπου αποφάσεων από το 1900 έως τέλος του 2016, έχουν να παρατηρηθούν τα εξής: Μέχρι το 2009, το ποσοστό υπέρ των ασθενών ήταν 65%- 35%. Μετά το 2010, το ποσοστό είναι 80%-20%.

11 Όσον αφορά στις ειδικότητες, «πρωταθλητές» είναι χειρουργοί, μαιευτήρες, και έπονται αναισθησιολόγοι, ορθοπαιδικοί, παθολόγοι, καρδιολόγοι.

12 ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ ΜΑΙΕΥΤΗΡΕΣ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΙ 144 ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΟΛΟΓΟΙ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΟΙ ΠΑΘΟΛΟΓΟΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΙ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΙ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ 6 5 ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟΙ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΙ 7 9 ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΙ 10 ΠΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕΤΑΓΓΙΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ ΠΛΑΣΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΟΙ-ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΙ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΙ ΨΥΧΙΑΤΡΟΙ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ ΨΥΧΙΑΤΡΟΙ-ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΙ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΙ ΑΝΕΙΔΙΚΕΥΤΟΙ ΙΑΤΡΟΙ 17 ΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΟΙ ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΙ 18 ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΟΙ ΣΥΝΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ 18 ΓΕΝΕΤΙΣΤΕΣ-ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ Ε.Κ.Α.Β. ΙΑΤΡΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΧΩΡΙΣ ΠΤΥΧΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΛΟΓΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΦΥΛΑΚΩΝ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΙ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΟΙ ΟΓΚΟΛΟΓΟΙ ΑΛΛΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΙ

13 Αιτίες αύξησης αγωγών και μηνύσεων κατά των γιατρών α. απώλεια της παραδοσιακής σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ γιατρού και ασθενή, μέσα σε ένα τεχνοκρατικό σύστημα παροχής περίθαλψης. β. ανεπάρκειες του συστήματος παροχής υγείας, τις οποίες χρεώνουν οι ασθενείς στο γιατρό.

Αιτίες αύξησης αγωγών και μηνύσεων κατά των γιατρών γ. υπερπληθωρισμός των γιατρών, με αποτέλεσμα: δ. τη μείωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. ε.

14 Αιτίες αύξησης αγωγών και μηνύσεων κατά των γιατρών γ. υπερπληθωρισμός των γιατρών, με αποτέλεσμα: δ. τη μείωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. ε. την απαξίωση της θέσης του γιατρού στο κοινωνικό πλαίσιο αξιών. στ. την απαίτηση του ασθενή να λάβει ικανή αποζημίωση από το γιατρό, για οποιαδήποτε τυχόν επιπλοκή έχει λάβει χώρα (σε αυτό συντείνει και ένα περιρρέον αντιιατρικό κλίμα, τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο μέσων μαζικής ενημέρωσης). ζ. τη διαφορά κριτηρίων που τίθενται από την ιατρική και τη νομική επιστήμη.

15 Αιτίες αύξησης αγωγών και μηνύσεων κατά των γιατρών η. σύνδρομο της πριγκίπισσας πάνω στο μπιζέλι

Αίτια μεγάλων ποσοστών καταδικαστικών αποφάσεων α. Πολλοί ασκούν αγωγές για κάθε επιπλοκή. β. Οι ασφαλιστικές εταιρείες πολλές φορές αρνούνται να πληρώσουν (η «Ασπίς» λ.χ. πτώχευσε). γ. Είναι ένα άγνωστο πεδίο για τους περισσότερους νομικούς και υπάρχει «φτωχή» επικοινωνία με τους γιατρούς.

16 Αίτια μεγάλων ποσοστών καταδικαστικών αποφάσεων α. Πολλοί ασκούν αγωγές για κάθε επιπλοκή. β. Οι ασφαλιστικές εταιρείες πολλές φορές αρνούνται να πληρώσουν (η «Ασπίς» λ.χ. πτώχευσε). γ. Είναι ένα άγνωστο πεδίο για τους περισσότερους νομικούς και υπάρχει «φτωχή» επικοινωνία με τους γιατρούς. Ο γιατρός νομίζει ότι έχει δώσει εντολή στον καλύτερο δικηγόρο, ο δικηγόρος αναμένει να μάθει πληροφόρηση από το γιατρό, η οποία πολλές φορές είναι υποκειμενική και ο δικηγόρος δεν μπορεί να την ελέγξει.

Αίτια μεγάλων ποσοστών καταδικαστικών αποφάσεων δ. Σε αεροπορικά ή ναυτικά δυστυχήματα υπάρχουν πιστοποιημένοι φορείς για το ποιος ή ποιοι είναι υπεύθυνοι.

17 Αίτια μεγάλων ποσοστών καταδικαστικών αποφάσεων δ. Σε αεροπορικά ή ναυτικά δυστυχήματα υπάρχουν πιστοποιημένοι φορείς για το ποιος ή ποιοι είναι υπεύθυνοι. Σε τροχαία ατυχήματα το Τμήμα Οδικών Τροχαίων Ατυχημάτων (Τ.Ο.Τ.Α.). Στην ιατρική ευθύνη όλα είναι ρευστά. ε. Επειδή δεν πληρώνουν οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, ιδίως οι δημόσιοι, τα δικαστήρια θεωρούν ότι απονέμουν δικαιοσύνη με την καταδίκη του γιατρού, ώστε να αποζημιωθεί ο ασθενής και οι οικείοι του.

18 Αίτια μεγάλων ποσοστών καταδικαστικών αποφάσεων στ. Είναι επίσης πολύ δύσκολο για το δικαστή να λαμβάνει χώρα μία επιπλοκή και να μην έχει ευθύνη κανείς. Και δυστυχώς δεν έχουμε εξειδικευμένους δικαστές στην ιατρική ευθύνη.

19 Βαθμοί δόλου και αμέλειας Η νομική επιστήμη έχει ως κριτήριο τρία είδη δόλου α. άμεσο ή α βαθμού, β. έμμεσο ή β βαθμού, γ. ενδεχόμενο, και δύο είδη αμέλειας α. συνειδητή, β. μη συνειδητή. Ο νομοθέτης δεν προβλέπει τίποτα για την επιπλοκή.

20 Οι ιατροί καταδικάζονται, πολλές φορές, από ποινικά δικαστήρια, με ποινές πολύ μεγαλύτερες από εκείνες δραστών του κοινού ποινικού δικαίου.

21 Αμυντική ιατρική

Ποινικές κυρώσεις του γιατρού Αν ο γιατρός, από αμέλεια, επέφερε το θάνατο του ασθενούς, προβλέπεται (ΠΚ 302) φυλάκιση από τρεις μήνες έως πέντε έτη.

22 Ποινικές κυρώσεις του γιατρού Αν ο γιατρός, από αμέλεια, επέφερε το θάνατο του ασθενούς, προβλέπεται (ΠΚ 302) φυλάκιση από τρεις μήνες έως πέντε έτη. Αν, από αμέλεια, επέφερε τη σωματική βλάβη του ασθενούς, τιμωρείται με φυλάκιση από ένα μήνα έως τρία έτη (ΠΚ 308). Συνήθως, η κύρωση, σε περίπτωση καταδίκης του γιατρού, αφορά σε αρκετούς μήνες φυλάκιση (18 ως 36 κατά μ.ό.), η οποία, με το ελαφρυντικό του πρότερου εντίμου βίου, έχει ανασταλτικό χαρακτήρα, συνήθως επί τρία έτη.

23 Υπάρχουν επίσης αστικές κυρώσεις (υποχρέωση προς αποζημίωση, πρόστηση ΠΦΥ, ιδιωτικής κλινικής ή Νοσοκομείου ΕΣΥ) και πειθαρχικές κυρώσεις ιατρού (Ιατρικοί Σύλλογοι, Δ.Σ. ΝΠΔΔ, Υ.Πε., ΚΠΣ).

Επιχειρήματα του γιατρού, προς αντίκρουση των κατηγοριών α. ότι δεν υπήρξε σφάλμα από πλευράς του και ότι η επιπλοκή την οποία υπέστη ο ασθενής δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του. β.

24 Επιχειρήματα του γιατρού, προς αντίκρουση των κατηγοριών α. ότι δεν υπήρξε σφάλμα από πλευράς του και ότι η επιπλοκή την οποία υπέστη ο ασθενής δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του. β. ότι η επέμβαση ήταν εξαιρετικά δυσχερής και ότι η κατάσταση της υγείας του ασθενή ήταν εκείνη που προκάλεσε τη βλάβη, λ.χ. ότι η ρήξη του εντέρου συνέβη λόγω προϋπαρχουσών σοβαρών συμφύσεων, χρόνιας οικογενούς πολυποδίασης, τυφοειδούς πυρετού που επηρέασε την κατάσταση του εντέρου.

Επιχειρήματα του γιατρού, προς αντίκρουση των κατηγοριών γ. ότι δεν υπήρξε αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της βλάβης που επικαλείται ο ασθενής ή οι οικείοι του, λ.χ. θανάτου από πνευμονική εμβολή που υπέστη ο ασθενής μερικούς μήνες μετά τη διενέργεια της επέμβασης.

25 Επιχειρήματα του γιατρού, προς αντίκρουση των κατηγοριών γ. ότι δεν υπήρξε αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της βλάβης που επικαλείται ο ασθενής ή οι οικείοι του, λ.χ. θανάτου από πνευμονική εμβολή που υπέστη ο ασθενής μερικούς μήνες μετά τη διενέργεια της επέμβασης. δ. ότι δεν έχει επέλθει ζημία ή σωματική βλάβη, λ.χ. ο ασθενής παραπονείται για τομή, αλλά η αντίκρουση έγκειται στο ότι υπήρχε αναγκαιότητα για τη διενέργεια της επέμβασης, λ.χ. εγχείρηση για παραλυτικό ειλεό. ε. ότι η επιπλοκή οφείλεται σε «οικείον» πταίσμα του ασθενή, λ.χ. παρά τις αντίθετες οδηγίες, υπήρξε έντονη γυμναστική του ασθενή και προκάλεσε εκ νέου βουβωνοκήλη.

26 Σημαντικά στοιχεία για την άμυνα του γιατρού α. Ορθή διενέργεια παροχής ενημέρωσης και λήψης συναίνεσης Ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να ενημερώνει τον ασθενή για ό,τι αφορά στην κατάσταση της υγείας του και να λαμβάνει τη συναίνεσή του για την επέμβαση η οποία πρόκειται να διενεργηθεί. Η συναίνεση έχει και το νόημα ο ασθενής ή οι οικείοι του να είναι ενήμεροι για τις πιθανές επιπλοκές που πρόκειται, ίσως, να λάβουν χώρα. Ας σημειωθεί ότι η συναίνεση του ασθενή καλύπτει μόνο τις επιπλοκές και όχι την τυχόν ιατρική αμέλεια, δηλαδή την υπαιτιότητα του γιατρού.

27 Σημαντικά στοιχεία για την άμυνα του γιατρού β. Ορθή τήρηση ιατρικών αρχείων Είναι πολύ σημαντική η ορθή τήρηση ιατρικών αρχείων, η οποία αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό μέσον που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την άμυνα του γιατρού, γιατί εκεί αναγράφονται όλες οι ενέργειες του γιατρού, οι οδηγίες, οι θέσεις εργασίας, τα αποτελέσματα και πόσο αυτά επιβεβαιώθηκαν κλπ.

28 Σημαντικά στοιχεία για την άμυνα του γιατρού β. Ορθή τήρηση ιατρικών αρχείων Είναι πολύ σημαντική η ορθή τήρηση ιατρικών αρχείων, η οποία αποτελεί σημαντικό αποδεικτικό μέσον που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την άμυνα του γιατρού, γιατί εκεί αναγράφονται όλες οι ενέργειες του γιατρού, οι οδηγίες, οι θέσεις εργασίας, τα αποτελέσματα και πόσο αυτά επιβεβαιώθηκαν κλπ.

29 Αντιμετώπιση της δίκης της ιατρικής ευθύνης, από πλευράς του γιατρού Περιορισμός της έκτασης της βλάβης Αναζήτηση περαιτέρω ιατρικής συνδρομής

30 Αντιμετώπιση της δίκης της ιατρικής ευθύνης, από πλευράς του γιατρού Εκτίμηση του μεγέθους της ζημιάς Ιατρικό Συμβούλιο

31 Αντιμετώπιση της δίκης της ιατρικής ευθύνης, από πλευράς του γιατρού «Παροχή εξηγήσεων» προς τον ασθενή ή τους οικείους του

32 Αντιμετώπιση της δίκης της ιατρικής ευθύνης, από πλευράς του γιατρού Επικοινωνία άμεση με δικηγόρο

33 Αντιμετώπιση της δίκης της ιατρικής ευθύνης, από πλευράς του γιατρού Περιορισμός της έκτασης της βλάβης Αναζήτηση περαιτέρω ιατρικής συνδρομής

Ενέργειες του συνηγόρου του γιατρού Σημαντική η λήψη καλού «ιστορικού» Χάραξη άμυνας και στρατηγικής σε συνεργασία γιατρούσυνήγορου υπεράσπισης

34 Ενέργειες του συνηγόρου του γιατρού Σημαντική η λήψη καλού «ιστορικού» Χάραξη άμυνας και στρατηγικής σε συνεργασία γιατρούσυνήγορου υπεράσπισης Αναζήτηση μαρτύρων, πραγματογνωμόνων, τεχνικών συμβούλων Συλλογή υλικού και βιβλιογραφίας Ενημέρωση της ασφαλιστικής εταιρείας Συμβιβασμός-Διαμεσολάβηση

35 Ενέργειες του συνηγόρου του γιατρού Αποφυγή aντιφατικών ισχυρισμών (λ.χ. δεν υπήρξε ιατρικό σφάλμα, αλλά και η ζημία δεν ήταν τόσο μεγάλη αιτιώδης σύνδεσμος) Επιλογή κύριων ή επικουρικών ισχυρισμών Ισχυρισμοί που δύσκολα μπορούν να αποδειχθούν (λ.χ. εναντίον ιατροδικαστικής-ιστολογικής έκθεσης) Χρήση ιατρικών όρων προς το Δικαστήριο με μέτρο

36 Ενέργειες του συνηγόρου του γιατρού Σφάλμα αυταπόδεικτο (res ipsa loquitur) Αποφυγή χειροτέρευσης των πραγμάτων Καλή χρήση αποδεικτικού υλικού Αποφυγή «παγίδευσης» στα επιχειρήματα αντιδίκων

Λύσεις για την ιατρική ευθύνη Έλεγχος πράξεων και παραλείψεων του ιατρού από ιατρικά όργανα συμβουλευτικά, των Ιατρικών Συλλόγων ή του Υπουργείου

37 Λύσεις για την ιατρική ευθύνη Έλεγχος πράξεων και παραλείψεων του ιατρού από ιατρικά όργανα συμβουλευτικά, των Ιατρικών Συλλόγων ή του Υπουργείου Υγείας (ή άλλων οργάνων, λ.χ. GMC) Έλεγχος πράξεων και παραλείψεων του ιατρού με βάση κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) Αποζημίωση σε no fault βάση

38 Ευχαριστώ πολύ

Σχετικά έγγραφα

Σταύρος Ι. Τυριτζής MD, PhD, FEBU, FACS (assoc.)

Σταύρος Ι. Τυριτζής MD, PhD, FEBU, FACS (assoc.) Επ. Καθηγητής Ουρογεννητικής Ογκολογίας και Ρομποτικής Πανεπιστημίου Karolinska Σουηδίας Κέντρο Ελάχιστα Επεμβατικής Ουρολογικής Χειρουργικής Ιατρικό Κέντρο