6 (ανά εβδομάδα) Σταύρος Μαμαλούκος. Πέμπτη μμ & Παρασκευή πμ

Transcript

1 Τίτλος μαθήματος ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 2 Κωδικός μαθήματος: Ακαδημαϊκό έτος: Εξάμηνο διδασκαλίας: Τύπος μαθήματος: Επίπεδο μαθήματος: Διδακτικές μονάδες /ECTS μονάδες: Ώρες διδασκαλίας 2 ο (εαρινό) Υποχρεωτικό Προπτυχιακό 6 μονάδες 6 (ανά εβδομάδα) Υπεύθυνος/η μαθήματος Διδάσκοντες Ώρες γραφείου Σταύρος Μαμαλούκος Σταύρος Μαμαλούκος, Βασιλική Πετρίδου Πέμπτη μμ & Παρασκευή πμ (Σταύρος Μαμαλούκος) Δευτέρα , Τρίτη (Β.Πετρίδου) Α. Ιστορία της Αρχιτεκτονικής 2 1. Περιγραφή: Το Μάθημα Ιστορία της Αρχιτεκτονικής 2 περιλαμβάνει μια συνολική παρουσίαση της αρχιτεκτονικής δημιουργίας από τις πρώτες προσπάθειες του ανθρώπου να επέμβει στο χώρο και να παράξει δομημένο περιβάλλον ως το τέλος του Μεσαίωνα, εστιάζοντας στην Ευρώπη και στην Εγγύς Ανατολή. Η εξέταση γίνεται χρονολογικά κατά τόπους και εποχές, ακολουθώντας τον κλασικό χωρισμό σε χωροχρονικές ενότητες. Η αρχιτεκτονική δημιουργία της κάθε ενότητας εξετάζεται από την άποψη της τυπολογίας, της μορφολογίας και της κατασκευής, μέσα στα κοινωνικά, οικονομικά και ιδεολογικά της πλαίσια, αφού προηγηθεί μια σύντομη παρουσίαση των ιστορικών δεδομένων της εξεταζόμενης περιόδου στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο. Στόχος της εξέτασης της αρχιτεκτονικής παραγωγής κάθε ενότητας είναι μια προσπάθεια κατανόησής της σε πλάτος και βάθος, μέσα από την εξέταση τόσο των δημιουργιών της μεγάλης και επίσημης όσο και της ελάσσονος αρχιτεκτονικής, τα δημιουργήματα της οποίας αποτελούν το μέτρο σύγκρισης για την αξιολόγηση των «μνημείων». Έτσι για την αρχιτεκτονική κάθε περιόδου εξετάζονται ζητήματα σχεδιασμού (όπως η διαδικασία του σχεδιασμού με τη χρήση σχεδίων ή χωρίς αυτά, η χρήση προτύπων, η μίμηση σημαντικών κτηρίων για λόγους συμβολικούς, η αναβίωση μορφών κλπ), ζητήματα κατασκευής (όπως η συνέχεια και η υπό ορισμένες συνθήκες διακοπή οικοδομικών παραδόσεων κλπ). Εξετάζονται τέλος οι φορείς της αρχιτεκτονικής δημιουργίας, δηλαδή οι αρχιτέκτονες και τα οικοδομικά συνεργεία, μέσα στο κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο της κάθε περιόδου. 2. Περιεχόμενο του μαθήματος-ύλη:

2 1 ο Μάθημα 01.1 Εισαγωγή. Γενικά για το Μάθημα. Μεθοδολογικά 01.2 Παρουσίαση 1 : Hambeck : Η ιστορία και η αρχιτεκτονική μιας βορειοευρωπαϊκής πόλης (X.Hernandez J.Ballonga Fr.Corni, Hambeck, Milano 1991 / Aalborg 1992) 01.3 Παρουσίαση 2 : Η ιστορία και η αρχιτεκτονική μιας ευρωπαϊκής πόλης (Anne Millard Steven Noon, A Street Through Time. A year Walk through History, DK Publishing, Inc., London 1998) 2 ο Μάθημα 02 Η αρχιτεκτονική στους προϊστορικούς χρόνους 03 Η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Δυτικής Ασίας. Σουμέριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσες Άσκηση 1 Ζιγκουράτ 3 ο Μάθημα 04.1 Η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Αιγύπτου 04.2 Παρουσίαση 3 : Η ιστορία της κατασκευής μιας αιγυπτιακής πυραμίδας (David Macaulay, Pyramid, Houghton Mifflin Company, Boston 1975) 4 ο Μάθημα 05 Η αρχιτεκτονική στον Ελλαδικό χώρο στους προϊστορικούς χρόνους. Αιγαίο, Μινωϊκή Κρήτη, Μυκηναϊκή Ελλάδα Άσκηση 2 - Μυκηναϊκό Μέγαρο 5 ο Μάθημα Η αρχιτεκτονική στην Αρχαία Ελλάδα Ι. Γενικά Η αρχιτεκτονική στην Αρχαία Ελλάδα ΙΙ. Ζητήματα κτηριολογίας και τυπολογίας 6 ο Μάθημα Η αρχιτεκτονική στην Αρχαία Ελλάδα ΙΙΙ. Ζητήματα κατασκευής και μορφολογίας Άσκηση 3 - Αρχαίοι Ελληνικοί Ρυθμοί 7 ο Μάθημα 06.2 Παρουσίαση 4 : Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα (Μανόλης Κορρές, Από την Πεντέλη στον Παρθενώνα, Μέλισσα, Αθήνα 1993) 8 ο Μάθημα Η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Ρώμης Ι. Γενικά Η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Ρώμης ΙΙ. Ζητήματα κτηριολογίας και τυπολογίας

3 9 ο Μάθημα Η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Ρώμης ΙΙΙ. Ζητήματα κατασκευής και μορφολογίας Παρουσίαση 5 : Μια ρωμαϊκή πόλη (David Macaulay, City. A Story of Roman Planning and Constuction, Boston 1992) 10 ο Μάθημα Η Βυζαντινή Αρχιτεκτονική Ι Γενικά Η Βυζαντινή Αρχιτεκτονική ΙΙ Ζητήματα κτηριολογίας και τυπολογίας 11 ο Μάθημα Η Βυζαντινή Αρχιτεκτονική ΙΙΙ Ζητήματα κατασκευής και μορφολογίας Άσκηση 4 - Σταυροειδής εγγεγραμμένος βυζαντινός ναός 12 ο Μάθημα Η Αρχιτεκτονική της Μεσαιωνικής Δυτικής Ευρώπης Ι Γενικά Η Αρχιτεκτονική της Μεσαιωνικής Δυτικής Ευρώπης ΙΙ Ζητήματα κτηριολογίας και τυπολογίας 13 ο Μάθημα Η Αρχιτεκτονική της Μεσαιωνικής Δυτικής Ευρώπης ΙΙΙ Ζητήματα κατασκευής και μορφολογίας Άσκηση 5 - Ρωμανικός & Γοτθικός Ρυθμός 14 ο Μάθημα Παρουσίαση 7 : Η ίδρυση ενός κάστρου και μιας νέας πόλης στη μεσαιωνική Βρετανία (David Macaulay, Castle, Houghton Mifflin Company, Boston 1977) Παρουσίαση 8 : Η ιστορία της οικοδόμησης ενός γοτθικού καθεδρικού ναού (David Macaulay, Cathedral. The Story of its Construction, Collins, Boston 1973) 3. Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα και δεξιότητες Επιδίωξη του μαθήματος είναι να κάνει γνωστή στους φοιτητές την κατά τόπους και κατά χρονικές περιόδους αρχιτεκτονική δημιουργία του παρελθόντος, προκειμένου μέσα από τη αυτή τη γνώση να γίνουν κατανοητές οι κατά καιρούς αρχές και τα βασικά χαρακτηριστικά της καθώς και η εξέλιξη της αρχιτεκτονικής εν γένει. Είναι ιδιαίτερα επιθυμητή η πρόκληση προβληματισμού σχετικά με τα διάφορα θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα που οι αρχιτέκτονες ανά τους αιώνες αντιμετώπισαν και οι λύσεις που έδωσαν σε αυτά. Επιδίωξη επίσης του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στη μεθοδολογία μελέτης της αρχιτεκτονικής δημιουργίας του παρελθόντος με σκοπό την ερμηνεία και την ένταξή της στα ιδεολογικά, κοινωνικά και οικονομικά της πλαίσια. Στα πλαίσια του μαθήματος επιδιώκεται και η ανάπτυξη δεξιοτήτων απαραίτητων για την έρευνα της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, όπως η βιβλιογραφική έρευνα και οι σχεδιαστικές απεικονίσεις. 4. Προαπαιτήσεις

4 Δεν υπάρχουν τυπικές προαπαιτήσεις για την εγγραφή στο μάθημα. 5. Διδακτικές & μαθησιακές μέθοδοι ( λέξεις): Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ανά εβδομάδα ωρών διδασκαλίας του μαθήματος γίνονται 17 συνολικά διαλέξεις από έδρας με παράλληλη προβολή διαφανειών (ανά δύο ή τρείς σε κάθε μάθημα), στις οποίες παρουσιάζονται συστηματικά και μεθοδικά η αρχιτεκτονική δημιουργία κάθε χωροχρονικής ενότητας και, επιπλέον, 8 παρουσιάσεις παραδειγμάτων σχεδιασμού και κατασκευής χαρακτηριστικών μιας χωροχρονικής ενότητας σημαντικών κτηρίων ή συνόλων, βασισμένες σε σχετικές εικονογραφημένες δημοσιεύσεις. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος γίνονται επίσης σε τακτά χρονικά διαστήματα πέντε ασκήσεις, με σκοπό την εξοικείωση των φοιτητών με χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής παραγωγής ορισμένων χωροχρονικών ενοτήτων και την εξάσκησή τους στη διάκριση των χαρακτηριστικών τυπολογικών, μορφολογικών και κατασκευαστικών στοιχείων της αρχιτεκτονικής της ενότητας που εξετάσθηκε στο συγκεκριμένο μάθημα. Σε κάθε μάθημα δίνεται πέρα από τις σημειώσεις του διδάσκοντος μια σχετική με το αντικείμενο του μαθήματος βασική βιβλιογραφία και γίνεται επ αυτής συζήτηση. 6. Βοηθήματα & συνιστώμενη βιβλιογραφία * Μπούρας, Χ. [1975] Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, τ.2, Αθήναι * Μπούρας, Χ. [1980] Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, τ.1, Αθήνα * Μπούρας, Χ. [2001] Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, Μέλισσα, Αθήνα * Fazio, M. Moffett, M. Wodehouse, L. [2008] A World History of Architecture, Laurence King Publishing, London * Fletcher, B. [ ] A History of Architecture, London * Φυρνώ-Τζόρνταν, Ρ. [1981] Ιστορία της Αρχιτεκτονικής (μτφρ. Δ. Ηλίας), Αθήνα * Kostof, Sp. [1985] A History of Architecture. Settings and Rituals, Oxford University Press * Müller-Wiener, W. [1995] Αρχιτεκτονική στην Αρχαία Ελλάδα, University Studio Press, Θεσσαλονίκη * Ουώτκιν, Ντ. (Watkin, D.) [2005] Ιστορία της Δυτικής Αρχιτεκτονικής, Αθήνα Επιπλέον στην ηλεκτρονική πλατφόρμα διδασκαλίας (e-class) αναρτώνται σε μορφή pdf όλες οι παρουσιάσεις που γίνονται από τον διδάσκοντα στο μάθημα. 7. Τρόπος Αξιολόγησης/βαθμολόγησης των φοιτητών Η αξιολόγηση των φοιτητών γίνεται μέσω γραπτής δοκιμασίας κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου της οποίας ο βαθμός αντιστοιχεί στο 50% του συνολικού βαθμού, και της αξιολόγησης των ασκήσεων που γίνονται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, των οποίων ο βαθμός αντιστοιχεί στο υπόλοιπο 50% του συνολικού βαθμού.

5 Β. Ιστορία της Τέχνης 2 1. Περιγραφή : Το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης 2 έχει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών με την τέχνη κατά την διάρκεια του 20 ου αιώνα. Το περιεxόμενο των διαλέξεων εστιάζει: α) στη διερεύνηση των κοινωνικών και πολιτιστικών αιτιών που συνετέλεσαν στην παραγωγή των έργων, και β) στην κριτική τοποθέτηση απέναντι στα έργα καθαυτά και στις αξίες που εμπεριέχουν. Ιδιαίτερη σημασία δίδεται στην μετάδοση και κατανόηση των πολύπλοκων εκφράσεων και των εννοιολογικών μετασχηματισμών της σύγχρονης τέχνης του δυτικού κόσμου. Επίσης μεγάλη βαρύτητα καταλαμβάνει η εκπαίδευση των φοιτητών/τριων στην κριτική αντιμετώπιση των θεωρητικών προβληματισμών που διέπουν τα έργα και ο σχολιασμός τους ως φορέων της καλλιτεχνικής διαδικασίας. Η διδασκαλία περιλαμβάνει παράλληλη παρουσίαση των διαφόρων μορφών της εικαστικής παραγωγής (ζωγραφική, γλυπτική, διακόσμηση, σχεδιασμός επίπλων και χρηστικών αντικειμένων) κατά την εξέλιξη της καλλιτεχνικής αναζήτησης του 20 ου αιώνα, καθώς και αναφορές στην αρχιτεκτονική. Η προβληματική που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια των μαθημάτων έχει στόχο να οδηγήσει τους φοιτητές να αποκτήσουν τη δυνατότητα ανάγνωσης και ανάλυσης των καλλιτεχνικών έργων και των πολιτισμικών κατευθύνσεων της σύγχρονης Τέχνης και Αρχιτεκτονικής. 2. Περιεχόμενο του μαθήματος-ύλη (Ιστορία της Τέχνης) Ως προς την Ιστορία της Τέχνης ο σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές σε γενικά ζητήματα της τέχνης από το τέλος του 19 ου αιώνα έως σήμερα. Το μάθημα περιλαμβάνει διαλέξεις που γίνονται από τον διδάσκοντα σε ένα δίωρο θεωρητικό μάθημα από έδρας. Περιγραφή ανά εβδομάδα Μάθημα 1 ο : Εισαγωγικό μάθημα: Ανασκόπηση της Ιστορία της Τέχνης και βασικοί προβληματισμοί στο τέλος του 19 ου αιώνα. Η Τέχνη στην Ελλάδα κατά τον 19 ο αιώνα. Μάθημα 2 ο : Οι δεκαετίες : «Γέφυρα», «Γαλάζιος Καβαλάρης», Κυβισμός. Μάθημα 3 ο : Οι δεκαετίες : Φουτουρισμός, Ντε Στιλ Μάθημα 4 ο : Οι δεκαετίες : Σουπρεματισμός, Κονστρουκτιβισμός Μάθημα 5 ο : Οι δεκαετίες : Ντανταϊσμός, Σουρεαλισμός Μάθημα 6 ο : Η Τέχνη στο Μπάουχαουζ

6 Μάθημα 7 ο : Οι δεκαετίες : Η τέχνη στην Ελλάδα Μάθημα 8 ο : Ενδιάμεση εξέταση Μάθημα 9 ο : Η Τέχνη μετά τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο: Αμερική-Ευρώπη (Αφηρημένος Εξπρεσιονισμός, Ζωγραφική της Δράσης, ζωγραφική του Χρωματικού πεδίου κ. ά). Μάθημα 10 ο : Ποπ Αρτ, Οπ Αρτ, Κινητική Τέχνη, Μινιμαλισμός Μάθημα 11 ο : Εννοιακή Τέχνη, Φωτογραφικός Ρεαλισμός Μάθημα 12 ο : Μεταμοντερνισμός Μάθημα 13 ο : Η Τέχνη στην Ελλάδα μετά τον Β! Παγκόσμιο Πόλεμο Μάθημα 14 ο : Η Τέχνη στο τέλος του 20 και στις αρχές του 21 ου αιώνα. 1. Επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα και δεξιότητες : Τα επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα ως προς την Ιστορία της Τέχνης είναι να μπορούν οι φοιτητές να αναγνωρίζουν τα διάφορα καλλιτεχνικά κινήματα του 20 ου αιώνα, να σχολιάζουν, να περιγράφουν και να αναλύουν εικαστικά έργα, να κατανοούν τις καλλιτεχνικές καινοτομίες, να εξετάζουν και να κατανοούν τη σημασία της καλλιτεχνικής παραγωγής σε σχέση με τα ιστορικά δεδομένα της εποχής. 3. Προαπαιτήσεις Προαπαιτούμενη είναι η επάρκεια στα μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής και Τέχνης Διδακτικές & μαθησιακές μέθοδοι : Το μάθημα πραγματοποιείται με θεωρητικές διαλέξεις (2 ώρες / εβδομαδιαίως). Κατά τις θεωρητικές διαλέξεις επιδιώκεται η ενεργή συμμετοχή των φοιτητών και η δημιουργία συζητήσεων και διαλόγου. Γίνεται προβολή οπτικοακουστικού υλικού και χρήση του διαδικτύου. Προαιρετικά υπάρχει η δυνατότητα εκπόνησης γραπτής εργασίας με στόχο την ανάπτυξη των ερευνητικών δεξιοτήτων, την εκμάθηση οργάνωσης και συγγραφής μιας θεωρητικής εργασίας, τη χρήση της βιβλιογραφίας.

7 5. Βοηθήματα & συνιστώμενη βιβλιογραφία ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. Hauser, Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης, τ. 2-3, εκδ. Κάλβος, (Αθήνα, 1984). Αργκάν Τζ. Κ., Η Μοντέρνα Τέχνη, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο Gombrich, E.H., Ιστορία της Τέχνης, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, Δασκαλοθανάσης, Ν. (επιμ.), Από τη μινιμαλιστική στην εννοιολογική τέχνη. Μια κριτική ανθολογία, ΑΣΚΤ, Αθήνα 2006 Κολοκοτρώνης, Γ., Γενικά Χαρακτηριστικά της τέχνης στον 20 ο αιώνα, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, De Micheli, M., Οι πρωτοπορίες της τέχνης του εικοστού αιώνα, Παπαματθαιάκη, Λ. (μτφρ.), Οδυσσέας, Αθήνα, 1992 Στάγκος, Ν. (επιμ.), Έννοιες της Μοντέρνας Τέχνης: από τον Φωβισμό στον μεταμοντερνισμό, Παππάς, Α. (μτφρ.), ΜΙΕΤ, Αθήνα, 2003 Foster, H., Krauss, R., Bois, Y.-A., Buchloh, B. H. D., H τέχνη από το Μοντερνισμός, αντιμοντερνισμός, μεταμοντερνισμός, Τσολακίδου, Ι. (μτφρ.), Παπανικολάου, Μ. (πρόλογος-επιμ.), Επίκεντρο, Αθήνα, 2007 Hopkins, D., After Modern Art , Oxford Univ. Press, 2000 Χαραλαμπίδης, Α., Η τέχνη του εικοστού αιώνα, τ.1-3, University Studio Press, Θεσσαλονίκη Arnason Η. H., Ιστορία της Σύγχρονης τέχνης, Ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική, φωτογραφία, εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1995 Greenberg C., Τέχνη και πολιτισμός, μετάφραση-επιμέλεια: Ν. Δασκαλοθανάσης, Νεφέλη, Αθήνα Hobsbawm, E., Η εποχή των άκρων: ο σύντομος 20 ος αι , μτφ. Β. Καπετανγιάννης, Θεμέλιο, Αθήνα 2004 Jameson, Fr., Το μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, μτφρ. Δ. Βάρσος, Νεφέλη, Αθήνα 1999 Ομάδες, κινήματα, τάσεις της σύγχρονης τέχνης μετά το 1945, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 1991 Παπανικολάου Μ., Η Ελληνική τέχνη του 20ου αιώνα : Ζωγραφική-Γλυπτική, Βάνιας, Τρόπος Αξιολόγησης/βαθμολόγησης των φοιτητών Οι φοιτητές/τριες θα αξιολογηθούν με γραπτές εξετάσεις σε 2 φάσεις. Η πρώτη (Η Τέχνη από το τέλος του 19 ου αιώνα έως τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο) θα πραγματοποιηθεί κατά τον Απριλίο. Όσοι λάβουν προβιβάσιμο βαθμό θα μπορέσουν να εξεταστούν και στη 2 η γραπτή εξέταση, η οποία θα πραγματοποιηθεί την ημέρα των εξετάσεων του εαρινού εξαμήνου. Για τη δεύτερη γραπτή εξέταση κατά την διάρκεια της εξεταστικής περιόδου, οι φοιτητές θα μελετήσουν την Τέχνη από τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο έως σήμερα. Όσοι δεν λάβουν προβιβασμό βαθμό στην πρώτη γραπτή εξέταση θα εξεταστούν γραπτώς στην επόμενη εξεταστική περίοδο και θα μελετήσουν την Τέχνη από την αρχή του 20 ου αιώνα έως σήμερα. Προαιρετική θεωρητική εργασία επί συγκεκριμένου θέματος, η οποία επιλέγεται ύστερα από συνεννόηση με τον διδάσκοντα, δικαιούνται όσοι φοιτητές δεν λάβουν προβιβάσιμο βαθμό στην 1 η γραπτή εξέταση και όσοι επιθυμούν να βελτιώσουν τον βαθμό της.

8 Η αξιολόγηση θα βασίζεται στα παρακάτω στοιχεία με τα αντίστοιχα ποσοστά βαρύτητας*: Γραπτή Εξέταση στη μέση του εξαμήνου.40% Γραπτή Εξέταση στη τέλος του εξαμήνου.40% Παρουσία και συμμετοχή στο μάθημα..20%