ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΑΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ».

Transcript

1 ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΑΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ». ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΚΡΑΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΟ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ». ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: Αγγελική Λαϊνιώτη, Πρόεδρος Εφετών Δ.Δ. - Πρόεδρος της 1 ης Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσφυγών. Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Εκτός από το πρόβλημα της οικονομικής κρίσης, που τουλάχιστον από το έτος 2009 ταλανίζει τη χώρα μας και έχει επιφέρει άπειρες οξείες και χρόνιες παρενέργειες στους πολίτες αυτής της χώρας, η οποία ζει στους ρυθμούς της δημοσιονομικής περιδίνησης και της επιτήρησης από την τρόικα αρχικώς και ήδη από το κουαρτέτο, με συνέπεια -πέραν των άλλων- τη διαρκή υποβάθμιση της ζωής των Ελλήνων, προσφάτως αντιμετωπίζουμε και ένα άλλο οξύτατο πρόβλημα. Αυτό της αθρόας εισροής στη χώρα προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία και άλλες χώρες. Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα έχει αναχθεί σήμερα σε μείζον ζήτημα της Ελλάδας, ως χώρας υποδοχής χιλιάδων ατυχών ανθρώπων, που αναζητούν ένα τόπο να ζήσουν χωρίς το φόβο του θανάτου από τον πόλεμο ή από τη φτώχεια. Χιλιάδες άτομα (άνδρες, γυναίκες και ανήλικα παιδιά) παλεύουν με τα κύματα του Αιγαίου, διακινδυνεύοντας ακόμη και τις ζωές τους για να φτάσουν στην Ευρώπη, προκειμένου να ξεφύγουν από την ανέχεια και τη φρίκη του πολέμου και των διώξεων που υφίστανται στις χώρες τους, ιδιαίτερα στη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Μέση Ανατολή, τις χώρες της Αφρικής και όχι μόνο. Οι αριθμοί και μόνο είναι χαρακτηριστικοί και υποδηλώνουν την έκταση του προβλήματος. Υπολογίζεται ότι το 2015, περίπου άτομα έφταναν καθημερινά στην Ελλάδα από τη Συρία, το Ιράκ και άλλες χώρες. Το 2016 μετά και τη συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας, οι αριθμοί μειώθηκαν μεν, αλλά το πρόβλημα παραμένει οξύ. Δεν πρόκειται για ένα πρόσκαιρο ή συγκυριακό φαινόμενο αλλά για το σημαντικότερο ίσως βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο αλλά και μακροπρόθεσμο ζήτημα, που θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει τα επόμενα χρόνια τόσο η χώρα μας όσο και ολόκληρη η Ευρώπη. Η κατάσταση αυτή αιφνιδίασε την Ελλάδα, που δέχτηκε πρώτη απ όλες τις χώρες της Ευρώπης τις συνέπειες του φαινομένου, που τη βρήκε ανέτοιμη, αβοήθητη και καταπονημένη από την πολύχρονη κρίση. Έπρεπε, επομένως, να σχεδιαστεί ένας αποτελεσματικός μηχανισμός αντιμετώπισης του προβλήματος, με ταυτόχρονη προστασία όσων προσώπων υφίστανται κίνδυνο λόγω διώξεων. Η χρονίζουσα κατάσταση, οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης με τις οποίες υποχρεώθηκαν να ζουν οι κάτοικοι μικρών νησιών του Αιγαίου, τα κάθε φύσης μικρά ή μεγάλα προβλήματα, με τα οποία ήλθαν αντιμέτωπες οι τοπικές κοινωνίες, οι ελλείψεις σε υποδομές, προσωπικό αλλά και χρήματα είναι ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν και για την επίλυσή τους δεν αρκούν μόνο οι συντονισμένες ενέργειες των ελληνικών αρχών, αλλά απαιτείται και η ουσιαστική συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διαχείριση της όλης κατάστασης δεν είναι μόνο εθνικό αλλά κυρίως είναι ευρωπαϊκό μέλημα. Γιατί αυτές οι τεράστιες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές αλλάζουν ουσιαστικά την 1

2 ανθρωπογεωγραφία του πλανήτη και δημιουργούν έδαφος ποικίλων αντιθέσεων και αντιφάσεων, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτούνται σύνθετες πολιτικές, καθώς είναι πολλά, πρωτόγνωρα και δυσεπίλυτα τα προβλήματα που δημιουργούνται. Β. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ. Β1. Νομικό καθεστώς. Με το άρθρο 46 του ν. 4375/2016 (φεκ. 51 Α ), που αποτελεί μεταφορά του άρθρου 26 της Οδηγίας 2013/32/EE και των άρθρων 8 έως 11 της Οδηγίας 2013/33/EE) προβλέπονται τα εξής: «1. Αλλοδαπός ή ανιθαγενής που αιτείται διεθνή προστασία, δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι έχει υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, καθώς και ότι εισήλθε παράτυπα ή/και παραμένει στη χώρα χωρίς νόμιμο τίτλο διαμονής. 2. Αλλοδαπός ή ανιθαγενής που υποβάλλει αίτηση διεθνούς προστασίας ενόσω κρατείται βάσει των σχετικών διατάξεων των νόμων 3386/2005 (Α' 212) και 3907/2011 (Α' 7), όπως ισχύουν, παραμένει υπό κράτηση κατ' εξαίρεση, εφόσον αυτή είναι αναγκαία, κατόπιν ατομικής αξιολόγησης και υπό την προϋπόθεση ότι δεν μπορούν να εφαρμοσθούν εναλλακτικά μέτρα, όπως αυτά που αναφέρονται στο άρθρο 22 παρ. 3 του ν. 3907/2011, για έναν από τους παρακάτω λόγους: α. για τη διαπίστωση των στοιχείων της ταυτότητας ή της καταγωγής του ή β. προκειμένου να προσδιοριστούν τα στοιχεία εκείνα στα οποία βασίζεται η αίτηση διεθνούς προστασίας, η απόκτηση των οποίων θα ήταν σε άλλη περίπτωση αδύνατη, ιδίως όταν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του αιτούντος, όπως ο κίνδυνος αυτός ορίζεται στο άρθρο 18 (ζ) του ν. 3907/2011, ή γ. όταν τεκμηριώνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το πρόσωπο είχε ήδη την ευκαιρία πρόσβασης στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρείται ότι ο αιτών υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, προκειμένου να καθυστερήσει απλώς ή να εμποδίσει την εκτέλεση απόφασης επιστροφής, εφόσον πιθανολογείται ότι η εκτέλεση της απόφασης αυτής μπορεί να υλοποιηθεί ή δ. εφόσον συνιστά κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, κατά την αιτιολογημένη κρίση της αρμόδιας αρχής της παραγράφου 3, ή ε. όταν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος διαφυγής, κατά τη έννοια του άρθρου 2 (ιδ) του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 604/2013, σύμφωνα με τα κριτήρια του άρθρου 18 στοιχείο ζ' του ν. 3907/2011, τα οποία εφαρμόζονται αναλόγως, και προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίηση της διαδικασίας μεταφοράς σύμφωνα με τον ως άνω Κανονισμό. 3. Η απόφαση κράτησης λαμβάνεται από τον οικείο Αστυνομικό Διευθυντή και, προκειμένου περί των Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων Αττικής και Θεσσαλονίκης, τον αρμόδιο για θέματα αλλοδαπών Αστυνομικό Διευθυντή, και περιέχει πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Στις περιπτώσεις α', β', γ' και ε' της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου, η απόφαση κράτησης λαμβάνεται κατόπιν εισήγησης του Προϊσταμένου της αρμόδιας Αρχής Παραλαβής. 4. α. Η κράτηση των αιτούντων διεθνή προστασία επιβάλλεται για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα. Καθυστερήσεις των διοικητικών διαδικασιών που δεν μπορούν να αποδοθούν στον αιτούντα δεν δικαιολογούν συνέχιση της κράτησης. β. Η κράτηση αιτούντος διεθνή προστασία για τους λόγους των περιπτώσεων α', β' και γ' καταρχήν επιβάλλεται για διάστημα μέχρι 45 ημερών και παρατείνεται για άλλες 45 ημέρες εφόσον δεν ανακληθεί η εισήγηση της παραγράφου 3. γ. Η κράτηση αιτούντος διεθνή προστασία για τους λόγους των περιπτώσεων δ' και ε' της παραγράφου 2, δεν δύναται να υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες. δ. Ανεξάρτητα από τη συμπλήρωση ή μη των ανωτέρω ορίων των στοιχείων β' και γ', ο συνολικός χρόνος κράτησης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υπερβαίνει τα ανώτατα όρια κράτησης, όπως αυτά προβλέπονται στο άρθρο 30 του ν. 3907/2011 (δηλ. 18μηνο). 5. H αρχική απόφαση κράτησης και η απόφαση παράτασης της κράτησης διαβιβάζεται στον 2

3 πρόεδρο ή τον υπ' αυτού οριζόμενο πρωτοδίκη του διοικητικού πρωτοδικείου στην Περιφέρεια του οποίου κρατείται ο αιτών, ο οποίος κρίνει για τη νομιμότητα της επιβολής του μέτρου της κράτησης και εκδίδει παραχρήμα την απόφαση του, την οποία διατυπώνει συνοπτικά σε τηρούμενο πρακτικό, αντίγραφο του οποίου διαβιβάζει αμέσως στην αρμόδια αστυνομική αρχή. Εφόσον ζητηθεί, ο αιτών διεθνή προστασία ή ο δικαστικός του πληρεξούσιος ακούγεται υποχρεωτικά από τον δικαστή, τούτο δε μπορεί να διατάξει σε κάθε περίπτωση και ο δικαστής. Σε αυτήν την περίπτωση εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις της παραγράφου 3 και επόμενες του άρθρου 76 του ν. 3386/2005. Η ανωτέρω διαδικασία δεν περιορίζει τη δυνατότητα του αιτούντος να προβάλλει αντιρρήσεις κατά της απόφασης κράτησης ή παράτασης της κράτησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο επόμενο άρθρο. 6. Οι αιτούντες που κρατούνται, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, έχουν τα δικαιώματα προσφυγής και υποβολής αντιρρήσεων που προβλέπονται στις παραγράφους 3 και επόμενες του άρθρου 76 του ν. 3386/2005, όπως ισχύει. 7. Οι κρατούμενοι αιτούντες διεθνή προστασία, σε περίπτωση αμφισβήτησης της απόφασης κράτησης, δικαιούνται δωρεάν νομική συνδρομή, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στις διατάξεις του ν. 3226/2004 (Α' 24), οι οποίες εφαρμόζονται αναλόγως. 8. Η κράτηση του αιτούντος διεθνή προστασία συνιστά λόγο επιτάχυνσης της διαδικασίας ασύλου, λαμβανομένης υπόψη της, τυχόν, έλλειψης κατάλληλων χώρων και των δυσχερειών εξασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των τελούντων σε κράτηση. Οι δυσχέρειες αυτές καθώς και η ευαλωτότητα των αιτούντων κατά το άρθρο 14 παράγραφος 8 του παρόντος συνεκτιμώνται για την επιβολή ή την παράταση της κράτησης. Σε περίπτωση κράτησης αλλοδαπού ή ανιθαγενή ο οποίος υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας υπό κράτηση, ενημερώνεται αμέσως ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Αρχής Παραλαβής ή/και ο Διοικητικός Διευθυντής της Αρχής Προσφυγών, ο οποίος μεριμνά για την κατά προτεραιότητα εξέταση της αίτησης ή της προσφυγής. 9. Οι αιτούντες κρατούνται στους χώρους κράτησης που προβλέπονται στο άρθρο 31 του ν. 3907/ Στις περιπτώσεις κράτησης αιτούντων, οι αρμόδιες αρχές, με την επιφύλαξη των διεθνών και εθνικών κανόνων δικαίου που διέπουν την κράτηση, εφαρμόζουν, κατά περίπτωση, τα ακόλουθα: α. Μεριμνούν ώστε οι γυναίκες να κρατούνται σε χώρο χωριστά από τους άντρες και για τον επαρκή σεβασμό της ιδιωτικής ζωής των οικογενειών που κρατούνται. β. Αποφεύγουν την κράτηση των ανήλικων. Ανήλικοι που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους και ασυνόδευτοι ανήλικοι κατά κανόνα δεν κρατούνται. Σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις, ασυνόδευτοι ανήλικοι οι οποίοι υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας ενόσω κρατούνται βάσει των σχετικών διατάξεων των ν. 3386/2005 και 3907/2011, παραμένουν υπό κράτηση ως έσχατη λύση και για μόνο λόγο την ασφαλή παραπομπή τους σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας ανηλίκων. Η κράτηση επιβάλλεται αποκλειστικά για τον αναγκαίο χρόνο μέχρι την ασφαλή παραπομπή τους και δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 25 μέρες. Σε περίπτωση που, λόγω εξαιρετικών περιστάσεων, όπως η σημαντική αύξηση της εισόδου ασυνόδευτων ανηλίκων, και που, παρά τις εύλογες προσπάθειες των αρμόδιων αρχών δεν έχει καταστεί εφικτή η ασφαλής παραπομπή τους σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, η κράτηση μπορεί να παραταθεί για διάστημα 20 ημερών. Ανήλικοι που έχουν χωριστεί από την οικογένεια τους και ασυνόδευτοι ανήλικοι κρατούνται χωριστά από ενήλικους κρατουμένους. Σε περίπτωση κράτησης ανηλίκων, αυτοί έχουν τη δυνατότητα να ασχολούνται με δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου, συμπεριλαμβανομένων των παιχνιδιών και των ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων που αρμόζουν στην ηλικία τους και απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση. γ. Αποφεύγουν την κράτηση γυναικών κατά τη διάρκεια της κύησης και για τρεις μήνες μετά τον τοκετό. δ. Παρέχουν στους κρατούμενους την προσήκουσα ιατρική φροντίδα. ε. Διασφαλίζουν το δικαίωμα για νομική εκπροσώπηση των κρατούμενων. στ. Μεριμνούν ώστε οι κρατούμενοι να ενημερώνονται σε γλώσσα που κατανοούν για τους λόγους και τη διάρκεια της κράτησης, για το δικαίωμά τους και τους τρόπους αμφισβήτησης της απόφασης κράτησης, καθώς και το δικαίωμά τους για παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής. 11. Όταν εκλείψουν οι λόγοι που δικαιολογούν την κράτηση ενός αιτούντος σύμφωνα με την παράγραφο 2, οι αρχές που διέταξαν την κράτηση, με αιτιολογημένη απόφασή τους, αφήνουν ελεύθερο τον αιτούντα και ενημερώνουν αμελλητί τις Αρχές Παραλαβής ή την Αρχή Προσφυγών, εφόσον η αίτηση εκκρεμεί σε β' βαθμό». 3

4 Β2. Προϋποθέσεις της κράτησης. Από τις παραπάνω διατάξεις προκύπτουν τα εξής: Β2α. Η υποβολή αιτήματος παροχής διεθνούς προστασίας ή η παράνομη είσοδος στη χώρα και μόνο δεν συνιστούν άνευ άλλου λόγο κράτησης του αλλοδαπού ή του ανιθαγενούς. Επομένως, αλλοδαπός, που υποβάλλει αίτηση διεθνούς προστασίας σε χρόνο κατά τον οποίο δεν τελεί σε διοικητική κράτηση, δεν μπορεί κρατηθεί, εκτός εάν πρόκειται για την εφαρμογή ποινικών διατάξεων (π.χ. εκτέλεση καταδικαστικών αποφάσεων ποινικών δικαστηρίων). Β2β. Εφόσον ο αλλοδαπός ή ο ανιθαγενής τελεί σε διοικητική κράτηση δυνάμει των νόμων 3386/2005 και 3907/2011, εξακολουθεί να κρατείται, μόνον εφόσον η κράτηση κρίνεται αναγκαία και δεν μπορεί να αντικατασταθεί με εναλλακτικά μέτρα (τακτική εμφάνιση ενώπιον των αρχών, κατάθεση οικονομικής εγγύησης, κατάθεση εγγράφων, υποχρέωση παραμονής σε ορισμένη περιοχή άρθ. 22 παρ. 3 του ν. 3907/2011). Β2γ. Η συνέχιση της κράτησης μπορεί να διαταχθεί μόνο για έναν από τους παρακάτω λόγους: α. Διαπίστωση στοιχείων ταυτότητας ή καταγωγής, β. Απόκτηση στοιχείων στα οποία βασίζεται η αίτηση, που θα ήταν αδύνατη αν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής, γ. Ύπαρξη βάσιμων λόγων ότι η αίτηση υποβλήθηκε προκειμένου να καθυστερήσει ή εμποδιστεί η εκτέλεση απόφασης επιστροφής, δ. Ύπαρξη κινδύνου για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, που αιτιολογείται από την αρχή και ε. Ύπαρξη σημαντικού κινδύνου διαφυγής, που κρίνεται με την συνδρομή αντικειμενικών κριτηρίων, όπως η μη συμμόρφωση με την υποχρέωση οικειοθελούς επιστροφής, η ρητή εκδήλωση της πρόθεσης μη συμμόρφωσης με την απόφαση επιστροφής και η κατοχή πλαστών εγγράφων ( βλ. και άρθ. 18 περίπτ. ζ του ν. 3907/2011 και άρθ. 2ιδ του Κανονισμού ΕΕ 604/2013 ΔΟΥΒΛΙΝΟ ΙΙΙ). Β3. Αρμόδιο όργανο έκδοσης της απόφασης κράτησης. Η απόφαση συνέχισης της κράτησης ανήκει στην αρμοδιότητα του αστυνομικού διευθυντή, που ορίζεται στην παρ. 3 του άρθρου 46 του ν. 4375/2016. Ειδικότερα, αρμόδιος είναι ο Αστυνομικός Διευθυντής του τόπου όπου βρίσκεται το ΠΓΑ ή το ΑΚΑ, ενώ, προκειμένου για της Γενικές Αστυνομικές Διευθύνσεις Αττικής και Θεσσαλονίκης, αρμόδιος είναι ο Αστυνομικός Διευθυντής της Διεύθυνσης Αλλοδαπών. Β4. Διαδικασία έκδοσης της απόφασης κράτησης. Β4α. Καταρχάς, πρέπει να αναφερθεί ότι η απόφαση κράτησης πρέπει να είναι αιτιολογημένη. Αναφέρουμε, στο σημείο αυτό, την 163/2011 απόφαση της Προέδρου του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά, με την οποία κρίθηκε ότι η απόφαση της κράτησης πρέπει να περιέχει πλήρη και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, αν όμως αυτή βασίζεται σε απόρρητα στοιχεία, η αστυνομική αρχή δεν υποχρεούται να αναφέρει στο σώμα της πράξης τα πραγματικά δεδομένα, που προκύπτουν από τα στοιχεία αυτά, υποχρεούται όμως να τα θέσει υπόψη του Δικαστηρίου κατά τρόπο συμβατό με τον απόρρητο χαρακτήρα τους (προφανώς με διαβαθμισμένο έγγραφο), το δε Δικαστήριο θα κρίνει για τη νομιμότητα της αιτιολογίας της απόφασης, χωρίς να θέσει τα στοιχεία αυτά υπόψη των διαδίκων και χωρίς να εκθέσει στην απόφασή του το περιεχόμενο της. Με το σκεπτικό αυτό κρίθηκε σε περίπτωση αλλοδαπού, ο οποίος, μετά την έναρξη της κράτησης του, υπέβαλε αίτημα διεθνούς 4

5 προστασίας, ότι είναι νόμιμη η συνέχιση της κράτησής του, για λόγους εθνικής ασφάλειας και για την ταχεία και αποτελεσματική εξέταση του αιτήματος του, για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο των 90 ημερών από την έναρξη της κράτησης του, η δε απόφαση κράτησης είναι νομίμως αιτιολογημένη, έστω και αν γίνεται σε αυτήν παραπομπή σε έγγραφα, το περιεχόμενο των οποίων είναι απόρρητο, χωρίς να γνωστοποιούνται στον αντιλέγοντα οι συγκεκριμένοι λόγοι, για τους οποίους κρίνεται επικίνδυνος για την εθνική ασφάλεια, καθώς και τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία, γεγονός που περιορίζει μεν αλλά όχι ανεπίτρεπτα το δικαίωμα δικαστικής προστασίας του, γιατί ο περιορισμός αυτός δικαιολογείται από λόγους υπέρτερου δημοσίου και εθνικού συμφέροντος. Περαιτέρω, απαιτείται σχετική έγγραφη εισήγηση του προϊσταμένου του ΠΓΑ ή του ΑΚΑ μόνο, όμως, για τις περιπτώσεις α, β, γ και ε της παρ. 2 (διαπίστωση στοιχείων ταυτότητας, απόκτηση στοιχείων που αφορούν την αίτηση, ύπαρξη βάσιμων λόγων να θεωρείται ότι ο αιτών επιθυμεί απλώς να καθυστερήσει ή εμποδίσει την επιστροφή του και σημαντικός κίνδυνος διαφυγής). Και είναι απολύτως λογικό να απαιτείται σχετική εισήγηση, δεδομένου ότι οι σχετικοί λόγοι κράτησης συνάπτονται άρρηκτα με την κρίση της αρμόδιας υπηρεσίας επί του αιτήματος παροχής διεθνούς προστασίας. Αντίθετα, ο υπό στοιχείο δ λόγος κράτησης (αιτιολογημένος κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη) σχετίζεται με την ανάγκη προστασίας της εθνικής ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης, που συνιστά έργο της αστυνομικής αρχής και δεν αφορά τις αρχές παροχής διεθνούς προστασίας. Β4β. Ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου (ΠΓΑ) ή Αυτοτελούς Κλιμακίου Ασύλου (ΑΚΑ), μετά την κατάθεση της αίτησης διεθνούς προστασίας από τον αλλοδαπό (απαιτείται πλήρης καταγραφή της αίτησης σύμφωνα με το άρθρο 36 παρ. 1 (α), δηλαδή η κατάθεση της αίτησης διεθνούς προστασίας με αυτοπρόσωπη εμφάνιση του κρατούμενου αλλοδαπού στο αρμόδιο ΠΓΑ/ΑΚΑ και δεν αρκεί η καταχώρηση της βούλησης στην Εφαρμογή της Χαρτογράφησης Κυκλοφορίας Αλλοδαπών), ενημερώνει εγγράφως την αρμόδια Αστυνομική Αρχή έκδοσης της απόφασης κράτησης περί της πλήρους καταγραφής και της ημερομηνίας της ορισθείσας συνέντευξης. Κατά την ημέρα πλήρους καταγραφής της αίτησης ή το αργότερο την επόμενη αυτής ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου Περιφερειακού Γραφείου/Αυτοτελούς Κλιμακίου Ασύλου θα αποστέλλει στην αρμόδια Αρχή έκδοσης απόφασης κράτησης εγγράφως εισήγηση περί συνέχισης της κράτησης. Σε περίπτωση που ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου Περιφερειακού Γραφείου/Αυτοτελούς Κλιμακίου Ασύλου δεν προτίθεται να εισηγηθεί κράτηση, θα ενημερώνει σχετικά εγγράφως την αρμόδια για την έκδοση απόφασης κράτησης Αστυνομική Αρχή. Σε αυτήν την περίπτωση, ο αιτών δεν μπορεί να κρατηθεί για τους ως άνω λόγους. Β4γ. Επομένως, η έγγραφη εισήγηση συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για τη νόμιμη έκδοση της απόφασης συνέχισης κράτησης. Όμως, την αποφασιστική αρμοδιότητα περί του αν θα εκδοθεί ή όχι η απόφαση κράτησης έχει αποκλειστικά η αρμόδια Αστυνομική Αρχή. Τούτο σημαίνει ότι, ακόμη και εάν ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ αποστείλει σχετική έγγραφη εισήγηση περί συνέχισης της κράτησης του αιτούντος άσυλο, η αρμόδια αρχή έκδοσης απόφασης κράτησης δεν δεσμεύεται από την εισήγηση αυτήν και μπορεί να αποφασίσει την άρση της κράτησης του αιτούντος (π.χ. λόγω υπερπληθυσμού στο χώρο κράτησης, κλπ). Β4δ. Πρέπει να σημειωθεί ότι, για όσο χρόνο εκκρεμεί η διαδικασία εξέτασης της αίτησης διεθνούς προστασίας (σε όποιο στάδιο και αν αυτή βρίσκεται), ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ μπορεί να αποστείλει νέα εισήγηση για κράτηση με διαφορετική όμως αιτιολογία. Στην περίπτωση αυτήν, η αρμόδια αρχή έκδοσης της απόφασης κράτησης θα πρέπει να προβεί στην έκδοση νέας απόφασης κράτησης με βάση τη νέα αιτιολογία, υπό τον όρο όμως ότι πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις χρονικών ορίων κράτησης (δηλ. δεν έχουν εξαντληθεί τα χρονικά όρια κράτησης). Β4ε. Για όσο εκκρεμεί η διαδικασία εξέτασης της αίτησης διεθνούς προστασίας (σε όποιο στάδιο και 5

6 αν αυτή βρίσκεται), ο Προϊστάμενος του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ μπορεί να ανακαλέσει την εισήγηση περί κράτησης, εάν κρίνει ότι εξέλιπαν οι λόγοι που τη δικαιολογούν. Στην περίπτωση αυτήν, δεν επιτρέπεται η συνέχιση της κράτησης του αιτούντος για τους λόγους α, β, γ και ε της παρ. 2 του άρθρου 46. Όμως, θα μπορεί να συνεχίσει να κρατείται εάν συντρέχει ο λόγος δ της ίδιας παραγράφου, δηλαδή εφόσον κατά την αιτιολογημένη κρίση της αρμόδιας Αστυνομικής Αρχής συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας ή δημόσιας τάξης και υπό τον απαραίτητο όρο να μην έχουν εξαντληθεί τα προβλεπόμενα όρια κράτησης. Β4στ. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ο αλλοδαπός τελεί ήδη σε καθεστώς διοικητικής κράτησης όταν υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας. Επομένως, αν δεν συντρέχουν οι ως άνω α, β, γ και ε λόγοι κράτησης, ο αιτών μπορεί να συνεχίσει να κρατείται μόνο για την περίπτωση δ (συνδρομή λόγων εθνικής ασφάλειας ή δημόσιας τάξης), υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι η αρμόδια Αστυνομική Αρχή θα κρίνει αιτιολογημένα ότι συντρέχουν τέτοιοι λόγοι. Η αρμόδια Αστυνομική Αρχή οφείλει να ενημερώσει σχετικά εγγράφως τον Προϊστάμενο του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ και το Διευθυντή της Αρχής Προσφυγών με κοινοποίηση στον Προϊστάμενο του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ ή της Αρχής Προσφυγών, εάν η αίτηση διεθνούς προστασίας του αλλοδαπού εκκρεμεί σε β' βαθμό. Β5. Διάρκεια κράτησης. Β5α. Η κράτηση δεν μπορεί να διατηρείται για αόριστο χρόνο, αλλά μόνο για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα, για τις περιπτώσεις α, β και γ της παρ. 2 επιβάλλεται για διάστημα έως 45 ημέρες και μπορεί να παρατείνεται άλλες 45 ημέρες, αν δεν έχει ανακληθεί η εισήγηση του προϊσταμένου. Ευνόητο είναι ότι στην περίπτωση της παράτασης απαιτείται νέα απόφαση κράτησης. Για τις περιπτώσεις δ και ε η κράτηση μπορεί να διαρκέσει έως τρεις (3) μήνες. Διαπιστώνουμε ότι για τις περιπτώσεις δ και ε ο νόμος είναι αυστηρότερος (προβλέπει εξαρχής τρίμηνο, δικαιολογούμενο από τη σοβαρότητα των λόγων αυτών). Εάν, κατά τη συμπλήρωση των ως άνω χρονικών ορίων (δηλαδή ημέρες στην περίπτωση κράτησης για τους λόγους (α), (β) ή (γ) και τρεις (3) μήνες στην περίπτωση των λόγων (δ) και (ε), δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης της αίτησης διεθνούς προστασίας, θα πρέπει να γίνει άρση κράτησης του αιτούντος. Σημειώνεται ότι τα ως άνω χρονικά όρια της κράτησης, εάν αποφασιστεί η συνέχισή της, ξεκινούν να προσμετρώνται από την ημερομηνία πλήρους καταγραφής της αίτησης διεθνούς προστασίας του αλλοδαπού που τελεί σε διοικητική κράτηση. Β5β. Πάντως, ο νομοθέτης του ν. 4375/2016 προέβλεψε ότι ο συνολικός χρόνος κράτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει σε καμιά περίπτωση τα ανώτατα χρονικά όρια που προβλέπονται από τις παρ. 5 και 6 του άρθρου 30 του ν. 3907/2011 (6 + μήνες και συνολικά 18μηνο). Τέλος, για την προσμέτρηση του συνολικού χρόνου κράτησης ενός αιτούντος διεθνή προστασία αλλοδαπού ή ανιθαγενή, που τελεί σε κράτηση ενόψει απομάκρυνσης λόγω επιστροφής ή απέλασης, θα πρέπει να συνυπολογίζεται στο χρόνο κράτησής του, ως αιτούντος άσυλο και ο συνολικός χρόνος κράτησής του, ενόψει απομάκρυνσης, ανεξαρτήτως εάν στο διάστημα αυτό έχει περαιωθεί ή όχι η εξέταση της εν λόγω αίτησης. Παραδείγματα. 6

7 Β6. Επιτάχυνση της διαδικασίας παροχής διεθνούς προστασίας. Οι συνθήκες κράτησης των αιτούντων άσυλο (έλλειψη κατάλληλων χώρων, δυσχέρειες εξασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης των υπό κράτηση προσώπων), καθώς και η τυχόν ευαλωτότητα των αιτούντων συνιστούν λόγο επιτάχυνσης της διαδικασίας ασύλου και συνεκτιμώνται για την επιβολή ή την παράταση της κράτησης. Ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες : α) οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, β) τα άτομα που έχουν αναπηρία ή πάσχουν από ανίατη ή σοβαρή ασθένεια, γ) οι υπερήλικες, δ) οι γυναίκες σε κύηση ή λοχεία, ε) οι μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα τέκνα, στ) τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλης σοβαρής μορφής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας ή εκμετάλλευσης, πρόσωπα με σύνδρομο μετατραυματικής διαταραχής, ιδίως επιζήσαντες και συγγενείς θυμάτων ναυαγίων και ζ) τα θύματα εμπορίας ανθρώπων (άρθρο 14 παρ. 8 του ν. 4375/2016). Τα πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες μπορεί να παραμένουν στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης σε ιδιαίτερους χώρους, μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών υποδοχής και ταυτοποίησης του άρθρου 9 του ν. 4375/2016 (καταγραφή, λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, εξακρίβωση ταυτότητας και ιθαγένειας, ιατρικός έλεγχος, ενημέρωση των αιτούντων για τα δικαιώματά τους, παροχή περίθαλψης αν απαιτείται κ.λ.π). Β7. Δικαστική προστασία. Β7α. Η απόφαση κράτησης διαβιβάζεται από την αστυνομική αρχή στο πρόεδρο πρωτοδικών (ή τον υπ αυτού οριζόμενο πρωτοδίκη) του διοικητικού πρωτοδικείου στην περιφέρεια του οποίου κρατείται ο αιτών άσυλο, ο οποίος κρίνει προληπτικά για τη νομιμότητα της επιβολής της κράτησης και εκδίδει απόφαση συντασσόμενου σχετικού πρακτικού, που διαβιβάζεται στην αρμόδια αστυνομική αρχή. Ο αιτών μπορεί να ζητήσει και μέσω του δικηγόρου του να ακουστεί από το δικαστή, ο οποίος μπορεί να ζητήσει και αυτεπαγγέλτως να ακούσει τον αιτούντα. Β7β. Κατά της απόφασης κράτησης ή παράτασης της κράτησης ο αιτών έχει δικαίωμα να υποβάλει αντιρρήσεις για συγκεκριμένους λόγους, που πρέπει να αποδεικνύονται παραχρήμα, και στην περίπτωση αυτήν εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παρ. 3 και επόμ. του άρθρου 76 του ν. 3386/2005 (φεκ. 212 Α ) που προβλέπουν τα σχετικά με την απέλαση. Η απόφαση επί των αντιρρήσεων μπορεί να ανακαλείται, ύστερα από σχετική αίτηση με την οποία προβάλλονται νεότερα στοιχεία, ικανά να οδηγήσουν σε ανάκληση της απόφασης. Στην περίπτωση αυτήν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 205 παρ. 6 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999). Β8. Κράτηση ανηλίκων. 7

8 Στην παρ. 10 του άρθρου 46 ορίζεται ότι ανήλικοι, που έχουν χωριστεί από τις οικογένειές τους, και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι κατά κανόνα δεν κρατούνται. Σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις, ασυνόδευτοι ανήλικοι οι οποίοι υποβάλουν αίτηση διεθνούς προστασίας ενόσω κρατούνται βάσει των σχετικών διατάξεων των ν. 3386/2005 και 3907/2011, παραμένουν υπό κράτηση για χρόνο που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 25 ημέρες, ως έσχατη λύση και μόνο για την ασφαλή παραπομπή τους σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας ανηλίκων. Σε περίπτωση που, λόγω εξαιρετικών περιστάσεων, όπως η σημαντική αύξηση της εισόδου ασυνόδευτων ανηλίκων, και που, παρά τις εύλογες προσπάθειες των αρμόδιων αρχών δεν έχει καταστεί εφικτή η ασφαλής παραπομπή τους σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, η κράτηση μπορεί να παραταθεί για διάστημα 20 ημερών. Και σ αυτήν την περίπτωση, τόσο η απόφαση κράτησης όσο και αυτή της παράτασης της κράτησης πρέπει να αποστέλλονται για δικαστικό έλεγχο, κατά τα οριζόμενα παραπάνω στο κεφ. Β7. Ωστόσο, εάν κατά τη συμπλήρωση του ως άνω χρονικού διαστήματος (δηλαδή συνολικά των 45 ημερών) και εφόσον έχουν καταβληθεί όλες οι προσπάθειες ανεύρεσης κατάλληλης δομής φιλοξενίας, δεν έχει καταστεί δυνατή η ανεύρεση θέσης, ο ασυνόδευτος ανήλικος θα τίθεται σε καθεστώς προστατευτικής φύλαξης (και σε καμιά περίπτωση κράτησης), έως ότου να καταστεί δυνατή η ασφαλής του παραπομπή σε κατάλληλη δομή φιλοξενίας. Β9. Δικαιώματα κρατουμένων. Σύμφωνα με το άρθρο 46 του ν. 4375/2016, οι ανήλικοι πρέπει να κρατούνται χωριστά από τους ενήλικους κρατούμενους, και να έχουν τη δυνατότητα να ασχολούνται με δραστηριότητες ανάλογες της ηλικίας τους (παιχνίδια, ψυχαγωγία κ.λπ.), όπως και να έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση. Οι γυναίκες πρέπει να κρατούνται χωριστά από τους άνδρες, ενώ πρέπει να επιδεικνύεται σεβασμός στην ιδιωτική ζωή των οικογενειών που κρατούνται. Πρέπει να αποφεύγεται η κράτηση γυναικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Πρέπει να παρέχεται σε όλους ανεξαιρέτως τους κρατούμενους η προσήκουσα ιατρική φροντίδα και να διασφαλίζεται το δικαίωμά τους για νομική εκπροσώπηση. Επίσης, οι κρατούμενοι δικαιούνται να ενημερώνονται στη γλώσσα τους για τα δικαιώματά τους, όπως το δικαίωμα να αμφισβητήσουν την απόφαση κράτησης, καθώς και το δικαίωμα παροχής δωρεάν νομικής συνδρομής. Β10. Άρση κράτησης των αιτούντων διεθνή προστασία. Β10α. Η κράτηση αίρεται είτε όταν εκλείψουν οι λόγοι που τη δικαιολογούν και ανακληθεί η περί κράτησης εισήγηση του προϊσταμένου του ΠΓΑ ή του ΑΚΑ, είτε όταν συμπληρωθούν τα προπεριγραφόμενα ανώτατα χρονικά όρια κράτησης. Β10β. Η άρση της κράτησης γίνεται με αιτιολογημένη απόφαση της αρμόδιας αστυνομικής αρχής, που επέβαλε την κράτηση, στην οποία αναφέρονται οι λόγοι της άρσης. Αμέσως μετά, ο αιτών αφήνεται ελεύθερος και ενημερώνεται, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση η Αρχή Παραλαβής ή η Αρχή 8

9 Προσφυγών, αν το αίτημα εκκρεμεί σε β βαθμό. Β10γ. Στην περίπτωση που επίκειται άρση κράτησης αιτούντος διεθνή προστασία αφότου έχει διενεργηθεί η πλήρης καταγραφή της αίτησης, είτε λόγω παρέλευσης του μέγιστου επιτρεπόμενου χρόνου κράτησης, είτε επειδή έχουν εκλείψει οι λόγοι που δικαιολογούν την κράτηση, η αρμόδια αρχή απόφασης κράτησης (η αστυνομική αρχή) οφείλει να ενημερώσει άμεσα τον Προϊστάμενο του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ, ώστε να ληφθεί μέριμνα και από τις δύο εμπλεκόμενες υπηρεσίες για τη χορήγηση δελτίου αιτούντος διεθνή προστασία στον εν λόγω αλλοδαπό. Σε περίπτωση που ο αιτών διεθνή προστασία αφεθεί ελεύθερος σε ώρα ή μέρα κατά την οποία δεν λειτουργεί το κατά τόπο αρμόδιο ΠΓΑ/ΑΚΑ ή στην περίπτωση που το κατά τόπο αρμόδιο ΠΓΑ/ΑΚΑ δεν λειτουργεί πλησίον του χώρου κράτησης, η Αρχή Κράτησης οφείλει να χορηγήσει στον αιτούντα (σύμφωνα με το άρθρο 41 παρ. 1 περίπτ. ζζ ) Υπηρεσιακό Σημείωμα, βάσει του οποίου αυτός θα πρέπει να παρουσιαστεί εντός 10 ημερών στο κατά τόπο αρμόδιο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου προκειμένου να δηλώσει στοιχεία επικοινωνίας και να του χορηγηθεί το δελτίο αιτούντος διεθνή προστασία. Το δελτίο αιτούντος διεθνή προστασία (άρθ. 41 του ν. 4375/2016), που πρέπει να φέρει φωτογραφία του αιτούντος, αποτελεί προσωρινό τίτλο, που τους επιτρέπει να παραμένουν στο ελληνικό έδαφος όσο διαρκεί η διαδικασία εξέτασης του αιτήματός τους, έχει ισχύ ενός έτους, δυνάμενο να ανανεωθεί (αν δεν έχει λήξει η διαδικασία) αλλά δεν θεμελιώνει δικαίωμα για έκδοση άδειας διαμονής. Εννοείται ότι σε κάθε στάδιο της προαναφερόμενης διαδικασίας ο αιτών ενημερώνεται στη γλώσσα του με τη συνδρομή διερμηνέα. Β10δ. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο αιτών, εφόσον κρατείται, πρέπει να μετάγεται στο αρμόδιο ΠΓΑ ή ΑΚΑ για την υποβολή του αιτήματος διεθνούς προστασίας ή για την προβλεπόμενη συνέντευξη, κατά την ημερομηνία που έχει οριστεί, η οποία και πρέπει να κοινοποιείται στην αρχή κράτησης. Το ίδιο ισχύει και για την επίδοση της επί του αιτήματος απόφασης είτε του α είτε του β βαθμού, εφόσον δεν είναι δυνατή η επίδοση της απόφασης αυτής από υπάλληλο του ΠΓΑ ή ΑΚΑ στο χώρο κράτησης. Επίσης, η μεταγωγή του κρατούμενου στο αρμόδιο ΠΓΑ ή ΑΚΑ είναι απαραίτητη όχι μόνο για την υποβολή του αιτήματος διεθνούς προστασίας, αλλά και για την άσκηση της προσφυγής κατά της απόφασης α βαθμού, καθώς η προσφυγή υποβάλλεται αυτοπροσώπως (άρθ. 42 του ν. 4375/2016). Τέλος, στην περίπτωση που αλλοδαπός που τελεί σε διοικητική κράτηση επιθυμεί να παραιτηθεί από την αίτηση διεθνούς προστασίας, μετά τη διενέργεια πλήρους καταγραφής, θα πρέπει να μεταχθεί ενώπιον του κατά τόπο αρμόδιου ΠΓΑ/ΑΚΑ, δεδομένου ότι και για την παραίτηση απαιτείται η αυτοπρόσωπη παρουσία του αιτούντος, προκειμένου να συνταχθεί το πρακτικό παραίτησης με τη συνδρομή διερμηνέα και να ενημερωθεί για τις συνέπειες της πράξης του. Η ίδια διαδικασία πρέπει να τηρηθεί και στην περίπτωση που δεν έχει διενεργηθεί η πλήρης καταγραφή της αίτησης διεθνούς προστασίας (άρθρο 47 παρ. 1 του ν. 4375/2016). Κατ' εξαίρεση όταν η μεταγωγή είναι αδύνατη για αντικειμενικούς λόγους, οι οποίοι γνωστοποιούνται εγγράφως στο κατά τόπο αρμόδιο ΠΓΑ/ΑΚΑ, η παραίτηση από την αίτηση (ανάκληση της βούλησης) θα γίνεται με τη σύνταξη σχετικής υπεύθυνης δήλωσης που θα αποστέλλει το αρμόδιο ΠΓΑ/ΑΚΑ στην υπηρεσία κράτησης, θα την υπογράφει ο παραιτούμενος με τη συνδρομή διερμηνέα, και στη συνέχεια η παραίτηση θα πρέπει να αποσταλεί στο ΠΓΑ ή ΑΚΑ. Γ. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ. Γ1. Νομικό καθεστώς κράτησης υπό επιστροφή τελούντος αλλοδαπού βάσει του ν. 9

10 3907/2011. Στην παρ. 1 του άρθρου 21 του ν. 3907/2011 (φεκ. 7 Α ), όπως ισχύει, που αποτελεί μεταφορά του άρθρου 6 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, ορίζεται ότι «Σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος χορήγησης ή ανανέωσης τίτλου διαμονής, καθώς και σε περίπτωση ανάκλησης ισχύοντος τίτλου διαμονής, η αρμόδια αρχή εκδίδει απόφαση επιστροφής του υπηκόου τρίτης χώρας. Η απόφαση επιστροφής αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της απόφασης απόρριψης του αιτήματος διαμονής ή ανάκλησης του τίτλου διαμονής. Στις λοιπές περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράνομα σε ελληνικό έδαφος εκδίδεται απόφαση επιστροφής από τα αρμόδια, κατά το άρθρο 76 παρ. 2 του ν. 3386/2005, όργανα». Στο άρθρο 30 του ν. 3907/2011, όπως ισχύει, που αποτελεί μεταφορά του άρθρου 15 της παραπάνω Οδηγίας, ορίζονται τα εξής: «1. Οι υπήκοοι τρίτης χώρας που υπόκεινται σε διαδικασίες επιστροφής, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 21, τίθενται υπό κράτηση για την προετοιμασία της επιστροφής και τη διεκπεραίωση της διαδικασίας απομάκρυνσης, μόνο εάν στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν δύνανται να εφαρμοσθούν αποτελεσματικά άλλα επαρκή και λιγότερο επαχθή μέτρα, όπως εκείνα που προβλέπονται στην παρ. 3 του άρθρου 22. Το μέτρο της κράτησης εφαρμόζεται όταν: α) υπάρχει κίνδυνος διαφυγής ή β) ο υπήκοος τρίτης χώρας αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της επιστροφής ή τη διαδικασία απομάκρυνσης ή γ) συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας. Η κράτηση επιβάλλεται και διατηρείται για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα διεκπεραίωσης της διαδικασίας απομάκρυνσης, η οποία εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια. Σε κάθε περίπτωση, για την επιβολή ή τη συνέχιση του μέτρου της κράτησης λαμβάνεται υπόψη η διαθεσιμότητα κατάλληλων χώρων κράτησης και η δυνατότητα εξασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης για τους κρατουμένους. 2. Η απόφαση κράτησης περιέχει πραγματική και νομική αιτιολόγηση, εκδίδεται εγγράφως, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 76 του ν.3386/2005 και εφόσον δεν έχει εκδοθεί απόφαση επιστροφής, αυτή εκδίδεται εντός τριών (3) ημερών. Όταν σε βάρος του υπηκόου τρίτης χώρας συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας, η κράτηση μπορεί να διατάσσεται αμέσως και πριν την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων. Ο υπήκοος τρίτης χώρας που κρατείται, παράλληλα με τα δικαιώματα που έχει σύμφωνα με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, μπορεί να προβάλει και αντιρρήσεις κατά της απόφασης κράτησης ή παράτασης της κράτησής του ενώπιον του προέδρου ή του υπ' αυτού οριζόμενου πρωτοδίκη του διοικητικού πρωτοδικείου, στην Περιφέρεια του οποίου κρατείται. Κατά τα λοιπά για την αίτηση αντιρρήσεων εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 76 του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α'), όπως αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 55 του ν.3900/2010 (ΦΕΚ 213 Α'). Η απόφαση επί της αίτησης αντιρρήσεων μπορεί να ανακληθεί, ύστερα από αίτηση των διαδίκων, αν η αίτηση ανάκλησης στηρίζεται σε νέα στοιχεία, κατ' εφαρμογή του άρθρου 205 παρ. 5 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας. Για τα δικαιώματά του σύμφωνα με την παράγραφο αυτή ο υπήκοος τρίτης χώρας ενημερώνεται αμέσως. Ο υπήκοος τρίτης χώρας, απολύεται αμέσως εάν διαπιστωθεί ότι η κράτησή του δεν είναι νόμιμη. 3. Σε κάθε περίπτωση η συνδρομή των προϋποθέσεων της κράτησης επανεξετάζεται αυτεπαγγέλτως, ανά τρίμηνο, από το όργανο που εξέδωσε την απόφαση κράτησης. Σε περίπτωση παράτασης της διάρκειας της κράτησης, οι σχετικές αποφάσεις διαβιβάζονται στον πρόεδρο ή τον υπ' αυτού οριζόμενο πρωτοδίκη του διοικητικού πρωτοδικείου της παρ. 2, ο οποίος κρίνει για τη νομιμότητα της παράτασης της κράτησης και εκδίδει παραχρήμα την απόφασή του την οποία διατυπώνει συνοπτικώς σε τηρούμενο πρακτικό, αντίγραφο του οποίου διαβιβάζει αμέσως στην αρμόδια αστυνομική αρχή. 4. Όταν καθίσταται πρόδηλο ότι δεν υφίσταται πλέον λογικά 10

11 προοπτική απομάκρυνσης για νομικούς ή άλλους λόγους ή όταν παύουν να ισχύουν οι όροι της παραγράφου 1, η κράτηση αίρεται και ο υπήκοος τρίτης χώρας απολύεται αμέσως. 5. Η κράτηση συνεχίζεται για το χρονικό διάστημα που πληρούνται οι όροι της παραγράφου 1 και είναι αναγκαία για να διασφαλισθεί η επιτυχής απομάκρυνση. Το ανώτατο όριο κράτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει το εξάμηνο. 6. Το χρονικό όριο της παραγράφου 5 μπορεί να παραταθεί για περιορισμένο μόνο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες παρά τις εύλογες προσπάθειες των αρμόδιων υπηρεσιών η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανόν να διαρκέσει περισσότερο επειδή: α) ο υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργασθεί ή β) καθυστερεί η λήψη των αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες. 7. Για τη φύλαξη των εγκαταστάσεων των χώρων κράτησης εφαρμόζεται αναλόγως η παράγραφος 1 του άρθρου 14». Γ2. Νομικό καθεστώς κράτησης υπό απομάκρυνση τελούντος αλλοδαπού βάσει του ν. 3386/2005. Στο άρθρο 76 του ν. 3386/2005 (φεκ. 212 Α ) ορίζονται τα εξής: «1. Η διοικητική απέλαση αλλοδαπού επιτρέπεται εφόσον: α. Έχει καταδικασθεί τελεσίδικα σε ποινή στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους ή, ανεξαρτήτως ποινής, για εγκλήματα προσβολής του πολιτεύματος, προδοσίας της Χώρας, εγκλήματα σχετικά με την εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διεθνή οικονομικά εγκλήματα, εγκλήματα με χρήση μέσων υψηλής τεχνολογίας, εγκλήματα περί το νόμισμα, εγκλήματα αντίστασης, αρπαγής ανηλίκου, κατά της γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, κλοπής, απάτης, υπεξαίρεσης, εκβίασης, τοκογλυφίας, του νόμου περί μεσαζόντων, πλαστογραφίας, ψευδούς βεβαίωσης, συκοφαντικής δυσφήμισης, λαθρεμπορίας, για εγκλήματα που αφορούν τα όπλα, αρχαιότητες, την προώθηση λαθρομεταναστών στο εσωτερικό της Χώρας ή τη διευκόλυνση της μεταφοράς ή προώθησής τους ή της εξασφάλισης καταλύματος σε αυτούς για απόκρυψη και εφόσον η απέλασή του δεν διατάχθηκε από το αρμόδιο δικαστήριο. β. Έχει παραβιάσει τις διατάξεις του νόμου αυτού. γ. Η παρουσία του στο ελληνικό έδαφος είναι επικίνδυνη για τη δημόσια τάξη ή την ασφάλεια της Χώρας. δ. Η παρουσία του στο ελληνικό έδαφος συνιστά κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, επειδή πάσχει από λοιμώδες νόσημα ή ανήκει σε ομάδες ευάλωτες σε λοιμώδεις ασθένειες, ιδίως λόγω της κατάστασης της δημόσιας υγείας στη χώρα προέλευσής τους ή της χρήσης ενδοφλέβιων μη σύννομων ουσιών ή του ότι είναι εκδιδόμενο πρόσωπο, κατά την έννοια των διατάξεων του ν. 2734/1999, ή του ότι διαμένει υπό συνθήκες που δεν πληρούν τους στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής, όπως τα θέματα αυτά καθορίζονται από υγειονομικές διατάξεις. 2. Η απέλαση διατάσσεται με απόφαση του οικείου Αστυνομικού Διευθυντή και, προκειμένου περί Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων Αττικής και Θεσσαλονίκης, από τον αρμόδιο για θέματα αλλοδαπών Αστυνομικό Διευθυντή ή ανώτερο Αξιωματικό, που ορίζεται από τον οικείο Γενικό Αστυνομικό Διευθυντή, αφού προηγουμένως δοθεί στον αλλοδαπό προθεσμία τουλάχιστον σαράντα οκτώ ωρών για να υποβάλει τις αντιρρήσεις του. 3. Εφόσον ο αλλοδαπός εκ των εν γένει περιστάσεων κρίνεται ύποπτος φυγής ή επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της αναχώρησής του ή τη διαδικασία απομάκρυνσής του, με απόφαση των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου, διατάσσεται η προσωρινή κράτησή του μέχρι την έκδοση, εντός τριών (3) ημερών, απόφασης ως προς την απέλασή του. Εφόσον εκδοθεί απόφαση απέλασης, η κράτηση συνεχίζεται ως την εκτέλεση της απέλασης, σε καμία όμως περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες. Σε περίπτωση που η απέλαση καθυστερεί επειδή αυτός αρνείται να συνεργαστεί ή καθυστερεί η λήψη των αναγκαίων για την απέλασή του εγγράφων από τη χώρα καταγωγής ή προέλευσής του, η κράτηση του αλλοδαπού είναι δυνατόν να παραταθεί για περιορισμένο χρόνο, που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα (12) μήνες. Ο αλλοδαπός πρέπει να πληροφορείται στη γλώσσα που κατανοεί, τους λόγους της κράτησής του και να διευκολύνεται η επικοινωνία με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του. Ο αλλοδαπός που κρατείται, παράλληλα με τα δικαιώματα που έχει σύμφωνα με τον Κώδικα 11

12 Διοικητικής Διαδικασίας, μπορεί να προβάλει και αντιρρήσεις κατά της απόφασης κράτησης ή παράτασης της κράτησής του ενώπιον του προέδρου ή του υπ' αυτού οριζόμενου πρωτοδίκη του διοικητικού πρωτοδικείου, στην Περιφέρεια του οποίου κρατείται. 4. Οι αντιρρήσεις πρέπει να διαλαμβάνουν συγκεκριμένους λόγους, μπορούν δε να υποβληθούν και προφορικώς, οπότε συντάσσεται συναφώς, από το γραμματέα, σχετική έκθεση. Ως προς την εκδίκαση αυτών, εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις της περίπτωσης γ' της παραγράφου 2 του άρθρου 27 και της παραγράφου 1 του άρθρου 204 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας. Εφόσον ζητηθεί, ακούγεται υποχρεωτικά από τον δικαστή ο αντιλέγων ή ο δικαστικός του πληρεξούσιος, τούτο δε μπορεί να διατάξει, σε κάθε περίπτωση, και ο δικαστής. Οι κατά τη διαδικασία αυτή προβαλλόμενοι ισχυρισμοί πρέπει να αποδεικνύονται παραχρήμα. Ο αρμόδιος κατά την παράγραφο 3 δικαστής, ο οποίος κρίνει και για τη νομιμότητα της κράτησης ή της παράτασής της, εκδίδει παραχρήμα την απόφασή του για τις αντιρρήσεις, την οποία διατυπώνει συνοπτικώς στο τηρούμενο πρακτικό. Αντίγραφο του πρακτικού αυτού παραδίδεται αμέσως στην αστυνομική αρχή. Αν πρόκειται για ημέρα αργίας, δεν απαιτείται η παρουσία γραμματέα, τα σχετικά δε πρακτικά, καθώς και η κατά την παράγραφο 1 έκθεση, συντάσσονται από τον ίδιο δικαστή. Η απόφαση αυτή δεν υπόκειται σε κανένα ένδικο μέσο. 5. Σε περίπτωση που ο προς απέλαση αλλοδαπός δεν κρίνεται ύποπτος φυγής ή επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη ή ο πρόεδρος του διοικητικού πρωτοδικείου διαφωνεί ως προς την κράτησή του, με την ίδια απόφαση τάσσει σε αυτόν προθεσμία προς αναχώρηση, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τριάντα ημέρες, εκτός και αν συντρέχει λόγος που κωλύει την απέλαση. 6. Η κατά τις παραγράφους 3 και 4 του άρθρου αυτού απόφαση μπορεί να ανακληθεί ύστερα από αίτηση των διαδίκων, αν η αίτηση ανάκλησης στηρίζεται σε νέα στοιχεία, κατ' ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 205 παρ. 6 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας (ν. 2717/1999)». Επίσης, στο άρθρο 81 του ίδιου νόμου (3386/2005) ορίζεται ότι «1. Ο αλλοδαπός, στο πρόσωπο του οποίου συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 3 του άρθρου 76 του νόμου αυτού, κρατείται στην οικεία αστυνομική αρχή. Μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες απέλασής του παραμένει σε ειδικούς χώρους, οι οποίοι ιδρύονται με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Οικονομίας και Οικονομικών, Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Δημόσιας Τάξης. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται οι προδιαγραφές και οι όροι λειτουργίας των χώρων αυτών. 2. Την ευθύνη της φύλαξης των ειδικών χώρων παραμονής έχει η Ελληνική Αστυνομία». Γ3. Προϋποθέσεις κράτησης. Γ3α. Οι προϋποθέσεις κράτησης βάσει του άρθρου 30 του ν. 3907/2011 είναι: α. υπάρχει κίνδυνος διαφυγής του αλλοδαπού β. ο αλλοδαπός αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της επιστροφής ή τη διαδικασία απομάκρυνσης γ. συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας. Σημειώνεται ότι η κράτηση προϋποθέτει ότι δεν μπορούν να εφαρμοστούν στη συγκεκριμένη περίπτωση με αποτελεσματικό τρόπο άλλα επαρκή και λιγότερο επαχθή μέτρα, όπως η τακτική εμφάνιση ενώπιον των αρχών, η κατάθεση κατάλληλης οικονομικής εγγύησης, η κατάθεση εγγράφων ή η υποχρέωση παραμονής σε ορισμένη περιοχή (άρθ. 22 παρ. 3 του ν. 3907/2011). Γ3β. Οι προϋποθέσεις κράτησης βάσει του άρθρου 76 του ν. 3386/2005 είναι: α. ο αλλοδαπός κρίνεται εκ των εν γένει περιστάσεων ως ύποπτος φυγής. 12

13 β. ο αλλοδαπός κρίνεται επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη. γ. ο αλλοδαπός αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της αναχώρησής του ή τη διαδικασία απομάκρυνσής του. Γ4. Αρμόδιο όργανο έκδοσης της απόφασης κράτησης και διάρκεια κράτησης. Γ4α. Στην περίπτωση του άρθρου 30 του ν. 3907/2011, η κράτηση, καθώς και η παράταση αυτής διατάσσεται με αιτιολογημένη απόφαση του οικείου Αστυνομικού Διευθυντή ή του Διευθυντή της Διεύθυνσης Αλλοδαπών (ΓΑΔΑ Αττικής και Θεσσαλονίκης), η οποία πρέπει να είναι αιτιολογημένη και, εφόσον δεν έχει εκδοθεί απόφαση επιστροφής, αυτή εκδίδεται εντός τριών (3) ημερών. Όταν συντρέχουν λόγοι εθνικής ασφάλειας, η κράτηση μπορεί να υλοποιείται και πριν από την παρέλευση της προθεσμίας των αντιρρήσεων. Η κράτηση επιβάλλεται για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα προκειμένου να διεκπεραιωθεί η διαδικασία της απομάκρυνσης. Πάντως, το ανώτατο όριο κράτησης είναι ένα 6μηνο, που μπορεί να παραταθεί για διάστημα έως το πολύ ένα έτος στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες, παρά τις προσπάθειες των αρμόδιων υπηρεσιών, η απομάκρυνση είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο εάν: α) ή ο αλλοδαπός αρνείται να συνεργαστεί ή β) καθυστερεί η λήψη των αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες. Παρατηρούμε και εδώ ότι το ανώτατο όριο κράτησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 18 μήνες. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι η απόφαση κράτησης πρέπει να είναι αιτιολογημένη, κυρίως με την επίκληση κάποιου λόγου που να δικαιολογεί την κράτηση (ύποπτος φυγής, κίνδυνος για τη δημόσια τάξη κ.λπ.). Με την απόφαση της 27/4/2006 του ΕΔΔΑ «Mohd κατά Ελλάδας) διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, αφού μη νόμιμη η επί 8 ημέρες κράτηση αλλοδαπού του οποίου είχε ανασταλεί η εκτέλεση πράξης απέλασης, με την αιτιολογία ότι το Ελληνικό Κράτος δεν αιτιολόγησε τη συνέχιση της κράτησης, επικαλούμενο κάποιον από τους προβλεπόμενους λόγους και ειδικότερα ότι ο αλλοδαπός συνιστούσε κίνδυνο για τη δημόσια τάξη. Επίσης, αναφέρουμε την 596/2010 απόφαση της Προέδρου του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, με την οποία διατάχθηκε η άρση της κράτησης αλλοδαπού, λόγω λήξης των νομιμοποιητικών εγγράφων διαμονής του στη χώρα, χωρίς να έχει προβεί σε ενέργειες ανανέωσης της, με την αιτιολογία ότι η επί οκταετία σταθερή διεύθυνση κατοικίας του, η επί μακρόν συστηματική τήρηση του νόμου και η πιθανή επιδίωξη της νομιμότητας της περαιτέρω παραμονής του δεν τον καθιστά ύποπτο φυγής. Γ4β. Στην περίπτωση του άρθρου 76 του ν. 3386/2005 (επί απελάσεως) η απόφαση της κράτησης ή της συνέχισης αυτής εκδίδεται από τον οικείο Αστυνομικό Διευθυντή ή από το Διευθυντή της Διεύθυνσης Αλλοδαπών (των Γενικών Αστυνομικών Διευθύνσεων Αττικής και Θεσσαλονίκης). Η κράτηση διαρκεί έως την απέλαση του αλλοδαπού και δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 6 μήνες. Σε περίπτωση κατά την οποία είτε ο αλλοδαπός αρνείται να συνεργαστεί είτε καθυστερεί η αποστολή από τη χώρα καταγωγής του των απαραίτητων για την απέλασή του εγγράφων, η κράτηση μπορεί να παραταθεί για 12 επιπλέον μήνες, μη δυνάμενη πάντως να υπερβεί σε καμιά περίπτωση το ανώτατο όριο των 18 μηνών. Γ5. Δικαστική προστασία. Και στις δύο περιπτώσεις κράτησης (είτε βάσει του ν. 3386/2005 είτε βάσει του ν. 3907/2011) ο αλλοδαπός μπορεί να υποβάλει αντιρρήσεις για συγκεκριμένους λόγους κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 76 παρ. 4 και 5 του ν. 3386/2005 (Περί της δικαστικής προστασίας βλ. 13

14 παραπάνω υπό Β7β). Η απόφαση επί των αντιρρήσεων μπορεί να ανακληθεί με την επίκληση νεότερων στοιχείων. Γ6. Δικαιώματα κρατούμενων. Γ6α. Για τους κρατούμενους βάσει του ν. 3907/2011, η κράτηση γίνεται στους χώρους που προβλέπονται στο άρθρο 31 του ν. 3907/2011. Βάσει του άρθρου αυτού, η κράτηση γίνεται σε ειδικές εγκαταστάσεις και χωριστά από τους κρατούμενους του κοινού ποινικού δικαίου (άρθ. 31 παρ. 1). Επιτρέπεται στους κρατούμενους να επικοινωνούν με τους νόμιμους αντιπροσώπους τους (π.χ. επί ανηλίκων), με τα μέλη της οικογένειάς τους και με τις προξενικές αρχές της χώρας τους (άρθ. 31 παρ. 2). Παρέχεται στους κρατούμενους επείγουσα υγειονομική περίθαλψη και η απαραίτητη θεραπευτική αγωγή, ιδίως σε περίπτωση ευαλωτότητας (άρθ. 31 παρ. 3). Κατόπιν σχετικής άδειας, εθνικές, διεθνείς και μη κυβερνητικές οργανώσεις μπορούν να επισκέπτονται τις εγκαταστάσεις κράτησης (άρθ. 31 παρ. 4). Οι κρατούμενοι δικαιούνται να λαμβάνουν πληροφορίες στη γλώσσα τους για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, που απορρέουν από τον εφαρμοζόμενο στην εγκατάσταση κράτησης κανονισμό (άρθ. 31 παρ. 5). Γ6β. Οι κρατούμενοι βάσει του ν. 3386/2005 κρατούνται στην οικεία αστυνομική αρχή. Μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες απέλασής τους παραμένουν σε ειδικούς χώρους, οι οποίοι ιδρύονται με ΚΥΑ των αρμόδιων Υπουργών, με την οποία καθορίζονται οι προδιαγραφές και οι όροι λειτουργίας των χώρων αυτών. Την ευθύνη της φύλαξης των ειδικών χώρων αυτών χώρων κράτησης έχει η Ελληνική Αστυνομία. Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Από όσα εκτέθηκαν παραπάνω παρατηρούμε: 1.Ανεξάρτητα από τις όποιες παρενέργειες, κατά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων στην πράξη, το συνολικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο άλλωστε βασίζεται σε Ευρωπαϊκές Οδηγίες, για την κράτηση των αλλοδαπών λαμβάνει πρόνοια για την προστασία αφενός της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης και αφετέρου του ίδιου του κρατούμενου, του ως προς τα θεμελιώδη δικαιώματά του. 2. Η μέριμνα για την προστασία των δικαιωμάτων των κρατούμενων, ιδίως μάλιστα αυτών που κρατούνται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξέτασης αιτημάτων παροχής διεθνούς προστασίας, εκδηλώνεται με την πρόβλεψη ρυθμίσεων για επίδειξη ιδιαίτερης ευαισθησίας στις ευάλωτες ομάδες (ασυνόδευτοι ανήλικοι, γυναίκες σε κύηση και σε περίοδο λοχείας, υπερήλικες, βαριά ασθενείς κ.λπ.). Επίσης, προβλέπεται η κράτηση σε συνθήκες που δεν προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η παροχή ιατρικής κατάλληλης φροντίδας και φαρμακευτικής αγωγής. 14

15 3. Επιπλέον, προβλέπεται ανώτατο όριο διάρκειας της κράτησης, ώστε αυτή να μην εξαρτάται από τα όργανα που αποφασίζουν την κράτηση, η παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας, η εκπροσώπηση των ανηλίκων, η ενημέρωση των κρατούμενων για τα δικαιώματά τους στη γλώσσα που κατανοούν και με τη συνδρομή διερμηνέα, η παροχή δικαστικής προστασίας τόσο προληπτικής με τον έλεγχο της νομιμότητας της απόφασης κράτησης ή συνέχισης της κράτησης από δικαστικό όργανο, όσο και κατασταλτικής με την πρόβλεψη ένδικων βοηθημάτων (αντιρρήσεις κ.λπ.) κατά της κράτησης. Σχετικά με το διορισμό επιτρόπου για τους ασυνόδευτους ανήλικους, από την συμμετοχή μας στις Ανεξάρτητες Επιτροπές της Αρχής Προσφυγών διαπιστώνουμε ότι ο αρμόδιος εισαγγελέας παραλείπει συχνά το διορισμό αυτόν. Πρέπει, επομένως, να προσεχθεί το σημείο αυτό. Κατόπιν αυτών και λαμβανομένων υπόψη των δυσμενών συγκυριών, υπό τις οποίες η Ελλάδα, παράλληλα με την πολυετή προσπάθειά της να βγει από την οικονομική περιδίνηση, αγωνίζεται να επιλύσει το πρόβλημα των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, από το οποίο πλήττεται κυρίως αυτή σε σχέση με τις λοιπές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα ανέμενε κανείς λιγότερο επικριτικό λόγο και περισσότερη βοήθεια και στήριξη.- 15

16 16