Σεμινάρια Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

Transcript

1 Σεμινάρια Ευρωπαϊκού Πολιτισμού Πλάθοντας το υλικό των ονείρων Θανάσης Τριαρίδης Θανάσης Τριαρίδης Πλάθοντας το υλικό των ονείρων ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ Τέσσερις κύκλοι 24 συνολικά σεμιναρίων Αθήνα, Νοέμβριος Μάιος 2014 κάθε Παρασκευή ( ) πλην σπουδαστικών αργιών από την 1η Νοεμβρίου 2013 μέχρι την 23η Μαΐου 2014 Dasein Lab (Πολυχώρος Άνεσις) (Δεύτερος όροφος θεάτρου Άνεσις, δεξιά είσοδος, Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι * στάση μετρό: Αμπελόκηποι) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ Α. Η επερχόμενη πείνα ή όταν οι άνθρωποι ρίχνουμε τον κλήρο Αρχαία ελληνική τραγωδία: η τραγική πείνα και η τραγική μόλυνση. (έξι δίωρα σεμινάρια * 8 * 15 * 22 * 29 Νοεμβρίου * 6 Δεκεμβρίου 2013)

2 Α1. Η πείνα: όταν οι άνθρωποι ορέγονται το Λόγο. Μια εισαγωγή για την τραγωδία. Α2. Η βούληση: όταν οι άνθρωποι μυρίζουν το κρέας τους. ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ * ΑΝΤΙΓΟΝΗ * ΦΟΙΝΙΣΣΕΣ * ΑΙΑΝΤΑΣ * ΗΡΑΚΛΗΣ * ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ Α3. Ο ηδυσμένος φόνος: όταν οι άνθρωποι αγαπούν τον πλησίον τους. ΟΡΕΣΤΕΙΑ * ΗΛΕΚΤΡΑ * ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ * ΜΗΔΕΙΑ Α4. Η ύβρις: όταν οι ήρωες ορέγονται τον ίσκιο τους. ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ * ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ Α5. Η μόλυνση: όταν οι ίσκιοι ορέγονται τους ήρωές τους. ΒΑΚΧΕΣ Α6. Ο απονενοημένος χαιρετισμός: όταν οι ίσκιοι απομένουν πεινασμένοι. Ένας επίλογος (;) για την τραγωδία. Β. Σαίξπηρ: η επινόηση του ίσκιου Όταν το δράμα εγκαθίσταται ως παγκόσμιος Κανόνας (έξι δίωρα σεμινάρια * 17 * 24 * 31 Ιανουαρίου * 7 * 14 Φεβρουαρίου 2014) Β1. Σαίξπηρ: το ανάποδο ευ-αγγέλιο. Μια εισαγωγή. Β2. Ο άνθρωπος που δεν ήταν εδώ. ΑΜΛΕΤ Β3. Το παράφορο αίμα ως ανθρώπινη ταυτότητα. ΜΑΚΜΠΕΘ Β4. Ό,τι χωράει μέσα στα ονόματα. ΡΩΜΑΙΟΣ ΚΑΙ ΙΟΥΛΙΕΤΑ, ΟΘΕΛΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΛΗΡ Β5. Η Ιστορία ως χαλασμένο κουκούλι της ψυχής. ΡΙΧΑΡΔΟΣ Ο Γ, ΙΟΥΛΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡ, ΚΟΡΙΟΛΑΝΟΣ, ΤΙΤΟΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΣ Β6. Το μεγάλο μεσημέρι της Δύσης. Ένας επίλογος (;) για τον Σαίξπηρ Γ. Η ψυχή στο κουκλόσπιτο Σκηνές από το θέατρο της μεταβαλλόμενης συνείδησης στον 19ο και τον 20ό αιώνα (έξι δίωρα σεμινάρια * 28 Φεβρουαρίου * 7 * 14 * 21 * 28 Μαρτίου 2014) Γ1. Η ψυχή στην παγωνιά των ανθρώπων: Ο Ερίκος Ίψεν και ο νατουραλισμός. Γ2. Οι άνθρωποι στις φλόγες της ψυχής: Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ και ο εξπρεσιονισμός. Γ3: Η ανθρώπινη αδυναμία ως απεραντοσύνη του κόσμου: Ο Άντον Τσέχοφ και το τρέμουλο των βλεμμάτων. Γ4: Όπου το πεπρωμένο κατακαίει τη βούληση: Ο Ευγένιος Ο Νιλ και η ανίερη οικογένεια. Γ5: Αναπνέοντας με την ανάσα των άλλων:

3 Ο Τένεσι Ουίλιαμς και η μαγεία της κατάρρευσης. Γ6: Όπου το αστικό όνειρο αιμορραγεί: Από τον Άρθουρ Μίλερ μέχρι τον Ντέιβιντ Μάμετ. Δ. Περιμένοντας τον εαυτό: η διασάλευση της δραματικής συνθήκης Ο μοντερνισμός στο θέατρο του 20ού αιώνα (έξι δίωρα σεμινάρια * 11 Απριλίου * 2 * 9 * 16 * 23 Μαΐου 2014) Δ1. Από την αφήγηση στη συνθήκη - η δραματική μεταφορά: Οι πρώτοι υπερρεαλιστές και ο Αντονέν Αρτό. Το παιχνίδι των αντικατοπτρισμών και ο Λουίτζι Πιραντέλο. Δ2. Επικό θέατρο, αποστασιοποίηση και παραβολισμός: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ και οι επίγονοί του (Φρ. Ντίρενματ, Π. Βάις, Ντάριο Φο, Τ. Μπέρνχαρντ, Χ. Μίλερ) Δ3. Το τέλος του δραματικού παιχνιδιού: Ο Σάμιουελ Μπέκετ και το μετα-θέατρο. Δ4. Ο υπαρξισμός και το παράλογο: Ζαν-Πολ Σαρτρ, Αλμπέρ Καμί, Ευγένιος Ιονέσκο, Ζαν Ζενέ. Δ5. Η ψυχή έξω από το δράμα: Από τον Έντoυαρντ Όλμπι και τον Χάρολντ Πίντερ μέχρι τη Σάρα Κέιν και το In-yer-face theater. Δ6. Θεατρικές πράξεις μετά την αφήγηση: από την αντι-κειμενική συνθήκη στο υπερκείμενο. Μικρός επίλογος στην άκρια του θεατρικού λόγου. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ ΠΛΑΘΟΝΤΑΣ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ Η ακολουθία σεμιναρίων ΠΛΑΘΟΝΤΑΣ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ προσδοκά να είναι μια επιλεκτική περιδιάβαση σε ορισμένα από τα σημαντικότερα θεατρικά κείμενα του δυτικού πολιτισμού κείμενα που τον καθόρισαν και εν πολλοίς αποτέλεσαν τους πυλώνες του δραματικού Κανόνα του. Τα κρίσιμα σημεία της διαδρομής θα είναι η αρχαία ελληνική τραγωδία και το ζεύγμα επερχόμενης πείνας και προσδοκώμενης μόλυνσης, οι τραγωδίες του Σαίξπηρ και η συνακόλουθη εγκατάσταση του δραματικού Δυτικού Κανόνα, οι κορυφαίοι δραματουργοί του 19ου αιώνα (Ίψεν, Στρίντμπεργκ, Τσέχοφ) και η μεταβαλλόμενη συνείδηση ως δραματική διακινδύνευση, και, τέλος, τα σημαντικότερα θεατρικά κείμενα του 20ού αιώνα (Λ. Πιραντέλο. Ευγ. Ο Νιλ, Τ. Ουίλιαμς, Άρ. Μίλερ, Μπ. Μπρεχτ, Σ. Μπέκετ, Αλ. Καμί, Ζ. Ζενέ, Ευγ. Ιονέσκο, Φρ. Ντίρενματ, Ντάριο Φο, Εντ. Άλμπι, Χ. Πίντερ, Σ. Κέιν κ.ά.), κλασικότροπα και μοντέρνα, αποστασιοποιημένα και νεωτερικά, παράλογα και υπερ-λογικά, εξπρεσιονιστικά και μεταδραματικά. Τα όσα θα εξεταστούν στα 24 σεμινάρια δεν φιλοδοξούν σε καμία περίπτωση να αποτελέσουν μια πλήρη ιστορία των σημαντικότερων θεατρικών κειμένων του δυτικού πολιτισμού (εκτός των άλλων, δεν είμαι σε θέση να επιχειρήσω κάτι τέτοιο). Ήδη από την προγραμματική δομή της ακολουθίας, είναι προφανές πως θα μείνουν έξω από την περιδιάβασή μας τα κείμενα ορισμένων από τις πιο σημαντικές περιόδους και από τα πιο σημαντικά είδη του θεάτρου: ενδεικτικά αναφέρω την Αττική Κωμωδία, το θέατρο της Ρώμης, τα θρησκευτικά δράματα του Μεσαίωνα, την Commedia dell arte, το αναγεννησιακό θέατρο, το κλασικότροπο δράμα του Ρακίνα και των επιγόνων του, τις φιλοσοφικές παραβολές του Διαφωτισμού, τα δράματα του Γκαίτε και του Σίλερ, το θέατρο του ρομαντισμού και το θέατρο του Ουάιλντ, το ποιητικό θέατρο του Κλoντέλ και του Έλιοτ και πολλά άλλα. Η ακολουθία των σεμιναρίων έχει τον υπότιτλο ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ. Ελπίζω να είναι σαφές πως το κεντρικό της θέμα δεν θα είναι η τέχνη του θεάτρου ως πολιτισμικό και αισθητικό γεγονός, αλλά τα ίδια τα θεατρικά κείμενα δηλαδή τα κείμενα που γράφτηκαν αποσκοπώντας να πραγματωθούν μέσα στο θεατρικό γεγονός. Έτσι, η θεατρολογική και η παραστασιολογική διάσταση των κειμένων (κατεξοχήν δουλειά μιας δραματικής σχολής) θα θιγούν μονάχα παρεμπιπτόντως και σίγουρα ελλιπώς. Στο κέντρο του σεμιναρίου θα είναι η δραματική περιπέτεια των ηρώων μέσα στα μεγάλα χάσματα της ανθρώπινης κατάστασης: την ύβρη, το πεπρωμένο, τη συνείδηση. Τούτη η περιπέτεια θα είναι,

4 τουλάχιστον σε επίπεδο προθέσεων, η ραχοκοκαλιά της αφήγησης του σεμιναρίου μιας αφήγησης που φιλοδοξεί να συγκροτηθεί από τους ίσκιους των επιμέρους αφηγήσεων, από την υποψία της αβύσσου που ενδεχομένως να τους ενώνει. Η ερώτηση είναι παλιά: Τι υπάρχει μέσα σε ένα όνομα; Και η απάντηση απομένει πάντοτε προσωρινή, εύκαιρη, θεωρητικά έωλη, φιλοσοφικά αναπόδεικτη. Υπάρχει η καίρια σπορά μιας ψευδαίσθησης που με τη σειρά της σχηματίζει τη μεγαλύτερη ανθρώπινη επινόηση: την ανάγκη να (ανα)στήσουμε μια αφήγηση, μια ανθρώπινη περιπέτεια, τις τρομερές αποφάνσεις, τις ακόμη τρομερότερες διερωτήσεις, τις ιαχές και τα τρέμουλα, το ρίγος του μίσους, τις φλόγες του φθόνου, τα δάκρυα της αγάπης. Αυτή η διαδρομή θα οριστεί από αντιθετικά ζεύγη: ενθουσιασμός και μελαγχολία, θεριεμένος πολιτισμικός συγκριτισμός και ακόμη πιο θεριεμένη αμάθεια, ζόφος και αισιοδοξία, η καταφυγή της ηθικής και η έλξη του ανηθικισμού, θα εναλλάσσονται γυρεύοντας όχι απαντήσεις, αλλά τις κρίσιμες ώρες που μπορούμε να μοιραστούμε τον άγριο αγέρα των παλιών κειμένων. Εν τέλει (και πάντοτε) μέσα στη μεγάλη ματαιότητα υπάρχει η ελπίδα: στις πιο ευτυχισμένες ώρες των αναγνώσεών μας (: στις πιο ευτυχισμένες ώρες της τέχνης), οι άνθρωποι επιμένουμε: ρίχνουμε (εξακολουθητικά) τον κλήρο, συναντιόμαστε με παλιούς ίσκιους, διαπραγματευόμαστε τη θαμπή ανθρωπινότητά μας, σχηματίζουμε τη συνείδησή μας (ή ό,τι καταλαβαίνουμε ως τέτοια), την τρεμάμενη προσδοκία μας από τον κόσμο και τον εαυτό. Και κάποτε, εκεί, στα χάσματα των αφηγήσεών μας λέμε πως κάπου ανάμεσα στο ζόφο είδαμε (ή νομίσαμε πως είδαμε) ένα χαιρετισμό δίχως νόημα και ερμηνεία. Ας πούμε πως ίσως το θέατρο να είναι η ώρα που ζυγώνουμε σε αυτό το ανάμεσα που γυρεύουμε να κάνουμε τον απονενοημένο χαιρετισμό άγγιγμα, επαφή, κοινωνία. Θανάσης Τριαρίδης Σεπτέμβριος 2013 ΟΡΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ 1. Και οι τέσσερις κύκλοι σεμιναρίων θα γίνονται πάντοτε Παρασκευή, μμ, αρχής γενομένης από την Παρασκευή 1 Νοεμβρίου Ο κάθε κύκλος περιλαμβάνει έξι δίωρα σεμινάρια. Έτσι, ο τέταρτος κύκλος αυτής της σειράς θα ολοκληρωθεί τον Μάιο του Δεν θα γίνονται σεμινάρια τις Παρασκευές που υπάρχουν σπουδαστικές/φοιτητικές αργίες. (Οι ημερομηνίες διεξαγωγής κάθε κύκλου, και κάθε σεμιναρίου ειδικότερα, σημειώνονται στο παραπάνω αναλυτικό πρόγραμμα.) 2. Όλα τα σεμινάρια θα γίνουν στο Dasein Lab (Πολυχώρος Άνεσις, δεύτερος όροφος θεάτρου Άνεσις, δεξιά είσοδος, Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι * στάση μετρό: Αμπελόκηποι). 3. Ο κάθε κύκλος έξι σεμιναρίων, παρά τη θεματική συνέχεια, είναι αυτόνομος. Ως εκ τούτου, μπορεί κάποιος να τον παρακολουθήσει ανεξάρτητα από τη συμμετοχή του στον προηγούμενο ή στον επόμενο αυτής της σειράς. 4. Ο κύκλος σεμιναρίων θα περιλαμβάνει, ως εποπτικό υλικό, αναλυτική φιλμογραφία, βιβλιογραφία, ηχογραφημένα σεμινάρια σε ηλεκτρονική μορφή, προβολές με προτζέκτορα. Για την ολοκληρωμένη παρακολούθηση του καθενός από τους τέσσερις κύκλους θα δίνεται έγγραφη βεβαίωση. 5. Ο κάθε κύκλος σεμιναρίων κοστίζει 80 Ευρώ (και θα περιλαμβάνει και τα 6 σεμινάρια). Μαθητές, φοιτητές, ηθοποιοί, καθώς και όσοι έχουν παρακολουθήσει οποιαδήποτε εκδοχή θεατρικών σπουδών, έχουν έκπτωση: για κάθε κύκλο που κοστίζει 80 Ευρώ, θα πληρώνουν 50. Αν κάποιος εκ των συμμετεχόντων θελήσει να πληρώσει εξαρχής και τους τέσσερις κύκλους σεμιναρίων (συνολικά, 24 δίωρα σεμινάρια), θα έχει έκπτωση κατά 25% και, αντί για 320 Ευρώ, θα πληρώσει 240. Αντίστοιχα, αν είναι σπουδαστής/φοιτητής, για τους τέσσερις κύκλους, αντί για 200 Ευρώ, θα πληρώσει 150 Ευρώ. Ειδική έκπτωση θα υπάρχει για σπουδαστές δραματικών σχολών, ηθοποιούς και θεατρολόγους που θα θελήσουν να πληρώσουν τη συμμετοχή τους εξαρχής: 120 Ευρώ και για τους τέσσερις κύκλους. 6. Η κάθε συμμετοχή θα κλείνει με κατάθεση του ποσού συμμετοχής στον παρακάτω τραπεζικό λογαριασμό των εκδόσεων Ευρασία (και με αντίστοιχη ενημέρωση στα τηλέφωνα εγγραφών-πληροφοριών): ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ και ΙΒΑΝ GR (όνομα δικαιούχου: Φ. Κυδωνιάτης). Στο πρώτο σεμινάριο κάθε κύκλου θα δίδεται στους συμμετέχοντες η νόμιμη απόδειξη. Οι εγγραφές είναι δέον να γίνονται μέχρι και δύο ημέρες πριν την έναρξη του κάθε κύκλου. Εάν κάποιος/α θελήσει να εγγραφεί την ημέρα της έναρξης ή και κατά τη διάρκεια ενός κύκλου, θα γίνει δεκτός/ή μόνο αν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις.

5 Εγγραφές-πληροφορίες: τηλ * fax: (Εκδόσεις Ευρασία) τηλ (Θανάσης Τριαρίδης) thanasis@triaridis.gr & info@eurasiabooks.gr Κατάθεση συνδρομών εγγραφής: ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΙΒΑΝ GR (Με την πληρωμή απαραίτητο είναι να ακολουθήσει επιβεβαιωτικό τηλέφωνο στις εκδόσεις Ευρασία)