Πλάτωνος Πολιτεία 519B-D

Transcript

1 Πλάτωνος Πολιτεία 519B-D Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι; Ἀληθῆ, ἔφη. Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται. Τὸ ποῖον δή; Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι. Α. Από το παραπάνω κείμενο να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά το απόσπασμα που ακολουθεί: «Τὶ δὲ; Τόδε οὐκ εἰκός ὅ νῦν ἐπιτρέπεται.» Β.1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων του κειμένου: «φύσεις» (4 μονάδες), «ἀγαθόν» (6 μονάδες), «καταβαίνειν» (5 μονάδες) Β.2. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, ποιοι θεωρούνται ακατάλληλοι για τη διακυβέρνηση της πόλης και για ποιους λόγους; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με χωρία του πρωτότυπου κειμένου. Β.3. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες. Σε περίπτωση Λάθους να δώσετε τη σωστή απάντηση. α. Η ιδεώδης πολιτεία είναι δίκαιη, διότι η πολυπραγμοσύνη θεωρείται αποδεκτή. β. Οι φύλακες-επίκουροι έχουν την ευθύνη της εκπαίδευσης της νέας γενιάς των φυλάκων.

2 γ. Ο δραματικός χρόνος κατά τον οποίο υποτίθεται πως λαμβάνει χώρα ο διάλογος είναι το 411 π.χ.. δ. Πυρήνας της πολιτικής σκέψης του Πλάτωνα είναι η ιδέα της δικαιοσύνης. ε. Ο Πλάτωνας δεν ασχολήθηκε ποτέ με την πολιτική ζωή της Αθήνας, καθώς θεωρούσε τον εαυτό του ακατάλληλο. στ. Ο διάλογος εξελίσσεται στο σπίτι του πλούσιου μέτοικου Καλλία. ζ. Ο Πολέμαρχος ισχυρίζεται πως δικαιοσύνη είναι να αποδίδεις τα ίσα, καλό στο φίλο, κακό στον εχθρό. η. Στο ολιγαρχικό πολίτευμα ο ολιγαρχικός άνθρωπος επιδιώκει συνεχώς τιμές, διακρίσεις και ηδονές. θ. Το θυμοειδές μέρος της ψυχής σχετίζεται με την εκπλήρωση των βασικών αναγκών (φαγητό, ποτό, έρωτας). ι. Διαστρεβλωμένο απότοκο της τιμοκρατίας είναι η δημοκρατία. Β.4. Να διακρίνετε τα συνθετικά μέρη των ακόλουθων σύνθετων λέξεων και να σχηματίσετε μια ετυμολογικά συγγενή λέξη (απλή ή σύνθετη) στα νέα ελληνικά με το β συνθετικό: προειρημένων, ἀναβάντες, ἀληθείας, ἀφικέσθαι, ἀπείρους

3 Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια Β 6, 9-16 Εἰ δὴ πᾶσα ἐπιστήμη οὕτω τὸ ἔργον εὖ ἐπιτελεῖ, πρὸς τὸ μέσον βλέπουσα καὶ εἰς τοῦτο ἄγουσα τὰ ἔργα (ὅθεν εἰώθασιν ἐπιλέγειν τοῖς εὖ ἔχουσιν ἔργοις ὅτι οὔτ ἀφελεῖν ἔστιν οὔτε προσθεῖναι, ὡς τῆς μὲν ὑπερβολῆς καὶ τῆς ἐλλείψεως φθειρούσης τὸ εὖ, τῆς δὲ μεσότητος σῳζούσης, οἱ δ ἀγαθοὶ τεχνῖται, ὡς λέγομεν, πρὸς τοῦτο βλέποντες ἐργάζονται), ἡ δ ἀρετὴ πάσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων ἐστὶν ὥσπερ καὶ ἡ φύσις, τοῦ μέσου ἂν εἴη στοχαστική. Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ τὸ δ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται ταῦτα δ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου. Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν, τῆς μὲν καθ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ ἔλλειψιν καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι, τὴν δ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι. Α. Να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά το ακόλουθο απόσπασμα: «Εἰ δὴ πᾶσα ἐπιστήμη ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς.» Β.1. Με βάση τα δύο πρώτα αποσπάσματα, να παρουσιάσετε την πορεία της σκέψης του Αριστοτέλη από την εξαγωγή του πρώτου δυνητικού συμπεράσματος ως την οριστική του διατύπωση. Β.2. Να παρουσιάσετε τα στοιχεία εκείνα που απαρτίζουν τον πλήρη ορισμό της αρετής, κατά τον Σταγειρίτη φιλόσοφο. Β.3.α. Να αναλύσετε τις ακόλουθες σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους μέρη και να βρείτε από μία παράγωγη λέξη (απλή ή σύνθετη) με το β συνθετικό: (Μονάδες 5) ἀφελεῖν, προσθεῖναι, ὑπερβολή, κατορθοῦται, ἔλλειψιν.

4 Β.3.β. Να βρείτε μέσα στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις ακόλουθες λέξεις της νέας ελληνικής: (Μονάδες 5) παρετυμολογία, παραμεθόριος, ευεξία, τελώνης, παρείσακτος Β.4. Ποια ήταν η τρίτη φιλοσοφική δραστηριότητα του Αριστοτέλη και ποιο το συγγραφικό του έργο την περίοδο αυτή; Πλάτωνος Πρωταγόρας 324A C Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται. Α. Από το παραπάνω κείμενο να μεταφράσετε στα νέα ελληνικά το απόσπασμα που ακολουθεί: «Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ».

5 Β.1. «ἀλογίστως», «μετὰ λόγου»: Να σχολιάσετε τους δύο επιρρηματικούς προσδιορισμούς, επισημαίνοντας τη σημασία που έχει ο λόγος για την εύρυθμη λειτουργία των κοινωνιών. Β.2. «ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὡς γ ἐμοὶ φαίνεται»: Με βάση τη δοθείσα φράση, να αξιολογήσετε την αποδεικτική προσπάθεια του σοφιστή για το διδακτό της αρετής. Β.3.α. Να βρείτε μέσα στο πρωτότυπο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις ακόλουθες της νέας ελληνικής: συκοφάντης, προσηλυτισμός, ειδύλλιο, ανεκδιήγητος, θησαυρός. Μονάδες 5 Β.3.β. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής, απλές ή σύνθετες, (ένα ουσιαστικό, ένα επίθετο) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἐπιχειρῶν, διάνοιαν, ἀποδέχονται, ἀρετήν, σκυτοτόμου. Β.4. Τι γνωρίζετε για τη μέθοδο του σχολιασμού των ποιητικών κειμένων; Μονάδες 5 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΘΕΜΑ Πλάτων, Θεαίτητος, 150, b-c ΣΩ. τῇ δέ γ ἐμῇ τέχνῃ τῆς μαιεύσεως τά μέν ἄλλα ὑπάρχει ὅσα ἐκείναις, διαφέρει δέ τῷ τέ ἄνδρας ἀλλά μή γυναῖκας μαιεύεσθαι καί τῷ τάς ψυχάς αὐτῶν τικτούσας ἐπισκοπεῖν ἀλλά μή τά σώματα. μέγιστον δέ τοῦτ ἔνι τῇ ημετέρᾳ τέχνῃ, βασανίζειν δυνατόν εἶναι παντί τρόπῳ πότερον εἴδωλον καί ψεῦδος ἀποτίκτει τοῦ νέου ἡ διάνοια ἤ γόνιμόν τε και ἀληθές. ἐπεί

6 τόδε γε καί ἐμοί ὑπάρχει ὅπερ ταῖς μαίαις ἄγονός εἰμί σοφίας, καί ὅπερ ἤδη πολλοί μοι ὠνείδισαν, ὡς τούς μέν ἄλλους ἐρωτῶ, αὐτός δε οὐδέν ἀποφαίνομαι περί οὐδενός διά τό μηδέν ἔχειν σοφόν, ἀληθές ονειδίζουσιν. τό δέ αἴτιον τούτου τόδε μαιεύεσθαί με ὁ θεός ἀναγκάζει, γεννᾶν δέ ἀπεκώλυσεν. ἔνι= υπάρχει 1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παραπάνω κείμενο. (Μονάδες 20) 2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: - γυναῖκας: την κλητική στον ενικό αριθμό και τη δοτική στον πληθυντικό αριθμό. - διαφέρει: τον αντίστοιχο τύπο στο μέλλοντα και στον παρακείμενο στη φωνή που βρίσκεται. - βασανίζειν: τον αντίστοιχο τύπο στο μέλλοντα και στον αόριστο στη φωνή που βρίσκεται. - παντί: τη δοτική στον πληθυντικό αριθμό. - ψεῦδος: τη δοτική πληθυντικού στον άλλο αριθμό. - μέγιστον: την αιτιατική πληθυντικού του αρσενικού γένους στο συγκριτικό βαθμό. - μαίαις: την αιτιατική στον ενικό αριθμό. - ὅπερ: τη δοτική του θηλυκού γένους στον ίδιο αριθμό. - ἐρωτῶ: το α ενικό οριστικής αορίστου στη φωνή που βρίσκεται.

7 - ἔχειν: το β ενικό προστακτικής αορίστου β στη φωνή που βρίσκεται. (Μονάδες 10) 3. α. Να χαρακτηρίσετε πλήρως τη συντακτική λειτουργία των παρακάτω όρων: τῷ μαιεύεσθαι, βασανίζειν, σοφίας, ἐμοί, οὐδέν, διά τό ἔχειν. (Μονάδες 6) β. ἄγονός εἰμί σοφίας, καί ὅπερ ἤδη πολλοί μοι ὠνείδισαν, ὡς τούς μέν ἄλλους ἐρωτῶ, αὐτός δε οὐδέν ἀποφαίνομαι περί οὐδενός διά τό μηδέν ἔχειν σοφόν : να μεταφέρετε το απόσπασπα στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση Σωκράτης ἔφη... (Μονάδες 4)

8 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Στη δική μου τουλάχιστον μαιευτική τέχνη υπάρχουν όλα τα άλλα χαρακτηριστικά όσα υπάρχουν και στην τέχνη εκείνων (δηλ. των μαιών), διαφέρει όμως ως προς το ότι ξεγεννά άνδρες και όχι γυναίκες και ως προς το ότι επιβλέπει τις ψυχές αυτών κατά τον τοκετό τους και όχι τα σώματα. Όμως αυτό το πολύ σημαντικό υπάρχει στη δική μου τέχνη, το ότι δηλαδή μπορεί να ελέγχει με κάθε τρόπο αν η σκέψη του νέου γεννά κάτι φαινομενικό και ψευδές ή κάτι γόνιμο και αληθινό. Γιατί εγώ βέβαια έχω και τούτο ακόμη, το οποίο έχουν και οι μαίες δεν παράγω σοφία και αυτό για το οποίο με κατηγορούν, επειδή υποβάλλω στους άλλους ερωτήσεις, αλλά ο ίδιος δεν παρουσιάζω τίποτε για κανένα πράγμα διότι δεν έχω στο νου μου τίποτε το σοφό, είναι αληθινό. Και η αιτία αυτού του πράγματος είναι η ακόλουθη ο θεός μου έχει επιβάλλει να ξεγεννώ άλλους, με στέρησε όμως από το να γεννώ ο ίδιος. 2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - γύναι /γυναιξί(ν) - διοίσει/διενήνοχε(ν) - βασανιεῖν/βασανίσαι - πᾶσι(ν) - ψεύδεσι(ν) - μείζονας/μείζους - μαῖαν - ᾗπερ - ἠρώτησα/ἠρόμην - σχές

9 3. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ α) τῷ μαιεύεσθαι: δοτική έναρθρου απαρεμφάτου σε θέση προσδιορισμού της αναφοράς στο διαφέρει βασανίζειν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο της απρόσωπης έκφρασης δυνατόν εἶναι σοφίας: γενική αντικειμενική στο ἄγονος ἐμοί: δοτική προσωπική κτητική στο ὑπάρχει οὐδέν: σύστοιχο αντικείμενο του ρήματος ἀποφαίνομαι διά τό ἔχειν: εμπρόθετη αιτιατική ενάρθρου απαρεμφάτου σε θέση εμπρόθετου επιρρηματικού προσδιορισμού του αναγκαστικού αιτίου στο οὐδεν ἀποφαίνομαι. β) Σωκράτης ἔφη ἄγονός εἶναι σοφίας, καί ὅπερ ἤδη πολλοί τούτῳ ὀνειδίσαιεν (-σειαν), ὡς τούς μέν ἄλλους ἐρωτῷ, αὐτός δέ οὐδέν ἀποφαίνοιτο περί οὐδενός διά τό μηδέν ἔχειν σοφόν.