1 of 6 18/4/2017 2:30 μμ

Transcript

1 1 of 6 18/4/2017 2:30 μμ Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ (INTRASOFT INTERNATIONAL) ΠΡΟΣΟΧΗ: Για την ΤΑΧΥΤΕΡΗ & καλύτερη ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ - ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ ολόκληρου του κειμένου στο WORD (select all) και καλύτερη εκτύπωση συνιστάται η χρήση της κατωτέρω επιλογής Εκτύπωση\Αποθήκευση. + Μέγεθος Γραμμάτων - Εκτύπωση\Αποθήκευση 1780/2006 ΑΠ (414005) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Διεθνείς αεροπορικές μεταφορές. Ευθύνη του μεταφορέα. Διάκριση αυτής σε μεταφορά προσώπων και σε μεταφορά εμπορευμάτων. Νομοθετική καθιέρωση της ευθύνης από τη διεθνή σύμβαση της Βαρσοβίας, όπως αυτή τροποποιήθηκε μεταγενέστερα. Προσδιορισμός του εφαρμοστέου δικαίου για την ευθύνη του μεταφορέα στην περίπτωση που όλα τα συμβαλλόμενα κράτη δεν έχουν υπογράψει ή και επικυρώσει όλες τις σχετικές διεθνείς συμβάσεις. Κρίσιμο στοιχείο είναι αυτό της εδαφικότητας, δηλαδή του τόπου αναχώρησης και του τόπου προορισμού. Αναιρείται η προσβαλλόμενη απόφαση λόγω εσφαλμένης εφαρμογής του σχετικού με την επίδικη υπόθεση δικαίου. (Αναιρεί την 2084/2004 ΕφΑθ). Αριθμός 1780/2006 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Α1` Πολιτικό Τμήμα ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές:Δημήτριο Λοβέρδο, Αντιπρόεδρο, Βασίλειο Ρήγα, Γεώργιο Καλαμίδα, Δημήτριο Κανελλόπουλο και Διονύσιο Γιαννακόπουλο, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του, στις 18 Σεπτεμβρίου 2006, με την παρουσία και της γραμματέως Ελένης Γιαννέλη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ: Της αναιρεσείουσας: με την επωνυμία "......", που εδρεύει στην... και εκπροσωπείται νόμιμα, την οποία εκπροσώπησε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Νικόλαος Παπαχρονόπουλος, με δήλωση του άρθρου 242 παρ.2 του Κ.Πολ.Δ. Της αναιρεσίβλητης: με την επωνυμία " ", που εδρεύει στις... και εκπροσωπείται νόμιμα, είναι δε νόμιμα

2 2 of 6 18/4/2017 2:30 μμ εγκατεστημένη με υποκατάστημα στην Ελλάδα και εκπροσωπείται νόμιμα, την οποία εκπροσώπησε ο πληρεξούσιος δικηγόρος Νικόλαος Γερασίμου, με δήλωση του άρθρου 242 παρ.2 του Κ.Πολ.Δ. Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας που κατατέθηκε στο Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 649/2003 του ίδιου Δικαστηρίου και 2084/2004 του Εφετείου Αθηνών. Την αναίρεση της τελευταίας αποφάσεως ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 2 Σεπτεμβρίου 2004 αίτησή της. Κατά τη συζήτηση της αιτήσεως αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης Διονύσιος Γιαννακόπουλος ανέγνωσε την από 6 Σεπτεμβρίου 2006 έκθεσή του, με την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή του μοναδικού λόγου αναιρέσεως. ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Σύμφωνα με το άρθρο 22 της Διεθνούς Σύμβασης της Βαρσοβίας, όπως αυτή συμπληρώθηκε και αντικαταστάθηκε μεταγενέστερα, η ευθύνη προς αποζημίωση του διεθνούς αεροπορικού μεταφορέα είναι ποσοτικά περιορισμένη, πλην, όμως, προβλέπονται και περιπτώσεις, όπου αυτή είναι απεριόριστη. Συγκεκριμένα, κατά τη διάταξη του άρθρου 25 της από 12 Οκτωβρίου 1929 Διεθνούς Συμβάσεως της Βαρσοβίας, η οποία υπογράφηκε από την Ελλάδα την 29 Ιανουαρίου 1930 και κυρώθηκε με τον Α.Ν. 596/1937, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με το άρθρο ΧΙΙΙ του Πρωτοκόλλου της Χάγης του 1955, που κυρώθηκε με το Ν.Δ. 4395/1964, "Τα εν άρθρω 22 καθοριζόμενα όρια ευθύνης δεν θα τύχωσιν εφαρμογής εφόσον αποδειχθή ότι η ζημία προήλθεν εκ πράξεως ή παραλείψεως του μεταφορέως ή των υπ αυτού προστηθέντων, γενομένης μετά προθέσεως να προξενηθή ζημία ή εξ αδιαφορίας και μετά γνώσεως ότι ζημία πιθανώς θα επήρχετο, υπό την προϋπόθεσιν ότι εν περιπτώσει τοιαύτης πράξεως ή παραλείψεως προστηθέντος αποδεικνύεται επίσης ότι ο τελευταίος ενήργει εν τη εκτελέσει των καθηκόντων του". Περαιτέρω κατά την εν λόγω διάταξη του άρθρου 25 της παραπάνω Σύμβασης της Βαρσοβίας, όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο ΧΙΙΙ του Πρωτοκόλλου της Χάγης και αντικαταστάθηκε τελικώς από το άρθρο VIII του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ 1975 Νο 4, το οποίο κυρώθηκε με το Ν.1778/1988 "Κατά τη μεταφορά επιβατών και αποσκευών, τα όρια ευθύνης που προβλέπονται στο άρθρο 22 δεν εφαρμόζονται αν έχει αποδειχθεί ότι η ζημία προκύπτει από μία πράξη ή μία παράλειψη του μεταφορέα ή των υπαλλήλων και των πρακτόρων του που έγινε, είτε με την πρόθεση να προκληθεί ζημία είτε από απροσεξία και με επίγνωση ότι πιθανό από αυτή να προκύψει ζημία, με την προϋπόθεση ότι, στην περίπτωση μιας πράξης ή μιας παράλειψης των υπαλλήλων ή των πρακτόρων, υπάρχει απόδειξη ότι αυτοί ενήργησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους". Εξάλλου, εκτός από την τροποποίησή της με το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ 1975 Νο 4, η Σύμβαση της Βαρσοβίας τροποποιήθηκε και από το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ 1975 Νο 2, που κυρώθηκε και πάλι με τον Ν.1978/1988, το οποίο, όμως, ουδόλως τροποποιεί το άρθρο 25 της εν λόγω Σύμβασης και, συνεπώς, στις περιπτώσεις εφαρμογής της Σύμβασης, όπως

3 3 of 6 18/4/2017 2:30 μμ αυτή τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, η διάταξη του άρθρου 25 της εν λόγω Σύμβασης έχει περιεχόμενο και εφαρμόζεται, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο ΧΙΙΙ του Πρωτοκόλλου Χάγης του Κατόπιν τούτου, από τις προαναφερθείσες διατάξεις προκύπτει ότι, επί διεθνούς εναέριας μεταφοράς εμπορευμάτων, αν μεν αυτή διέπεται από τη Διεθνή Σύμβαση της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955 και το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ 1975 Νο 2, η ευθύνη του εναέριου μεταφορέα μπορεί να είναι και απεριόριστη, με την έννοια ότι ο εναγόμενος μεταφορέας δεν μπορεί να επικαλεστεί τον προβλεπόμενο από το άρθρο 22 της Συμβάσεως ποσοτικό περιορισμό της αποζημιώσεως, σε περίπτωση καταστροφής, απώλειας ή φθοράς του εμπορεύματος, αν αποδειχθεί ότι η ζημία είναι αποτέλεσμα πράξεως ή παραλείψεως του μεταφορέα ή των προστηθέντων του, που έγινε: α) με πρόθεση να προκληθεί ζημία ή β) από απροσεξία και με επίγνωση ότι πιθανόν από αυτή να προκύψει ζημία, εφόσον στην περίπτωση προκλήσεως ζημίας από τους προστηθέντες του μεταφορέα αποδειχθεί ότι αυτοί ενήργησαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Αντιθέτως, επί διεθνούς αεροπορικής μεταφοράς εμπορευμάτων, η οποία διέπεται από τη Σύμβαση της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε με τα Πρωτόκολλα της Χάγης 1955 και Μόντρεαλ 1975 Νο 4, η ευθύνη του εναέριου μεταφορέα είναι πάντοτε περιορισμένη. Αυτό προκύπτει από το ότι στη διάταξη του άρθρου 25 της Διεθνούς Συμβάσεως της Βαρσοβίας, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο VIII του Πρωτοκόλλου Μόντρεαλ Νο 4, γίνεται λόγος για μη εφαρμογή των προβλεπομένων στο άρθρο 22 ορίων ευθύνης επί μεταφοράς μόνο επιβατών και αποσκευών, όχι δε και εμπορευμάτων. Εν συνεχεία, κατά βασική αρχή του διεθνούς δικαίου, αναφορικά με τη σύναψη και θέση σε ισχύ διεθνών συμβάσεων, στηριζόμενη στα άρθρα 30 παρ. 4 περ. (β) και 40 παρ. 4 της Συνθήκης της Βιέννης του έτους 1969 περί του Δικαίου των Συνθηκών, η οποία κυρώθηκε με το ν.δ/γμα 402/1974, σε περίπτωση κατά την οποία, μετά τη σύναψη και επικύρωση μιάς πολυμερούς διεθνούς σύμβασης, ακολουθήσουν τροποποιήσεις αυτής, από τις οποίες άλλες επικυρώθηκαν από όλα τα μέχρι την τροποποίηση Κράτη - Μέρη της πολυμερούς διεθνούς συμβάσεως και άλλες όχι, εφόσον η αρχική διεθνής σύμβαση και οι τροποποιήσεις αυτής αφορούν στο ίδιο αντικείμενο, δημιουργούνται περισσότερα του ενός νομικά καθεστώτα, υπό την έννοια, αφενός μεν ότι τα μη επικυρώσαντα τις τροποποιήσεις Κράτη - Μέρη δεν δεσμεύονται από τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις, αφετέρου δε ότι μεταξύ των μη επικυρωσάντων τις προαναφερόμενες μεταρρυθμιστικού χαρακτήρα τροποποιήσεις και των επικυρωσάντων τις τροποποιήσεις Κρατών - Μερών της σύμβασης, εξακολουθούν να υφίστανται οι προγενέστερες των μεταρρυθμίσεων δεσμεύσεις και επομένως να ισχύει το προϋφιστάμενο αυτών νομικό καθεστώς. Η εν λόγω αρχή ακολουθείται ρητά και στο Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4 του 1975, το οποίο κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν.1778/1988, στο άρθρο ΧΙΙΙ του οποίου ορίζεται ότι "Η Σύμβαση της Βαρσοβίας, που τροποποιήθηκε στη Χάγη το 1955 και από το παρόν Πρωτόκολλο, εφαρμόζεται στις διεθνείς μεταφορές όπως ορίζονται στο άρθρο πρώτο της Σύμβασης, όταν τα σημεία αναχώρησης και προορισμού βρίσκονται είτε στην επικράτεια δύο κρατών - μερών του παρόντος Πρωτοκόλλου, είτε στην επικράτεια ενός και μόνο κράτους - μέρους του παρόντος Πρωτοκόλλου, αν

4 4 of 6 18/4/2017 2:30 μμ προβλέπεται ένας χώρος προσγείωσης στην επικράτεια ενός άλλου κράτους". Παρόμοια ρύθμιση προβλέπεται και στο άρθρο ΙΙΙ των Προσθέτων Πρωτοκόλλων Μόντρεαλ του 1975 Νο 1, 2, που κυρώθηκαν, επίσης με το ν.1778/1988, καθώς επίσης και στο άρθρο XVIII του Πρωτοκόλλου της Χάγης του 1955, που κυρώθηκε με το ν.δ/γμα υπ αριθμ. 4395/1964. Δηλαδή, στις προαναφερθείσες διατάξεις των Πρωτοκόλλων Μόντρεαλ 1975 Νο 1 και 2 και Χάγης 1955 προβλέπεται ότι η Σύμβαση της Βαρσοβίας εφαρμόζεται, όπως τροποποιήθηκε από κάθε Πρωτόκολλο, στις διεθνείς μεταφορές που ορίζονται στο άρθρο πρώτο της Σύμβασης της Βαρσοβίας, όταν τα σημεία αναχώρησης και προορισμού βρίσκονται στην επικράτεια κρατών - μερών του αντιστοίχου Πρωτοκόλλου. Εξάλλου, από τις διατάξεις του άρθρου πρώτου των Πρωτοκόλλων του Μόντρεαλ 1975 Νο 1, 2 και 4, συνάγεται ότι με το Πρωτόκολλο Νο 1 τροποποιείται η αρχική Σύμβαση Βαρσοβίας του 1929, με το Πρωτόκολλο Νο 2 η Σύμβαση Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο Χάγης του 1955 και με το Πρωτόκολλο Νο 4 η Σύμβαση Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε επίσης, με το Πρωτόκολλο της Χάγης του Από τις προαναφερθείσες διατάξεις συνάγεται, ότι μία διεθνής αεροπορική μεταφορά διέπεται από τη Σύμβαση της Βαρσοβίας του 1929, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955 και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, αν τα σημεία αναχώρησης και προορισμού της βρίσκονται σε χώρες που έχουν κυρώσει και τα τρία αυτά διεθνή νομοθετήματα ή μόνο το Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, κατ εφαρμογή του άρθρου ΙΙΙ αυτού. Αντιθέτως, μια διεθνής αεροπορική μεταφορά διέπεται, όμως, από τις διατάξεις της Σύμβασης της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Χάγης και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4, αν τα σημεία αναχώρησης και προορισμού βρίσκονται σε κράτη, τα οποία έχουν κυρώσει και τα τρία αυτά διεθνή νομοθετήματα, ή μόνο το Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ 1975 Νο 4, κατ εφαρμογή του άρθρου ΧΙΙΙ αυτού. Κατά συνέπεια για την εφαρμογή σε μία διεθνή εναέρια μεταφορά, κατά περίπτωση, των Προσθέτων Πρωτοκόλλων Μόντρεαλ 1975 Νο 2 ή 4, με τα οποία τροποποιείται η Σύμβαση της Βαρσοβίας, μετά την τροποποίησή της από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955, κρίσιμο είναι ποιό από τα δύο Πρωτόκολλα έχουν κυρώσει και τα δύο κράτη, στα οποία βρίσκονται τα σημεία αναχώρησης και προορισμού. Αν και τα δύο κράτη, ανάμεσα στα οποία εκτελείται η μεταφορά, έχουν κυρώσει το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, θα εφαρμοστεί η Σύμβαση της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955 και το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, ενώ, αν αμφότερα έχουν κυρώσει το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4, θα εφαρμοστεί η Σύμβαση της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955 και το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4. Κρίσιμη και μοναδική προϋπόθεση της εφαρμογής του ενός ή του άλλου Πρωτοκόλλου και των διατάξεων της Διεθνούς Συμβάσεως της Βαρσοβίας, μετά την τροποποίησή της από το Πρωτόκολλο της Χάγης του 1955, όπως οι διατάξεις αυτές τροποποιούνται με το ένα ή το άλλο Πρόσθετο Πρωτόκολλο Μόντρεαλ, είναι το πού βρίσκονται τα σημεία αναχώρησης και προορισμού, δηλαδή το εδαφικό στοιχείο, ανεξαρτήτως της εθνικότητας των συμβαλλομένων στη σύμβαση αεροπορικής μεταφορικής μερών. Η κατά τα παραπάνω εφαρμογή σε μια διεθνή εναέρια μεταφορά εμπορευμάτων της Διεθνούς Σύμβασης της Βαρσοβίας, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ

5 5 of 6 18/4/2017 2:30 μμ Νο 2 ή με το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4 αντιστοίχως, έχει αποφασιστική σημασία, διότι, αν μεν εφαρμοστεί η Σύμβαση, όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 2, η ευθύνη του μεταφορέα μπορεί να είναι και απεριόριστη, ενώ, αν εφαρμοστεί η Σύμβαση όπως τροποποιήθηκε με το Πρωτόκολλο Μόντρεαλ Νο 4, η ευθύνη του μεταφορέα είναι πάντοτε περιορισμένη. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλομένη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε ανελέγκτως εκ των αποδείξεων, ότι απεδείχθησαν τα κάτωθι: α) Η επίδικη σύμβαση διεθνούς αεροπορικής μεταφοράς συνομολογήθηκε μεταξύ του ασφαλισμένου της δικαιοπαρόχου της αναιρεσείουσας μη κερδοσκοπικού οργανισμού " " ως αποστολέως και της αναιρεσιβλήτου ως μεταφορέως, εκτελέστηκε δε, κατά τη σύμβαση, μεταξύ Ελλάδος και Γαλλίας, αφού σημείον αναχώρησης ήταν η... και προορισμού η πόλη......, β) η Γαλλία έχει κυρώσει τη Σύμβαση της Βαρσοβίας του 1929 και τα Πρωτόκολλα Χάγης του 1955 και Μόντρεαλ 1975 Νο 2, όχι, όμως, αυτό του Μόντρεαλ 1975 Νο 4 και γ) η Ελλάδα έχει κυρώσει τη σύμβαση της Βαρσοβίας του 1929, το Πρωτόκολλο Χάγης του 1955 και όλα τα προαναφερθέντα Πρωτόκολλα Μόντρεαλ Με βάση τις παραδοχές αυτές η ένδικη μεταφορά διέπεται από τη διεθνή σύμβαση της Βαρσοβίας του 1929, όπως τροποποιήθηκε με τα Πρωτόκολλα της Χάγης του 1955 και του Μόντρεαλ Νο 2 του 1975, αφού αυτά έχουν κυρωθεί και από τις δύο χώρες (Ελλάδα, Γαλλία), στις οποίες βρίσκονται τα σημεία αναχώρησης και προορισμού, αντίστοιχα. Επομένως, με το να δεχθεί το Εφετείο ότι για την ύπαρξη διεθνούς μεταφοράς είτε ο μεταφορέας, είτε οι παθόντες κατά περίπτωση επιβάτης ή αποστολέας ή παραλήπτης δεν είχαν διαφορετική εθνικότητα ή υπηκοότητα ή ιθαγένεια και περαιτέρω ότι οι ΗΠΑ, στις οποίες την έδρα της έχει η αναιρεσίβλητη, δεν έχουν επικυρώσει το Νο 2 Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ του 1975, που τροποποίησε το άρθρο 25 της από του μηνός Οκτωβρίου 1929 Σύμβασης της Βαρσοβίας, το οποίο προβλέπει την απεριόριστη ευθύνη του αερομεταφορέα και τις εκεί μνημονευόμενες προϋποθέσεις, τις οποίες είχε επικαλεσθεί η ενάγουσα και ήδη αναιρεσείουσα, απορρίπτοντας έτσι ως μη νόμιμη την προβληθείσα αντένσταση της ιδίας (ενάγουσας - αναιρεσείουσας), έσφαλε περί την εφαρμογή και ερμηνεία των προαναφερθεισών ουσιαστικών διατάξεων. Και, συνεπώς, ο μοναδικός λόγος αναιρέσεως, με τον οποίον αποδίδεται στην προσβαλλομένη απόφαση αιτίαση εκ του αρ. 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος, να αναιρεθεί η προσβαλλομένη απόφαση και ακολούθως να παραπεμφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί, όμως, από άλλους δικαστές (άρθρο 583 παρ.3 ΚΠολΔ). ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Αναιρεί την υπ` αριθμ. 2084/2004 απόφαση του Εφετείου Αθηνών. Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί, όμως, από άλλους δικαστές. Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στη δικαστική δαπάνη της αναιρεσείουσας, την

6 6 of 6 18/4/2017 2:30 μμ οποία καθορίζει σε χίλια πεντακόσια (1500) ευρώ. Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 2 Οκτωβρίου Και Δημοσιεύθηκε, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 13 Νοεμβρίου Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Π.Β.