ΕΕ-27 97,2 97,6 99,8 101,9 100,2 100,3 102,1 103,1 103,4 Ευρωζώνη 96,0 95,9 97,9 100,6 98,4 98,9 101,1 102,3 103,2 Ελλάδα 76,1 72,4 69,6 69,1 61,9

Transcript

1 ΙΙ ΡΥΜΑ ΟΙΙΚΟΝΟΜΙΙΚΩΝ & ΒΙΙΟΜΗΧΑΝΙΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ (ΕΛΛΑ Α ΕΥΡ. ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΖΩΝΗ) Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Γ. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ (ΕΛΛΑ Α ΕΥΡ. ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΖΩΝΗ) 5 Οκττωβρίου 2010

2 Το ΙΟΒΕ διεξάγει κάθε µήνα από το 1981 Έρευνες Οικονοµικής Συγκυρίας στις επιχειρήσεις στους τέσσερις τοµείς της οικονοµίας και, από τον Μάιο του 2008, και στους καταναλωτές. Οι έρευνες αποτελούν µέρος του κοινού εναρµονισµένου προγράµµατος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (DG ECFIN) και τα αποτελέσµατά τους χρησιµοποιούνται για τον υπολογισµό του δείκτη οικονοµικού κλίµατος σε Ελλάδα και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ δηµοσιεύονται αναλυτικά στις εκδόσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι αναλύσεις που δηµοσιεύονται κάθε µήνα µε τη µορφή αυτής της έκδοσης στηρίζονται στα πρωτογενή, αναλυτικά στοιχεία για πάνω από 1000 επιχειρήσεις και αντιπροσωπευτικό δείγµα 1500 καταναλωτών, όπως προκύπτουν από τις έρευνες που διεξάγει αποκλειστικά και µόνο το ΙΟΒΕ για την Ελλάδα για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επόµενο δελτίο συγκυρίας: 3 Νοεµβρίου

3 Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ: EE-27, ΕΥΡΩΖΩΝΗ, ΕΛΛΑ Α ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ Από τον Μάιο του 2010, τα στοιχεία των ερευνών των επιχειρήσεων για το οικονοµικό κλίµα, ταξινοµούνται πλέον σύµφωνα µε τη νέα ταξινόµηση NACE Rev. 2 της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αντιστοιχεί στην εθνική ΣΤΑΚΟ 08. Οι αλλαγές που έχουν γίνει, οδήγησαν σε αναταξινόµηση κάποιων επιχειρήσεων από τον ένα τοµέα στον άλλο (π.χ. από υπηρεσίες σε εµπόριο, κτλ). Με δεδοµένο ότι η Ευρ. Επιτροπή δεν αναθεώρησε τη χρονοσειρά προς τα πίσω, δηµιουργείται ασυνέχεια στο δείκτη, η οποία κατά τη γνώµη µας είναι σηµαντική. Ιδιαίτερα τα επίπεδα των δεικτών µπορεί να διαφέρουν αρκετά και να µην αντικατοπτρίζουν πραγµατικές µεταβολές από τον ένα µήνα στον άλλο. Ως εκ τούτου, τα ευρωπαϊκά στοιχεία θα πρέπει να ερµηνευθούν µε προσοχή και αυτόν το µήνα. α) Ε.Ε.-27 Ευρωζώνη: Περαιτέρω βελτίωση του κλίµατος σε ΕΕ και Ευρωζώνη Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος ενισχύεται περαιτέρω τον Σεπτέµβριο, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και στην Ευρωζώνη, και διαµορφώνεται στις 103,4 (από 103,1 µονάδες τον Αύγουστο) και 103,2 µονάδες (από 102,3 µονάδες τον Αύγουστο) αντίστοιχα στις δύο ζώνες. Η άνοδος των επιχειρηµατικών προσδοκιών στην Γερµανία συνέβαλε και πάλι καθοριστικά στη βελτίωση του κλίµατος. Σε επίπεδο τοµέων, στη Βιοµηχανία σηµειώνεται άνοδος σε σχέση µε τον Ιούλιο, κατά 2 µονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη, ενώ στις Υπηρεσίες, ο δείκτης επιδεινώνεται κατά 1 µονάδα στην ΕΕ, βελτιώνεται όµως κατά 2 µονάδες στην Ευρωζώνη. Ανάκαµψη 2 και 3 µονάδων σε σχέση µε τον Ιούλιο σηµειώνεται σε ΕΕ και Ευρωζώνη αντίστοιχα στο σχετικό δείκτη στο Λιανικό Εµπόριο, αλλά και τις Κατασκευές. Τέλος, ως προς την Καταναλωτική Εµπιστοσύνη, ο σχετικός δείκτης τον Σεπτέµβριο βελτιώνεται κατά 2 και 3 µονάδες σε ΕΕ και Ευρωζώνη σε σχέση µε τον Ιούλιο, όµως σε σύγκριση µε τον Αύγουστο κατέγραψε µικρή εξασθένηση στην ΕΕ και παρέµεινε σταθερός στην Ευρωζώνη, λόγω των πιο απαισιόδοξων προβλέψεων των ευρωπαίων καταναλωτών για τη γενική οικονοµική κατάσταση. Αναλυτικότερα: Στη Βιοµηχανία, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών διαµορφώνεται στις -2 µονάδες τόσο στην ΕΕ, όσο και στην Ευρωζώνη. Οι προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής αυξάνονται ελαφρά σε σχέση µε τον Ιούλιο, ενώ µεγαλύτερη είναι η άνοδος που καταγράφεται στις εκτιµήσεις για τα επίπεδα παραγγελιών, κατά 4 και 5 µονάδες αντίστοιχα στις δύο ζώνες. Τέλος, οι εκτιµήσεις για τα αποθέµατα δεν µεταβάλλονται. Στις Υπηρεσίες, οι δείκτες προσδοκιών κινούνται στις +5 και +8 µονάδες αντίστοιχα στην ΕΕ και την Ευρωζώνη. Ως προς τις εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους, αυτές κάµπτονται ελαφρά στην ΕΕ και παραµένουν στα ίδια 3

4 επίπεδα στην Ευρωζώνη, ενώ επιδείνωση σηµειώνεται και στις εκτιµήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, κατά 4 µονάδες στην ΕΕ και οριακή στην Ευρωζώνη. Αντίθετα από τα υπόλοιπα στοιχεία, οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τη βραχυπρόθεσµη εξέλιξη της ζήτησης κερδίζουν έδαφος κατά 3 και 4 µονάδες αντίστοιχα στις δύο ζώνες. Στο Λιανικό Εµπόριο, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών διαµορφώνεται στις +2 και -1 µονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη, µε τις εκτιµήσεις για την τρέχουσα επιχειρηµατική δραστηριότητα να βελτιώνονται, περισσότερο στην Ευρωζώνη, και τις εκτιµήσεις για τα αποθέµατα να µην µεταβάλλονται στην ΕΕ, αλλά να υποδηλώνουν µικρή ρευστοποίηση στην Ευρωζώνη. Τέλος, σχετικά µε τις προβλέψεις για τις πωλήσεις τους επόµενους µήνες, αυτές αναθερµαίνονται κατά 5 µονάδες και στις δύο ζώνες. Σε σχέση µε τις ευρωπαϊκές Κατασκευές, οι αρνητικοί δείκτες προσδοκιών εξοµαλύνονται ελαφρά και στις δύο ζώνες και ισορροπούν τον Σεπτέµβριο στις -29 και - 26 µονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη. Και τα δύο στοιχεία που συνδιαµορφώνουν το δείκτη καταγράφουν ήπια βελτίωση: οι προβλέψεις για το επίπεδο των εργασιών αυξάνονται κατά 2 και 3 µονάδες αντίστοιχα στις δύο ζώνες, αλλά παραµένουν σε χαµηλά επίπεδα, ενώ αντίστοιχες είναι οι µεταβολές που σηµειώνονται και στις προβλέψεις για την απασχόληση το επόµενο 12µηνο σε ΕΕ και Ευρωζώνη. Πίνακας 1: είκτες Οικονοµικού Κλίµατος ( =100, εποχικά εξοµαλυµένα στοιχεία) ΕΕ-27 Ευρωζώνη Ελλάδα Μ.Ο έτους Min Max Μ.Ο ,0 Φεβ-09 70,6 Φεβ-09 60,4 Μαρ ,9 Ιουν-07 99,2 100,94 108,20 111,12 93,52 79,87 112,0 Μαι-07 98,4 99,57 107,24 109,18 93,53 80,78 113,1 Απρ-04 97,4 94,13 103,58 107,86 93,40 70, ΕΕ-27 70,3 68,2 68,0 71,1 74,3 77,1 80,5 85,4 87,0 90,0 91,5 95,0 Ευρωζώνη 72,7 71,2 70,6 73,0 75,6 78,3 80,8 84,8 86,7 89,6 91,9 94,1 Ελλάδα 69,4 63,1 60,4 63,0 65,3 72,3 70,7 72,3 75,7 81,8 77,7 75, ΕΕ-27 97,2 97,6 99,8 101,9 100,2 100,3 102,1 103,1 103,4 Ευρωζώνη 96,0 95,9 97,9 100,6 98,4 98,9 101,1 102,3 103,2 Ελλάδα 76,1 72,4 69,6 69,1 61,9 63,8 66,3 67,9 66,6 Σηµείωση: Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος ( =100) υπολογίζεται µε βάση τους επιµέρους είκτες Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία, τις Κατασκευές, το Λιανικό Εµπόριο και τις Υπηρεσίες, καθώς και το είκτη Εµπιστοσύνης στους Καταναλωτές. Επίσης θα πρέπει να σηµειωθεί ότι τον Μάιο δηµιουργείται ασυνέχεια στα στοιχεία λόγω υιοθέτησης της κωδικοποίησης NACE 2. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, DG Ecfin 4

5 ιάγραµµα 1: είκτες Οικονοµικού Κλίµατος Ε.Ε-27 και Ελλάδα ( =100, εποχικά εξοµαλυµένα στοιχεία) E.E Ελλάδα Μέσος Ό ρος ΕΕ27 ( ) Ο είκτης Καταναλωτικής Εµπιστοσύνης διαµορφώνεται στις -12 και -11 µονάδες στην ΕΕ και στην Ευρωζώνη, µε τις προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονοµική κατάσταση του νοικοκυριού τους το επόµενο 12µηνο να ανακάµπτουν οριακά τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο και στις δύο ζώνες και τις αντίστοιχες για την οικονοµική κατάσταση της χώρας να βελτιώνονται κατά 2 και 3 µονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη. Η πρόθεση για αποταµίευση το επόµενο 12µηνο παραµένει αµετάβλητη στην ΕΕ και βελτιώνεται οριακά στην Ευρωζώνη, ενώ ως προς τις προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας, σηµειώνεται σηµαντική βελτίωση κατά 6 και 7 µονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη, γεγονός το οποίο φανερώνει τη σταδιακή αναθεώρηση των ευρωπαίων καταναλωτών απέναντι στην ανασφάλεια που τους είχε δηµιουργήσει η σχετικά πρόσφατη διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση. Τέλος, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στις Χρηµατοοικονοµικές Υπηρεσίες ο οποίος δεν περιλαµβάνεται στο δείκτη οικονοµικού κλίµατος καταγράφει άνοδο τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο στην ΕΕ, µετά από ένα τρίµηνο υποχώρησης, και οριακή πτώση στην Ευρωζώνη και διαµορφώνεται στις +17 και +22 µονάδες αντίστοιχα. Σηµαντική είναι η άνοδος που σηµειώνεται στις εκτιµήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα στην ΕΕ, σε αντίθεση ωστόσο µε τις εκτιµήσεις για την τρέχουσα εξέλιξη της ζήτησης, όπου σηµειώνεται πτώση και στις δύο ζώνες, η οποία είναι εντονότερη στην Ευρωζώνη. Τέλος, ως προς τις προβλέψεις της ζήτησης στο επόµενο τρίµηνο, αυτές ενισχύονται, κατά 5 µονάδες στην ΕΕ και κατά 2 µονάδες στην ΕΕ. 5

6 Το κλίµα βελτιώνεται στα µισά περίπου κράτη-µέλη τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο, ενώ από τις µεγαλύτερες χώρες, εκείνες που καταγράφουν βελτίωση είναι η Γαλλία (+3,0), η Γερµανία (+2,1 µονάδες) και η Ισπανία (+2,0). Αντίθετα, πτώση σηµειώνεται στο κλίµα στην Πολωνία (-1,6), την Ιταλία (-2,1), το Ην. Βασίλειο (-0,6) και την Ολλανδία (-1,2). β) Ελλάδα: Αµετάβλητο το οικονοµικό κλίµα Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος στην Ελλάδα σηµειώνει µικρή άνοδο κατά 0,3 µονάδες τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο (αλλά µικρή πτώση σε σύγκριση µε τον Αύγουστο) και διαµορφώνεται στις 66,6 µονάδες. Από τους επιµέρους τοµείς της οικονοµίας, το κλίµα βελτιώνεται στις Υπηρεσίες, σταθεροποιείται στη Βιοµηχανία, ενώ σηµειώνει έντονη επιδείνωση στις Κατασκευές. Στο Λιανικό Εµπόριο, το οικονοµικό κλίµα παραµένει εξαιρετικά δυσµενές, ενώ σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα κινείται και η καταναλωτική εµπιστοσύνη, από τον Μάιο. Οι επιχειρηµατικές προσδοκίες παραµένουν εποµένως, µε µικρές διακυµάνσεις, σε πολύ χαµηλά επίπεδα τους τελευταίους επτά µήνες, µε το Λιανικό Εµπόριο, τις Κατασκευές, αλλά και την εµπιστοσύνη των καταναλωτών από την πλευρά της ζήτησης να έχουν υποστεί το ισχυρότερο πλήγµα από τη δυσµενή οικονοµική συγκυρία. Η συγκράτηση των καταναλωτικών δαπανών από τη µία, αλλά και η πιστωτική στενότητα που έχει περιορίσει τη ρευστότητα συντηρούν την υφεσιακή πορεία της οικονοµίας, εικόνα που αναµένεται να διατηρηθεί το επόµενο τρίµηνο τουλάχιστον. Αναλυτικότερα: στη Βιοµηχανία, οι προβλέψεις της παραγωγής δεν µεταβάλλονται σε σχέση µε τον Ιούλιο, ενώ άνοδος καταγράφεται στις εκτιµήσεις για το τρέχον επίπεδο της ζήτησης και των παραγγελιών, µε το σχετικό δείκτη στα αποθέµατα να αυξάνεται ελαφρά. στις Υπηρεσίες, σηµειώνεται µικρή βελτίωση σε βασικούς δείκτες: οι αρνητικές εκτιµήσεις για το τρέχον επίπεδο εργασιών και την τρέχουσα πορεία της ζήτησης αµβλύνονται σηµαντικά, όπως και οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσµη πορεία της ζήτησης. στο Λιανικό Εµπόριο, το κλίµα επιδεινώνεται λόγω της µεγάλης διόγκωσης των αποθεµάτων, παρόλο που οι αρνητικές εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις και οι προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης περιορίζονται σχετικά. στις Κατασκευές, η επιδείνωση του σχετικού δείκτη εκπορεύεται από τη µείωση των εκτιµήσεων για το επίπεδο προγράµµατος εργασιών, αλλά κυρίως από την επιδείνωση των προβλέψεων για την απασχόληση του τοµέα. στην Καταναλωτική Εµπιστοσύνη, ενισχύονται οι αρνητικές προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονοµική τους κατάσταση και οι αντίστοιχες για την οικονοµική κατάσταση της χώρας, ενώ δυσµενείς είναι και οι προβλέψεις για την ανεργία. Μόνο η πρόθεση για αποταµίευση στο επόµενο 12-µηνο φαίνεται να ενισχύεται τον Σεπτέµβριο, ως αποτέλεσµα της συγκρατηµένης καταναλωτικής συµπεριφοράς, και των δυσκολιών που αντιµετωπίζουν πολλά νοικοκυριά. 6

7 Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ 1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Μικρή άνοδος των επιχειρηµατικών προσδοκιών Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία τον Σεπτέµβριο κινείται ελαφρώς ανοδικά για τέταρτο διαδοχικό µήνα, φθάνοντας στις 78,4 µονάδες (από 75,8 µονάδες), πολύ κοντά στην αντίστοιχη περσινή επίδοση (80,4 µονάδες). Η βελτίωση των προσδοκιών είναι άλλωστε σταθερή ήδη από τον Μάρτιο και µετά. Σε σύγκριση εποµένως µε τους άλλους τοµείς της οικονοµίας, φαίνεται η δραστηριότητα στη Βιοµηχανία να έχει σταθεροποιηθεί, καθώς επηρεάζεται θετικά από την ανάκαµψη του διεθνούς εµπορίου και τη σχετική τόνωση των εξαγωγών. Από την άλλη πλευρά όµως παρά τη βελτίωση, οι απαισιόδοξες προβλέψεις εξακολουθούν να υπερισχύουν των αισιόδοξων, ενώ ειδικά στο πεδίο της απασχόλησης οι προβλέψεις παραµένουν εξαιρετικά δυσµενείς. Από τα επιµέρους στοιχεία δραστηριότητας που συνεκτιµώνται στην εξαγωγή του συνολικού δείκτη, οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για το τρέχον επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης βελτιώνονται ελαφρά, ενώ και οι προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσµη εξέλιξη της παραγωγής καταγράφουν άνοδο. Οι εκτιµήσεις για το επίπεδο των αποθεµάτων κινούνται πτωτικά, υποδηλώνοντας µικρή αποκλιµάκωση. Αναλυτικότερα: α) Οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για το επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης καταγράφουν µικρή βελτίωση για τέταρτο µήνα, µε το σχετικό ισοζύγιο ωστόσο να παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα, στις -46 µονάδες (από -48 τον Ιούλιο). Από τις επιχειρήσεις του τοµέα, οι µισές εκτιµούν ότι οι παραγγελίες τους βρίσκονται σε χαµηλά για την εποχή επίπεδα, µε µόλις το 5% (από 3%) να δηλώνει το αντίθετο. β) Οι προβλέψεις για την εξέλιξη της παραγωγής τους προσεχείς 3-4 µήνες κινούνται ανοδικά, µετά από ένα τετράµηνο υποχώρησης, µε το σχετικό ισοζύγιο να ενισχύεται κατά 5 µονάδες και να φθάνει τις -2 µονάδες. Μία στις πέντε επιχειρήσεις προβλέπει άνοδο της παραγωγής της το επόµενο τρίµηνο (από 17%), ενώ ένα 22% (από 24%) αναµένει υποχώρηση. γ) Περαιτέρω, µικρής όµως κλίµακας, ρευστοποίηση των αποθεµάτων υποδηλώνει η εξέλιξη του σχετικού δείκτη τον Σεπτέµβριο, ο οποίος υποχωρεί για τέταρτο µήνα, αν και οριακά, στις +12 µονάδες. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι τα αποθέµατά του είναι υψηλά για την εποχή διευρύνεται στο 24% (από 22%), ενώ ένα 12% (από 9%) εκτιµά το αντίθετο. δ) Στα ίδια σχεδόν επίπεδα παραµένουν οι εκτιµήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση εξωτερικού, µε το σχετικό, αρνητικό ισοζύγιο να περιορίζεται κατά µία µόλις µονάδα και να διαµορφώνεται στις -24 µονάδες. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι τα επίπεδα παραγγελιών τους είναι υψηλά για την εποχή διαµορφώνεται στο 12% (από 13%), ενώ ένα 36% (από 38%) αναφέρει χαµηλά για την εποχή επίπεδα παραγγελιών. 7

8 Βιοµηχανία ( =100) Πίνακας 2: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία Μ.Ο έτους Min Max Μ.Ο ,8 109,5 95,7 92,6 101,5 102,8 91,9 72,1 Φεβ-09 Απρλ ,2 62,8 63,8 68,9 70,9 76,0 73,8 75,5 80,4 79,4 74,8 71, ,8 72,6 75,3 80,6 74,9 75,3 75,8 76,9 78,4 Σηµείωση: Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών υπολογίζεται µε βάση τις προοπτικές για την παραγωγή, τις εκτιµήσεις για το ύψος των αποθεµάτων και τις εκτιµήσεις για τη συνολική ζήτηση. Πηγή: IOBE ιάγραµµα 2: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία ( =100) Σύνολο Βιοµηχανίας Μέσος Ό ρος ( ) Πηγή: IOBE ε) Μικρή βελτίωση καταγράφουν και οι προβλέψεις για τις εξαγωγές τους προσεχείς µήνες, µε το σχετικό ισοζύγιο να ενισχύεται κατά 3 µονάδες και να διαµορφώνεται στις +12 µονάδες. Στο 28% (από 23%) διευρύνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι το ύψος των παραγγελιών τους είναι υψηλό για την εποχή, µε το 16% (από 14%) να δηλώνει το αντίθετο. στ) Ανοδική είναι η τάση και στις προβλέψεις για τις πωλήσεις τους προσεχείς µήνες, όπου µετά από τρεις µήνες υποχώρησης, το σχετικό ισοζύγιο κινείται ανοδικά τον Σεπτέµβριο, φθάνοντας στις -2 µονάδες (από -6 τον Ιούλιο). Αντίθετα πάντως, οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις υποδηλώνουν πτώση, µε το σχετικό δείκτη να «χάνει» 4 µονάδες και να διαµορφώνεται στις -11 µονάδες, ενώ µία στις πέντε επιχειρήσεις (από µία στις τέσσερις) να εκτιµά άνοδο των πωλήσεων το τελευταίο τρίµηνο. 8

9 ζ) Οριακή άνοδος καταγράφεται στους µήνες εξασφαλισµένης παραγωγής τον Σεπτέµβριο, εξέλιξη συµβατή µε την εικόνα βελτίωσης του τοµέα στο σύνολό του (στους 3,7 από 3,6 µήνες τον Ιούλιο). Ως προς το ποσοστό χρησιµοποίησης εργοστασιακού δυναµικού, αυτό διατηρείται τον Σεπτέµβριο στην ιστορικά χαµηλότερη επίδοσή του, στις 67,3 µονάδες. η) Οι προβλέψεις για την απασχόληση του τοµέα είναι το στοιχείο που σηµειώνει την εντονότερη επιδείνωση τον Σεπτέµβριο, µε το σχετικό δείκτη να καταγράφει τη χαµηλότερη τιµή του µετά τον Απρίλιο του 2009, φθάνοντας στις -28 µονάδες (από -19) και τρεις στις δέκα επιχειρήσεις (από 22%) να προβλέπουν περαιτέρω πτώση στο επόµενο τρίµηνο. θ) Σε σχέση µε τις τιµές, ενισχύεται τον Σεπτέµβριο ελαφρά (στο 18% από 11%) το ποσοστό εκείνων που προβλέπουν άνοδο τιµών το επόµενο τρίµηνο, ενώ µόνο µία στις δέκα επιχειρήσεις αναµένει υποχώρηση. Έτσι, οι πληθωριστικές προσδοκίες υπερτερούν και πάλι, µετά από τέσσερις µήνες κυριαρχίας των προσδοκιών αποκλιµάκωσης, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις +8 µονάδες. ι) Τέλος, στο τριµηνιαίο ερώτηµα σχετικά µε την ανταγωνιστική θέση των επιχειρήσεων στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται, οι εκτιµήσεις βελτιώνονται οριακά στην εγχώρια αγορά σε σχέση µε την προηγούµενη µέτρηση, ενώ επιδεινώνονται οι αντίστοιχες για τις αγορές της ΕΕ και τον υπόλοιπο κόσµο. Από την ανάλυση των επιµέρους κατηγοριών κλάδων, φαίνεται ότι η βελτίωση των συνολικών προσδοκιών εκπορεύεται από την άνοδο των επιχειρηµατικών προσδοκιών στα Ενδιάµεσα αγαθά, αφού στα Καταναλωτικά και ιδιαίτερα στα Κεφαλαιουχικά αγαθά, οι σχετικοί δείκτες σηµειώνουν υποχώρηση. Αναλυτικότερα: Στα Καταναλωτικά Αγαθά, ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών υποχωρεί ελαφρά, µετά από τρεις µήνες ήπιας ανόδου και διαµορφώνεται στις 75,3 µονάδες (από 77,7 µονάδες), επίδοση κατώτερη σε σχέση µε την αντίστοιχη περσινή (86 µονάδες). Οι προβλέψεις για την πορεία της παραγωγής το επόµενο τρίµηνο παραµένουν στα ίδια επίπεδα, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται και πάλι στις -8 µονάδες, ενώ στα αποθέµατα καταγράφεται µικρή άνοδος του σχετικού δείκτη, στις +14 µονάδες (από +12), υποδηλώνοντας µικρή διόγκωση. Το στοιχείο ωστόσο που επιδρά περισσότερο στην πτώση του συνολικού δείκτη είναι οι πολύ αρνητικές εκτιµήσεις στα επίπεδα των παραγγελιών και της εγχώριας ζήτησης, οι οποίες υποχωρούν σηµαντικά, µε το σχετικό δείκτη να επιδεινώνεται κατά 6 µονάδες, στις -44. Από τα υπόλοιπα στοιχεία, βελτίωση σηµειώνεται στις προβλέψεις για τις βραχυπρόθεσµες πωλήσεις και τις εκτιµήσεις για την τρέχουσα παραγωγή, ενώ αντίθετα, µεγάλη είναι η πτώση που σηµειώνουν οι εκτιµήσεις για τις εξαγωγές του τελευταίου τριµήνου και τις παραγγελίες και ζήτηση εξωτερικού. Οι προβλέψεις για την απασχόληση επηρεάζονται δυσµενώς από τις εξελίξεις στα επίπεδα παραγγελιών και ζήτησης, καταγράφοντας πτώση κατά 17 µονάδες, στις -27. Σε σχέση µε τις τιµές, οι αποπληθωριστικές προσδοκίες υπερτερούν σταθερά έναντι των προβλέψεων ανόδου, ενώ τέλος, στο τριµηνιαίο ερώτηµα για την ανταγωνιστική θέση των 9

10 επιχειρήσεων, καταγράφεται επιδείνωση στις εκτιµήσεις τους σε σχέση µε τη µέτρηση Ιουνίου, τόσο για την εγχώρια αγορά, όσο και τις λοιπές διεθνείς αγορές. Νέο ιστορικό χαµηλό σηµειώνει ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στα Κεφαλαιουχικά Αγαθά, ο οποίος υποχωρεί κατά 16 σχεδόν µονάδες τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο και διαµορφώνεται στις 50,1 µονάδες, µε τους περισσότερους δείκτες να επιδεινώνονται. Συγκεκριµένα, το αρνητικό ισοζύγιο των προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς µήνες σχεδόν διπλασιάζεται, µε µόλις το 11% (από 27%) των επιχειρήσεων να αναµένει άνοδο. Οι εκτιµήσεις για το ύψος των αποθεµάτων αντανακλούν σηµαντική διόγκωση, αφού το σχετικό ισοζύγιο εκτινάσσεται στις +36 µονάδες (από +5), ενώ οι ιστορικά χαµηλές εκτιµήσεις για τις τρέχουσες παραγγελίες και τη ζήτηση διατηρούνται σε πολύ χαµηλά επίπεδα (στις -78 µονάδες ο σχετικός δείκτης). Από την άλλη πλευρά, θετική είναι η εξέλιξη στους εξαγωγικούς δείκτες: τόσο οι εκτιµήσεις για τις τρέχουσες εξαγωγές, όσο και οι βραχυπρόθεσµες προβλέψεις κινούνται ανοδικά, ενώ αύξηση καταγράφεται και στις εκτιµήσεις για τις παραγγελίες και τη ζήτηση εξωτερικού. Παρά την εν γένει δυσµενή εικόνα του κλάδου, οι προβλέψεις για την απασχόληση σηµειώνουν µικρή βελτίωση, µε το σχετικό ισοζύγιο να παραµένει έντονα αρνητικό, στις -35 µονάδες (από -39). Σε όρους τιµών, µία στις πέντε επιχειρήσεις (από µία στις τέσσερις) αναµένει µείωσή τους το επόµενο διάστηµα και µόλις το 5% (από µηδενικό ποσοστό) διατηρεί πληθωριστικές προσδοκίες. Τέλος, στο τριµηνιαίο ερώτηµα για την ανταγωνιστική θέση των επιχειρήσεων, καταγράφεται σηµαντική πτώση στις εκτιµήσεις τόσο για την εγχώρια αγορά, όσο και για τις ευρωπαϊκές και διεθνείς αγορές. Στα Ενδιάµεσα Αγαθά, οι επιχειρηµατικές προσδοκίες εκτοξεύονται τον Σεπτέµβριο στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας διετίας, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις 86,9 µονάδες (από 75,4 µονάδες). Από τα στοιχεία που συνδιαµορφώνουν το συνολικό δείκτη, σηµαντική βελτίωση σηµειώνεται στις εκτιµήσεις για τις τρέχουσες παραγγελίες και τη ζήτηση, µε το αντίστοιχο ισοζύγιο να κερδίζει έδαφος και να διαµορφώνεται στις -43 (από -52) µονάδες. Μεγάλη είναι και η άνοδος που σηµειώνεται στις προβλέψεις για τη βραχυπρόθεσµη εξέλιξη της παραγωγής του κλάδου, µε το σχετικό δείκτη να βελτιώνεται κατά 14 µονάδες, στις +10. Το ισοζύγιο των εκτιµήσεων για το ύψος των αποθεµάτων «πέφτει» στο 1/3 του αντίστοιχου του Ιουλίου, στις +6 µονάδες, ενώ θετική είναι η εξέλιξη και στις προβλέψεις των µελλοντικών πωλήσεων του κλάδου. Παρά την άνοδο στα περισσότερα στοιχεία δραστηριότητας, οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου επιδεινώνονται οριακά, µε το σχετικό δείκτη να περιορίζεται στη χαµηλότερη τιµή του επταµήνου, στις -30 µονάδες και το 1/3 των επιχειρήσεων να αναµένει µείωση. Τέλος, σε σχέση µε τη µέτρηση Μαρτίου, οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την ανταγωνιστική τους θέση σε σχέση µε την προηγούµενη µέτρηση του Ιουνίου υποδηλώνουν βελτίωση σε όλες τις αγορές. 10

11 2. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: Μεγάλη πτώση στις επιχειρηµατικές προσδοκίες, δυσµενείς προβλέψεις για την απασχόληση Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Κατασκευές επιδεινώνεται σηµαντικά τον Σεπτέµβριο και διαµορφώνεται σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα, στις 35,5 µονάδες, 11 σχεδόν µονάδες χαµηλότερα σε σχέση µε τον Ιούλιο. Η νέα αυτή υποχώρηση εκπορεύεται από την πτώση των προσδοκιών τόσο στις Ιδιωτικές Κατασκευές - κυρίως Κατασκευές Κατοικιών - όσο και στις Κατασκευές ηµοσίων Έργων, όπου ο σχετικός δείκτης σηµειώνει ιστορικά χαµηλό ρεκόρ. Η σηµασία και η βαρύτητα του κατασκευαστικού τοµέα ως καθοριστικού αναπτυξιακού παράγοντα της χώρας είναι αδιαµφισβήτητη, όµως τα διαρθρωτικά προβλήµατα που αυτός παρουσιάζει, η υπερβολική µεγέθυνση των προηγούµενων ετών, η υποχώρηση της στεγαστικής πίστης, η µείωση του προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων και η εν γένει κάµψη της ζήτησης οδηγούν σε στασιµότητα στον τοµέα. Οι ήδη πολύ δυσµενείς προβλέψεις των επιχειρήσεων για το επίπεδο προγράµµατος των εργασιών τους επιδεινώνονται ελαφρά, µε το σχετικό ισοζύγιο να φθάνει στις -73 µονάδες (από -71) και τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις να αναµένουν και πάλι υποχώρηση. Το στοιχείο όµως που συµβάλλει καθοριστικά στη µείωση του δείκτη είναι η κατακόρυφη πτώση στις προβλέψεις για την απασχόληση, όπου το σχετικό ισοζύγιο «χάνει» 20 σχεδόν µονάδες και διαµορφώνεται στις -60 µονάδες, µε το 65% των επιχειρήσεων (από 50%) να προβλέπει περαιτέρω µείωση των θέσεων εργασίας στον τοµέα. Στο πλαίσιο αυτό, οι µήνες εξασφαλισµένης δραστηριότητας περιορίζονται για πέµπτο συνεχή µήνα και διαµορφώνονται στους 12 (από 12,3), σηµαντικά χαµηλότερα σε σύγκριση µε τους αντίστοιχους περσινούς (16,1 µήνες). Οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα πορεία των εργασιών τους καταγράφουν επίσης µείωση κατά 10 µονάδες σε σχέση µε τον Ιούλιο, µε το σχετικό ισοζύγιο να περιορίζεται στις -46 µονάδες. Ως προς τις τιµές, διατηρούνται και αυτόν το µήνα οι έντονα αποπληθωριστικές προσδοκίες, εξέλιξη αναµενόµενη άλλωστε λόγω των δυσµενών προβλέψεων για τις εργασίες των επιχειρήσεων. Τέλος, το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν ότι η επιχειρηµατική τους λειτουργία δεν παρεµποδίζεται, παραµένει σε χαµηλά επίπεδα (11% από 8%), ενώ ως σηµαντικότερο πρόσκοµµα στην επιχειρηµατική λειτουργία αναφέρεται από τις επιχειρήσεις η ανεπαρκής χρηµατοδότηση (41%) και ακολουθούν η χαµηλή ζήτηση (36%) και οι παράγοντες που συνδέονται και πάλι µε την οικονοµική κατάσταση της χώρας και την κρατική ανεπάρκεια, την αναστολή των έργων και τις µεγάλες εκπτώσεις, τις στρεβλώσεις στα συστήµατα δηµοπράτησης δηµοσίων έργων κ.α. (11%). Από τους επιµέρους δείκτες, µικρότερη είναι η πτώση που καταγράφεται στις προσδοκίες των Ιδιωτικών Κατασκευών και εντονότερη η µείωση στα ηµόσια Έργα. Αναλυτικότερα: 11

12 Πίνακας 3: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Κατασκευές Μ.Ο έτους Min Max Μ.Ο Κατασκευές ( =100) 44,0 123,8 92,4 63,0 91,1 92,5 95,3 65,5 Μάι-10 Σεπτ ,0 68,3 59,1 63,0 52,8 69,0 67,4 61,5 67,6 71,6 72,4 68, ,1 48,5 39,7 44,6 44,0 51,1 46,1 48,0 35,5 Σηµείωση: Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών υπολογίζεται µε βάση τις εκτιµήσεις για το πρόγραµµα των εργασιών και τις προβλέψεις για την απασχόληση. Πηγή: ΙΟΒΕ ιάγραµµα 3: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Κατασκευές ( =100) Σύνολο Κατασκευών Μέσος Ό ρος ( ) Πηγή: IOBE Στις Ιδιωτικές Κατασκευές, οι επιχειρηµατικές προσδοκίες σηµειώνουν ελαφρά υποχώρηση τον Σεπτέµβριο, µετά την πρόσκαιρη όπως φαίνεται άνοδο του Ιουλίου, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις 47,4 µονάδες (από 50,6 µονάδες), επίδοση ελαφρώς κατώτερη της αντίστοιχης περυσινής (54,4 µονάδες). Η µείωση των προσδοκιών εκπορεύεται περισσότερο από την επιδείνωση του σχετικού δείκτη στις Κατασκευές Κατοικιών και λιγότερο από τη µείωση στις Κατασκευές Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων. Από τα επιµέρους στοιχεία δραστηριότητας, οι προβλέψεις για το επίπεδο προγράµµατος εργασιών κινούνται πτωτικά, µε επτά στις δέκα επιχειρήσεις να αναµένουν εξασθένηση το επόµενο τρίµηνο, ενώ ήπια υποχώρηση καταγράφεται και στις ήδη χαµηλές προσδοκίες για την απασχόληση του κλάδου, µε το ποσοστό εκείνων που εκείνων που αναµένουν άνοδο των θέσεων εργασίας να περιορίζεται κατά το ήµισυ, στο 8%. Μεγάλη είναι η πτώση στις ήδη έντονα αρνητικές εκτιµήσεις για την τρέχουσα πορεία των εργασιών, µε το σχετικό αρνητικό δείκτη να διπλασιάζεται στις -64 µονάδες, ενώ αντίθετα, οι µήνες εξασφαλισµένης δραστηριότητας διευρύνονται ελαφρά στους 6,7 (από 6,4). Σε σχέση µε τις τιµές, εντείνονται οι 12

13 αποπληθωριστικές προσδοκίες, µε το 42% να προβλέπει µείωση (από 25%), ενώ τέλος, το ποσοστό εκείνων που δηλώνουν απρόσκοπτη λειτουργία της δραστηριότητάς τους παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα (7-8%), µε τη µεγάλη πλειονότητα (62%) να αναφέρει ως κύριο πρόσκοµµα τη χαµηλή ζήτηση. Σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα διαµορφώνονται τον Σεπτέµβριο οι επιχειρηµατικές προσδοκίες στις Κατασκευές ηµοσίων Έργων, υποχωρώντας κατά 13 σχεδόν µονάδες, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις 30,8 µονάδες. Η σοβαρή κρίση την οποία διέρχεται ο κλάδος αποτυπώνεται σε όλους τους επιµέρους δείκτες δραστηριότητας: οι προβλέψεις για το επίπεδο εργασιών των επιχειρήσεων το επόµενο διάστηµα παραµένουν σε πολύ χαµηλά επίπεδα (στις - 78 µονάδες ο σχετικός δείκτης), ενώ «βουτιά» καταγράφεται στις προοπτικές για την απασχόληση του κλάδου, αφού επτά πλέον στις δέκα επιχειρήσεις (από 46%) αναµένουν µείωση των θέσεων εργασίας. Ως προς τις εκτιµήσεις για την τρέχουσα πορεία των εργασιών τους, αυτές παραµένουν στα ίδια επίπεδα, µε το 48% των επιχειρήσεων να εκφράζει τη δυσαρέσκειά του και µόλις το 9% να δηλώνει ικανοποιηµένο. Οι µήνες εξασφαλισµένης δραστηριότητας περιορίζονται στους 14 (από 15,4), ενώ σε σχέση µε τις τιµές, οι έντονα αποπληθωριστικές προσδοκίες δεν µεταβάλλονται σηµαντικά. Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν αναφέρει προσκόµµατα στην επιχειρηµατική του λειτουργία αυξάνεται ελαφρά στο 12% (από 8%), ενώ το 47% κρίνει την ανεπαρκή χρηµατοδότηση ως το βασικότερο εµπόδιο, το 27% τη χαµηλή ζήτηση και ένα 14% παράγοντες όπως η αναµονή νέου θεσµικού πλαισίου δηµοπράτησης δηµοσίων έργων, ο περιορισµός του Π Ε κ.α. 3. ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: Σταθερά δυσοίωνες οι επιχειρηµατικές προσδοκίες Αµετάβλητος παραµένει ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο τον Σεπτέµβριο στις 53,4 µονάδες. Ο τοµέας του Λιανικού Εµπορίου είναι αυτός που κυρίως αντανακλά την υποχώρηση της καταναλωτικής ζήτησης, αλλά και το φόβο των νοικοκυριών για περαιτέρω εξασθένηση της αγοραστικής τους δύναµης. Το κλίµα αστάθειας που έχει δηµιουργηθεί στον τοµέα προκαλεί κλυδωνισµούς στους περισσότερους κλάδους µε τις περισσότερες επιχειρήσεις να προσπαθούν να προσαρµοστούν στην υποτονική δραστηριότητα. Από τα στοιχεία που καθορίζουν άµεσα το δείκτη, οι έντονα αρνητικές εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις τους αµβλύνονται ελαφρά, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -61 µονάδες (από -69) και επτά στις δέκα επιχειρήσεις να αναφέρουν πτώση των πωλήσεών τους σε σχέση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Βελτιώνονται αν και παραµένουν έντονα αρνητικές οι προβλέψεις για τις βραχυπρόθεσµες προοπτικές των πωλήσεων, µε το σχετικό δείκτη να κερδίζει έδαφος και να διαµορφώνεται κατά 13 µονάδες υψηλότερα, στις -37. Η φτωχή δραστηριότητα έχει οδηγήσει σε διόγκωση των αποθεµάτων (στις +26 µονάδες ο σχετικός δείκτης). Από τα υπόλοιπα στοιχεία δραστηριότητας, ο δείκτης των προβλέψεων για τις παραγγελίες προς προµηθευτές σηµειώνει µικρή ανάκαµψη, παραµένει όµως πολύ χαµηλά, στις -57 µονάδες (από -60 τον προηγούµενο µήνα). Αξιοσηµείωτη είναι ωστόσο η ανάκαµψη των προσδοκιών για την απασχόληση του τοµέα, αν και οι προβλέψεις παρουσιάζουν µεγάλη διακύµανση από την αρχή 13

14 του έτους, Ως προς τις τιµές, οι προβλέψεις υποδηλώνουν και νέα µείωση τιµών στο επόµενο τρίµηνο. Οι εξελίξεις σε επιµέρους κλάδους του Λιανικού εµπορίου είναι οι εξής: Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στα Τρόφιµα Ποτά Καπνός βελτιώνεται κατά 11 µονάδες και διαµορφώνεται στις 77,4 µονάδες, επίδοση χαµηλότερη κατά 10 µονάδες σε σχέση µε την αντίστοιχη περσινή. Η άνοδος του δείκτη προέρχεται κατά κύριο λόγο από τη σηµαντική διόρθωση των εκτιµήσεων για τις τρέχουσες πωλήσεις, όπου η κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου δίνει τη θέση της σε έντονη άνοδο, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -15 µονάδες. Μέρος των αποθεµάτων φαίνεται να ρευστοποιείται, µε το σχετικό ισοζύγιο να διατηρείται αρνητικό σχεδόν αδιάλειπτα από τις αρχές του έτους. Ως προς τις βραχυπρόθεσµες προβλέψεις των πωλήσεων, τρεις στις δέκα επιχειρήσεις αναµένουν άνοδο (από 19%), αλλά σχεδόν οι µισές προβλέπουν επιδείνωση (από 38%). Οι παραγγελίες προς τους προµηθευτές βελτιώνονται σηµαντικά, ενώ σε σχέση µε την απασχόληση, το σχετικό ισοζύγιο γίνεται εκ νέου θετικό. Στις τιµές αναµένεται µείωση από το 30% των επιχειρήσεων (από 19%), έναντι του 26% που αναµένει άνοδο (από 31%). Ο δείκτης προσδοκιών στα Υφάσµατα Ένδυση Υπόδηση διορθώνεται µετά το ιστορικά χαµηλό ρεκόρ του Ιουλίου (49,3 µονάδες) και ανέρχεται στις 64,8 µονάδες,. Η προς τα πάνω διόρθωση είναι εµφανής σε όλα τα στοιχεία δραστηριότητας του κλάδου: οι εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις καταγράφουν σηµαντική άνοδο αν και το σχετικό ισοζύγιο είναι έντονα αρνητικό (-48 µονάδες), ενώ µικρή βελτίωση σηµειώνουν και οι έντονα αρνητικές προβλέψεις για τις πωλήσεις της επόµενης περιόδου, µε το 44% όµως να αναµένει περαιτέρω πτώση τους (από 52%). Τα αποθέµατα εξακολουθούν να είναι διογκωµένα (στις +20 µονάδες το ισοζύγιο), ενώ αµβλύνονται οι πολύ αρνητικές προβλέψεις των παραγγελιών προς προµηθευτές το επόµενο τρίµηνο (-40 µονάδες από -53). Οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου είναι από τις δυσµενέστερες του λιανικού εµπορίου καθόλη τη διάρκεια του έτους και, παρόλο που ο σχετικός δείκτης βελτιώνεται αυτόν το µήνα, παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα, στις -30 µονάδες. Τέλος, ως προς τις τιµές, οι κυρίαρχες αποπληθωριστικές προσδοκίες του κλάδου δεν µεταβάλλονται. Λιανικό Εµπόριο ( =100) Πίνακας 4: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο Μ.Ο έτους Min Max Μ.Ο ,8 124,3 100,4 110,8 120,8 102,5 80,7 80,5 Ιούλ-10 Μαι ,3 61,9 60,2 64,5 80,7 90,4 91,4 88,5 91,4 99,0 91,1 81, ,3 71,6 54,5 64,0 64,3 53,3 50,8 53,2 53,4 Σηµείωση: Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών υπολογίζεται µε βάση τις εκτιµήσεις και προβλέψεις για τις πωλήσεις και το ύψος των αποθεµάτων. Πηγή: ΙΟΒΕ 14

15 ιάγραµµα 4: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο ( =100) Σύνολο Λιανικού Εµπορίου Μέσος Ό ρος ( ) Πηγή: IOBE Σε ιστορικά χαµηλή επίδοση διαµορφώνεται ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στα Είδη Οικιακού Εξοπλισµού, µόλις στις 40,6 µονάδες από 63 µονάδες τον Ιούλιο. Από τα στοιχεία δραστηριότητας που συνδιαµορφώνουν το δείκτη, είναι πρωτίστως οι εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις που επιδεινώνονται έντονα: οµόφωνα σχεδόν (σε ποσοστό 92%) οι επιχειρήσεις εκτιµούν ότι οι πωλήσεις τους έχουν µειωθεί το τελευταίο διάστηµα, γεγονός το οποίο συνοδεύεται άλλωστε και από σηµαντική διόγκωση των αποθεµάτων, σύµφωνα µε τις µισές επιχειρήσεις. Οι αρνητικές προβλέψεις για τις πωλήσεις του επόµενου τριµήνου ενισχύονται ελαφρά, µε τις µισές επιχειρήσεις να αναµένουν περαιτέρω εξασθένηση, ενώ και οι προβλέψεις για παραγγελίες προς προµηθευτές σηµειώνουν κατακόρυφη πτώση, µε το 65% των επιχειρήσεων (από 53%) να προοιωνίζεται µείωσή τους. Παρά τις πολύ δυσµενείς προοπτικές των παραγγελιών και των πωλήσεων, οι προβλέψεις για την πορεία της απασχόλησης του κλάδου βελτιώνονται, περισσότερο όµως σε διόρθωση των πολύ χαµηλών προσδοκιών του Ιουλίου, µε το σχετικό ισοζύγιο να παραµένει αρνητικό, στις -15 µονάδες. Σε σχέση τέλος µε τις τιµές, καταγράφεται έντονη τάση αποκλιµάκωσης, αφού καµία επιχείρηση δεν αναµένει άνοδο (από 20%), ενώ το 32% (από 25%) αναµένει πτώση τους το επόµενο διάστηµα. Η άνοδος που καταγράφεται τον Σεπτέµβριο στις επιχειρηµατικές προσδοκίες στον κλάδο Οχήµατα Ανταλλακτικά, συνιστά απλώς µικρή διόρθωση από την ισχυρή «βουτιά» του Ιουλίου: ο σχετικός δείκτης παραµένει σε πολύ χαµηλά επίπεδα, στις 39,8 µονάδες (από 33 µονάδες), όταν πέρυσι την ίδια εποχή διαµορφωνόταν στις 100 περίπου µονάδες. Η απογοήτευση των επιχειρήσεων του κλάδου για τις τρέχουσες πωλήσεις τους και οι υποτονικές παραγγελίες προς προµηθευτές αποτυπώνεται εύγλωττα στους συγκεκριµένους δείκτες, αφού 15

16 η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων (πάνω από το 80%) και στους δύο δείκτες, δηλώνει πτώση. Τα αποθέµατα έχουν διογκωθεί, αφού σχεδόν τρεις στις πέντε επιχειρήσεις κρίνουν ότι αυτά είναι υψηλά για την εποχή. Το στοιχείο που οδήγησε σε άνοδο του δείκτη είναι η διόρθωση των πολύ αρνητικών προβλέψεων για τις επικείµενες πωλήσεις, όπου το εξαιρετικά χαµηλό ισοζύγιο του Ιουλίου διορθώνεται τον Σεπτέµβριο στις -43 µονάδες (από - 71). Οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου παραµένουν το ίδιο δυσοίωνες, µε το 64% να αναµένει περισσότερες απώλειες θέσεων εργασίας, ενώ ως προς τις τιµές, η πτωτική πορεία διατηρείται (στις -20 µονάδες το σχετικό αρνητικό ισοζύγιο). Περαιτέρω υποχώρηση σηµειώνουν οι επιχειρηµατικές προσδοκίες τον Σεπτέµβριο στα Πολυκαταστήµατα, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις 69 µονάδες (από 72,3 µονάδες), σε επίδοση σηµαντικά χαµηλότερη από την αντίστοιχη περσινή (105 µονάδες). Από τα στοιχεία δραστηριότητας του κλάδου, οι εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις κινούνται ελαφρώς ανοδικά, χωρίς ωστόσο να διορθώνουν σηµαντικά την κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου, ενώ περιορίζεται η πολύ µεγάλη απαισιοδοξία για τις πωλήσεις και τις παραγγελίες προς τους προµηθευτές το επόµενο διάστηµα, µε τα σχετικά ισοζύγια να διαµορφώνονται στις -22 και -40 µονάδες αντίστοιχα. Το στοιχείο ωστόσο που οδηγεί το συνολικό δείκτη σε νέα πτώση είναι η διόγκωση των αποθεµάτων, λόγω όµως της ολοκλήρωσης των θερινών εκπτώσεων. Ως προς την απασχόληση, και σε αυτόν τον κλάδο οι προβλέψεις των επιχειρήσεων παρουσιάζουν έντονες διακυµάνσεις, αφού το 27% προβλέπει άνοδο έναντι µηδενικού ποσοστού του Ιουλίου. Τέλος, σε σχέση µε το επίπεδο τιµών του κλάδου, διευρύνεται στο 35% (από 15%) το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναµένουν άνοδο το επόµενο τρίµηνο. 4. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: Μικρή βελτίωση του κλίµατος σε σχέση µε τον Ιούλιο, υποτονική όµως η ζήτηση Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες κινείται ελαφρώς ανοδικά και διαµορφώνεται στις 66,7 µονάδες (από 64,1 µονάδες τον Ιούλιο), σε επίπεδα µάλιστα οριακά χαµηλότερα από τα αντίστοιχα περσινά (68,4 µονάδες). Στους περισσότερους όµως κλάδους µε εξαίρεση τα Τουριστικά Πρακτορεία - απλώς αµβλύνεται η πολύ έντονη απαισιοδοξία για την πορεία της ζήτησης, κυρίως του επόµενου τριµήνου. Έτσι οι περισσότεροι δείκτες δραστηριότητας βελτιώνονται τον Σεπτέµβριο, αν και τα σχετικά ισοζύγιά τους παραµένουν αρνητικά, δηλαδή υπερτερούν οι απόψεις για πτώση της δραστηριότητας. Έτσι οι αρνητικές εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους περιορίζονται κατά 3 µονάδες, στις -29, ενώ ανοδικά κινούνται και οι προβλέψεις για τη ζήτηση το επόµενο τρίµηνο, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις - 12 µονάδες. Οι αρνητικές εκτιµήσεις για την τρέχουσα ζήτηση αµβλύνονται επίσης (στις -9 από -11 µονάδες ο σχετικός δείκτης), µε το 27% των επιχειρήσεων να δηλώνει ικανοποίηση από την πορεία της δραστηριότητας το τρέχον τρίµηνο (από 22%). Από τα υπόλοιπα στοιχεία, σηµαντική βελτίωση παρουσιάζουν οι προβλέψεις για την απασχόληση, παρόλο που οι προβλέψεις µείωσης συνεχίζουν να υπερτερούν (στις -3 µονάδες το σχετικό ισοζύγιο), και το 22% (από 10% τον Ιούλιο) να αναµένει άνοδο στο επόµενο τρίµηνο. Σε σχέση µε τις τιµές, οι 16

17 έντονα αποπληθωριστικές τάσεις των προηγούµενων τεσσάρων µηνών, εξοµαλύνονται ελαφρά τον Σεπτέµβριο, ενώ τέλος µόνο µία στις τέσσερις επιχειρήσεις δηλώνει απρόσκοπτη επιχειρηµατική λειτουργία, µε το 41% να κρίνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως το βασικότερο πρόσκοµµα, το 15% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 17% παράγοντες όπως η γενική οικονοµική κατάσταση, η ανεπάρκεια του κράτους και η γραφειοκρατία, η φορολογική επιβάρυνση, η υποβάθµιση του κέντρου της πρωτεύουσας, οι µεγάλες εισφορές του ΙΚΑ, η µείωση των χρονοµισθώσεων αυτοκινήτων κ.α. Σε επίπεδο βασικών κλάδων των Υπηρεσιών επισηµαίνονται τα εξής: Υπηρεσίες ( =100) Πίνακας 5: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες Μ.Ο έτους Min Max Μ.Ο ,8 122,5 93,4 93,6 103,7 106,6 97,8 70,1 Μάι-10 3 ο τριµ , ,0 66,7 73,2 75,3 73,7 75,8 68,4 72,4 71,8 70, ,2 63,1 61,7 64,1 56,8 63,1 64,1 67,0 66,7 Σηµειώσεις:. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών υπολογίζεται µε βάση την κατάσταση της επιχείρησης, καθώς και τις εκτιµήσεις και τις προβλέψεις για την πορεία της ζήτησης. Πηγή: IOBE ιάγραµµα 5: είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες ( =100) 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 Ιουν-05 Σεπ-05 εκ-05 Μαρ-06 Ιουν-06 Σεπ-06 εκ-06 Μαρ-07 Ιουν-07 Σεπ-07 εκ-07 Μαρ-08 Ιουν-08 Σεπ-08 εκ-08 Μαρ-09 Ιουν-09 Σεπ-09 εκ-09 Μαρ-10 Ιουν-10 Σεπ-10 Σύνολο Υπηρεσιών Μέσος Ό ρος ( ) Πηγή: IOBE 17

18 Οι επιχειρηµατικές προσδοκίες στα Ξενοδοχεία Εστιατόρια παρουσιάζουν έντονη διακύµανση από τις αρχές του έτους, µε την τάση του σχετικού δείκτη να µεταβάλλεται σχεδόν κάθε µήνα. Έτσι, µετά την πτώση του Ιουλίου, τον Σεπτέµβριο ο δείκτης προσδοκιών βελτιώνεται και διαµορφώνεται στις 82,6 µονάδες (από τις 77,8), χαµηλότερα πάντως σε σύγκριση µε την ίδια περσινή περίοδο (98,3 µονάδες). Οι εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα κατάστασή τους επιδεινώνονται όµως περαιτέρω, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις -25 µονάδες (από -15), ενώ η βελτίωση του κλίµατος εκπορεύεται από τις σηµαντικά λιγότερο απαισιόδοξες προοπτικές για την εξέλιξη της ζήτησης βραχυπρόθεσµα (στις -13 από -34 µονάδες ο σχετικός δείκτης), αλλά και τις ευνοϊκότερες εκτιµήσεις για την τρέχουσα πορεία της, όπου το σχετικό ισοζύγιο διατηρεί σταθερά την ανοδική του τάση εδώ και ένα εξάµηνο (+12 µονάδες από +7). Οι προσδοκίες για την απασχόληση διορθώνουν την κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου και επανέρχονται σε θετικά επίπεδα (+4 µονάδες από -25 το σχετικό ισοζύγιο), ενώ ως προς τις τιµές, οι αποπληθωριστικές προσδοκίες εντείνονται, µε το 1/3 των επιχειρήσεων να προβλέπει µείωσή τους (από 28%). Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει ότι δεν αντιµετωπίζει εµπόδια στη λειτουργία του αυξάνεται ελαφρά στο 31%, µε τις µισές επιχειρήσεις να κρίνουν ως βασικότερο εµπόδιο την ανεπάρκεια ζήτησης. Ελαφρά µείωση καταγράφεται στις επιχειρηµατικές προσδοκίες στα Τουριστικά Πρακτορεία, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις 52,9 µονάδες (από 55,3), επίδοση κατά δέκα σχεδόν µονάδες χαµηλότερη σε σχέση µε την αντίστοιχη περσινή. Ενώ οι εκτιµήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων βελτιώνονται αισθητά τον Σεπτέµβριο, οι εκτιµήσεις για τη ζήτηση του τελευταίου τριµήνου επιδεινώνονται, µε το 54% των επιχειρήσεων να αναφέρει πτώση της (από 38%). Το στοιχείο όµως που συµβάλλει περισσότερο στη µείωση του δείκτη είναι η κατακρήµνιση των προβλέψεων για την εξέλιξη της ζήτησης το επόµενο διάστηµα, όπου το συντριπτικό 85% (από 63%) αναµένει επιδείνωση και καµία επιχείρηση δεν προβλέπει άνοδο. Αρνητικά ως εκ τούτου επηρεάζονται και οι προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου, µε το σχετικό ισοζύγιο να λαµβάνει την εξαιρετικά χαµηλή τιµή των -69 µονάδων (από -44). Σε σχέση µε τις τιµές, καµία επιχείρηση δεν αναµένει άνοδο (από 13%), µε το 38% (από 31%) να προβλέπει πτώση. Το 23% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι δεν αντιµετωπίζει προσκόµµατα στην επιχειρηµατική του λειτουργία, ενώ πάνω από τις µισές επιχειρήσεις (53%) δηλώνουν την ανεπαρκή ζήτηση ως το βασικότερο πρόσκοµµα και ένα 18% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης. Οι επιχειρηµατικές προσδοκίες στους Ενδιάµεσους Χρηµατοπιστωτικούς Οργανισµούς (δεν περιλαµβάνονται οι Τράπεζες) αλλάζουν και πάλι τάση, µε το σχετικό δείκτη να κινείται ανοδικά, στις 71,1 µονάδες (από 64,2 µονάδες), επίδοση που προσεγγίζει την αντίστοιχη περσινή (73,2 µονάδες). Η κατακόρυφη πτώση του Ιουλίου στις εκτιµήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων (-30 µονάδες) διορθώνεται τον Σεπτέµβριο, µε το σχετικό ισοζύγιο να εµφανίζεται ισοσκελισµένο, ενώ ελαφρώς ανοδικά κινείται και ο δείκτης των προβλέψεων για τη ζήτηση του κλάδου (στις +3 µονάδες από 0). Παρά το θετικό ισοζύγιο των προβλέψεων για τη ζήτηση, οι εκτιµήσεις για την τρέχουσα πορεία της βαίνουν δυσµενέστερες του Ιουλίου, µε το 44% των επιχειρήσεων (από 36%) να καταγράφει τη δυσαρέσκειά του και 18

19 το 23% (από 20%) να δηλώνει ικανοποιηµένο. Οι προβλέψεις της απασχόλησης στον κλάδο βελτιώνονται ήπια, όµως κυριαρχούν σταθερά οι απαισιόδοξες προοπτικές. Σε σχέση µε τις τιµές, η συντριπτική πλειονότητα (86% από 68%) αναµένει σταθεροποίησή τους το επόµενο διάστηµα, ενώ τέλος, το 36% των επιχειρήσεων δηλώνει απρόσκοπτη λειτουργία, µε το 38% να αναφέρει τη χαµηλή ζήτηση ως σηµαντικότερο εµπόδιο, το 8% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 16% τα ευρύτερα αίτια που συνδέονται µε την τρέχουσα συγκυρία. Στις ιάφορες Επιχειρηµατικές ραστηριότητες, ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών βελτιώνεται τον Σεπτέµβριο κατά 9 µονάδες, φθάνοντας στις 63. Από τα επιµέρους στοιχεία δραστηριότητας, οι εκτιµήσεις για την τρέχουσα κατάσταση των επιχειρήσεων παραµένουν στα ίδια, αρνητικά επίπεδα, µε δύο στις πέντε επιχειρήσεις να εκφράζουν δυσαρέσκεια. Από την άλλη πλευρά, ανοδικά κινούνται οι εκτιµήσεις για την τρέχουσα ζήτηση, αλλά πολύ περισσότερο οι προβλέψεις για τη βραχυχρόνια πορεία της, µε τα σχετικά ισοζύγια να κερδίζουν 8 και 28 µονάδες αντίστοιχα και να διαµορφώνονται στις -19 και -5 µονάδες, βελτίωση η οποία ωστόσο δεν καταφέρνει να επηρεάσει θετικά τις προβλέψεις για την απασχόληση του κλάδου. Στις προβλέψεις των τιµών, εντείνονται οι αποπληθωριστικές προσδοκίες από το 32% των επιχειρήσεων (από 23%), µε το ποσοστό εκείνων που αναµένουν άνοδο να παραµένει µόλις στο 1-3% το τελευταίο πεντάµηνο. Τέλος, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει απρόσκοπτη λειτουργία παραµένει στα επίπεδα του τελευταίου τριµήνου (21-22%), µε το 37% να δηλώνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως κύριο εµπόδιο στην οµαλή λειτουργία του, το 24% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 16% παράγοντες που συνδέονται µε την ευρύτερη οικονοµική κατάσταση. Άνοδος σηµειώνεται τον Σεπτέµβριο και στις Υπηρεσίες Πληροφορικής και Ανάπτυξης Λογισµικού, µε το σχετικό δείκτη να κινείται στις 58,1 µονάδες (από 45,4 µονάδες), σε επίδοση όµως κατώτερη της αντίστοιχης περσινής (64,3 µονάδες). Από τα επιµέρους στοιχεία δραστηριότητας, οι δυσµενείς εκτιµήσεις των επιχειρήσεων για την τρέχουσα δραστηριότητά τους, παραµένουν στα ίδια επίπεδα, µε το σχετικό ισοζύγιο να κινείται στις -26 µονάδες και µόλις µία στις δέκα επιχειρήσεις να δηλώνει ικανοποίηση. Η ανάκαµψη του δείκτη εκπορεύεται από την αισθητή άνοδο (κατά 34 και 19 µονάδες αντίστοιχα) στους δείκτες για τις προβλέψεις της ζήτησης του κλάδου το επόµενο διάστηµα και τις εκτιµήσεις για την τρέχουσα εξέλιξή της, αν και οι σχετικοί δείκτες παραµένουν αρνητικοί και στις δύο περιπτώσεις. Ως προς την απασχόληση, και εδώ οι προσδοκίες βελτιώνονται, συνεχίζουν όµως να κυριαρχούν οι απαισιόδοξες προβλέψεις. Ως προς τις τιµές, η µεγάλη πλειονότητα (77%) προσδοκά σταθερότητα, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνει απρόσκοπτη λειτουργία αυξάνεται στο 23% (από 15%), µε το 37% να κρίνει την ανεπάρκεια ζήτησης ως σηµαντικότερο εµπόδιο, το 23% την ανεπάρκεια κεφαλαίων κίνησης και το 13% λόγους που εκπορεύονται από τη διαµορφωµένη κοινωνικο-οικονοµική κατάσταση. 19

20 ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ: Σταθερά σε χαµηλά επίπεδα η καταναλωτική εµπιστοσύνη Ο δείκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης εξακολουθεί να κινείται τον Σεπτέµβριο στα επίπεδα που έχει διαµορφωθεί το τελευταίο πεντάµηνο, δηλαδή στην ιστορικά χαµηλή επίδοση των -67 µονάδων. Η έντονη απαισιοδοξία και οι φόβοι των Ελλήνων καταναλωτών για επιδείνωση της οικονοµικής τους θέσης και εξασθένηση της αγοραστικής τους δύναµης δεν έχουν αµβλυνθεί. Ταυτόχρονα, τα µέτρα λιτότητας και η περιρρέουσα ατµόσφαιρα οδηγούν σε πιο συντηρητική καταναλωτική συµπεριφορά και προσπάθεια για ενίσχυση της αποταµίευσης, αποτέλεσµα που οδηγεί άλλωστε και σε υποχώρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Έτσι οι Έλληνες καταναλωτές, παραµένουν οι πλέον απαισιόδοξοι ευρωπαίοι πολίτες για έβδοµο µήνα, ενώ ακολουθούν οι Ρουµάνοι (στις -58 µονάδες ο σχετικός δείκτης) και οι Βούλγαροι (-40 µονάδες). Αντίθετα, οι µέσοι ευρωπαϊκοί όροι βελτιώνονται κατά 2 και 3 µονάδες αντίστοιχα σε ΕΕ και Ευρωζώνη και διαµορφώνονται στις -12 και -11 µονάδες. Οι σχετικοί δείκτες είναι θετικοί, υπερτερούν δηλαδή οι αισιόδοξοι πολίτες, σε επτά χώρες: στην ανία, την Γερµανία, την Αυστρία, το Λουξεµβούργο, την Ολλανδία, την Φινλανδία και την Σουηδία. Στην Ελλάδα, στα επιµέρους στοιχεία που συνδιαµορφώνουν το συνολικό δείκτη, καταγράφονται σε όλα νέα ιστορικά χαµηλά, µε µόνη εξαίρεση την πρόθεση για αποταµίευση τους επόµενους 12 µήνες, η οποία ενισχύεται. Έτσι, τόσο οι προβλέψεις για την οικονοµική κατάσταση των νοικοκυριών, όσο και οι αντίστοιχες για την οικονοµική κατάσταση της χώρας και την εξέλιξη της ανεργίας το επόµενο 12µηνο, επιδεινώνονται. Αναλυτικότερα: Σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα οι προβλέψεις της οικονοµικής κατάστασης των νοικοκυριών Οι προβλέψεις των Ελλήνων καταναλωτών για την οικονοµική κατάσταση του νοικοκυριού τους προσεχείς 12 µήνες καταγράφουν πτώση 5 µονάδων τον Σεπτέµβριο σε σχέση µε τον Ιούλιο, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται στις -57 µονάδες, σε ιστορικά χαµηλό ρεκόρ. Το ποσοστό όσων θεωρούν ότι το επόµενο διάστηµα τα οικονοµικά τους θα παρουσιάσουν αισθητή επιδείνωση διευρύνεται στο 49% (από 45%), ενώ µόνο 5-6% αναµένει ελαφρά ή αισθητή βελτίωση. Οι αντίστοιχοι δείκτες της ΕΕ και της Ευρωζώνης διαµορφώνονται στις -4 και -5 µονάδες αντίστοιχα. Νέο χαµηλό ρεκόρ και για τις προβλέψεις της οικονοµικής κατάστασης της χώρας Οι προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονοµική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12-µηνο επιδεινώνονται κατά δύο µονάδες, µε το σχετικό δείκτη να διαµορφώνεται στις -65 µονάδες, σε νέα ιστορικά χαµηλή τιµή. Το ποσοστό των καταναλωτών που προβλέπουν αισθητή επιδείνωση αγγίζει το 65%, ενώ οι σχετικοί δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη βελτιώνονται ελαφρά στις -11 µονάδες και στις δύο ζώνες. 20

21 Ενίσχυση της πρόθεσης για αποταµίευση Η πρόθεση για αποταµίευση τους προσεχείς 12 µήνες είναι το µόνο στοιχείο του δείκτη που βελτιώνεται τον Σεπτέµβριο, µετά από την πρόσκαιρη πτώση του τον Ιούλιο, φθάνοντας τις -57 µονάδες (από -65). Τα ελληνικά νοικοκυριά, σε ποσοστό 21% (από 18%) κρίνουν ως πιθανή ή πολύ πιθανή την αποταµίευση το επόµενο 12µηνο, ενώ ένα 63% (από 65%) δεν τη θεωρεί καθόλου πιθανή. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη, οι αντίστοιχοι δείκτες διαµορφώνονται και πάλι στις -6 και -8 µονάδες αντίστοιχα. υσµενέστατες οι προβλέψεις των καταναλωτών για την ανεργία Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12 µήνες, διαµορφώνονται σε νέο ιστορικά υψηλό τον Σεπτέµβριο, µε το σχετικό δείκτη να φθάνει στις +89 µονάδες (από +86), αντανακλώντας το φόβο και την ανασφάλεια των νοικοκυριών ως προς τις εξελίξεις στην ελληνική αγορά εργασίας Το συντριπτικό 94% (από 92%) των νοικοκυριών κρίνει ότι η ανεργία στη χώρα το επόµενο 12µηνο θα αυξηθεί, ενώ στην ΕΕ και την Ευρωζώνη καταγράφεται αποκλιµάκωση στις +25 και +20 µονάδες αντίστοιχα. Σε ιστορικά χαµηλά και η πρόθεση για µείζονες αγορές Η πρόθεση των καταναλωτών για σηµαντικές αγορές τους προσεχείς 12 µήνες (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών, κ.λπ.) σηµειώνει πτώση κατά 3 µονάδες και διαµορφώνεται στις -73 µονάδες, σηµειώνοντας νέο χαµηλό ρεκόρ. Το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι δεν θα µεταβάλλει τις δαπάνες του περιορίζεται στο 13% (από 16%), ενώ όσοι δηλώνουν ότι θα τις µειώσουν λίγο ή πολύ αυξάνονται στο 79% (από 75%). Σε ΕΕ και Ευρωζώνη, οι σχετικοί δείκτες διευρύνονται οριακά στις -25 και -26 µονάδες αντίστοιχα. Εκτίναξη των πληθωριστικών προσδοκιών των νοικοκυριών Οι προσδοκίες ανόδου του επιπέδου των τιµών διευρύνονται σηµαντικά τον Σεπτέµβριο, στο πλαίσιο περισσότερο της ευρύτερης ανασφάλειας που συνδέεται µε την εξέλιξη των βασικών οικονοµικών µεγεθών της χώρας το επόµενο διάστηµα, µε το σχετικό δείκτη προσδοκιών των τιµών τους προσεχείς 12 µήνες να εκτινάσσεται στις +41 µονάδες (από +26). Μόλις το 4% (από 7%) αναµένει µείωση τιµών, ενώ το 62% προβλέπει άνοδο µε τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθµό. Σε ΕΕ και Ευρωζώνη, οι αντίστοιχοι δείκτες διαµορφώνονται στις +14 και +10 µονάδες αντίστοιχα. Αυξάνεται το ποσοστό των νοικοκυριών που αποταµιεύουν και εκείνων που µόλις τα βγάζουν πέρα Σε σχέση µε την τρέχουσα οικονοµική κατάσταση του νοικοκυριού τους, αυξάνεται στο 27% (από 24%) το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι έχει αυξήσει λίγο ή πολύ την αποταµίευσή του, ενώ ενισχύεται στο 59% (από 53%) το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν ότι «µόλις τα βγάζουν πέρα». Το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι έχουν χρεωθεί περιορίζεται στο 8% (από 14%), ενώ το 6% (από 8%) αντλεί από τις αποταµιεύσεις του. 21