Κ Σ Σ Θ ΡΙΝ Π ΡΙΟ Ο ΣΧΝ ΣΧΝ MORTALITY RATES IN MUNICIPALITY OF THESSALONIKI DURING THE SUMMER PERIOD FROM 1945 TO 2012

Transcript

1 ΡΤΘΜΟΙ ΘΝ ΙΜΟΣ Σ ΣΟ ΜΟ Θ ΛΟΝΙΚ Κ Σ Σ Θ ΡΙΝ Π ΡΙΟ Ο ΣΧΝ ΣΧΝ ουηϊεβμ Μ. 1,2, Παπα Ϊεβμ Ν. 1, Πλ β αϊθομ Μ. 2 Παπα Ϊεβμ Γ. 1, ΝδεοζΪου Κ. 3 εαδ ΚασσωηΫθομ Π. 4 1 λΰα άλδκ Τΰδ δθάμ, Ια λδεά ξκζά.π.θ. 2 λΰα άλδκ Φυ δεάμ βμ ησ φαδλαμ,.σ..ι.θ. 3 ΟΡΘ - Ολΰαθδ ησμ Ρυγηδ δεκτ ξ έκυ εαδ Πλκ α έαμ Π λδίϊζζκθ κμ Θ αζκθέεβμ, α.όζΰαμ , Θ αζκθέεβ, kinikola@hol.gr 4 λΰα άλδκ Μ πλκζκΰέαμ, Σηάηα Φυ δεάμ, Παθ πδ άηδκ Ιπαθθέθπθ Π ΡΙΛ Φ αθ απκ Ϋζ ηα βμ εζδηα δεάμ αζζαΰάμ βθ ζζϊ α αθαηϋθ αδ κ Ϊη κ ηϋζζκθ β ατιβ β βμ Ϋθ α βμ εαδ βμ υξθσ β αμ πθ π δ κ έπθ εατ πθα η η ΰΪζκυμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ. εκπσμ αυ άμ βμ η ζϋ βμ έθαδ θα δ λ υθά δ κυμ αυιβηϋθκυμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ κ άηκ Θ αζκθέεβμ (ΰδα α Ϋ β ) εαδ κζσεζβλβ βθ ζζϊ α (ΰδα α Ϋ β ) β δϊλε δα πθ π δ κ έπθ εατ πθα εα Ϊ β γ λδθά π λέκ κ (Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ) ΰδα: (Ι) κ ΰ θδεσ πζβγυ ησ εαδ ΰδα υΰε ελδηϋθ μ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ, (ΙΙ) α Ϊ κηα η εαλ δαΰΰ δαεϊ εαδ αθαπθ υ δεϊ πλκίζάηα α εαδ (ΙΙΙ) α Ϊ κηα η εαλεέθκ. πέ βμ α πζαέ δα αυ άμ βμ λΰα έαμ σγβε δ δαέ λβ Ϋηφα β α ιαδλ δεϊ υοβζϊ πκ κ Ϊ γθβ δησ β αμ, πκυ βη δυγβεαθ βθ υλτ λβ π λδκξά πθ γβθυθ εαδ κ άηκ Θ αζκθέεβμ, εα Ϊ β δϊλε δα κυ δ ξυλσ α κυ εατ πθα πκυ Ϋπζβι βθ ζζϊ α δμ Ικυζέκυ MORTALITY RATES IN MUNICIPALITY OF THESSALONIKI DURING THE SUMMER PERIOD FROM 1945 TO 2012 Zoumakis M. 1,2, Papadakis N. 1, Prevezanos M. 2 Papadakis G. 1, Nikolaou K. 3 and Kassomenos P. 4 1 Hygiene Laboratory, Faculty of Medicine, Aristotelian University of Thessaloniki, 2 Laboratory, of Atmospheric Physics, A.T.E.I. of Thessaloniki 3 Organisation for the Master Plan and Environmental Protection of Thessaloniki, Vas. Olgas Str., Thessaloniki, Greece, kinikola@hol.gr 4 Laboratory of Meteorology, Department of Physics, University of Ioannina ABSTRACT As a result of climate change in Greece, heat stress-related mortality episodes are expected to increase in severity and frequency in the near future. In this study, the effect of extreme heat stress on mortality: (I) in the general population and in specific population subgroups more susceptible to the effect of heat, (II) people with cardiovascular, cerebrovascular and respiratory diseases and (III) people with cancer was investigated separately for the summer months (June, July and August) in the Municipality of Thessaloniki (during the period ) and in the entire population of Greece (for the years ), with special regard to extreme heat waves. Finally, the study also assessed the excess heat related mortality associated with the extreme heat-wave episode, lasted from July 20 to 31, 1987, in the greater Athens area and in the Municipality of Thessaloniki.

2 1. Ι ΓΧΓ πσ α ηϋ α κυ π λα ηϋθκυ αδυθα υπάλξαθ πκζζϋμ θ έι δμ ΰδα βθ πέ λα β βμ εζδηα δεάμ αζζαΰάμ κ π λδίϊζζκθ, η η ΰΪζ μ κδεκθκηδεϋμ εαδ εκδθπθδεϋμ πδπ υ δμ παΰεσ ηδα εζέηαεα (δ δαέ λα η Ϊ β εα έα κυ 1970). Η αυιαθση θβ Ϊ β κυμ έε μ υ φκλέαμ, κυζϊξδ κθ ΰδα α ζ υ αέα αλϊθ α ξλσθδα, απκ ζ έ έ πμ σξδ ηδα απσ διβ αζζϊ ηδα Ϋθ διβ θσμ αελαέκυ φαδθκηϋθκυ, κ κπκέκ πδγαθσθ θα κφ έζ αδ βθ εζδηα δεά αζζαΰά.[1,2] Οδ υ η θ έμ πδπ υ δμ πθ π δ κ έπθ εατ πθα (HWs) βθ αθγλυπδθβ υΰ έα ιαλ υθ αδ ευλέπμ απσ β δϊλε δα εαδ βθ Ϋθ α β κυμ. έθαδ πλκφαθϋμ σ δ α ξαλαε βλδ δεϊ πθ HWs ιαλ υθ αδ απσ β υθαηδεά πθ παλαηϋ λπθ κυ ηδελκεζέηα κμ εϊγ π λδκξάμ. [3,4] Κα Ϊ β δϊλε δα πθ ζ υ αέπθ εα δυθ, β η ΰΪζβ ατιβ β βμ γ ληκελα έαμ (ηϋ βμ, ηϋΰδ βμ εαδ ζϊξδ βμ) εαδ βμ υξθσ β αμ ηφϊθδ βμ πθ δ ξυλυθ π δ κ έπθ εατ πθα απκ ζκτθ β πκυ αδσ λβ π λδίαζζκθ δεά υθδ υ α, β κπκέα ξ έα αδ η αυιβηϋθκυμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ (ευλέπμ κυμ εα κέεκυμ πθ η ΰΪζπθ α δευθ εϋθ λπθ, δ δαέ λα δμ υλτ λ μ π λδκξϋμ βμ γάθαμ εαδ βμ Θ αζκθέεβμ). Χαλαε βλδ δεσ παλϊ δΰηα έθαδ κ δ ξυλσμ εατ πθαμ κυ Ικυζέκυ κυ Ϋ κυμ 1987, κ κπκέκμ ησθκ βθ υλτ λβ π λδκξά πθ γβθυθ (απσ Ικυζέκυ 1987) έξ πλκεαζϋ δ κ γϊθα κ π λδ σ λκυμ απσ 1115 αθγλυπκυμ (εαδ κζσεζβλβ β ξυλα πϊθπ απσ 1600) εαδ κδ δ ξυλκέ εατ πθ μ κυ 2003 (η π λέπκυ θ ελκτμ βθ υλυπβ) εαδ κυ 2007, η κίαλϋμ υθϋπ δ μ α κδεκ υ άηα α δμ π λδ σ λ μ ξυλ μ βμ θσ δαμ υλυπβμ, δ δαέ λα δμ ξυλ μ βμ Μ κΰ έκυ, η Ϋθ κθα φαδθση θα ιβλα έαμ, ζ δου λέαμ, η έπ βμ βμ αΰλκ δεάμ παλαΰπΰάμ, η η ΰΪζβ ατιβ β πθ γ ληκελα δυθ, πθ πυλεαΰδυθ, βμ λβηκπκέβ βμ, πθ αελαέπθ εαδλδευθ φαδθκηϋθπθ εαδ βμ γθβ δησ β αμ, δ δαέ λα δμ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ. [5,6] πσ β δ γθά ίδίζδκΰλαφέα έθαδ ΰθπ σ σ δ β υ ξϋ δ β πθ λυγηυθ γθβ δησ β αμ η κυμ ίδκεζδηα δεκτμ έε μ υ φκλέαμ απκ ζ έ Ϋθα ιαδλ δεϊ πκζτπζκεκ φαδθση θκ, κ κπκέκ ιαλ Ϊ αδ απσ πϊλα πκζζϋμ παλαηϋ λκυμ. α πζαέ δα αυ άμ βμ πλκ πϊγ δαμ Ϋΰδθ β ε έηβ β πθ αυιβηϋθπθ λυγηυθ γθβ δησ β αμ κ άηκ Θ αζκθέεβμ, εα Ϊ β δϊλε δα βμ γ λδθάμ π λδσ κυ πθ υθ , εαγυμ εαδ β τΰελδ β κυμ η κυμ αθ έ κδξκυμ λυγηκτμ κζδεάμ γθβ δησ β αμ κζσεζβλβ βθ ζζϊ α, απσ α δαγϋ δηα κδξ έα βμ γθδεάμ α δ δεάμ Τπβλ έαμ ΰδα α Ϋ β , δ δαέ λα εα Ϊ β δϊλε δα πθ δ ξυλυθ π δ κ έπθ εατ πθα, σππμ, π.ξ. κυ Ικυζέκυ κυ Ϋ κυμ 1987, δ δαέ λα βθ υλτ λβ π λδκξά πθ γβθυθ, κυ Ικυζέκυ κυ Ϋ κυμ 1988 εαδ κυ Ικυθέκυ, Ικυζέκυ εαδ υΰκτ κυ κυ Ϋ κυμ 2007, εζπ. ΰδα: (Ι) κ ΰ θδεσ πζβγυ ησ εαδ ΰδα υΰε ελδηϋθ μ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ, (ΙΙ) α Ϊ κηα η εαλ δαΰΰ δαεϊ εαδ αθαπθ υ δεϊ πλκίζάηα α εαδ (ΙΙΙ) α Ϊ κηα η εαλεέθκ. [7,8] 2. Μ ΘΟ ΟΛΟΓΙ Οδ ηϋΰδ μ γ ληκελα έ μ εαδ β δϊλε δα απκ ζκτθ δμ ία δεϋμ παλαηϋ λκυμ κυ εατ πθα. πκηϋθπμ, ΰδα κθ κλδ ησ κυ εατ πθα ηπκλ έ θα ξλβ δηκπκδβγκτθ δϊφκλα πέπ α π.ξ. ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ εαδ δϊλε δαμ ( ξ δεϊ σλδα εα υφζδα Ϋθ α βμ εαδ δϊλε δαμ κυ εατ πθα) παλϊ κ ΰ ΰκθσμ σ δ α εα υφζδα αυ Ϊ υξθϊ απκ υΰξϊθκυθ θα ληβθ τ κυθ δμ πδπ υ δμ κυ εατ πθα δαφκλ δεκτμ πζβγυ ηκτμ, αζζϊ εαδ εϊγ υπαγά κηϊ α κυ έ δκυ πζβγυ ηκτ, εαγυμ εαδ κθ έ δκ (ΰ θδεσ) πζβγυ ησ δαφκλ δεϋμ ξλκθδεϋμ π λδσ κυμ. Γδα παλϊ δΰηα, Ϋθαμ ηϋ λδκμ Ϋθ α β εαδ δϊλε δα εατ πθαμ κυ Ικυζέκυ ά κυ υΰκτ κυ, πδγαθσθ θα

3 ηπκλ έ θα αιδθκηβγ έ κυμ ιαδλ δεϊ δ ξυλκτμ εατ πθ μ (η η ΰΪζκυμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ) Ϊθ ηφαθδ έ κ ηάθα ΜΪδκ ηϋξλδ εαδ δμ πλυ μ βηϋλ μ κυ Ικυθέκυ. [9,10] πέ βμ, κδ Ϊθγλππκδ πκυ πδίδυθκυθ απσ Ϋθα εατ πθα, φυ δκζκΰδεϊ ΰεζδηα έακθ αδ αυ Ϋμ δμ υ η θ έμ υθγάε μ γ ληδεκτ λ μ (εαδ Ϋθ κθβμ υ φκλέαμ) η απκ Ϋζ ηα θα Ϋξκυθ β υθα σ β α θα αθ δη ππέακυθ πδκ απκ ζ ηα δεϊ Ϋθα πση θκ δ ξυλσ εατ πθα. [11] Ο εατ πθαμ υξθϊ κλέα αδ αθ ηδα ξλκθδεά π λέκ κμ υθ ξση θπθ βη λυθ, υθάγπμ λδυθ ( κυζϊξδ κθ) βη λυθ, εα Ϊ β δϊλε δα πθ κπκέπθ β ηϋΰδ β γ ληκελα έα γα πλϋπ δ θα υπ λίαέθ δ κ 95th πκ κ βησλδκ βμ αθ έ κδξβμ εα αθκηάμ βμ γ ληκελα έαμ, υπκζκΰδ ηϋθβμ ΰδα κυμ ηάθ μ Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ. Γδα κυμ ηάθ μ βμ γ λδθάμ π λδσ κυ πθ υθ , α σλδα - εα υφζδα πθ γ ληκελα δυθ ΰδα κθ Ικτθδκ: T JN 35 o C (34.65 o C), κθ Ικτζδκ: T JL 37 o C (36.43 o C) εαδ κθ τΰκυ κ: T AG 37 o C (36.25 o C) πλκετπ κυθ απσ δμ αθ έ κδξ μ εα αθκηϋμ πθ βη λά δπθ ηϋΰδ πθ γ ληκελα δυθ κ ε θ λδεσ πκζ κ κηδεσ υΰελσ βηα βμ Θ αζκθέεβμ. [12] Κα Ϊ β δϊλε δα θσμ π δ κ έκυ εατ πθα αυιϊθκθ αδ υπ λίκζδεϊ β γ ληκελα έα ( δμ π λδ σ λ μ π λδπ υ δμ εαδ β υΰλα έα) εαδ κδ έε μ υ φκλέαμ, η υ η θ έμ πδπ υ δμ βθ αθγλυπδθβ υΰ έα, υθάγπμ η βηαθ δεά ατιβ β βμ γθβ δησ β αμ. Η ξλκθδεά δαετηαθ β κυ ηϋ κυ λυγηκτ γθβ δησ β αμ ( κ ΰ θδεσ πζβγυ ησ) κζσεζβλβ β ξυλα (MRT) αθϊ βηϋλα ΰδα εϊγ ηάθα βμ γ λδθάμ π λδσ κυ (Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ) πθ υθ εαδ β γθβ δησ β α κ άηκ Θ αζκθέεβμ (ΰδα κυμ έ δκυμ ηάθ μ) πθ υθ , παλκυ δϊακθ αδ α ξάηα α 1 εαδ 2 (αθ έ κδξα) η α δ κΰλϊηηα α βμ αγλκδ δεάμ ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ CT 30 and CT 35. κ ξάηα 3 παλκυ δϊα αδ β ξλκθδεά δαετηαθ β βθ ζζϊ α εαδ κ άηκ Θ αζκθέεβμ πθ αθ έ κδξπθ πκ κ υθ (% βθ κζδεά γθβ δησ β α) πθ α σηπθ η εαλ δαΰΰ δαεϊ εαδ αθαπθ υ δεϊ πλκίζάηα α (ΚΠ: υθ ξάμ ΰλαηηά) εαδ πθ α σηπθ η εαλεέθκ (CA: δαε εκηηϋθβ ΰλαηηά) ΰδα β γ λδθά π λέκ κ πθ υθ εαδ α αθ έ κδξα δ κΰλϊηηα α βμ αγλκδ δεάμ ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ CT 30 εαδ CT 35. [13]

4 Υ Μ : 1 Η ξλκθδεά δαετηαθ β κυ ηϋ κυ λυγηκτ γθβ δησ β αμ κ ΰ θδεσ πζβγυ ησ βμ ζζϊ αμ ( υθ ξ έμ ΰλαηηΫμ) αθϊ βηϋλα ΰδα εϊγ ηάθα βμ γ λδθάμ π λδσ κυ (Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ) πθ υθ εαδ α αθ έ κδξα δ κΰλϊηηα α βμ αγλκδ δεάμ ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ CT 30 εαδct 35. [13]

5 Υ Μ : 2 Η ξλκθδεά δαετηαθ β βμ γθβ δησ β αμ κ άηκ Θ αζκθέεβμ ( υθ ξ έμ ΰλαηηΫμ) ΰδα εϊγ ηάθα βμ γ λδθάμ π λδσ κυ (Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ) πθ υθ εαδ α αθ έ κδξα δ κΰλϊηηα α βμ αγλκδ δεάμ ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ CT 30 εαδ CT 35. [13]

6 Υ Μ : 3 H ξλκθδεά δαετηαθ β βθ ζζϊ α εαδ κ άηκ Θ αζκθέεβμ πθ αθ έ κδξπθ πκ κ υθ (% βθ κζδεά γθβ δησ β α) πθ α σηπθ η εαλ δαΰΰ δαεϊ εαδ αθαπθ υ δεϊ πλκίζάηα α (ΚΠ: υθ ξάμ ΰλαηηά) εαδ πθ α σηπθ η εαλεέθκ (CA: δαε εκηηϋθβ ΰλαηηά) ΰδα β γ λδθά π λέκ κ πθ υθ εαδ α αθ έ κδξα δ κΰλϊηηα α βμ αγλκδ δεάμ ηϋΰδ βμ γ ληκελα έαμ CT 30 εαδ CT ΠΟΣ Λ Μ Σ Κ Ι Τ Σ Καγυμ β ηϋ β γ ληκελα έα αυιϊθ αδ παΰεσ ηδα εζέηαεα, ζσΰπ βμ εζδηα δεάμ αζζαΰάμ, πλκίζϋπ αδ θα αυιβγ έ β υξθσ β α πθ πκζτ γ ληυθ βη λυθ εαδ β Ϋθ α β εαδ β δϊλε δα πθ π δ κ έπθ κυ εατ πθα πκζζϋμ π λδκξϋμ βμ ζζϊ αμ, δ δαέ λα δμ η ΰΪζ μ πσζ δμ, σππμ β γάθα εαδ β Θ αζκθέεβ, κδ κπκέ μ έθαδ δ δαέ λα υϊζπ μ απσ δμ πδπ υ δμ κυ γ ληδεκτ λ μ β βησ δα υΰ έα, ζσΰπ βμ αυιβηϋθβμ γ ληκελα έαμ, υΰλα έαμ εαδ πθ δε υθ υ φκλέαμ απσ βθ πέ λα β κυ φαδθκηϋθκυ βμ α δεάμ θβ έ αμ γ λησ β αμ εαδ βμ η ΰΪζβμ λτπαθ βμ κυ α ηκ φαδλδεκτ π λδίϊζζκθ κμ. [14] Η αυιβ δεά Ϊ β πθ δε υθ υ φκλέαμ, ζσΰπ βμ ατιβ βμ βμ γ ληκελα έαμ ΰδα α ζ υ αέα πϊθπ απσ αλϊθ α ξλσθδα, απκ ζ έ ηδα κίαλά Ϋθ διβ ΰδα αελαέα εαδλδεϊ φαδθση θα, α κπκέα πδγαθσθ θα ξ έακθ αδ η β η αίκζά κυ εζέηα κμ. [4,5]

7 3.1 ΟΙ ΙΥΤΡΟΙ Κ ΤΧΝ Σ Θ ΛΟΝΙΚ πσ α παλαπϊθπ ξάηα α πλκετπ δ σ δ εα Ϊ β γ λδθά π λέκ κ πθ υθ Ϋξκυθ ηφαθδ έ β Θ αζκθέεβ πκζζκέ δ ξυλκέ εατ πθ μ: κθ τΰκυ κ 1945 (CT 30 = 111.6, CT 35 = 22.7), τΰκυ κ 1952 (CT 30 =133.6, CT 35 = 14.3), Ικτθδκ 1954 (CT 30 = 75.2, CT 35 = 3.9), τΰκυ κ 1958 (CT 30 = 96.1, CT 35 = 15.5), Ικτζδκ 1987 (CT 30 = 102.8, CT 35 = 20.1), Ικτζδκ 1988 (CT 30 = 136.6, CT 35 = 18.1), Ικτζδκ 1998 (CT 30 = 105.5, CT 35 = 15), τΰκυ κ 1998 (CT 30 = 93.4, CT 35 = 17.6), Ικτζδκ 2000 (CT 30 = 115.6, CT 35 = 31.1), Ικτθδκ 2007 (CT 30 = 81.33, CT 35 = 21.24), Ικτζδκ 2007 (CT 30 = 148.2, CT 35 = 35.16), τΰκυ κ 2007 (CT 30 = , CT 35 = 13.3), Ικτζδκ 2012 (CT 30 = 140, CT 35 = 20.0) εαδ τΰκυ κ 2012 (CT 30 = 106.0, CT 35 = 18.0). [4,5] πσ βθ αθϊζυ β αυ υθ πθ κδξ έπθ πλκετπ δ σ δ β Θ αζκθέεβ (εαδ δ δαέ λα κ ε θ λδεσ πκζ κ κηδεσ υΰελσ βηα) εα Ϊ β δϊλε δα πθ π δ κ έπθ εατ πθα πδελα κτθ υθγάε μ υοβζκτ γ ληδεκτ λ μ εαδ Ϋθ κθβμ υ φκλέαμ. [6-8] Η γθβ δησ β α εα Ϊ β δϊλε δα θσμ π δ κ έκυ δ ξυλκτ εατ πθα έθαδ πκζτ η ΰαζτ λβ η αιτ πθ α σηπθ λέ βμ βζδεέαμ ευλέπμ πϊθπ απσ 65 υθ (η ξ σθ έ δα πκ κ Ϊ ΰδα κυμ Ϊθ λ μ εαδ δμ ΰυθαέε μ βμ έ δαμ βζδεέαμ) εαδ πθ α σηπθ η ξλσθδ μ παγά δμ (ευλέπμ κυ εαλ δκαΰΰ δαεκτ εαδ κυ αθαπθ υ δεκτ υ άηα κμ) εαδ πθ α σηπθ πκυ ζαηίϊθκυθ δ ξυλϊ φϊληαεα (σππμ π.ξ. ξβη δκγ λαπ έα ΰδα δμ δϊφκλ μ π λδπ υ δμ εαλεέθκυ). πδπζϋκθ β αζζβζ πέ λα β βμ α δεκπκέβ βμ εαδ βμ εζδηα δεάμ αζζαΰάμ έθαδ δ δαέ λα πδεέθ υθβ, ζσΰπ βμ α δεάμ θβ έ αμ γ λησ β αμ (urban heat island effect) εαδ βμ πδίϊλυθ βμ βμ υΰ έαμ πθ εα κέεπθ απσ κυμ έε μ υ φκλέαμ, ζσΰπ βμ αυιβηϋθβμ γ ληκελα έαμ εαδ υΰλα έαμ, εαγυμ εαδ βμ λτπαθ βμ κυ α ηκ φαδλδεκτ π λδίϊζζκθ κμ. [13,14] 3.2 Ο ΙΥΤΡΟΣ ΣΟ Κ ΤΧΝ ΣΟΤ ΙΟΤΛΙΟΤ 1987 πσ α παλαπϊθπ ξάηα α αηϋ πμ πλκετπ δ σ δ υπϊλξ δ ηδα πλκφαθάμ ατιβ β πθ λυγηυθ γθβ δησ β αμ σ αθ πδελα κτθ υθγάε μ υοβζκτ γ ληδεκτ λ μ (εαδ Ϋθ κθβμ υ φκλέαμ) εα Ϊ β δϊλε δα πθ π δ κ έπθ εατ πθα. Οδ εατ πθ μ η β η ΰαζτ λβ Ϋθ α β εαδ δϊλε δα ά αθ κθ Ικτζδκ κυ 1987, κθ Ικτζδκ κυ 1988 εαδ κθ Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ κυ 2007, η ξ δλσ λκ κθ εατ πθα κυ 1987, ευλέπμ απσ δμ πδπ υ δμ κυ γ ληδεκτ λ μ β βησ δα υΰ έα εαδ κυμ υοβζκτμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ, εα Ϊ β δϊλε δα κυ κπκέκυ ησθκ βθ υλτ λβ π λδκξά πθ γβθυθ έξ πλκεαζϋ δ κ γϊθα κ π λδ σ λκυμ απσ αθγλυπκυμ ευλέπμ απσ δμ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ. [12,13] Η γθβ δησ β α απσ κηα αυιάγβε π λέπκυ τκ βηϋλ μ η Ϊ βθ Ϋθαλιβ κυ δ ξυλσ α κυ εατ πθα κυ 1987 η δϊλε δα απσ Ικυζέκυ, σπκυ β ηϋΰδ β βη λά δα γ ληκελα έα ά αθ η ΰαζτ λβ απσ κ ελέ δηκ σλδκ πθ 40 o C ( ξ σθ ΰδα π Ϊ υθ ξ έμ βηϋλ μ) εαδ αηϋ πμ η Ϊ κθ εατ πθα β γθβ δησ β α απσ κηα η δυγβε, π δ ά β γ ληκελα έα παθάζγ α φυ δκζκΰδεϊ ΰδα βθ πκξά πέπ α. [10-13] 4. ΤΜΠ Ρ Μ Σ Η εζδηα δεά αζζαΰά γ πλ έ αδ πζϋκθ ηδα απσ δμ κίαλσ λ μ απ δζϋμ ΰδα βθ ίδυ δηβ αθϊπ υιβ, η υ η θ έμ πδπ υ δμ κ π λδίϊζζκθ, βθ αθγλυπδθβ υΰ έα, β δα λκφδεά α φϊζ δα, βθ κδεκθκηδεά λα βλδσ β α εαδ κυμ φυ δεκτμ πσλκυμ. Η εα Ϊ α β αυ ά γα Ϋξ δ κίαλϋμ υθϋπ δ μ ΰδα βθ αΰλκ δεά παλαΰπΰά εαδ ΰ θδεσ λα ΰδα β κηά εαδ βθ ιϋζδιβ πθ κδεκ υ βηϊ πθ εαγυμ εαδ ΰδα βθ υΰ έα πθ εα κέεπθ, η λαηα δεά ατιβ β βμ γθβ δησ β αμ.

8 εκπσμ αυ άμ βμ η ζϋ βμ έθαδ θα δ λ υθά δ κυμ αυιβηϋθκυμ λυγηκτμ γθβ δησ β αμ κ άηκ Θ αζκθέεβμ (ΰδα α Ϋ β ) εαδ κζσεζβλβ βθ ζζϊ α (ΰδα α Ϋ β ) β δϊλε δα πθ π δ κ έπθ εατ πθα εα Ϊ β γ λδθά π λέκ κ (Ικτθδκ, Ικτζδκ εαδ τΰκυ κ). πσ βθ αθϊζυ β, α δ δεά π ι λΰα έα εαδ παλκυ έα β πθ λυγηυθ γθβ δησ β αμ ( υ ξϋ δ β η α αθ έ κδξα η πλκζκΰδεϊ εαδ εζδηα δεϊ κδξ έα) πλκετπ δ σ δ εα Ϊ βθ π λέκ κ αυ ά ηφαθέ βεαθ β Θ αζκθέεβ πκζζκέ δ ξυλκέ εατ πθ μ: κθ τΰκυ κ 1945, τΰκυ κ 1952, Ικτθδκ 1954, τΰκυ κ 1958, Ικτζδκ 1987, Ικτζδκ 1988, Ικτζδκ 1998, τΰκυ κ 1998, Ικτζδκ 2000, Ικτθδκ 2007, Ικτζδκ 2007, τΰκυ κ 2007, Ικτζδκ 2012 εαδ τΰκυ κ 2012, εα Ϊ β δϊλε δα πθ κπκέπθ πδελα κτ αθ υθγάε μ υοβζκτ γ ληδεκτ λ μ εαδ Ϋθ κθβμ υ φκλέαμ (δ δαέ λα κ ε θ λδεσ πκζ κ κηδεσ υΰελσ βηα βμ πσζβμ) η κίαλϋμ πδπ υ δμ β βησ δα υΰ έα εαδ ξ δεϊ η ΰΪζβ ατιβ β βμ γθβ δησ β αμ, δ δαέ λα δμ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ, ευλέπμ α Ϊ κηα η εαλ δαΰΰ δαεϊ εαδ αθαπθ υ δεϊ πλκίζάηα α εαδ α Ϊ κηα η εαλεέθκ. Κα Ϊ β δϊλε δα κυ δ ξυλσ α κυ εατ πθα κυ 1987, ζσΰπ βμ η ΰΪζβμ ατιβ βμ βμ γ ληκελα έαμ (εαδ πθ πδπ υ πθ κυ γ ληδεκτ λ μ β βησ δα υΰ έα) β γθβ δησ β α κζσεζβλβ βθ ζζϊ α αυιάγβε βηαθ δεϊ, σπκυ ησθκ βθ υλτ λβ π λδκξά πθ γβθυθ έξ πλκεαζϋ δ κ γϊθα κ π λδ σ λκυμ απσ αθγλυπκυμ, ευλέπμ απσ δμ υπαγ έμ κηϊ μ κυ πζβγυ ηκτ, π δ ά β ηϋΰδ β βη λά δα γ ληκελα έα ά αθ η ΰαζτ λβ απσ κ ελέ δηκ σλδκ πθ 40 o C ΰδα π λέπκυ π Ϊ υθ ξ έμ βηϋλ μ (απσ Ικυζέκυ 1987). ΠαλΪ κ ΰ ΰκθσμ σ δ εαδ κδ πση θκδ εατ πθ μ (1988, 1998, 2000, 2007 εαδ 2012) ά αθ δ ξυλκέ η η ΰΪζκυμ έε μ υ φκλέαμ, κδ λυγηκέ γθβ δησ β αμ ά αθ πέ βμ αυιβηϋθκδ, αζζϊ πκζτ ηδελσ λκδ απσ κυμ αθ έ κδξκυμ λυγηκτμ πκυ παλα βλάγβεαθ εα Ϊ β δϊλε δα κυ δ ξυλσ α κυ εατ πθα κυ Ικυζέκυ κυ Ϋ κυμ 1987, ζσΰπ βμ παΰλτπθβ βμ κυ ελα δεκτ ηβξαθδ ηκτ εαδ πθ ηϋ λπθ πκυ ζάφγβ αθ α κηδεσ εαδ υζζκΰδεσ πέπ κ (π.ξ. αυιβηϋθβ δαγ δησ β α εαδ ε αηϋθβ ξλά β υ ε υυθ εζδηα δ ηκτ). Η αφτπθδ β βμ παΰεσ ηδαμ πδ βηκθδεάμ εκδθσ β αμ πϊθπ α βηαθ δεϊ δ γθά π λδίαζζκθ δεϊ πλκίζάηα α, α κπκέα ξ έακθ αδ η βθ εζδηα δεά αζζαΰά, Ϋξ δ βηδκυλΰά δ δμ πλκςπκγϋ δμ ΰδα βθ εα αθσβ β βμ υθαηδεάμ κυ κδεκ υ άηα κμ εαδ πθ τθγ πθ ξϋ πθ κυ η δμ αθγλυπδθ μ λα βλδσ β μ. Η αυιβ δεά Ϊ β πθ δε υθ υ φκλέαμ, ζσΰπ βμ ατιβ βμ ( παΰεσ ηδα εζέηαεα) βμ υξθσ β αμ ηφϊθδ βμ ιαδλ δεϊ γ ληυθ βη λυθ εαδ αελαέπθ π δ κ έπθ εατ πθα, ΰδα α ζ υ αέα πϊθπ απσ αλϊθ α ξλσθδα, η κίαλϋμ πδπ υ δμ β βησ δα υΰ έα εαδ λαηα δεά ατιβ β πθ λυγηυθ γθβ δησ β αμ, απκ ζ έ ηδα κίαλά Ϋθ διβ ΰδα αελαέα εαδλδεϊ φαδθση θα, α κπκέα πδγαθσθ θα ξ έακθ αδ η β η αίκζά κυ εζέηα κμ. Ι ΛΙΟΓΡ ΦΙ 1. L. S. Kalkstein, J. S. Greene (1997): An Evaluation of Climate/Mortality Relationships in Large U.S. Cities and the Possible Impacts of a Climate Change. Environ Health Persp, 105 (1), R. E. Davis, P. C. Knappenberger, P. J. Michaels, W. M. Novicoff (2003): Changing Heat-related Mortality in the United States. Environ Health Persp, 111 (14), P. L. Kinney, M. S. O Neill, M. L. Bell, J. Schwartz (2008): Approaches for Estimating Effects of Climate Change on Heat-related Deaths : Challenges and Opportunities. Environ Sci Policy,11 (1), 87.

9 4. M. Zoumakis, P. Kassomenos, M. Petrakakis, N. Zoumakis, N. Bournis, A. Kelessis, N. Papadakis, F. Vosniakos, M. Staliopoulou, G Efstathiou, Th. Kozyraki, M. Kapnisti, D. Patronas (2011): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Urban Thessaloniki, Greece. Part II: Thermal Stress Levels. J Environ Prot Ecol, 12 (2), M. Zoumakis, P. Kassomenos, N. Zoumakis, G. Efstathiou, N. Papadakis, F. Vosniakos, A. Kelessis, M. Petrakakis, N. Bournis, M.Staliopoulou, Th. Kozyraki, D. Patronas (2011): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Urban Thessaloniki, Greece. Part III: Combined Effect of Temperature and Humidity, J Environ Prot Ecol, 12 (2), M. N. Zoumakis, M. I. Prevezanos, N. M. Zoumakis (2013): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Greece, during the period :Heat Stress and Excess Mortality Rates. Technical Report II DI, Laboratory of Atmospheric Physics, A.T.E.I., Thessaloniki, p M. Zoumakis, P. Kassomenos, N. Zoumakis, N. Papadakis, F. Vosniakos, M. Staliopoulou, G. Efstathiou, A. Kelessis, K. Nikolaou, N. Bournis, M. Petrakakis, Th. Kozyraki (2011): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Urban Thessaloniki,Greece. Part IV: Heatrelated Mortality (Preliminary Results) J Environ Prot Ecol, 12 (3), M. Zoumakis, P. Kassomenos, N. Zoumakis, N. Papadakis, F. Vosniakos, M. Staliopoulou, G. Efstathiou, A. Kelessis, P. Papapreponis, N. Bournis, M. Petrakakis, Th. Kozyraki (2011): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Urban Thessaloniki, Greece. Part V: Adaptation to the Local Climate (Preliminary Results) J Environ Prot Ecol, 12 (3), D. Founda, C. Giannakopoulos (2009): The Exceptionally Hot Summer of 2007 in Athens, Greece A Typical Summer in the Future Climate? Global Planet Change, 67 (3,4), A. Matzarakis, H. Mayer (1991): The Extreme Heat Wave in Athens in July 1987 from the Point of View of Human Biometeorology. Atmos Environ Part., Urban Atmos, 25 (2), K. Katsouyanni, D. Trichopoulos, X. Zavitsanos, G. Touloumi (1988): The 1987 Athens Heatwave, Lancet, 332 (8610), M. Zoumakis, N. Papadakis, A. Benos, N. Zoumakis, M. Prevezanos, F. Vosniakos, E. Karakolios, P. Kassomenos, P.Tzekis (2013): Summer Heat Waves in Thessaloniki, Greece, during the Period from 1931 to 2012, J Environ Prot Ecol, (Public Health) 14, No 3, M. Zoumakis, N. Papadakis, A. Benos, N. Zoumakis, M. Prevezanos, F. Vosniakos, E. Karakolios, P. Kassomenos, P.Tzekis (2013): Heat-related Mortality in the Municipality of Thessaloniki during the Period from 1945 to 2012, J Environ Prot Ecol, (Public Health) 14, No 3, M. Zoumakis, M. Petrakakis, P. Kassomenos, A. Kelessis, N. Bournis, N. Zoumakis, N. Papadakis, F. Vosniakos, M. Staliopoulou, G Efstathiou, Th. Kozyraki, M. Kapnisti, D. Patronas (2011): Human Discomfort Due to Environmental Conditions in Urban Thessaloniki, Greece. Part I. Air Quality Stress Levels, J Environ Prot Ecol, 12 (2), 407.