ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 9 Οκτωβρίου 2008 (13.10) (OR. fr) 13981/08 Διοργανικός φάκελος: 2008/0192 (COD) SOC 574 CODEC 1284

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 9 Οκτωβρίου 2008 (13.10) (OR. fr) 13981/08 Διοργανικός φάκελος: 2008/0192 (COD) SOC 574 CODEC 1284 ΠΡΟΤΑΣΗ Της: Ευρωπαϊκής Επιτροπής Με ημερομηνία: 6 Οκτωβρίου 2008 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα και την κατάργηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες η πρόταση της Επιτροπής, η οποία διαβιβάσθηκε με επιστολή του κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντή, στον κ. Javier SOLANA, Γενικό Γραμματέα /Ύπατο Εκπρόσωπο. συνημμ.: COM(2008) 636 τελικό 13981/08 ριτ DG G II EL

2 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2008) 636 τελικό 2008/0192 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα και την κατάργηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ {SEC(2008)2592} {SEC(2008)2593} (υποβληθείσα από την Επιτροπή) EL 1 EL

3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αιτιολογία και στόχοι της πρότασης Ο στόχος της παρούσας πρότασης είναι να αλλάξει το νομικό πλαίσιο της Κοινότητας σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης γυναικών και ανδρών για τους αυτοαπασχολούμενους και τις/τους συζύγους τους. Η παρούσα πρόταση καταργεί την οδηγία 86/613/EΟΚ 1 και θα εφαρμόζεται όσον αφορά εκείνες τις πτυχές που δεν καλύπτονται από τις οδηγίες 2006/54/EΚ, 2004/113//EΚ και 79/7/EΟΚ, προκειμένου να εφαρμόζεται πιο αποτελεσματικά η αρχή της ίσης μεταχείρισης γυναικών και ανδρών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα ή συμβάλλουν στην άσκηση τέτοιου είδους δραστηριότητας. Η Επιτροπή ανακοίνωσε αναθεώρηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ στο νομοθετικό της πρόγραμμα εργασίας για το 2008 (μελλοντικός προγραμματισμός 2008, θέση 2008/EMPL/021). Γενικό πλαίσιο Στην έκθεσή της 2 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 86/613/EΟΚ, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα πρακτικά αποτελέσματα της εφαρμογής της οδηγίας «δεν ήταν επαρκώς ικανοποιητικά σε σύγκριση με τον κύριο στόχο της οδηγίας, ο οποίος ήταν η γενική βελτίωση της κατάστασης των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων.» Στο χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών 3, η Επιτροπή ανήγγειλε ότι προκειμένου να βελτιωθεί η διακυβέρνηση της ισότητας μεταξύ των φύλων, «θα αναθεωρήσει την υπάρχουσα νομοθεσία για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ που δεν περιλαμβάνεται στην αναδιατύπωση του 2005 ( ) με σκοπό την ενημέρωση, τον εκσυγχρονισμό και την αναδιατύπωση, αν χρειάζεται». Η οδηγία 86/613/EΟΚ δεν είχε συμπεριληφθεί στη διαδικασία αναδιατύπωσης. Το Δεκέμβριο του , το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή «να μελετήσει την ανάγκη αναθεώρησης, εφόσον είναι απαραίτητο, της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου προκειμένου να διασφαλισθούν τα δικαιώματα που σχετίζονται με τη μητρότητα και την πατρότητα μη μισθωτών εργαζομένων και των συζύγων τους που τους βοηθούν.» Οδηγία 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 1986, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής, καθώς και για την προστασία της μητρότητας (ΕΕ L 359 της , σ. 56) Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 1986, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής, καθώς και για την προστασία της μητρότητας [COM(94) 163 τελικό]. Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή και την επιτροπή των Περιφερειών - Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών [COM(2006) 92 τελικό] 4 Δεκεμβρίου 2007 (Έγγραφο SOC 385). EL 2 EL

4 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει επανειλημμένα από την Επιτροπή να αναθεωρήσει την οδηγία 5, ιδίως να βελτιώσει την κατάσταση των συζύγων-βοηθών στη γεωργία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας του 2000 καθόρισε για την ΕΕ το στρατηγικό στόχο να γίνει «η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή». Για την επίτευξη του στρατηγικού αυτού στόχου της προώθησης περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και της παροχής ίσων ευκαιριών για όλους, η Ένωση πρέπει να αυξήσει την επιχειρηματικότητα γενικότερα και την επιχειρηματικότητα των γυναικών ειδικότερα. Το γεγονός αυτό αναγνωρίζεται στις ανακοινώσεις της Επιτροπής «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις» 6 και «ανανεωμένη κοινωνική ατζέντα» 7. Υφιστάμενες ρυθμίσεις στον τομέα που καλύπτει η πρόταση Η οδηγία 86/613/EΟΚ καλύπτει δύο διαφορετικές κατηγορίες προσώπων, τους «αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους» και τις/τους «συμβοηθούσες/ούντες συζύγους» τους. Οι νομικές καταστάσεις για τις δύο αυτές κατηγορίες προσώπων είναι διαφορετικές. Στην κατηγορία των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων σε ορισμένους τομείς ισχύουν άλλα νομικά κείμενα για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης γυναικών και ανδρών. Η διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου απαγορεύεται στην κοινωνική ασφάλιση και σε άλλα στοιχεία της κοινωνικής προστασίας (οδηγία 79/7/EΟΚ), στα επαγγελματικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (οδηγία 86/378/EΟΚ), στους όρους πρόσβασης στην αυτοτελή απασχόληση (οδηγίες 2002/73/EΚ και 2006/54/ΕΚ) και στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών (οδηγία 2004/113/EΚ). Όσον αφορά τις/τους «συμβοηθούσες/ντες συζύγους», η οδηγία 86/613/EΟΚ είναι το μοναδικό νομικό κείμενο που ισχύει σε επίπεδο ΕΕ. Το 1994 η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση 8 σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 86/613/EΟΚ στην οποία διαπιστώθηκε ότι: «Από καθαρά νομική άποψη, φαίνεται ότι η οδηγία 86/613/EΟΚ έχει εφαρμοστεί στα κράτη μέλη. Ωστόσο, το πρακτικό αποτέλεσμα δεν είναι εντελώς ικανοποιητικό σε σύγκριση με τους κύριους στόχους της οδηγίας, το οποίο ήταν μια γενική βελτίωση της κατάστασης των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων.» Στην έκθεση τονίζεται επίσης η έλλειψη συνολικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της κατάστασης των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων και υποδεικνύεται ότι «από την άποψη αναγνώρισης της εργασίας των συζύγων (...), ο μόνος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να επιτευχθεί ο εν λόγω στόχος είναι να χορηγούνται στις συζύγους αυτοδύναμα δικαιώματα κοινωνικής ασφάλισης» Βλέπε την τελευταία έκθεση που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 12 Μαρτίου 2008 σχετικά με την κατάσταση των γυναικών σε αγροτικές περιοχές της ΕΕ [2007/2117(INI)], εισηγήτρια Christa Klass, A6-0031/2008. COM(2008) 394. COM(2008) 412. Έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 1986, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής, καθώς και για την προστασία της μητρότητας [COM(94) 163 τελικό]. EL 3 EL

5 Συνάφεια με άλλες πολιτικές και στόχους της Ένωσης Ο στόχος της παρούσας πρότασης είναι πλήρως συναφής με τις πολιτικές της ΕΕ και ιδίως με τη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Σύμφωνα με τη συνθήκη ΕΚ, η Κοινότητα αποσκοπεί στην εξάλειψη των ανισοτήτων και στην προαγωγή της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλες τις δραστηριότητές της. Η ισότητα των φύλων αποτελεί τον πυρήνα της στρατηγικής της Λισαβόνας: επειδή είναι μεγάλο το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων στις αυτοτελείς επαγγελματικές δραστηριότητες, η μείωση της διαφοράς μεταξύ των φύλων στο τομέα της δημιουργίας επιχειρήσεων είναι ζωτικής σημασίας, εάν πρέπει να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για το ποσοστό της απασχόλησης των γυναικών. 2. ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ Διαβούλευση Κατά την εκπόνηση της παρούσας πρωτοβουλίας, η Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ίσων Ευκαιριών προσπάθησε να συμβουλευτεί όλους τους ενδεχομένως ενδιαφερόμενους παράγοντες για το θέμα αυτό, τόσο αυτούς που δυνητικά επηρεάζονται από την πρωτοβουλία όσο και αυτούς οι οποίοι εμπλέκονται στην εφαρμογή της. Συνεπώς, η Επιτροπή πραγματοποίησε διαβουλεύσεις με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους, άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, τα κράτη μέλη και τη συμβουλευτική επιτροπή ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών. Οι οργανώσεις που συμμετείχαν στη διαβούλευση εξέφρασαν διαφορετικές απόψεις σχετικά με την αναθεώρηση της εν λόγω οδηγίας. Οι συνδικαλιστικές και οι αγροτικές οργανώσεις είναι υπέρ της τροποποίησης της οδηγίας και της βελτίωσης της ισότητας των φύλων για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους. Η οργάνωση που αντιπροσωπεύει τις αγροτικές οργανώσεις υποστηρίζει τα ίσα δικαιώματα για ίσες υποχρεώσεις για όλους τους εταίρους σε γεωργικές επιχειρήσεις. Αφετέρου, οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τις ΜΜΕ και τους κλαδικούς εργοδότες εξέφρασαν κυρίως τις ανησυχίες τους σχετικά με το πιθανό κόστος τυχόν αλλαγών και αντιτίθενται σε κάθε αλλαγή η οποία θα μπορούσε να αυξήσει τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Η συμβουλευτική επιτροπή ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών (που αποτελείται από αντιπροσώπους των κρατών μελών, των ευρωπαϊκών κοινωνικών εταίρων και των ΜΚΟ), η οποία συμμετείχε επίσης στις διαβουλεύσεις, είναι της γνώμης ότι η οδηγία πρέπει να τροποποιηθεί για να αποκτήσουν οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι σαφές επαγγελματικό καθεστώς, με κάλυψη από τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, και για να χορηγείται πληρωμένη άδεια μητρότητας/πατρότητας για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους. Tο Ευρωπαϊκό Λόμπι Γυναικών υποστηρίζει τη γνώμη της συμβουλευτικής επιτροπής ίσων ευκαιριών. Η Συνομοσπονδία Οικογενειακών Οργανώσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (COFACE) συνηγορεί έντονα υπέρ της αναθεώρησης της οδηγίας 86/613/EΟΚ για να παρέχεται στις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες άδεια μητρότητας με επαρκή διάρκεια ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή πορεία μια κανονικής εγκυμοσύνης και φυσικής αποκατάστασης της μητέρας μετά από κανονικό τοκετό και να υποχρεώνονται τα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν τη EL 4 EL

6 συνεισφορά των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων στην οικογενειακή επιχείρηση και να εξασφαλιστεί ότι οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι θα απολαμβάνουν το ίδιο επίπεδο κοινωνικής προστασίας όπως οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι. Η θέση των κρατών μελών είναι επίσης κάθε άλλο παρά ομόφωνη. Κάποια κράτη μέλη ζητούν τη βελτίωση του νομικού πλαισίου της ΕΕ, ενώ άλλα δηλώνουν ότι δεν βλέπουν την ανάγκη να αναθεωρηθεί η εθνική νομοθεσία για τα θέματα που καλύπτονται από την οδηγία ή το νομικό πλαίσιο της ΕΕ. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη, στο μέτρο του δυνατού, τις απόψεις που εκφράστηκαν κατά τις διαβουλεύσεις, περιορίζοντας την παρέμβαση στο απόλυτα αναγκαίο για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης και αξιολογώντας προσεκτικά το κόστος και τα πλεονεκτήματα των διαφόρων πολιτικών επιλογών. EL 5 EL

7 Συγκέντρωση και χρησιμοποίηση εμπειρογνωμοσύνης Ενόψει της ανάγκης αναθεώρησης της οδηγίας 86/613/EΟΚ, η Επιτροπή ζήτησε από το δίκτυο ανεξάρτητων νομικών εμπειρογνωμόνων για την εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών να εκπονήσει μελέτη σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας, σχετικά με τα κενά και τις αδυναμίες της καθώς και με τους τρόπους για να βελτιωθεί 9. Ανατέθηκε μελέτη 10 για την επισκόπηση της κατάστασης στα κράτη μέλη και για την αξιολόγηση του κόστους και των πλεονεκτημάτων διαφόρων πολιτικών επιλογών. Άλλες μελέτες χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, ιδίως η μελέτη με τίτλο (Ορθές πρακτικές κοινωνικής προστασίας νέων επιχειρηματιών και των συμβοηθούντων συντρόφων τους και ο αντίκτυπος για τη δημιουργία επιχειρήσεων) «Good practices on social protection of new entrepreneurs and assisting partners and the impact on business creation 11.» Εκτίμηση των επιπτώσεων Η έκθεση εκτίμησης των επιπτώσεων εξέτασε την πιθανότητα να είναι ευνοϊκή η αναθεώρηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ, από την άποψη επίτευξης των στόχων, οι οποίοι αναμένεται κυρίως να βελτιώσουν την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των γυναικών και των ανδρών και να αυξήσει τη συμμετοχή των γυναικών σε αυτοτελείς επαγγελματικές δραστηριότητες. Εντοπίστηκαν τρεις κύριες επιλογές πολιτικής: καμία δράση σε επίπεδο ΕΕ, μη δεσμευτικά μέτρα και τροποποίηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ. Η έκθεση εξέτασε κατόπιν τον αντίκτυπο των τριών επιλογών. Προς το σκοπό αυτό, η επιλογή να τροποποιηθεί η οδηγία χωρίστηκε σε τέσσερις επιπλέον επιλογές πολιτικής (οι οποίες δεν αποκλείονται μεταξύ τους): βελτίωση της προστασίας σε περίπτωση μητρότητας παροχή άδειας για την περίθαλψη μελών της οικογένειας αναγνώριση της συνεισφοράς των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων παροχή αρμοδιότητας σε εθνικούς φορείς για την ισότητα στον εν λόγω τομέα. Μετά την ανάλυση του αντίκτυπου έκαστης επιλογής, η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή να μην αναληφθεί νέα δράση σε επίπεδο ΕΕ δεν θα βοηθούσε στην επίτευξη κάποιου από τους στόχους. Επίσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα μη δεσμευτικά μέτρα πρέπει να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν αλλά δεν αποτελούν εναλλακτική λύση για την τροποποίηση της οδηγίας. Η αναθεώρηση της οδηγίας θεωρήθηκε να είναι η μόνη επιλογή που θα συνέβαλε στην επίτευξη των στόχων Η μελέτη διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Δεν διατίθεται ακόμη στο διαδίκτυο. Η έκθεση είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: EL 6 EL

8 Όσον αφορά το κόστος, η έκθεση εκτίμησης των επιπτώσεων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κόστος για την επιλογή να χορηγηθεί στις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες άδεια μητρότητας ήταν χαμηλό για τα 8 κράτη μέλη που δεν την χορηγούν ήδη. Η εφαρμογή αυτής της επιλογής θα ήταν ουδέτερη για την κοινωνική ασφάλιση, αν πληρωνόταν πλήρως από τους ίδιους τους αυτοαπασχολούμενους. Στην εν λόγω περίπτωση, η μέγιστη αύξηση στις εισφορές για τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης θα παρέμενε χαμηλή (από 0,05% στη Λιθουανία έως 1,75% στη Βουλγαρία). Στην πράξη, η χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης προέρχεται από διάφορες πηγές (εισφορές από τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και φορολογία και συνεπώς το κόστος διανέμεται μεταξύ των κρατών μελών και των αυτοαπασχολουμένων εργαζομένων). Σε κάθε περίπτωση, ο χρηματοοικονομικός αντίκτυπος του μέτρου μπορεί επίσης να μειωθεί με την παροχή στις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες της δυνατότητας να επιλέξουν εάν επιθυμούν να επωφελούνται (ή όχι) από την άδεια μητρότητας. Όσον αφορά την επιλογή για την παροχή σε συμβοηθούσες/ντες συζύγους το ίδιο επίπεδο προστασίας με τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους, το κόστος για τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης θα μπορούσε να είναι ουδέτερο τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις: εάν επιβαρύνουν πλήρως τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους μέσω ανάλογης αύξησης των εισφορών τους ή εάν τα κράτη μέλη επιλέξουν να επιβάλλουν την κατανομή των παροχών και των εισφορών εντός της οικογενειακής επιχείρησης η οποία να αντικατοπτρίζει το ποσοστό συνεισφοράς του αυτοαπασχολούμενου εργαζόμενου και της/του συμβοηθούσας/ντος συζύγου στην οικογενειακή επιχείρηση. Στην τελευταία περίπτωση, τα μέτρα θα μπορούσε να είναι ουδέτερα από την άποψη κόστους και εισφορών για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Σε κάθε περίπτωση, ο οικονομικός αντίκτυπος του μέτρου μπορεί επίσης να μειωθεί αφήνοντας τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους να επιλέξουν (ή όχι) αν επιθυμούν να γίνουν μέλη συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που παρέχεται στους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η επιλογή που θα συνέβαλε καλύτερα στην επίτευξη των στόχων ήταν η πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ. Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος των πιθανών επιλογών για τα κράτη μέλη και για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους η προτεινόμενη προσέγγιση περιλαμβάνει: περίοδο άδειας μητρότητας για αυτοαπασχολούμενες γυναίκες, αναγνώριση της συνεισφοράς των συζύγων-βοηθών στην οικογενειακή επιχείρηση με τη χορήγηση κοινωνικής προστασίας ισότιμη με αυτή των αυτοαπασχολούμενων συζύγων τους, και παροχή αρμοδιότητας σε εθνικούς φορείς για την ισότητα σε περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης. 3. ΝΟΜΙΚΗ ΠΤΥΧΗ Νομική βάση Στην αρχική συνθήκη της Ρώμης, το άρθρο 119 της συνθήκης ΕΚ δεν εφαρμόζεται στους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους. Η κατάσταση αυτή άλλαξε με την έναρξη ισχύος της EL 7 EL

9 συνθήκης του Άμστερνταμ. Η νέα παράγραφος 3 του άρθρου 141 της συνθήκης ΕΚ ισχύει πλέον για «θέματα απασχόλησης και επαγγέλματος» και επομένως καλύπτει τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους. Λόγω αυτού του περιορισμού στο επίπεδο εφαρμογής του άρθρου 119 της συνθήκης της Ρώμης, η οδηγία 86/613/EΟΚ εκδόθηκε σύμφωνα με τα άρθρα 100 και 235, δύο «εναπομένουσες» νομικές βάσεις που επιτρέπουν στο Συμβούλιο να εκδίδει οδηγίες για την εναρμόνιση τέτοιου είδους νομοθεσίας των κρατών μελών επειδή αφορούν άμεσα τη θέσπιση ή τη λειτουργία της κοινής αγοράς ή όταν μια κοινοτική δράση αποδεικνύεται ότι είναι αναγκαία για την επίτευξη ενός από τους στόχους της Κοινότητας και η Συνθήκη δεν έχει προβλέψει για την αναγκαία εξουσιοδότηση. Ωστόσο, η παρούσα πρόταση μπορεί πλέον να βασιστεί στην ειδική νομική βάση, δηλαδή το άρθρο 141 της συνθήκης EΚ. EL 8 EL

10 Επικουρικότητα και αναλογικότητα Το άρθρο 2 της συνθήκης ΕΚ προβλέπει ότι η προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί ένα από τα καθήκοντα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αυτοτελή επαγγελματική απασχόληση είναι θέμα ανισότητας των φύλων: η ισότητα δεν ισχύει για τις γυναίκες με την έννοια ότι οι οικογενειακές υποχρεώσεις φαίνεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη συμμετοχή των γυναικών στην επιχειρηματικότητα σε σύγκριση με τους άνδρες. Όσον αφόρα τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους, η έλλειψη κάλυψης από την κοινωνική ασφάλιση και η μη αναγνώριση της συμβολής τους στην οικογενειακή επιχείρηση, παρέχει σε ορισμένες επιχειρήσεις πλεονεκτήματα αθέμιτου ανταγωνισμού, οπότε η παρούσα πρωτοβουλία θα εξασφαλίσει ίσους όρους ανταγωνισμού σε όλη την Ευρώπη. Η ΕΕ έχει ήδη θεσπίσει την οδηγία 86/613/EΟΚ που καλύπτει τα θέματα που εξετάζει η παρούσα πρόταση. Ο μόνος τρόπος εξασφάλισης ίσων όρων ανταγωνισμού στην Ευρώπη είναι η θέσπιση νομοθετικού εργαλείου της ΕΕ. Έντονα αποκλίνουσες εθνικές νομοθεσίες, ιδίως όσον αφορά το καθεστώς των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλεονέκτημα αθέμιτου ανταγωνισμού των επιχειρήσεων στις οποίες το επίπεδο προστασίας είναι χαμηλότερο ή ανύπαρκτο. Η παρούσα πρόταση δεν υπερβαίνει το αναγκαίο για την εξασφάλιση της επίτευξης του στόχου της πρωτοβουλίας. Η πρόταση οδηγίας είναι ένα μέσο ελάχιστων προτύπων και θα καθόριζε βασικά ελάχιστα πρότυπα ενώ τα κράτη μέλη που το επιθυμούν μπορούν να υπερβούν τα ελάχιστα αυτά πρότυπα. Ιδίως, η οδηγία δεν θα απαιτεί να παρέχεται σε όλες/ους τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους η ίδια προστασία κοινωνικής ασφάλισης με τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους αλλά ότι οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι μπορούν, αν το ζητήσουν, να επωφελούνται από ισότιμο τουλάχιστον επίπεδο προστασίας όπως οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να είναι αρμόδια για τον καθορισμό του επιπέδου των εισφορών και όλων των ρυθμίσεων σχετικά με τις παροχές και τις πληρωμές, με την προϋπόθεση ότι θα συμμορφώνονται με τις ελάχιστες προδιαγραφές της παρούσας οδηγίας. Συνεπώς, η παρούσα πρόταση τηρεί τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, επειδή λαμβάνεται στο σωστό επίπεδο και δεν υπερβαίνει αυτό που είναι απόλυτα αναγκαίο σε επίπεδο ΕΕ προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που ορίζονται στην πρωτοβουλία. Επιλογή νομικού μέσου Επειδή ο στόχος είναι να αντικατασταθεί η υφιστάμενη οδηγία, η πιο κατάλληλη νομική πράξη για να την αντικαταστήσει είναι η οδηγία. Επιπλέον, η οδηγία είναι, οπωσδήποτε, το κατάλληλο μέσο που εξασφαλίζει συνεκτικό ελάχιστο επίπεδο προστασίας σε όλα τα κράτη μέλη, ενώ επιτρέπει σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει σχετικά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εφαρμογής των κανόνων. Πίνακας αντιστοιχίας EL 9 EL

11 Απαιτείται από τα κράτη μέλη να κοινοποιούν στην Επιτροπή το κείμενο των διατάξεων μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, καθώς και πίνακα αντιστοιχίας μεταξύ αυτών και των διατάξεων της οδηγίας. Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος Το κείμενο παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και η οδηγία θα εφαρμοστεί στα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου που δεν είναι κράτη μέλη της ΕΕ ύστερα από απόφαση της Μεικτής Επιτροπής ΕΟΧ. 4. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η πρόταση δεν έχει επιπτώσεις στον κοινοτικό προϋπολογισμό. 5. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ Άρθρο 1: Το άρθρο 1 παράγραφος 1 είναι ισοδύναμο με το άρθρο της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Καθορίζει το στόχο της οδηγίας, δηλαδή να τίθεται σε εφαρμογή η αρχή της ίσης μεταχείρισης των ανδρών και των γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα. Η οδηγία καλύπτει μόνον εκείνες τις πτυχές που δεν καλύπτονται ήδη από τις οδηγίες 2006/54/EΚ, και 79/7/EΟΚ. Το άρθρο 1 παράγραφος 2 ορίζει το προσωπικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Είναι ίδιο με το άρθρο 2 της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Καλύπτει τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους. Το άρθρο 1 παράγραφος 3 διευκρινίζει ότι η παρούσα οδηγία δεν καλύπτει τα θέματα που καλύπτονται από την οδηγία 2004/113/EΚ για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών. Ειδικότερα, το άρθρο 5 της οδηγίας 2004/113/EΚ σχετικά με την ασφάλιση και άλλες συναφείς χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εξακολουθεί να εφαρμόζεται. Άρθρο 2: Στο άρθρο 2 συγκεντρώνονται όλοι οι ορισμοί των όρων που χρησιμοποιούνται στην οδηγία. Οι ορισμοί «αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι» και οι «συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι» είναι οι ίδιοι με αυτούς του άρθρου 2 της οδηγίας 86/613/EΟΚ. Ο ορισμός «συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι» τροποποιείται: προστίθενται οι λέξεις «συμβοηθούσες/ντες» και «ή σύντροφοι συμβίωσης». Η τροποποίηση αποσκοπεί στην κάλυψη όλων των προσώπων που αναγνωρίζονται ως «σύντροφοι συμβίωσης» από το εθνικό δίκαιο και συμμετέχουν τακτικά στις δραστηριότητες της οικογενειακής επιχείρησης, ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάστασή τους. Προκειμένου να αποφευχθεί η αμφισημία, ο όρος, «εταίρος» αντικαθίσταται από τον όρο «συνέταιρος στην επιχείρηση». Οι ορισμοί «άμεση διάκριση», «έμμεση διάκριση», «παρενόχληση» και «σεξουαλική παρενόχληση» αντλούνται από την υπάρχουσα κοινοτική νομοθεσία και δεν παρεκκλίνουν καθόλου από τις προσεγγίσεις που έχουν υιοθετηθεί στο παρελθόν. Οι έννοιες της άμεσης και έμμεσης διάκρισης καθώς και η παρενόχληση λόγω φύλου και η σεξουαλική παρενόχληση EL 10 EL

12 είναι ίδιες, mutatis mutandis, με αυτές που περιέχονται στις οδηγίες 2000/43/EΚ, 2000/78/EΚ, 2002/73/EΚ, 2004/113/EΚ και 2006/54/EΚ. Η παρενόχληση λόγω φύλου και η σεξουαλική παρενόχληση δεν παρατηρούνται μόνον στο χώρο εργασίας αλλά και σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου της άσκησης αυτοτελών επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Όπως και στην οδηγία 76/207/ΕΟΚ και 2006/54/ΕΚ, οι δύο αυτές έννοιες ορίζονται ξεχωριστά, λόγω του ότι αποτελούν ξεχωριστά φαινόμενα. Η παρενόχληση λόγω φύλου συνιστά διακριτική μεταχείριση ενός προσώπου, που οφείλεται στο φύλο του, μολονότι δεν χρειάζεται να είναι παρενόχληση σεξουαλικού χαρακτήρα. Η σεξουαλική παρενόχληση συνίσταται στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά, με λόγια και με πράξεις σεξουαλικού χαρακτήρα. Άρθρο 3: Το άρθρο 3 παράγραφος 1 ορίζει τη σημασία της αρχής της ίσης μεταχείρισης για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. Ανταποκρίνεται στο πνεύμα των άρθρων 3 και 4 της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Η διάταξη αυτή απαγορεύει κάθε άμεση και έμμεση διάκριση όσον αφορά τη δημιουργία, την εγκατάσταση ή την επέκταση μιας επιχείρησης ή την έναρξη κάθε άλλης μορφής αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων. Στο άρθρο 3 παράγραφος 2 διευκρινίζεται ότι αμφότερες οι μορφές παρενόχλησης θεωρούνται διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου και συνεπώς απαγορεύονται. Στο άρθρο 3 παράγραφος 3 επισημαίνεται ότι ακόμη και η εντολή για διακριτική μεταχείριση θεωρείται διάκριση. Παρόμοια διάταξη υπάρχει ήδη στις οδηγίες 2000/43/EΚ και 2000/78/EΚ που βασίζονται στο άρθρο 13 της συνθήκης ΕΚ και στην οδηγία 2006/54/EΚ, με βάση το άρθρο 141 παράγραφος 3 της συνθήκης ΕΚ και στην εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελματική εκπαίδευση και σταδιοδρομία και τις συνθήκες εργασίας. Άρθρο 4: Η εν λόγω διάταξη αφορά τη θετική δράση. Σύμφωνα με το πρότυπο των υφιστάμενων οδηγιών, ιδίως της οδηγίας 2004/113/EΚ, επιβεβαιώνεται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να διατηρήσουν ή να εισαγάγουν ειδικά μέτρα για να αντισταθμιστούν ορισμένα μειονεκτήματα που βιώνουν άτομα αμφότερων των φύλων στον τομέα που καλύπτεται από την οδηγία. Αυτού του είδους τα μέτρα πρέπει να καταδειχθεί ότι είναι αναγκαία, πρέπει να εστιάζονται στην υπερνίκηση ενός συγκεκριμένου μειονεκτήματος και πρέπει να έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια, εφόσον δεν θα ισχύουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όσο είναι αναγκαίο για την αντιμετώπιση του προσδιορισθέντος προβλήματος. Για παράδειγμα, παραδοσιακά οι γυναίκες αντιμετώπιζαν περισσότερα προβλήματα από τους άνδρες κατά την έναρξη μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, λόγω διαφόρων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας να συγκεντρώσουν επιχειρηματικό κεφάλαιο και να λάβουν υποστήριξη για την ανάπτυξη επιχειρηματικών ιδεών. Μολονότι η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ενδέχεται να βοηθήσει την κατάσταση αυτή, δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να επαρκεί από μόνη της για την υπερνίκηση των μειονεκτημάτων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον τομέα αυτόν. Η Επιτροπή πιστεύει ότι η παρούσα οδηγία δεν πρέπει να απαγορεύει τη δυνατότητα εισαγωγής μέτρων για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των φύλων στον τομέα της επιχειρηματικότητας στα κράτη μέλη και ότι πρέπει συνεπώς να επιτρέπεται στα κράτη μέλη κάποια παρέκκλιση από την αρχή της ίσης EL 11 EL

13 μεταχείρισης. Φυσικά, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου όσον αφορά τη θετική δράση, τα μέτρα αυτά δεν πρέπει να καταλήγουν στο να χορηγούνται αυτόματα και αυτοδίκαια πλεονεκτήματα στις γυναίκες, όταν προορίζονται για άνδρες και γυναίκες. Άρθρο 5: Το άρθρο 5 είναι όμοιο με το άρθρο 5 της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Η κύρια αλλαγή είναι η προσθήκη των λέξεων «ή σύντροφοι συμβίωσης» για να διευκρινιστεί ότι καλύπτονται και οι σύντροφοι των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάστασή τους. Άρθρο 6: Το άρθρο 6 είναι όμοιο με το άρθρο 6 της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Η νέα διάταξη ορίζει ότι οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι πρέπει, αν το ζητήσουν, να επωφελούνται από ισότιμο τουλάχιστον επίπεδο προστασίας όπως οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι. Δεν ορίζεται ότι οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι πρέπει να καλύπτονται από κάποιο ειδικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Απλώς καθιστά υποχρεωτικό για τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους να μπορούν, εάν το αποφασίσουν, να επωφελούνται της ίδιας προστασίας κοινωνικής ασφάλισης που ισχύει για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους. Σύμφωνα με το παρόν άρθρο, η απόφαση να ασφαλίζονται ή όχι πρέπει να λαμβάνεται από τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους τα κράτη μέλη καλούνται μόνον να καταστήσουν δυνατή την επιλογή. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να είναι αρμόδια για τον καθορισμό του επιπέδου των εισφορών και όλων των ρυθμίσεων σχετικά με τις παροχές και τις πληρωμές, με την προϋπόθεση ότι θα συμμορφώνονται με τις ελάχιστες προδιαγραφές της παρούσας οδηγίας. Άρθρο 7: Το άρθρο 7 τροποποιεί σημαντικά το άρθρο 8 της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό όπως έχει σήμερα, τα κράτη μέλη πρέπει να εξετάσουν εάν και υπό ποιες συνθήκες, οι αυτοαπασχολούμες γυναίκες και οι σύζυγοι των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων μπορούν, όταν διακόπτουν την επαγγελματική τους δραστηριότητα λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας, να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες παροχής προσωρινής αντικατάστασης και να δικαιούνται παροχές σε χρήμα στο πλαίσιο συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ή κάποιου άλλου δημοσίου συστήματος κοινωνικής προστασίας. Στο άρθρο 7 παράγραφος 1 ορίζεται ότι οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες και οι συμβοηθούσες σύζυγοι δικαιούνται άδεια μητρότητας, εάν το ζητήσουν, όπως προβλέπεται στην οδηγία 92/85/ΕΟΚ. Σύμφωνα με το άρθρο 7 παράγραφοι 2 και 3, η άδεια μητρότητας αυτού του είδους πρέπει να πληρώνεται με ποσοστό τουλάχιστον ισότιμο με την πληρωμή που καταβάλλεται σε περίπτωση ασθενείας, με βάση κάθε ανώτατο όριο που καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία. Εάν ο εν λόγω ενδιαφερόμενος δεν επωφελείται από το επίδομα ασθενείας, η πληρωμή πρέπει να είναι ισοδύναμη με το αντίστοιχο επίδομα που καθορίζεται σε εθνικό επίπεδο. Προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων, το άρθρο 7 παράγραφος 4 παρέχει στις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες, στο μέτρο του δυνατού, την επιλογή υπηρεσιών προσωρινής αντικατάστασης ως εναλλακτική λύση στο χρηματικό επίδομα. Αυτό θα επέτρεπε στις αυτοαπασχολούμενες να παίρνουν την EL 12 EL

14 άδειά τους μητρότητας και να συνεχίζουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα, μέσω της προσωρινής αντικατάστασης. Άρθρο 8: Το άρθρο 8 αναφέρεται στην προάσπιση των δικαιωμάτων με την ενίσχυση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την οδηγία. Συγκεκριμένα, παρέχει στα άτομα που θεωρούν ότι υπέπεσαν θύματα διακρίσεων, τη δυνατότητα διεκδίκησης των αξιώσεών τους μέσω διοικητικής και/ή δικαστικής διαδικασίας έτσι ώστε να υπερασπιστούν το δικαίωμα ίσης μεταχείρισής τους. Το δικαίωμα νομικής προστασίας ενισχύεται περαιτέρω με τη δυνατότητα άσκησης των δικαιωμάτων αυτών από οργανώσεις που εκπροσωπούν το θύμα. Άρθρο 9: Το άρθρο 9 αναφέρεται στην αποζημίωση ή αντιστάθμιση. Τα κράτη μέλη καλούνται να εξασφαλίσουν ότι η εθνική νομοθεσία προβλέπει πραγματική και αποτελεσματική αποζημίωση ή αντιστάθμιση, όπως προβλέπεται στις υπάρχουσες οδηγίες με βάση τα άρθρα 13 της συνθήκης ΕΚ και 141 της συνθήκης ΕΚ. Άρθρο 10: Το άρθρο 10 απαιτεί από τα κράτη μέλη να ορίσουν εθνικούς φορείς για την προώθηση της ίσης μεταχείρισης στους τομείς που καλύπτονται από την οδηγία. Αναπαράγονται παρόμοιες διατάξεις από τις οδηγίες 2000/43/EΚ, 2002/73/EΚ, 2004/113/EΚ και 2006/54/EΚ. Το άρθρο αυτό προβλέπει ένα πλαίσιο για αυτούς τους εθνικούς φορείς που πρέπει να δρουν ανεξάρτητα για την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν αν αυτοί οι φορείς πρέπει να είναι οι ίδιοι με αυτούς που προβλέπονται στην οδηγία 2002/73/EΚ του Συμβουλίου και συνεπώς πλέον στην οδηγία 2006/54/EΚ για την αγορά εργασίας και/ή στην οδηγία 2004/113/EΚ του Συμβουλίου για την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να φροντίσουν για τη σύσταση των εν λόγω φορέων σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο, με την προϋπόθεση ότι ολόκληρη η επικράτειά τους θα καλύπτεται από τέτοιου είδους ρυθμίσεις. Στην πρόταση οδηγίας καθορίζονται διάφορες απαιτήσεις για τέτοιου είδους φορείς στα κράτη μέλη, σύμφωνα με τις γραμμές που έχουν ήδη καθοριστεί στις προαναφερόμενες οδηγίες. EL 13 EL

15 Άρθρο 11: Το άρθρο 11 είναι τυποποιημένη διάταξη σχετικά με την ανάγκη για διαφάνεια και για να εξασφαλιστεί ότι τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα θα λαμβάνουν τις πληροφορίες σχετικά με τις διατάξεις στο πεδίο που καλύπτεται από την οδηγία. Άρθρο 12: Η διάταξη αυτή είναι τυποποιημένη ρήτρα που ορίζει ότι η μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο δεν μπορεί να αποτελέσει το κίνητρο για τη μείωση του επιπέδου προστασίας που παρέχεται ήδη από την ισχύουσα εθνική νομοθεσία για τα πρόσωπα και τα θέματα που καλύπτονται από την οδηγία. Άρθρο 13: Η διάταξη αυτή καθορίζει τις διαδικασίες που αφορούν την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Οι διαδικασίες αναφοράς επιβάλλουν στα κράτη μέλη να υποβάλλουν έκθεση στην Επιτροπή [έξι έτη μετά την έκδοση] και η Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ένα έτος αργότερα. Συνεπώς ο αντίκτυπος της οδηγίας θα αξιολογηθεί προσεκτικά και θα προταθούν έγκαιρα οι ενδεχομένως αναγκαίες προσαρμογές του νομικού πλαισίου. Άρθρο 14: Αυτή η διάταξη καθορίζει τις διαδικασίες για την εφαρμογή της οδηγίας. Η Επιτροπή προτείνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν δύο έτη για τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο και επιπλέον [δύο] έτη για να συμμορφωθούν με το άρθρο 6, που αφορά τις συμβοηθούσες συζύγους. Σύμφωνα με την πρόσφατα συμφωνηθείσα πρακτική, το άρθρο αυτό ζητά από τα κράτη μέλη να κοινοποιήσουν το κείμενο των εθνικών διατάξεων τους για τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, παράλληλα με έναν πίνακα αντιστοιχίας των εν λόγω διατάξεων και των διατάξεων της οδηγίας. Άρθρο 15: Η παρούσα διάταξη καταργεί την οδηγία 86/613/EΟΚ από την ημερομηνία που ορίζεται στο άρθρο13 για την εφαρμογή της οδηγίας από τα κράτη μέλη. EL 14 EL

16 2008/0192 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα και την κατάργηση της οδηγίας 86/613/EΟΚ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 141 παράγραφος 3, την πρόταση της Επιτροπής 12, τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής 13, τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών 14, Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Η οδηγία 86/613/EΟΚ του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 1986, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της γεωργικής, καθώς και για την προστασία της μητρότητας 15 εξασφαλίζει την εφαρμογή στα κράτη μέλη της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή απασχόληση ή συμβάλλουν στην άσκηση τέτοιου είδους απασχόλησης. Όσον αφορά τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους, η οδηγία 86/613/EΟΚ ήταν λιγότερο αποτελεσματική και το πεδίο εφαρμογής της πρέπει να επανεξεταστεί, επειδή η διακριτική μεταχείριση λόγω του φύλου και η παρενόχληση παρουσιάζονται και σε τομείς εκτός της μισθωτής εργασίας. Για λόγους σαφήνειας η οδηγία 86/613/ΕΟΚ πρέπει να αντικατασταθεί από την παρούσα οδηγία. (2) Στο χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών 16, η Επιτροπή ανήγγειλε ότι προκειμένου να βελτιωθεί η διακυβέρνηση της ισότητας μεταξύ των φύλων, θα αναθεωρήσει την υπάρχουσα νομοθεσία για την ισότητα των φύλων στην ΕΕ C της, σ.. ΕΕ C της, σ.. ΕΕ C της, σ.. ΕΕ L 359 της , p. 56. COM(2006) 92. EL 15 EL

17 ΕΕ που δεν περιλαμβάνεται στην αναδιατύπωση του 2005 με σκοπό την ενημέρωση, τον εκσυγχρονισμό και την αναδιατύπωση αν χρειάζεται. Η οδηγία 86/613/EΟΚ δεν είχε συμπεριληφθεί στη διαδικασία αναδιατύπωσης. (3) Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου «ισορροπία των ρόλων ανδρών και γυναικών όσον αφορά την απασχόληση, την οικονομική μεγέθυνση και την κοινωνική συνοχή» 17, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να μελετήσει την ανάγκη αναθεώρησης, εφόσον είναι απαραίτητο, της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου προκειμένου να διασφαλισθούν τα δικαιώματα που σχετίζονται με τη μητρότητα και την πατρότητα μη μισθωτών εργαζομένων και των συζύγων τους που τους βοηθούν. (4) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ζητήσει επανειλημμένα από την Επιτροπή να αναθεωρήσει την οδηγία, ιδίως να βελτιώσει την κατάσταση των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων στη γεωργία. (5) Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Ανανεωμένη κοινωνική ατζέντα: Ευκαιρίες, πρόσβαση και αλληλεγγύη στην Ευρώπη του 21ου αιώνα» 18, η Επιτροπή επιβεβαίωσε την ανάγκη να ληφθούν μέτρα σχετικά με το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων στον τομέα της επιχειρηματικότητας καθώς και για τη βελτίωση του συνδυασμού της ιδιωτικής με την επαγγελματική ζωή. (6) Υπάρχουν ήδη διάφορες νομικές πράξεις για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης οι οποίες καλύπτουν τις αυτοτελείς επαγγελματικές δραστηριότητες, ιδίως η οδηγία 79/7/EΟΚ του Συμβουλίου περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως 19 και η οδηγία 2006/54/EΟΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση) 20. Συνεπώς, η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται στους τομείς που καλύπτονται ήδη από άλλες οδηγίες. (7) Η οδηγία εφαρμόζεται στους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και στις/στους συμβοηθούσες/ντες συζύγους, επειδή και οι δύο συμμετέχουν στις δραστηριότητες της επιχείρησης. (8) Η οδηγία δεν πρέπει να εφαρμόζεται σε θέματα που καλύπτονται από άλλες οδηγίες για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών, κυρίως της οδηγίας 2004/113/EΚ. Ειδικότερα, το άρθρο 5 της οδηγίας 2004/113/EΚ σχετικά με την ασφάλιση και άλλες συναφείς χρηματοοικονομικές υπηρεσίες εξακολουθεί να εφαρμόζεται. (9) Για την πρόληψη της διάκρισης λόγω φύλου, η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται τόσο για την άμεση όσο και για την έμμεση διακριτική μεταχείριση. Η παρενόχληση και η σεξουαλική παρενόχληση πρέπει να θεωρούνται διακριτική μεταχείριση και συνεπώς να απαγορεύονται Δεκεμβρίου 2007 (Έγγραφο SOC 385). COM(2008) 412. ΕΕ L 6 της , σ. 24. ΕΕ L 204 της , σ. 23. EL 16 EL

18 (10) Τα κράτη μέλη μπορούν, σύμφωνα με το άρθρο 141 παράγραφος 4 της Συνθήκης, να διατηρήσουν ή να εγκρίνουν μέτρα που παρέχουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, προκειμένου να καταστεί πιο εύκολο για το υποεκπροσωπούμενο φύλο να αναλάβει αυτοτελείς επαγγελματικές δραστηριότητες ή για την πρόληψη ή την αντιστάθμιση των μειονεκτημάτων που προκύπτουν για τις επαγγελματικές σταδιοδρομίες. Καταρχήν, τα μέτρα που αποσκοπούν στην έμπρακτη επίτευξη της ισότητας δεν πρέπει να θεωρούνται παράβαση της νομικής αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ ανδρών και γυναικών. (11) Στον τομέα της αυτοτελούς απασχόλησης, η εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης σημαίνει ότι πρέπει να μην υφίσταται διακριτική μεταχείριση σε σχέση με τη δημιουργία, την εγκατάσταση ή την επέκταση μιας επιχείρησης ή την έναρξη κάθε άλλης μορφής αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας. (12) Είναι αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει διακριτική μεταχείριση λόγω της έγγαμης ή της οικογενειακής κατάστασης όσον αφορά τους όρους δημιουργίας μιας εταιρείας μεταξύ των συζύγων ή των συντρόφων συμβίωσης. (13) Όσον αφορά τη συνεισφορά τους στην οικογενειακή επιχείρηση, οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι πρέπει να δικαιούνται τουλάχιστον το ίδιο επίπεδο προστασίας όπως οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι. Τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να καταστεί δυνατή η επιλογή. Το επίπεδο προστασίας των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων και της/του συμβοηθούσας/ντος συζύγου μπορεί να είναι ανάλογο με το ποσοστό συμμετοχής στις δραστηριότητες της οικογενειακής επιχείρησης. (14) Η οικονομική και φυσική ευπάθεια των εγκύων αυτοαπασχολούμενων γυναικών και των συμβοηθουσών συζύγων καθιστά αναγκαίο να τους χορηγηθεί το δικαίωμα άδειας μητρότητας, μέρος της οποίας πρέπει να θεωρείται υποχρεωτική. Τα κράτη μέλη θα εξακολουθούν να είναι αρμόδια για τον καθορισμό του επιπέδου των εισφορών και όλων των ρυθμίσεων σχετικά με τις παροχές και τις πληρωμές, με την προϋπόθεση ότι θα συμμορφώνονται με τις ελάχιστες προδιαγραφές της παρούσας οδηγίας. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η ειδική κατάσταση των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων και των συμβοηθουσών/ούντων συζύγων, πρέπει να τις/τους δοθεί η τελική επιλογή σχετικά με το αν επιθυμούν να επωφελούνται ή όχι από την άδεια μητρότητας. (15) Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων, των αυτοαπασχολούμενων γυναικών και των συμβοηθουσών συζύγων πρέπει να μπορούν να επιλέξουν, στο μέτρο του δυνατού, μεταξύ του χρηματικού επιδόματος και της προσωρινής αντικατάστασης στη διάρκεια της άδειας μητρότητας. (16) Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των συστημάτων πρόνοιας, κυρίως μέσω της παροχής καλύτερων κινήτρων, της καλύτερης διαχείρισης και αξιολόγησης και του καθορισμού προτεραιοτήτων των προγραμμάτων δαπανών, έχει καταστεί σημαντική για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης οικονομικής βιωσιμότητας των ευρωπαϊκών κοινωνικών προτύπων. Κατά τον προγραμματισμό των μέτρων που χρειάζονται για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη βελτίωση και στην εξασφάλιση της ποιότητας και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των συστημάτων τους κοινωνικής προστασίας. EL 17 EL

19 (17) Τα πρόσωπα που έχουν υποστεί διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου πρέπει να διαθέτουν κατάλληλα μέσα έννομης προστασίας. Προκειμένου να υπάρξει πιο αποτελεσματική προστασία, οι ενώσεις, οι οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα θα πρέπει επίσης να δύνανται να κινήσουν διαδικασίες, όπως τις ορίζουν τα κράτη μέλη, είτε εξ ονόματος κάποιου θύματος είτε προς υπεράσπισή του, χωρίς να θίγονται εθνικοί δικονομικοί κανόνες όσον αφορά την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση ενώπιον των δικαστηρίων. (18) Η προστασία από τις διακρίσεις λόγω φύλου πρέπει να ενισχυθεί με την ίδρυση φορέα ή φορέων σε κάθε κράτος μέλος, ο οποίος θα είναι αρμόδιος για την ανάλυση των σχετικών προβλημάτων, τη μελέτη δυνατών λύσεων και την παροχή συγκεκριμένης υποστήριξης προς τα θύματα. Ο φορέας ή οι φορείς μπορούν να είναι οι ίδιοι με αυτούς που είναι αρμόδιοι σε εθνικό επίπεδο για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ή με τη διασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων ή με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Αυτοί οι φορείς, κατά την άσκηση των εξουσιών τους και κατά την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που υπέχουν δυνάμει της παρούσας οδηγίας, πρέπει να λειτουργούν κατά τρόπο που να συνάδει με τις αρχές του Παρισιού των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το καθεστώς και τη λειτουργία των εθνικών φορέων για την προάσπιση και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (19) Δεδομένου ότι οι στόχοι της δράσης που πρέπει να αναληφθεί, δηλαδή η εξασφάλιση κοινού υψηλού επιπέδου προστασίας από τις διακρίσεις σε όλα τα κράτη μέλη, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα δύναται να θεσπίζει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως αυτή καθορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών. ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ: Άρθρο 1 Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής 1. Η παρούσα οδηγία καθορίζει πλαίσιο για να τεθεί σε εφαρμογή στα κράτη μέλη η αρχή της ίσης μεταχείρισης των ανδρών και των γυναικών που ασκούν αυτοτελή απασχόληση ή συμβάλλουν στην άσκηση τέτοιου είδους απασχόλησης, όσον αφορά εκείνες τις πτυχές που δεν καλύπτονται από τις οδηγίες 2006/54/EΚ και 79/7/EΟΚ. 2. Η παρούσα οδηγία καλύπτει τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους και τις/τους συμβοηθούσες/ντες συζύγους. 3. Η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών εξακολουθεί να καλύπτεται από την οδηγία 2004/113/ΕΚ. Άρθρο 2 Ορισμοί 1. Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: EL 18 EL

20 α) «αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι»: Όλα τα πρόσωπα που ασκούν μια επικερδή επαγγελματική δραστηριότητα για λογαριασμό τους, υπό τους όρους που καθορίζονται από το εθνικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των αγροτών και των μελών των ελεύθερων επαγγελμάτων β) «συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι»: οι σύζυγοι ή, ανάλογα με το εθνικό δίκαιο, οι σύντροφοι συμβίωσης των αυτοαπασχολούμενων εργαζομένων, οι οποίοι δεν είναι μισθωτοί ή συνέταιροι στην επιχείρηση, στην οποία συμμετέχουν συνήθως, υπό τους όρους που ορίζονται από το εθνικό δίκαιο, στις δραστηριότητες του αυτοαπασχολούμενου εργαζομένου και εκτελούν τα ίδια καθήκοντα ή δευτερεύοντα καθήκοντα. γ) «άμεση διάκριση»: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται, για λόγους φύλου, μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν την οποία υφίσταται, υπέστη ή θα υφίστατο ένα άλλο πρόσωπο σε ανάλογη κατάσταση δ) «έμμεσες διακρίσεις»: όταν μια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική θέτει σε ιδιαίτερα μειονεκτική θέση τους εκπροσώπους του ενός φύλου σε σύγκριση με τους εκπροσώπους του άλλου φύλου, εκτός αν αυτή η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικώς από νόμιμο στόχο και τα μέσα για την επίτευξη του εν λόγω στόχου είναι πρόσφορα και αναγκαία ε) «παρενόχληση»: όταν εκδηλώνεται ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου με σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας αυτού του προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος στ) «σεξουαλική παρενόχληση»: κάθε μορφή ανεπιθύμητης προφορικής, μη προφορικής ή φυσικής συμπεριφοράς με πράξεις σεξουαλικού χαρακτήρα με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, και, ιδίως, τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, ταπεινωτικού, εξευτελιστικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Άρθρο 3 Αρχή της ίσης μεταχείρισης 1. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης σημαίνει ότι δεν υφίσταται καμία διάκριση λόγω φύλου, είτε άμεσα είτε έμμεσα, σε σχέση ιδίως με την οικογενειακή κατάσταση, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία, την εγκατάσταση ή την επέκταση μιας επιχείρησης ή την έναρξη ή επέκταση κάθε άλλης μορφής αυτοτελούς επαγγελματικής δραστηριότητας. 2. Παρενόχληση και σεξουαλική παρενόχληση θεωρούνται διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου και συνεπώς απαγορεύονται. Το γεγονός ότι ένα άτομο απορρίπτει ή ανέχεται τέτοιου είδους συμπεριφορά δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως βάση για τη λήψη απόφασης που επηρεάζει το εν λόγω άτομο. 3. Η εντολή διακριτικής μεταχείρισης προσώπων λόγω φύλου θεωρείται διακριτική μεταχείριση. EL 19 EL

21 Άρθρο 4 Θετική δράση Προκειμένου να διασφαλίζεται στην πράξη η πλήρης ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν εμποδίζει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν ή να διατηρούν ειδικά μέτρα για την πρόληψη ή την αντιστάθμιση μειονεκτημάτων που συνδέονται με το φύλο. Άρθρο 5 Δημιουργία μιας εταιρείας Με την επιφύλαξη των ειδικών όρων για την πρόσβαση σε ορισμένες δραστηριότητες που ισχύουν εξίσου και για τα δύο φύλα, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι όροι για τη δημιουργία μιας εταιρείας μεταξύ συζύγων ή συντρόφων συμβίωσης να μην είναι πιο περιοριστικοί από τους όρους για τη δημιουργία μιας εταιρείας με άλλα πρόσωπα. Άρθρο 6 Κοινωνική προστασία για συμβοηθούσες/ντες συζύγους Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι οι συμβοηθούσες/ντες σύζυγοι μπορούν να επωφεληθούν από το ίδιο τουλάχιστον επίπεδο προστασίας όπως οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι υπό τους ίδιους όρους που ισχύουν για τους αυτοαπασχολούμενους εργαζομένους. Άρθρο 7 Άδεια μητρότητας 1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες και οι συμβοηθούσες σύζυγοι δικαιούνται την ίδια περίοδο άδειας μητρότητας όπως προβλέπεται στο άρθρο 8 παράγραφος 1 της οδηγίας 92/85/EΟΚ. 2. Προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 ασκούν τα δικαιώματά τους όπως αναγνωρίζεται στο παρόν άρθρο, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνουν επαρκές επίδομα στη διάρκεια της άδειας μητρότητας. 3. Το επίδομα που αναφέρεται στον παράγραφο 2 κρίνεται επαρκές εάν εξασφαλίζει εισόδημα τουλάχιστον ισότιμο προς εκείνο που θα εισέπραττε η εν λόγω γυναίκα σε περίπτωση διακοπής των δραστηριοτήτων της για λόγους που οφείλονται στην κατάσταση της υγείας της ή, εάν αυτό δεν ισχύει, κάποιο ισότιμο επίδομα που ορίζεται από το εθνικό δίκαιο, με βάση κάποιο ανώτατο όριο που ορίζεται από την εθνική νομοθεσία. 4. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες και οι συμβοηθούσες σύζυγοι έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες παροχής προσωρινής αντικατάστασης ή σε τυχόν υφιστάμενες εθνικές κοινωνικές υπηρεσίες, ως εναλλακτική λύση στο επίδομα που αναφέρεται στην παράγραφο 2. EL 20 EL

22 Άρθρο 8 Προάσπιση των δικαιωμάτων 1. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι κάθε πρόσωπο, το οποίο θεωρεί ότι έχει υποστεί απώλεια ή ζημία λόγω της μη τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης, ακόμη και εάν έχει λήξει η σχέση στο πλαίσιο της οποίας ισχυρίζεται ότι υπέστη διακριτική μεταχείριση, έχει πρόσβαση σε δικαστικές ή/και διοικητικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανόμενων, όπου τα κράτη μέλη κρίνουν σκόπιμο, διαδικασιών συμβιβασμού, με σκοπό την επιβολή της τήρησης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την παρούσα οδηγία. 2. Τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι ενώσεις, οι οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν, σύμφωνα με τα κριτήρια που ορίζει η εθνική τους νομοθεσία, έννομο συμφέρον να εξασφαλίσουν ότι τηρούνται οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας, μπορούν να κινήσουν, είτε εξ ονόματος του ενάγοντος ή προς υπεράσπισή του, και με την έγκρισή του, κάθε δικαστική και/ή διοικητική διαδικασία που προβλέπεται για την τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την παρούσα οδηγία. 3. Οι παράγραφοι 1 και 2 ισχύουν υπό την επιφύλαξη των εθνικών διατάξεων περί των προθεσμιών άσκησης αγωγής σε σχέση με την αρχή της ίσης μεταχείρισης. Άρθρο 9 Αποζημίωση ή αντιστάθμιση Τα κράτη μέλη εισάγουν στην εθνική έννομη τάξη τους τα μέτρα που απαιτούνται για να εξασφαλίζεται η πραγματική και αποτελεσματική αποζημίωση ή αποκατάσταση, σύμφωνα με τον τρόπο που αυτά ορίζουν, όσον αφορά την απώλεια ή τη ζημία που υπέστη ένα πρόσωπο λόγω διακρίσεων κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας, τέτοιου είδους αποζημίωση ή αποκατάσταση με τρόπο αποτρεπτικό και αναλογικό σε σχέση με την επελθούσα ζημία. Η αποζημίωση ή η αποκατάσταση του τύπου αυτού δεν μπορεί να περιοριστεί με τον καθορισμό εκ των προτέρων ανώτατου ορίου. Άρθρο 10 Φορείς για την ισότητα 1. Τα κράτη μέλη ορίζουν και λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για έναν ή περισσότερους φορείς για την προώθηση, την ανάλυση, την παρακολούθηση και την υποστήριξη της ίσης μεταχείρισης όλων των προσώπων, χωρίς διακρίσεις λόγω φύλου. Οι εν λόγω φορείς μπορούν να αποτελούν τμήμα οργανισμών επιφορτισμένων, σε εθνικό επίπεδο, με την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ή με τη διασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων ή με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης. 2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε στα καθήκοντα των φορέων που αναφέρονται στην παράγραφο 1 να περιλαμβάνονται τα εξής: α) η παροχή ανεξάρτητης βοήθειας στα θύματα διακρίσεων για την προώθηση των καταγγελιών τους περί διακρίσεων, με την επιφύλαξη των δικαιωμάτων των θυμάτων, των ενώσεων, οργανώσεων και άλλων νομικών οντοτήτων που αναφέρονται στο άρθρο 8, παράγραφος 2, β) η διενέργεια ανεξάρτητων ερευνών σχετικά με τις διακρίσεις, EL 21 EL