2586/2017 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ) 3. Επειδή 4. Επειδή 5. Επειδή

Transcript

1 2586/2017 ΣΤΕ (ΟΛΟΜ) Τηλεπικοινωνίες και επιβολή κυρώσεων από την Α ΑΕ. Είναι ανεκτή η συνέχιση της λειτουργίας της Α ΑΕ μετά τη λήξη της θητείας των μελών της και μέχρι την επιλογή των νέων, μόνον όμως για εύλογο χρονικό διάστημα, μετά την πάροδο του οποίου η ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει νόμιμη συγκρότηση. Η παράταση της ληξάσης, σύμφωνα με το άρθρο 110 παρ. 12 και 13 του ν. 4055/2012, θητείας μελών της Α ΑΕ για 18 μήνες, δεν αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος. Αντίθετη μειοψηφία. Επίλυση από το ΣτΕ του προδικαστικού ερωτήματος και παραπομπή της υπόθεσης στο ιοικητικό Εφετείο για περαιτέρω κρίση. Η υπόθεση εισήχθη στην Ολομέλεια με πράξη του Προέδρου του ΣτΕ με το θεσμό της δίκης-πιλότου. Όμοια με τις αρ και 2588/2017 ΣτΕ (ΟΛΟΜ) Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 13 Ιανουαρίου 2017 με την εξής σύνθεση: Νικ. Σακελλαρίου, Πρόεδρος, Αθ. Ράντος, Ε. Σαρπ, Αντιπρόεδροι του Συμβουλίου της Επικρατείας,. Μαρινάκης, Γ. Παπαγεωργίου, Ι. Μαντζουράνης,. Αλεξανδρής, Μ.-Ε. Κωνσταντινίδου, Γ. Ποταμιάς, Μ. Γκορτζολίδου, Ε. Αντωνόπουλος, Γ. Τσιμέκας, Σπ. Μαρκάτης, Σπ. Χρυσικοπούλου, Μ. Παπαδοπούλου, Α. Καλογεροπούλου, Ο. Ζύγουρα, Κ. Φιλοπούλου, Αντ. Χλαμπέα, Τ. Κόμβου, Ηλ. Μάζος, Α.-Μ. Παπαδημητρίου, Β. Κίντζιου, Ελ. Παπαδημητρίου, Β. Πλαπούτα, Ο. Παπαδοπούλου, Ι. Σύμπλης, Σύμβουλοι, Ο. Νικολαράκου, Τρ. Βαρουφάκη, Γ. Φλίγγου, Πάρεδροι. Από τους ανωτέρω οι Σύμβουλοι Ελ. Παπαδημητρίου και Β. Πλαπούτα καθώς και η Πάρεδρος Τρ. Βαρουφάκη μετέχουν ως αναπληρωματικά μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 26 παρ. 2 του ν. 3719/2008. Γραμματέας η Μ. Παπασαράντη. Για να αποφανθεί επί του προδικαστικού ερωτήματος, κατ` άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, που υποβλήθηκε με την 5165/2015 απόφαση του ιοικητικού Εφετείου Αθηνών, σχετικά με την από 7ης Φεβρουαρίου 2014 προσφυγή: της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «... που εδρεύει στο... Αττικής, η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Άγγελο Βούρβαχη (Α.Μ ), που τον διόρισε με πληρεξούσιο, κατά των: 1) Αρχής ιασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α..Α.Ε.), που εδρεύει στο..αττικής, η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Ηλία Θεοδωράτο (Α.Μ ), που τον διόρισε με πληρεξούσιο και 2) Υπουργού ικαιοσύνης, ιαφάνειας και Ανθρωπίνων ικαιωμάτων, ο οποίος παρέστη με τη Βασιλική Πανταζή, Νομική Σύμβουλο του Κράτους. Η πιο πάνω προσφυγή εισάγεται στην Ολομέλεια του ικαστηρίου με την από 1ης Φεβρουαρίου 2016 πράξη του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, λόγω της σπουδαιότητάς της, σύμφωνα με τα άρθρα 14 παρ. 2 εδαφ. α, 20 και 21 του Π.. 18/1989. Με την προσφυγή αυτή η προσφεύγουσα εταιρεία επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ αριθμ. 238/ απόφαση της Αρχής ιασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α..Α.Ε.) και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της ιοικήσεως. Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Ηλ. Μάζου. Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της προσφεύγουσας εταιρείας, ο οποίος, τοποθετούμενος επί του προδικαστικού ερωτήματος, ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους της προσφυγής και ζήτησε να γίνει δεκτή, καθώς και τον πληρεξούσιο της καθ` ης Αρχής και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι διατύπωσαν την άποψή τους επί του ερωτήματος και των λόγων της προσφυγής και ζήτησαν την απόρριψή της. Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α, Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο 1. Επειδή, με την από προσφυγή που άσκησε ενώπιον του ιοικητικού Εφετείου Αθηνών η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «...» ζήτησε την ακύρωση και επικουρικώς την μεταρρύθμιση της απόφασης 238/ της Αρχής ιασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α..Α.Ε.), με την οποία επεβλήθη εις βάρος της πρόστιμο ευρώ, για παράβαση της νομοθεσίας περί της προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών. 2. Επειδή, το ιοικητικό Εφετείο Αθηνών, με την υπ αριθμ. 5165/2015 απόφασή του, αφού απέρριψε την προσφυγή κατά το μέρος που εστρέφετο κατά του Ελληνικού ημοσίου, λόγω ελλείψεως παθητικής νομιμοποιήσεως, υπέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατ εφαρμογή του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα: «Είναι σύμφωνες με το άρθρο 101Α του Συντάγματος, όπως αυτό έχει ερμηνευθεί (ΣτΕ 3515/2013 Ολομ. κ.ά.), οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 4081/2012 (ΦΕΚ Α 184/ ), της παρ. 3 του άρθρου 166 του ν. 4099/2012 (ΦΕΚ Α 250/ ), του άρθρου δεύτερου του ν. 4126/2013 (ΦΕΚ Α 49/ ), της παρ. 1 του άρθρου 26 του ν. 4151/2013 (ΦΕΚ Α 103/ ) και της παρ. 2 του άρθρου 108 του ν. 4172/2013 [(ΦΕΚ Α 167/ )] με τις οποίες παρατάθηκε η θητεία των μελών της Α..Α.Ε. [... και...] για 18 μήνες μετά τη λήξη αυτής στις (βάσει της διάταξης [του άρθρου] 113 του ν. 4055/2012, με τη διάταξη του άρθρου 110 παρ. 12 του οποίου είχε ήδη δοθεί εξάμηνη παράταση αυτής) και έως την έκδοση της προσβαλλόμενης πράξης [238/ ];». 3. Επειδή, με την από πράξη του Προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, η υπόθεση εισάγεται στην Ολομέλεια του ικαστηρίου, λόγω σπουδαιότητας. 4. Επειδή, έχουν διενεργηθεί νομίμως οι προβλεπόμενες από τα άρθρα 1 παρ. 1 εδαφ. β και 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010 δημοσιεύσεις. 5. Επειδή, με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ανωτέρω ν. 3900/2010 (Α 213/ ), εισήχθη ο θεσμός της «δίκης - πιλότου» ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας σε θέματα που, ως εκ της φύσεώς τους, έχουν γενικότερο ενδιαφέρον και, συνεπώς, αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικό αριθμό διαφορών, με τον κίνδυνο να εκδοθούν αντιφατικές αποφάσεις και να υπάρξει σημαντική καθυστέρηση για τους διαδίκους ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων. Ειδικότερα, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, όπως ισχύουν, η υποβολή προδικαστικού ερωτήματος από τακτικό διοικητικό δικαστήριο στο Συμβούλιο της Επικρατείας για «ζήτημα γενικοτέρου ενδιαφέροντος» προϋποθέτει ότι το διοικητικό δικαστήριο, ως αρμόδιο κατ αρχήν επί της συγκεκριμένης διαφοράς, έχει ασκήσει πράγματι την αρμοδιότητά του και έχει διαγνώσει ότι η επίλυση του εν λόγω ζητήματος είναι αναγκαία για την έκδοση οριστικής αποφάσεως. Περαιτέρω, ο χαρακτήρας του ζητήματος ως «γενικοτέρου ενδιαφέροντος» πρέπει να αναδεικνύεται με την απαραίτητη σαφήνεια, ούτως ώστε το Ανώτατο ικαστήριο να μπορεί να ασκήσει αποτελεσματικά την αντίστοιχη δική του αρμοδιότητα, ελέγχοντας ευχερώς ποια από τα ζητήματα που του παραπέμπονται παρουσιάζουν πραγματικά γενικότερο ενδιαφέρον και συμβάλλοντας, με την επίκαιρη επίλυσή τους, στην ενότητα της νομολογίας και την ασφάλεια δικαίου. Συνεπώς, το τακτικό διοικητικό δικαστήριο που διατυπώνει προδικαστικό ερώτημα πρέπει, στην απόφασή του, αφ ενός μεν να παραθέτει και να τεκμηριώνει τους λόγους, για τους οποίους το ζήτημα ή τα

2 ζητήματα που ανέκυψαν στην αχθείσα ενώπιόν του διαφορά και αποτελούν το αντικείμενο του ερωτήματος είναι, όπως ορίζει ο νόμος, «γενικότερου ενδιαφέροντος με συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων», αφ ετέρου δε να αναδεικνύει επαρκώς, με την παράθεση των νομίμως αποδειχθέντων πραγματικών περιστατικών της υποθέσεως καθώς και του εφαρμοστέου νομοθετικού πλαισίου, ότι το ζήτημα, για το οποίο υποβάλλεται το ερώτημα, ανακύπτει πράγματι στην ενώπιόν του διαφορά, δηλαδή ότι είναι κρίσιμο για την επίλυσή της (ΣτΕ Ολομ /2013), χωρίς να απαιτείται να λαμβάνει, και μάλιστα αιτιολογημένα, θέση επί του νομικού ζητήματος που τίθεται με αυτό, αν και κάτι τέτοιο είναι σκόπιμο, προς το συμφέρον της απονομής της δικαιοσύνης (ΣτΕ Ολομ. 1470/2016). 6. Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση, το ιοικητικό Εφετείο Αθηνών με την υπ αριθμ. 5165/2015 απόφασή του, υπέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, κατ επίκληση του άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010, τα προδικαστικά ερωτήματα που ανεφέρθησαν στη σκέψη 2. Σε ό,τι αφορά τον χαρακτήρα των τιθεμένων με τα εν λόγω ερωτήματα ζητημάτων ως «γενικοτέρου ενδιαφέροντος» που έχουν συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, το ανωτέρω δικαστήριο εδέχθη, μεταξύ άλλων, ότι α) εκκρεμούν ενώπιόν του προσφυγές κατά περισσοτέρων αποφάσεων που έχει λάβει η Α..Α.Ε. με την συμμετοχή μελών, η θητεία των οποίων παρατάθηκε δυνάμει των αναφερομένων στο προδικαστικό ερώτημα (σκέψη 2 της παρούσης) και ήδη αμφισβητουμένης αντισυνταγματικότητας διατάξεων, β) οι ανωτέρω νομοθετικές διατάξεις διέπουν και τις λοιπές, πλην της Α..Α.Ε., συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές, γ) η θητεία των μελών των ως άνω αρχών παρατάθηκε έτι περαιτέρω, και μετά την έκδοση της ένδικης πράξης, δυνάμει νεωτέρων νομοθετημάτων (άρθρο 13 παρ. 1 ν. 4237/2014, Α 36/ , άρθρο 10 ν. 4271/2014, Α 144/ ), και δ) η τυχόν κρίση περί αντισυνταγματικότητας της διά νόμου παρατάσεως της θητείας των μελών της Α..Α.Ε. (ζήτημα, το οποίο εξετάζεται άλλωστε από το δικαστήριο και αυτεπαγγέλτως) θα ήγε σε ακύρωση της ένδικης πράξης της Αρχής. 7. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, παραδεκτώς, με βάση τα κριτήρια που ανεφέρθησαν στη σκέψη 5, υπεβλήθη το ανωτέρω προδικαστικό ερώτημα στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η δε επίλυσή του παρίσταται κρίσιμη για την έκβαση της δίκης. 8. Επειδή, στο άρθρο 101Α του Συντάγματος, το οποίο προσετέθη με το από Ψήφισμα της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων (ΦΕΚ Α 84/ ), ορίζονται, μεταξύ των άλλων, τα εξής: «1. Όπου από το Σύνταγμα προβλέπεται η συγκρότηση και λειτουργία ανεξάρτητης αρχής, τα μέλη της διορίζονται με ορισμένη θητεία και διέπονται από προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία, όπως νόμος ορίζει. 2. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την επιλογή και την υπηρεσιακή κατάσταση του επιστημονικού και λοιπού προσωπικού που οργανώνεται για την υποστήριξη της λειτουργίας κάθε ανεξάρτητης αρχής. Τα πρόσωπα που στελεχώνουν τις ανεξάρτητες αρχές πρέπει να έχουν τα ανάλογα προσόντα, όπως νόμος ορίζει. Η επιλογή τους γίνεται με απόφαση της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής και με επιδίωξη ομοφωνίας ή πάντως με την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της. Τα σχετικά με τη διαδικασία επιλογής ορίζονται από τον Κανονισμό της Βουλής. 3.». Το δε άρθρο 14 του Κανονισμού της Βουλής των Ελλήνων, όπως τροποποιήθηκε με τις από , , και αποφάσεις της Ολομελείας της Βουλής (ΦΕΚ Α 151, 284, 161 και 157, αντιστοίχως), ορίζει ότι η ιάσκεψη των Προέδρων επιλέγει με εισήγηση του Προέδρου της Βουλής, ομοφώνως, άλλως με πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών της, τα μέλη των κατά το άρθρο 101Α του Συντάγματος ανεξάρτητων αρχών. 9. Επειδή, με τον εκτελεστικό του άρθρου 101Α του Συντάγματος ν. 3051/2002 (ΦΕΚ Α 220/ ) ορίσθηκε, στο άρθρο 1, ότι: «1. Στις ρυθμίσεις του παρόντος νόμου υπάγονται τα μέλη και το προσωπικό των ανεξάρτητων αρχών των οποίων η συγκρότηση και η λειτουργία προβλέπεται στο Σύνταγμα. 2. Ως μέλη ανεξάρτητης αρχής για την εφαρμογή του παρόντος νόμου θεωρούνται ο Πρόεδρος ή το ανώτατο μονοπρόσωπο όργανο διοίκησής της, ο Αντιπρόεδρος και τα άλλα μέλη, καθώς και οι αναπληρωτές αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν κάθε αρχή». Περαιτέρω, με το άρθρο 3 παρ. 2 του νόμου αυτού ορίσθηκαν τα ακόλουθα: «Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών και οι αναπληρωτές τους, όπου προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις, επιλέγονται από τη Βουλή σύμφωνα με το άρθρο 101Α παρ. 2 του Συντάγματος και την προβλεπόμενη από τον Κανονισμό της Βουλής διαδικασία, διορίζονται δε με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Η θητεία τους είναι τετραετής και ανανεώνεται με τρόπο που διασφαλίζει τη συνέχεια της λειτουργίας των ανεξάρτητων αρχών, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 5 του παρόντος. Ο Πρόεδρος της ανεξάρτητης αρχής γνωστοποιεί εγγράφως στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων τα ονόματα των μελών της, των οποίων η θητεία λήγει. Η γνωστοποίηση γίνεται δύο (2) μήνες πριν από τη λήξη της θητείας αυτών. Σε περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή έκπτωσης μέλους ανεξάρτητης αρχής, διορίζεται νέο μέλος για το υπόλοιπο της θητείας. Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών δεν επιτρέπεται να επιλέγονται για περισσότερες από δύο θητείες, διαδοχικές ή μη. Η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδικαίως μέχρι το διορισμό νέων». Εξ άλλου, οι διατάξεις του ανωτέρω ν. 3051/2002 τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν και με το άρθρο 61 («Τροποποίηση και συμπλήρωση της νομοθεσίας των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών») του ν. 4055/2012 (ΦΕΚ Α 51/ , με έναρξη ισχύος από σύμφωνα με το άρθρο 113 αυτού). Μεταξύ άλλων, με την παράγραφο 2 του ως άνω άρθρου 61 αντικαταστάθηκε η παράγραφος 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 ως εξής: «Τα μέλη των ανεξάρτητων αρχών και οι αναπληρωτές τους, όπου προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις, επιλέγονται με απόφαση της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων, σύμφωνα με το άρθρο 101Α του Συντάγματος, μετά από προηγούμενη εισήγηση της Επιτροπής Θεσμών και ιαφάνειας κατά τα οριζόμενα στον Κανονισμό της Βουλής. Η απόφαση της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής κοινοποιείται αμελλητί στον αρμόδιο κατά περίπτωση Υπουργό, ο οποίος οφείλει να εκδώσει την πράξη διορισμού εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση. Η θητεία των μελών είναι εξαετής χωρίς δυνατότητα ανανέωσης. Ο Πρόεδρος της ανεξάρτητης αρχής ενημερώνει εγγράφως τον Πρόεδρο της Βουλής για τη λήξη της θητείας των μελών τρεις μήνες από την ημερομηνία λήξης της θητείας τους. Σε περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή έκπτωσης μέλους ανεξάρτητης αρχής διορίζεται νέο μέλος για το υπόλοιπο της θητείας. Στις μονοπρόσωπες αρχές το μέλος διορίζεται για πλήρη θητεία. Η παραίτηση θεωρείται ότι έγινε αποδεκτή μετά την πάροδο τριών μηνών από την υποβολή της, εφόσον μέχρι την ημερομηνία αυτή δεν έχει εκδοθεί και κοινοποιηθεί η πράξη αποδοχής της παραίτησης. Η θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών παρατείνεται αυτοδίκαια μέχρι τον διορισμό νέων. Ο χρόνος παράτασης της θητείας δεν μπορεί να υπερβεί σε κάθε περίπτωση τους έξι μήνες. Η ανεξάρτητη αρχή μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί όχι όμως πέρα από ένα εξάμηνο, εάν κάποια από τα μέλη της

3 εκλείψουν ή αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο ή απολέσουν την ιδιότητα, βάσει της οποίας ορίστηκαν, εφόσον τα λοιπά μέλη επαρκούν για το σχηματισμό απαρτίας». 10. Επειδή, εξ άλλου, με το άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3115/2003 (ΦΕΚ Α 47/ ) συνεστήθη «κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 19 του Συντάγματος» Αρχή ιασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α..Α.Ε.) «με σκοπό την προστασία του απορρήτου των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Στην έννοια της προστασίας του απορρήτου των επικοινωνιών περιλαμβάνεται και ο έλεγχος της τήρησης των όρων και της διαδικασίας άρσης του απορρήτου». Ορίσθηκαν δε στις επόμενες παραγράφους 2 και 3 του άρθρου αυτού τα ακόλουθα: «2. Η Α..Α.Ε. είναι ανεξάρτητη αρχή, που απολαμβάνει διοικητικής αυτοτέλειας 3. Η Α..Α.Ε. υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο κατά τον τρόπο και τη διαδικασία που κάθε φορά προβλέπεται από τον Κανονισμό της Βουλής». ιέλαβε δε περαιτέρω το άρθρο 2 του ιδίου νόμου (με τίτλο «Συγκρότηση της Α..Α.Ε.), μεταξύ των άλλων, τα εξής: «1. Η Α..Α.Ε. συγκροτείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και άλλα πέντε (5) μέλη, καθώς και από αντίστοιχους αναπληρωτές, οι οποίοι πρέπει να διαθέτουν τις αυτές ιδιότητες και προσόντα. Τα μέλη της Α..Α.Ε. κατά την άσκηση των καθηκόντων τους απολαμβάνουν πλήρους προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. 2. Ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και τα άλλα μέλη της Α..Α.Ε., καθώς και οι αναπληρωτές τους επιλέγονται από τη Βουλή σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 101Α του Συντάγματος και την προβλεπόμενη από τον Κανονισμό της Βουλής διαδικασία και διορίζονται με απόφαση του Υπουργού ικαιοσύνης εντός προθεσμίας δεκαπέντε (15) ημερών από την κοινοποίηση σε αυτόν της απόφασης της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής Η θητεία του Προέδρου και των μελών της Α..Α.Ε. είναι τετραετής. Μόνο για την πρώτη σύσταση της Α..Α.Ε., τα μισά μέλη της Α..Α.Ε. διορίζονται για τετραετή θητεία και τα υπόλοιπα μισά για διετή θητεία, σύμφωνα με κλήρωση που διενεργείται από τη ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής αμέσως μετά τη λήψη της απόφασης επιλογής τους. Ο Πρόεδρος της Α..Α.Ε. γνωστοποιεί εγγράφως στον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων τα ονόματα των μελών της, των οποίων η θητεία λήγει. Η γνωστοποίηση γίνεται δύο (2) μήνες πριν από τη λήξη της θητείας τους. Σε περίπτωση που μέλος της Α..Α.Ε. [απολέσει], για οποιονδήποτε λόγο την ιδιότητά του ως μέλος, για το υπόλοιπο της θητείας αυτού του μέλους διορίζεται νέο μέλος, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Η θητεία του Προέδρου και των μελών της Α..Α. Ε. μπορεί να ανανεωθεί μόνο μία φορά ». 11. Επειδή, εκτός από τις πάγιες διατάξεις του άρθρου 61 ο ν. 4055/2012 περιέλαβε ρυθμίσεις σχετικές με τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές και στις μεταβατικές διατάξεις του. Ειδικότερα, στην παράγραφο 12 του άρθρου 110 του ανωτέρω νόμου προβλέπονται τα ακόλουθα: «Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου λήγει η θητεία των μελών των προβλεπόμενων από το Σύνταγμα ανεξάρτητων αρχών, που έχουν επιλεγεί από τη ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και έχουν υπηρετήσει ως τακτικά ή αναπληρωματικά μέλη στην ίδια αρχή συνολικά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της οκταετίας. Για όσα από τα υπηρετούντα μέλη δεν έχουν συμπληρώσει οκταετία, από την αρχική επιλογή τους, η θητεία τους παρατείνεται μέχρι τη συμπλήρωση της οκταετίας. Η αντικατάσταση των αποχωρούντων κατά τα ανωτέρω μελών πραγματοποιείται μέσα σε έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος του νόμου. Μέχρι την αντικατάσταση παρατείνεται η θητεία των αποχωρούντων». Εξ άλλου, η κατά το τρίτο εδάφιο της ανωτέρω παραγράφου 12 του άρθρου 110 του ν. 4055/2012 εξάμηνη προθεσμία παρατάθηκε, έως τον χρόνο εκδόσεως της προσβαλλομένης πράξεως, (α) για διάστημα τριών (3) μηνών από την λήξη της με το άρθρο 12 παρ. 3 του ν. 4081/2012 (Α 184/ ), (β) για περαιτέρω διάστημα σαράντα πέντε (45) ημερών με το άρθρο 166 παρ. 3 του ν. 4099/2012 (Α 250/ ), (γ) για επί πλέον διάστημα δύο (2) μηνών με το άρθρο δεύτερο του ν. 4126/2013 (Α 49/ ), (δ) για διάστημα τριών μηνών αναδρομικά από την λήξη της στην συνέχεια των προηγουμένων παρατάσεων, με το άρθρο 26 του ν. 4151/2013 (Α 103/ ) και (ε) για περαιτέρω διάστημα έξι (6) μηνών με το άρθρο 108 παρ. 2 του ν. 4172/2013 (Α 167/ ). Όπως δε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, οι κατά τα ανωτέρω παρατάσεις κατέστησαν αναγκαίες διότι δεν εχώρησε εγκαίρως η αντικατάσταση των αποχωρούντων μελών των συνταγματικών κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών με την διαδικασία του άρθρου 101 Α του Συντάγματος. 12. Επειδή, σύμφωνα με το προπαρατεθέν άρθρο 101Α του Συντάγματος, τα μέλη των συνταγματικώς κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται, κατά το άρθρο 19 παρ. 2 του Συντάγματος, η συσταθείσα με τον ν. 3115/2003 Αρχή ιασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών, Α..Α.Ε.) απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, πρέπει να έχουν ανάλογα με την αποστολή τους προσόντα και επιλέγονται από την ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής με ομόφωνη απόφαση ή, τουλάχιστον, με την αυξημένη πλειοψηφία των τεσσάρων πέμπτων των μελών του οργάνου αυτού, ορίζονται δε με «ορισμένη θητεία». Κατά την έννοια, εξ άλλου, της αυτής συνταγματικής ρυθμίσεως, η οποία προβλέπει συγκεκριμένη διαδικασία εντός ορισμένων χρονικών ορίων και καθιερώνει ρητώς «ορισμένη θητεία» των μελών των ανεξαρτήτων αρχών, είναι μεν ανεκτή η συνέχιση της λειτουργίας των εν λόγω αρχών μετά τη λήξη της θητείας των μελών τους και μέχρι την επιλογή των νέων, μόνον όμως για εύλογο χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται κατά τις εκάστοτε συντρέχουσες περιστάσεις. Τούτου έπεται ότι, μετά την πάροδο του ευλόγου χρόνου, το Σύνταγμα δεν ανέχεται πλέον την παράταση της θητείας των μελών της ανεξάρτητης αρχής, η δε ανεξάρτητη αρχή δεν διαθέτει, από το χρονικό αυτό σημείο και εφεξής, νόμιμη συγκρότηση (ΣτΕ Ολομ. 3515/2013). Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, κατά τον χρόνο εκδόσεως της ένδικης πράξης ( ) μετείχαν στην Α..Α.Ε. ο... ως Πρόεδρος της Αρχής, ο..., ως Αντιπρόεδρος, και ο..., ως μέλος. Οι ανωτέρω είχαν διορισθεί αρχικώς, ο μεν πρώτος ως πρόεδρος της ανεξάρτητης αρχής (με τετραετή κατά νόμο θητεία), οι δε δεύτερος και τρίτος ως τακτικά μέλη με τετραετή θητεία, με την εκδοθείσα κατ εφαρμογήν των άρθρων 101Α του Συντάγματος και του άρθρου 2 του ν. 3115/2003 απόφαση / του Υπουργού ικαιοσύνης (ΦΕΚ Β 1072/ ). Η θητεία των παρατάθηκε αυτοδικαίως μετά την λήξη της, δυνάμει της διατάξεως της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 (ανωτέρω σκέψη 9), η οποία, κατά τα ήδη κριθέντα (ΣτΕ 245/2014), έχει εφαρμογή και προκειμένου περί της Α..Α.Ε., εφ όσον οι ειδικές περί της τελευταίας αυτής ανεξάρτητης αρχής διατάξεις του ν. 3115/2003 δεν ορίζουν άλλως, εν συνεχεία δε οι ανωτέρω διορίσθηκαν εκ νέου (ως πρόεδρος και τακτικά μέλη της Αρχής αντιστοίχως, με τετραετή θητεία) με την απόφαση 62339/2008 του Υπουργού ικαιοσύνης (ΦΕΚ τ. ΥΟ 256/ ), η οποία εκδόθηκε κατ εφαρμογήν των ανωτέρω διατάξεων (άρθρα 101Α Συντάγματος, 2 ν. 3115/2003) καθώς και του προμνησθέντος (σκέψη 9) άρθρου 3 του ν. 3051/2002 (ο εξ αυτών... διορίσθηκε ακολούθως ως Αντιπρόεδρος της Αρχής για το υπόλοιπο της θητείας του, με την απόφαση 33007/ του Υπουργού ικαιοσύνης, ΦΕΚ τ. ΥΟ 112/ ). Συνεπώς, κατά την έναρξη ισχύος

4 του ν. 4055/2012 ( ) είχαν συμπληρώσει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της οκταετίας ως μέλη συνταγματικά κατοχυρωμένης ανεξάρτητης αρχής, επιλεγέντα από την ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής. Ως εκ τούτου, ενέπιπταν στις προπαρατεθείσες ρυθμίσεις της παραγράφου 12 του άρθρου 110 του ν. 4055/2012, περί λήξεως της θητείας τους από της ενάρξεως της ισχύος του νόμου αυτού (πρώτο εδάφιο), αντικαταστάσεώς τους εντός εξαμήνου (τρίτο εδάφιο) και, προκειμένου να μην δημιουργηθούν προσκόμματα στην ομαλή λειτουργία των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών, παρατάσεως της θητείας των μελών των αρχών αυτών που έχουν συμπληρώσει τον προβλεπόμενο, κατά τα προεκτεθέντα, χρόνο θητείας, έως την αντικατάστασή τους (τέταρτο εδάφιο). Η θητεία δε των τριών ως άνω μελών της Α..Α.Ε. παρατάθηκε έτι περαιτέρω, δυνάμει των αλληλοδιαδόχων σχετικών διατάξεων που μνημονεύονται στην προηγούμενη σκέψη (άρθρο 12 παρ. 3 του ν. 4081/2012 κ.λπ.), με αποτέλεσμα από την επελθούσα με την έναρξη ισχύος του ν. 4055/2012 ( ) λήξη της θητείας τους μέχρι την ημερομηνία εκδόσεως της ένδικης απόφασης της Αρχής να έχουν μεσολαβήσει 18 περίπου μήνες, ήτοι χρονικό διάστημα το οποίο, εν όψει του σκοπού που το Σύνταγμα αναθέτει στις ανεξάρτητες αρχές και της, κατά το άρθρο 101Α παρ. 2 του Συντάγματος, αυξημένης πλειοψηφίας των τεσσάρων πέμπτων των μελών της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής που απαιτείται για την επιλογή των μελών των ανεξάρτητων αρχών, κείται εντός του ανεκτού, κατά την ανωτέρω συνταγματική διάταξη, ευλόγου χρόνου. Κατά την δε ειδικότερη γνώμη των Συμβούλων Σπ. Χρυσικοπούλου, Ο. Ζύγουρα, Αντ. Χλαμπέα, Ταξ. Κόμβου, Α.-Μ. Παπαδημητρίου, Ο. Παπαδοπούλου και Ι. Σύμπλη, όπως συνάγεται από τις διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 101Α του Συντάγματος, το θέμα της θητείας των μελών των συνταγματικώς κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών συνδέεται από τον συνταγματικό (αναθεωρητικό) νομοθέτη με τη λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία των μελών τους, εναπόκειται δε στον κοινό νομοθέτη να καθορίσει τη διάρκεια της θητείας των μελών των ανεξάρτητων αυτών αρχών υπό την έννοια ότι δεν είναι συνταγματικώς επιτρεπτή η πρόωρη λήξη της θητείας των μελών τους με νόμο, αφού τούτο αποτελεί επέμβαση στην συνταγματικώς κατοχυρωμένη προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία τους. Εξάλλου, το Σύνταγμα έχει αναθέσει στις προβλεπόμενες από αυτό ανεξάρτητες αρχές προς πραγμάτωση των σκοπών τους αρμοδιότητες με ιδιαίτερη σημασία για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και του δημοκρατικού πολιτεύματος, τούτο δε επιβάλλει την αδιάλειπτη λειτουργία των ανεξάρτητων αυτών αρχών. Κατ ακολουθίαν, ο κοινός νομοθέτης, εκτιμώντας την ανάγκη διασφάλισης της συνέχειας της λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών, δεν δεσμεύεται να παρατείνει τη θητεία των μελών των ανεξάρτητων αρχών, που έχει επιλέξει η ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, αν συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις που κωλύουν ή απειλούν να παρεμποδίσουν τη συνέχιση της λειτουργίας των αρχών αυτών, αρκεί η χρονική διάρκεια (ισχύς) της παράτασης να μην υπερβαίνει τον εύλογο χρόνο. Ανήκει πάντως στον δικαστή να αποφανθεί ποιας έκτασης παράταση της θητείας είναι εύλογη σε κάθε συγκεκριμένη εξαιρετική περίπτωση. Τέτοια εξαιρετική περίπτωση συνιστά η αδυναμία της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής, λόγω μη επίτευξης της απαιτούμενης από το άρθρο 101Α του Συντάγματος αυξημένης πλειοψηφίας των τεσσάρων πέμπτων των μελών της, να επιλέξει τα προς συγκρότηση των ανεξάρτητων αρχών απαιτούμενα πρόσωπα σε αντικατάσταση των αποχωρούντων μελών τους, με δεδομένο, μάλιστα, ότι, όπως έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με την 95/2017 απόφαση όσον αφορά το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, αν δεν επιτευχθεί η πλειοψηφία αυτή στη ιάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, οι αρμοδιότητες, οι οποίες κατά το Σύνταγμα πρέπει να ασκούνται από ανεξάρτητη αρχή, τα μέλη της οποίας απολαύουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, δεν επιτρέπεται να μεταβιβαστούν από τον κοινό νομοθέτη σε άλλα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας. Επομένως, κατά την ειδικότερη αυτή γνώμη, δεν αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος η μεταβατικού χαρακτήρα διάταξη του τρίτου εδαφίου της παρ. 12 του άρθρου 110 του ν. 4055/2012, που όρισε εύλογη προθεσμία έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού (στις ) για την αντικατάσταση των αποχωρούντων μελών, ούτε αντίκεινται στην πιο πάνω συνταγματική διάταξη οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 4081/2012, της παρ. 3 άρθρου 166 του ν. 4099/2012, του άρθρου δεύτερου του ν. 4126/2013, του άρθρου 26 του ν. 4151/2013 και της παρ. 2 του άρθρου 108 του ν. 4172/2013, που ακολούθησαν και παρέτειναν διαδοχικά την πιο πάνω εξάμηνη προθεσμία για εύλογο χρονικό διάστημα κάθε φορά (από σαράντα πέντε ημέρες έως έξι μήνες) και μόνο ύστερα από τη διαπίστωση ότι εξακολουθεί να υφίσταται η αδυναμία της ιάσκεψης των Προέδρων της Βουλής να επιλέξει τα πρόσωπα που συγκροτούν τις ανεξάρτητες αρχές. Τέλος, δεν αντίκεινται στη συνταγματική αυτή διάταξη όλες οι πιο πάνω διατάξεις που παρέτειναν τη θητεία συνολικά για δεκαοκτώ μήνες (έως ), δηλαδή για χρονικό διάστημα το οποίο δεν υπερέβη στην εξαιρετική αυτή περίπτωση τον εύλογο χρόνο. Ο Σύμβουλος Ι. Σύμπλης υποστήριξε περαιτέρω και τα εξής: Οι διατάξεις του άρθρου 101Α παρ. 1 του Συντάγματος δεν ίστανται αυτοτελώς και πρέπει να ερμηνεύονται σε συνδυασμό με τις ουσιαστικές διατάξεις που προβλέπουν την σύσταση και τις αρμοδιότητες κάθε μιας ανεξάρτητης αρχής. Αν από αβελτηρία του οργάνου του άρθρου 13 του Κανονισμού της Βουλής δεν συγκροτηθεί νομίμως και επικαίρως μια ανεξάρτητη αρχή, και εν απουσία καταστρωμένου νομοθετικού καθεστώτος είτε για τον εξαναγκασμό του οργάνου αυτού να συμμορφωθεί με τις συνταγματικές του υποχρεώσεις, είτε για προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης μέχρι να το πράξει, το ικαστήριο κατ` ουσίαν καλείται να επιλέξει αν θα παραβιασθεί ο εκτελεστικός νόμος της διαδικαστικής ρύθμισης του άρθρου 101Α παρ. 1 του Συντάγματος, ή οι ουσιαστικές διατάξεις του Συντάγματος, εν όψει των οποίων έχει συσταθεί η ανεξάρτητη αρχή και έχουν καθορισθεί οι αρμοδιότητές της, δηλαδή, εν προκειμένω αν θα παραβιασθεί το άρθρο 19 παρ. 1 του Συντάγματος, που προστατεύει το απόρρητο των επικοινωνιών απολύτως και έναντι παντός πλην της δικαστικής αρχής, η οποία είναι μόνη αρμόδια να επιτρέψει εξαιρέσεις, καθώς και το άρθρο 19 παρ. 2, που επιβάλλει για την προστασία του διαρκή και αδιάλειπτη επιτήρηση από ανεξάρτητη αρχή, εξοπλισμένη με ευρύτατες ελεγκτικές και ανακριτικές εξουσίες. Εν προκειμένω δε η θεμελιώδης αυτή συνταγματική απαίτηση είναι από την φύση του πράγματος υπέρτερη. Μειοψήφησε ο Αντιπρόεδρος Α. Ράντος, ο οποίος υποστήριξε την ακόλουθη γνώμη: Η εν προκειμένω παράταση της θητείας αντίκειται στο Σύνταγμα προεχόντως λόγω του τρόπου που επιχειρήθηκε νομοθετικώς η παράταση αυτή και ο οποίος, παραβιάζοντας θεμελιώδεις, και στοιχειώδεις, αρχές της καλής νομοθετήσεως, παραβιάζει ταυτοχρόνως και αρχές του κράτους δικαίου αλλά και τις λοιπές συνταγματικές αρχές που διέπουν την άσκηση του νομοθετικού έργου (πρβλ. και ΣτΕ Ολομ. 1738/2017). Τούτο, διότι, κατά το κρατούν συνταγματικό σύστημα, ο νομοθέτης είναι μεν, κατ αρχήν, ελεύθερος να επιλέγει το περιεχόμενο και τον τρόπο της νομοθετήσεως, με μόνο περιορισμό τα τιθέμενα από το

5 Σύνταγμα όρια. Στο πλαίσιο αυτό είναι ελεύθερος να ρυθμίζει με νόμους μέτρα ακόμη και συγκυριακώς αναφυόμενα ζητήματα, παρεμβαίνοντας ειδικά για την επίλυσή τους με τον τρόπο που εκάστοτε επιλέγει. Ο τρόπος, όμως, αυτός δεν μπορεί, πάντως, να συνιστά διαρκή αναίρεση, με αλληλοδιαδόχως θεσπιζόμενες μεταβατικές διατάξεις, ενός θεμελιώδους σκοπού, τον οποίο, με εκτελεστικό μάλιστα του Συντάγματος νόμο, έχει ο ίδιος ο νομοθέτης επιλέξει ως πρόσφορο και αναγκαίο για την επίλυση του αντίστοιχου ζητήματος. Ο τρόπος αυτός ενέργειας του νομοθέτη εισάγει πλήρη ανασφάλεια και αβεβαιότητα στην έννομη τάξη. Ειδικότερα, όταν ο νομοθέτης προσδιορίζει ο ίδιος, κατ εκτίμηση των συνθηκών, τον χρόνο εντός του οποίου πρέπει να αντιμετωπισθεί ορισμένο ζήτημα, μπορεί μεν, σε περίπτωση που αναφαίνονται έκτακτες και απρόβλεπτες συνθήκες, να παρατείνει τον χρόνο αυτό, με όριο τον κατά περίπτωση εύλογο χρόνο. εν μπορεί, όμως, να το πράττει με διαρκείς παρατάσεις των σχετικών χρονικών ορίων, και μάλιστα αναδρομικές, διότι τότε αφενός μεν παρέχει στους εκάστοτε ενδιαφερομένους την εντύπωση ότι μπορούν χωρίς συνέπειες να παραλύουν, με ενέργειες ή παραλείψεις τους, την εκπλήρωση του ταχθέντος νομοθετικού σκοπού, θάλποντας, σε κάθε περίπτωση, την απραξία τους, αφετέρου δε παρωθεί και άλλους ενδιαφερομένους να αγνοούν τις νομοθετικές επιταγές, βέβαιοι ότι αυτές, τελικά, δεν θα εφαρμοσθούν ή θα εφαρμοσθούν με μεγάλη καθυστέρηση, σε χρόνο που εκείνοι θα επιλέγουν. Στην προκειμένη περίπτωση, υπό τις προεκτεθείσες συνθήκες, ενώ με το αρχικό νομοθέτημα θεσπίσθηκαν συγκεκριμένα χρονικά όρια θητείας και προβλέφθηκαν, μάλιστα, επαρκείς, κατά την εκτίμηση του νομοθέτη, μεταβατικές διατάξεις, τα όρια αυτά παρατάθηκαν από τον νομοθέτη για πέντε διαδοχικά φορές σε σύντομο χρονικό διάστημα, την μία δε από αυτές με αναδρομική ρύθμιση, αναιρώντας, πλέον, κατ ουσία, τον συνταγματικό και νομοθετικό σκοπό της «ορισμένης θητείας» των μελών της Α..Α.Ε. Τον τρόπο αυτό νομοθετήσεως δεν μπορεί να δικαιολογήσει ούτε η όντως υφιστάμενη συνταγματικώς ανάγκη διαρκούς λειτουργίας της ανεξάρτητης αρχής, που, όμως, και αυτή περικλείεται από όρια καλής νομοθετήσεως και ευλόγου χρόνου, ούτε η παρεμβολή εμποδίων στην νομοθετική βούληση από όργανα του ίδιου του Κοινοβουλίου. ιότι, ναι μεν η παρεμβολή επί μεγάλο χρονικό διάστημα προσκομμάτων στη συγκρότηση προβλεπόμενης από το Σύνταγμα ανεξάρτητης αρχής συνιστά έμμεση παραβίαση της συνταγματικής διατάξεως που προβλέπει τη λειτουργία της, τούτο, όμως, δεν δικαιολογεί την παραβίαση θεμελιωδών συνταγματικών επιταγών, αναγόμενων σε αρχές του κράτους δικαίου και ορθολογικής νομοθετήσεως (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 95/2017). Μειοψήφησε, επίσης, ο Σύμβουλος Ι. Μαντζουράνης, ο οποίος υποστήριξε την γνώμη ότι κατά την έννοια του άρθρου 101Α του Συντάγματος, στην παράγραφο 1 του οποίου προβλέπεται ο διορισμός των μελών των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών με «ορισμένη θητεία», ο νομοθέτης δεσμεύεται να ορίσει ένα εύλογο συνολικό χρονικό διάστημα θητείας των μελών των ανωτέρω αρχών, προκειμένου να διασφαλίσει και με αυτόν τον τρόπο την ανεξαρτησία τους. Προς τούτο, άλλωστε, τόσο με τον προϊσχύσαντα γενικό περί των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών ν. 3051/2002, όσο και με τον ειδικό περί της Α..Α.Ε. ν. 3115/2003 (άρθρο 2 παρ. 4) όρισε ανώτατο όριο θητείας τις δύο τετραετίες (άρθρο 3 παρ. 2) ενώ ήδη με τον νεώτερο ν. 4055/2012 ορίσθηκε ότι η θητεία των μελών των ανωτέρω αρχών είναι εξαετής χωρίς δυνατότητα ανανέωσης (άρθρο 61, με την παράγραφο 2 του οποίου αντικαταστάθηκε η παράγραφος 2 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002). Πέραν του ευλόγου τούτου χρόνου, ο οποίος, κατά την έννοια του Συντάγματος, σύμφωνα με την γνώμη αυτή, δεν μπορεί να υπερβαίνει την οκταετία, δεν είναι επιτρεπτή η παράταση της θητείας των μελών των ως άνω αρχών παρά μόνον η παραμονή των στις θέσεις των για το περιορισμένο εκείνο χρονικό διάστημα που ορίζει ο εκάστοτε ισχύων νόμος μέχρι την εκλογή νέων μελών κατά την ειδική διαδικασία του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής (ήδη, το ανωτέρω χρονικό διάστημα δεν μπορεί να υπερβαίνει το εξάμηνο, κατά τις πάγιες και μεταβατικές διατάξεις των άρθρων 61 παρ. 2 και 110 παρ. 12 του ν. 4055/2012). Εν προκειμένω, τα ως άνω τρία μέλη της Α..Α.Ε. επελέγησαν με την διαδικασία του άρθρου 101Α του Συντάγματος και διορίσθηκαν αρχικώς με τετραετή θητεία την Μετά την λήξη της η θητεία τους ανανεώθηκε αυτοδικαίως, κατά τα προεκτεθέντα, και επηκολούθησε ο εκ νέου διορισμός τους, κατά την συνταγματική διαδικασία, στις , με τετραετή θητεία, η οποία έληξε στις , πριν από την συμπλήρωσή της, κατ εφαρμογήν του άρθρου 110 παρ. 12 του ν. 4055/2012. Ως εκ τούτου και σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος η δυνάμει των νεωτέρων νομοθετημάτων, που αναφέρονται στο ερώτημα του ιοικητικού Εφετείου (ν. 4081/2012 κ.ά.), περαιτέρω παράταση της θητείας των έως την έκδοση της ένδικης πράξης της Αρχής στις , ήτοι για χρονικό διάστημα που υπερβαίνει το εξάμηνο από την συμπλήρωση του επιβαλλομένου κατά το Σύνταγμα ανωτάτου ορίου θητείας των μελών των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξαρτήτων αρχών. 13. Επειδή, το ικαστήριο, αφού απάντησε στο τεθέν παραδεκτώς από το ιοικητικό Εφετείο Αθηνών προδικαστικό ερώτημα, κρίνει ότι η υπόθεση πρέπει να παραπεμφθεί στο δικαστήριο αυτό, για την περαιτέρω κατ ουσίαν εκδίκασή της. ι ά τ α ύ τ α Επιλύει το τεθέν ζήτημα ως εξής: Η παράταση της ληξάσης, λόγω συμπληρώσεως οκταετίας, στις , σύμφωνα με το άρθρο 110 παρ. 12 και 13 του ν. 4055/2012, θητείας μελών της Α..Α.Ε. για δεκαοκτώ μήνες (έως τις ), δυνάμει των άρθρων 110 παρ. 12 ν. 4055/2012, 12 παρ. 3 ν. 4081/2012, 166 παρ. 3 ν. 4099/2012, δεύτερου ν. 4126/2013, 26 παρ. 1 ν. 4151/2013 και 108 παρ. 2 ν. 4172/2013, δεν αντίκειται στο άρθρο 101Α του Συντάγματος. Παραπέμπει την υπόθεση στο ιοικητικό Εφετείο Αθηνών. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 13 Ιουνίου Ο Πρόεδρος, Νικ. Σακελλαρίου - Η Γραμματέας και μετά την αποχώρησή της, Ελ. Γκίκα και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 13ης Οκτωβρίου Ο Πρόεδρος, Νικ. Σακελλαρίου - Η Γραμματέας, Ελ. Γκίκα