Η ελληνική παραγωγή υστερεί σε καινοτοµικότητα. Η ελληνική κατανάλωση καθυστερεί στην απορρόφηση καινοτοµιών.

Transcript

1 Έρευνα και Ανάλυση Παρατηρητήριο Ανταγωνιστικότητας Τεύχος 18 Μάρτιος 2004 ελτίο Ανταγωνιστικότητας Η ελληνική παραγωγή υστερεί σε καινοτοµικότητα. Η ελληνική κατανάλωση καθυστερεί στην απορρόφηση καινοτοµιών.

2 Σύνοψη: Στην έκθεση που ακολουθεί: 1. Απεικονίζεται η παρούσα κατάσταση της καινοτοµίας στην Ελλάδα και συγκρίνεται µε τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ15, τις νεοεισερχόµενες χώρες και τις γειτονικές της χώρες. 2. Σηµειώνονται τα δυνατά και αδύνατα σηµεία της Ελλάδας στον τοµέα της καινοτοµίας, και επισηµαίνονται οι καινοτοµικοί τοµείς της ελληνικής βιοµηχανίας. 3. Γίνονται προτάσεις πολιτικής για να ενδυναµωθούν τα ισχυρά σηµεία της καινοτοµίας στην Ελλάδα και να ξεπεραστούν οι αδυναµίες της. Η παρούσα εικόνα της καινοτοµίας στην Ελλάδα 1. Η Ελλάδα έναντι 33 χωρών (15 της ΕΕ, 10 νεοεισερχόµενες χώρες, 6 γειτονικές 1, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία) Σουηδία Ιαπωνία Φινλανδία ΗΠΑ Ελβετία Ην. Βασίλειο Ισλανδία ανία Γερµανία Ολλανδία Γαλλία Νορβηγία Βέλγιο ΕΕ15 Ιρλανδία Αυστρία Τσεχία Εσθονία Ουγγαρία Σλοβενία Λιθουανία Λουξεβούργο Ισπανία Σλοβακία Ιταλία Μάλτα Λετονία Πολωνία Βουλγαρία Πορτογαλία Ελλάδα Κύπρος Ρουµανία Τουρκία είκτης Καινοτοµίας 2003 Η Ελλάδα σε σύγκριση µε τις Χώρες της ΕΕ15, τις νεοεισερχόµενες και τις γειτονικές της χώρες 0,08 0,06 0,13 0,11 0,14 0,18 0,22 0,22 0,21 0,27 0,27 0,26 0,26 0,25 0,29 0,29 0,33 0,32 0,37 0,45 0,44 0,43 0,46 0,51 0,51 0,49 0,59 0,57 0,60 0,64 0,77 0,75 0,75 0,79 Η Ελλάδα στον τοµέα της καινοτοµίας σηµειώνει καλύτερες επιδόσεις µόνο σε σύγκριση µε την Κύπρο, την Ρουµανία και την Τουρκία. Η Ελλάδα στον τοµέα της καινοτοµίας βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τον µέσο όρο της ΕΕ15 και σηµειώνει κατώτερες επιδόσεις κι από τις νεοεισερχόµενες χώρες 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 1 Ισλανδία, Νορβηγία, Ελβετία, Βουλγαρία, Ρουµανία, Τουρκία 2

3 2. Τα δυνατά σηµεία και αδυναµίες της Ελλάδας στον τοµέα της Καινοτοµίας είκτες Καινοτοµίας για την Ελ λ άδα ως ποσοστό του Μέσου Όρου της ΕΕ Καιν ούργια προΐόντα στην αγορά*** (ΥΠΗ*) Καιν ούργια προΐόν τα στην επιχ ****(ΥΠΗ*) ΜΜΕ µε καινοτοµικές συνεργασίες (ΥΠΗ*) απάν ες για Καιν οτοµίες (ΥΠΗ*) Πληθυσµ. µε τριτοβάθµια εκπαίδ. (25-64 ετών ) Καιν οτόµες ΜΜΕ (ΥΠΗ*) απάν ες ΤΠΕ ηµόσιες απάν ες Ε&Α Καιν ούργια προΐόν τα στην επιχ. (ΜΕΤ**) απάν ες για Καιν οτοµίες (ΜΕΤ**) Υψηλής Τεχ ν ολογίας Επιχ. Κεφ. Συµµετοχ ών (Venture Capital) ΜΜΕ µε καινοτοµικές συνεργασίες (ΜΕΤ**) Απασχ ολούµεν οι σε high tech (ΥΠΗ*) Προστιθέµεν η Αξία σε τοµείς υψηλής τεχ ν ολογίας(μετ**) Πρώτου Σταδίου Κεφ. Επιχ. Συµµετοχ ών (Venture Capital) Καιν οτόµες ΜΜΕ (ΜΕΤ**) Καιν ούργια προΐόν τα στην αγορά (ΜΕΤ**) Απασχ ολούµεν οι σε high tech (ΜΕΤ**) απάν ες Ε&Α Επιχ ειρήσεων Πληθυσµ. που συµµετέχ ει στην δια βίου µάθηση (25-64 ετών ) Πρόσβαση-Χρήση ιαδικτύου Πατέντες ΕΕ (Υψηλής Τεχ ν ολογίας) Πατέντες ΕΕ Πατέντες ΗΠΑ Πατέντες ΗΠΑ (Υψηλής Τεχ ν ολογίας) 87% 82% 76% 73% 70% 64% 64% 61% 52% 49% 45% 45% 45% 42% 30% 15% 14% 10% 7% 5% 4% 3% 176% 197% 240% 0% 50% 100% 150% 200% 250% Ποσοστό του Μέσου Όρου της ΕΕ *ΥΠΗ = Υπηρεσίες **ΜΕΤ = Μεταποίηση ***Προϊόντα που είναι καινούργια και για την αγορά και για την επιχείρηση ****Προϊόντα που είναι καινούργια µόνο για την επιχείρηση Καλές επιδόσεις Μικρή υστέρηση Μεγάλη υστέρηση Πολύ µεγάλη υστέρηση 3

4 Τα υνατά σηµεία της Ελλάδας (Τα σηµεία που η Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερα επίπεδα σε σχέση µε τον µέσο όρο της ΕΕ) Οι πωλήσεις καινούργιων προϊόντων στον τοµέα των υπηρεσιών. Οι πωλήσεις προϊόντων που είναι καινοτοµικά για την επιχείρηση, αλλά όχι και για το σύνολο της αγοράς, στον τοµέα των υπηρεσιών. Οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις που έχουν καινοτοµικές συνεργασίες, δηλαδή που υιοθετούν και δεν παράγουν οι ίδιες καινοτοµίες. Η Ελλάδα παρουσιάζει µικρή υστέρηση στα εξής: Στις δηµόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για καινοτοµίες στον τοµέα των υπηρεσιών. Στο ποσοστό του πληθυσµού 25 µε 64 ετών µε τριτοβάθµια εκπαίδευση. Στις καινοτόµες µικροµεσαίες επιχειρήσεις στον τοµέα των υπηρεσιών. Η Ελλάδα παρουσιάζει µεγάλη υστέρηση στα εξής: Στις δαπάνες για Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνίας. Στις δηµόσιες δαπάνες για Ε&Α. Στις ιδιωτικές δαπάνες για καινοτοµίες στην µεταποίηση ως ποσοστό των πωλήσεων. Στο ποσοστό των επενδύσεων σε κεφάλαια επιχειρηµατικών συµµετοχών (Venture Capital). Στις ΜΜΕ µε καινοτοµικές συνεργασίες. Η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ µεγάλη υστέρηση στα εξής: Στο ποσοστό του εργατικού δυναµικού που απασχολούνται σε υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας. Στην προστιθέµενη αξία σε τοµείς υψηλής τεχνολογίας στην µεταποίηση. Σε πρώτου σταδίου κεφάλαια επιχειρηµατικών συµµετοχών (Venture Capital). Στο ποσοστό των καινοτόµων επιχειρήσεων στην µεταποίηση. Στο σύνολο των Ελληνικών πατέντων που κατατίθενται για άδεια είτε στις ΗΠΑ είτε στην ΕΕ. Στο ποσοστό του πληθυσµού που έχει πρόσβαση κάνει χρήση του διαδικτύου. Στο ποσοστό του πληθυσµού ηλικίας 25 µε 64 ετών που συµµετέχει στην δια βίου εκπαίδευση. Στις δαπάνες για Ε&Α των επιχειρήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ. 4

5 4. Οι καινοτόµοι τοµείς της ελληνικής µεταποίησης Κατατάσσοντας τους κλάδους της ελληνικής µεταποίησης σύµφωνα µε την ένταση τεχνολογίας που χρησιµοποιούν διαπιστώνουµε τα εξής: I. Το µεγαλύτερο ποσοστό του παραγόµενου προϊόντος της ελληνικής µεταποίησης προέρχεται από κλάδους χαµηλής έντασης τεχνολογίας. Ποσοστό του παραγόµενου προϊόντος της ελληνικής µεταποίησης ανά κλάδο έντασης τεχνολογίας 5% 36% 33% 26% Υψηλής Μεσαίας - Χαµηλής Μεσαίας - Υψηλής Χαµηλής II. Οι πιο καινοτοµικοί κλάδοι της µεταποίησης είναι µεσαίας χαµηλής έντασης τεχνολογίας. Σε αυτούς τους κλάδους η Ελλάδα πραγµατοποιεί τις περισσότερες δαπάνες για την καινοτοµία είκτης καινοτοµίας ανά κατηγορία έντασης τεχνολογίας στην ελληνική µεταποίηση 47, ,6 Υψηλής 55,7 Μεσαίας - Υψηλής 34 50,2 Μεσαίας - Χαµηλής 19,7 46 Χαµηλής Με άριστα το 100 όλοι οι κλάδοι της ελληνικής µεταποίησης έχουν χαµηλό σκορ (17 34), καταλαµβάνοντας από την τελευταία µέχρι και την τρίτη θέση από το τέλος µεταξύ των χωρών της ΕΕ15. Ελλάδα Μέσος Όρος ΕΕ 5

6 Συµπέρασµα Για να γίνει καινοτοµικότερη η ελληνική παραγωγή και στον κλάδο της µεταποίησης και στον κλάδο των υπηρεσιών, πρέπει να ενδυναµωθούν τα ισχυρά της σηµεία και να ξεπεραστούν οι αδυναµίες της. Είναι απαραίτητο να ενθαρρυνθούν οι καινοτοµίες και στην παραγωγή αλλά και στην κατανάλωση. Συγκεκριµένα: 1. Να ενθαρρυνθούν οι καινοτοµίες στην µεταποίηση. 2. Να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις σε κεφάλαια επιχειρηµατικών συµµετοχών υψηλής τεχνολογίας (venture capital high tech), αλλά και πρώτου σταδίου (early stage venture capital). 3. Να αυξηθούν οι πατέντες. 4. Να ενθαρρυνθεί η δια βίου µάθηση και να βελτιωθεί η εκπαίδευση, έτσι ώστε να αναπτυχθεί το µορφωτικό επίπεδο και να γίνουν οι άνθρωποι πιο δεκτικοί στις καινοτοµίες. Με αυτόν τον τρόπο θα αυξηθεί η ζήτηση για καινοτοµικά προϊόντα. Σήµερα στην Ελλάδα απαιτούνται κατά µέσο όρο 9 χρόνια από ην στιγµή που θα εισαχθεί κάποιο καινοτοµικό προϊόν µέχρι την στιγµή που θα αυξηθούν δραστικά οι πωλήσεις. Χρόνος Ανταπόκρισης των Αγορών σε καινοτόµα προΐόντα Έτη ,8 4,0 4,3 4,6 4,8 5,1 5,3 5,4 5,9 6,4 6,7 7,1 7,4 8,5 9,0 9,3 6