ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΖΗΤΗΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. 1. Η εγκατάσταση και ο πολλαπλασιασμός ενός παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό μας ονομάζεται α. μόλυνση β. αλλεργία γ. λοίμωξη δ. μετάδοση 2. Διαταραχή της ομοιόστασης του ανθρώπινου οργανισμού μπορεί να προκληθεί από α. Τα νιτροποιητικά βακτήρια β. Το διοξείδιο του άνθρακα γ. Τα οξείδια του αζώτου δ. Το ατμοσφαιρικό άζωτο 3. Τα δερματόφυτα είναι α. ιοί β. βακτήρια γ. μύκητες δ. πρωτόζωα 4. Δίνεται η τροφική αλυσίδα ποώδη φυτά έντομα βάτραχοι. Αν ραντίσουμε με εντομοκτόνο και εξαφανιστούν τα έντομα τότε α. οι βάτραχοι θα μειωθούν β. τα ποώδη φυτά θα μειωθούν γ. ο αριθμός των βατράχων θα μείνει αμετάβλητος δ. ο αριθμός των ποωδών φυτών θα μείνει αμετάβλητος 5. Η θεμελιώδης μονάδα ταξινόμησης των οργανισμών είναι:
α. ο πληθυσμός β. το είδος γ. το γένος δ. το φύλο ΖΗΤΗΜΑ 2 ο Α. Στην Ινδονησία υπάρχει μεγάλη συχνότητα ανθρώπων με στίγμα της μεσογειακής αναιμίας (β- θαλασσαιμία). Αυτοί οι άνθρωποι δεν προσβάλλονται από το πλασμώδιο, επειδή δεν μπορεί να αναπτυχθεί στα ερυθρά αιμοσφαίρια αυτών των ατόμων. Τα άτομα που είναι υγιή εμφανίζουν υψηλό πυρετό μετά τη μόλυνσή τους και πολλά απ αυτά πεθαίνουν. 1. Σε ποια κατηγορία μικροοργανισμών ανήκει το πλασμώδιο, πως μεταδίδεται και ποια ασθένεια προκαλεί; (Μονάδες 3) 2. Με βάση τη θεωρία της φυσικής επιλογής να δώσετε μια ερμηνεία για την αυξημένη συχνότητα αυτών των ανθρώπων σε αυτή την περιοχή (Μονάδες 7) Β. Με ποιους τρόπους μεταδίδεται ο HIV (Μονάδες 4) και πως γίνεται η διάγνωση της νόσου του AIDS; (Μονάδες 4) Γ. Τι ορίζεται ως ανοσία; (Μονάδες 3) Πως μπορεί να επιτευχθεί η παθητική ανοσία; (Μονάδες 4) ΖΗΤΗΜΑ 3 ο Α. Η καμπύλη που ακολουθεί αναφέρεται στη μεταβολή της συγκέντρωσης ενός αερίου, η οποία είναι αποτέλεσμα μιας μορφής ρύπανσης. I. Ποια μορφή ή ποιες μορφές ρύπανσης μπορεί να περιγράφει αυτή η μεταβολή; (Μονάδες 2) II. Ποιές οι αιτίες αυτής της μεταβολής και ποιες οι επιπτώσεις στα οικοσυστήματα; (Μονάδες 10) Σ Υ Γ Κ Έ Ν Τ Ρ Ω Σ Η ΧΡΟΝΟΣ
Β. Σε ένα Νοσοκομείο μεταφέρθηκαν ασθενείς με υψηλό πυρετό και σε εξέταση αίματος που υποβλήθηκαν προσδιορίσθηκε υψηλή συγκέντρωση ιντερφερονών και Τ- κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων. I. Τι είδους παθογόνος παράγοντας έχει μολύνει τους ασθενείς αυτούς; (Μονάδες 2) II. Που παράγονται (Μονάδες 3), πώς ενεργοποιούνται (Μονάδες 3) και ποια τα κύτταρα στόχοι των -Κυτταροτοξικών λεμφοκυττάρων; Μονάδες 3) III. Ποιος ο ρόλος του πυρετού στην αντιμετώπιση αυτών των παθογόνων παραγόντων; (Μονάδες 2) ΖΗΤΗΜΑ 4 ο Α Σε κάθε ένα από δύο γειτονικά οικοσυστήματα, στα οποία κοινός κορυφαίος καταναλωτής είναι η κουκουβάγια λειτουργούν οι ακόλουθες τροφικές αλυσίδες αντίστοιχα: Βελανιδιά Κάμπιες Κοτσύφια Κουκουβάγιες Ποώδη φυτά Σαλιγκάρια Ποντίκια Η βιομάζα των Βελανιδιών είναι 5000 Kg και των ποωδών φυτών 1500 Kg. Στα Σαλιγκάρια εντοπίσθηκε μη βιοδιασπώμενη ουσία σε συγκέντρωση 0,02μg/Kg σαλιγκαριών. Με την προϋπόθεση ότι κάθε πληθυσμός αποτελεί και ένα τροφικό επίπεδο: 1. Να υπολογισθεί η βιομάζα των άλλων οργανισμών των οικοσυστημάτων και να αιτιολογηθεί η απάντησή σας. (Μονάδες 8) 2. Ποια ποσότητα της μη βιοδιασπώμενης ουσίας αναμένεται να μετρηθεί στα Ποντίκια; (Μονάδες 2) και ποια η συγκέντρωση της ουσίας αυτής στις Κουκουβάγιες; Μονάδες 2) Να αιτιολογηθεί η απάντησή σας () Β. Το ακόλουθο διάγραμμα απεικονίζει ένα τμήμα από τον κύκλο του αζώτου και τον κύκλο του άνθρακα. ΨΥΧΑΝΘΗ Ζ Ψ Χ Ο 2 ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ - ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ ΑΖΩΤΟΔΕΣΜΕΥΤΙΚΑ ΒΑΚΤΗΡΙΑ
3. Να ονομασθούν οι ενώσεις χ,ψ και η διαδικασία Ζ (Μονάδες 3). Να αιτιολογηθεί η απάντησή σας ().
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 γ 2 γ 3 γ 4 α 5 β ΖΗΤΗΜΑ 1 Ο ΖΗΤΗΜΑ 2 Ο Α. 1. Σελίδα 9 10 σχολικού βιβλίου «Τα πρωτόζωα είναι. Προκαλεί την ελονοσία» 2. Στο φυλογενετικό δένδρο των ανθρώπων υπάρχουν άτομα, τα οποία έχουν το στίγμα της β-θαλασσαιμίας και άτομα τα οποία δεν το διαθέτουν. Το στίγμα της β-θαλασσαιμίας προσδίδει μεγαλύτερη δυνατότητα επιβίωσης σε αυτά τα άτομα σε σχέση με τα άτομα που δεν διαθέτουν αυτό το χαρακτηριστικό. Αυτά τα άτομα δίνουν περισσότερους απογόνους από τα άτομα τα οποία δεν διαθέτουν αυτό το χαρακτηριστικό. Από γενιά σε γενιά μεταβιβάζονται τα περισσότερο ευνοϊκά χαρακτηριστικά. Το χαρακτηριστικό του στίγματος της β- θαλασσαιμίας αυξάνει τη συχνότητά του μέσω των διαδοχικών γενεών επειδή ευνοεί την επιβίωση και την αναπαραγωγή των ατόμων που το φέρουν. Πρέπει να τονιστεί ότι η δράση της φυσικής επιλογής είναι τοπικά και χρονικά προσδιορισμένη. Οι συνθήκες του περιβάλλοντος διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και από χρονική στιγμή σε χρονική στιγμή. Έτσι είναι δυνατόν ένα χαρακτηριστικό που αποδεικνύεται προσαρμοστικό σε μια περιοχή μια καθορισμένη χρονική στιγμή να είναι άχρηστο ή και δυσμενές σε μια άλλη περιοχή ή σε μια άλλη χρονική στιγμή. Β. Σελίδα 47-48 σχολικού βιβλίου οι παράγραφοι «Μετάδοση της ασθένειας» και «Διάγνωση της ασθένειας». Γ. Σελίδα 39 σχολικού βιβλίου «Η ανοσία, η ικανότητα δηλαδή του οργανισμού. από άλλο οργανισμό (παθητική ανοσία)». Σελίδα 40 σχολικού βιβλίου «Στην παθητική ανοσία. η διάρκειά της είναι παροδική». ΖΗΤΗΜΑ 3 Ο Α. I. Οι μορφές της ρύπανσης που μπορεί να περιγράφονται στην καμπύλη αυτή είναι :
Το θερμό νερό που προέρχεται από τις ψυκτικές εγκαταστάσεις των πυρηνικών αντιδραστήρων και των βιομηχανιών που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα. Ο Ευτροφισμός των υδάτινων οικοσυστημάτων κατά τον οποίο έχουμε σταδιακή μείωση του οξυγόνου. Η εξασθένιση της στιβάδας του όζοντος. II. Σελίδες 105-106 σχολικού βιβλίου η παράγραφος «Εξασθένιση της στιβάδας του όζοντος». Σελίδες 108-109 σχολικού βιβλίου «Το θερμό νερό. εως. που πεθαίνουν από ασφυξία». Β. I. Ο παθογόνος παράγοντας που προκάλεσε αυτά τα συμπτώματα είναι οι ιοί II. Σελίδα 31 Σχολικού βιβλίου «Τα κύτταρα που παίρνουν μέρος εως. κεντρο αιμοποίησης» Σελίδα 38 σχολικού βιβλίου «Η ενότητα ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΟΣΙΑ». III. Σελίδες 33 και 34 σχολικού βιβλίου η παράγραφος «ΠΥΡΕΤΟΣ». ΖΗΤΗΜΑ 4 Ο 1. Σελίδα 75-76 σχολικού βιβλίου «Η απεικόνιση της τροφικής αλληλεξάρτησης σε ένα οικοσύστημα γίνεται με μια αλυσίδα οργανισμών, τα βέλη της οποίας δείχνουν τη ροή ενέργειας ανάμεσα στους οργανισμούς που έχουν τη σχέση καταναλωτή καταναλισκόμενου ονομάζεται τροφικό πλέγμα. Σελίδα 76 σχολικού βιβλίου «Μια τροφική πυραμίδα... στο συγκεκριμένο τροφικό επίπεδο». Σελίδα 77 σχολικού βιβλίου «Η ενέργεια με τη μορφή χημικής ενέργειας.. και συνεπώς μειώνεται η βιομάζα του». Στο συγκεκριμένο τροφικό πλέγμα ο κορυφαίος καταναλωτής που είναι η κουκουβάγια παίρνει ενέργεια και από τις δύο τροφικές αλυσίδες. Σύμφωνα με τα προαναφερόμενα έχουμε : Βελανιδιά : 5000Kg Κάμπιες : 500Kg Κοτσύφια : 50Kg Κουκουβάγιες : 5Kg Ποώδη φυτά : 1500Kg Σαλιγκάρια : 150Kg Ποντίκια : 15Kg Κουκουβάγιες : 1,5 Kg Παρατηρούμε πως οι κουκουβάγιες έχουν συνολική Βιομάζα 6,5Kg.
1. Στα σαλιγκάρια αναμένεται να βρεθεί ποσότητα μη βιοδιασπώμενης ουσίας ίση με 0,02μg/Kg *150Kg=3μg. Στα ποντίκια θα μεταφερθεί ολόκληρη η ποσότητα της μη βιοδιασπώμενης ουσίας από τα σαλιγκάρια. Δηλαδή θα βρεθούν 3μg μη βιοδιασπώμενης ουσίας. Στις κουκουβάγιες η συγκέντρωση της μη βιοδιασπώμενης ουσίας θα είναι 3mg/6,5Kg=0,461 mg/kg. Σελίδες 109 110 σχολικού βιβλίου «Οι πιο τοξικοί όμως ρυπαντές στη βιόσφαιρα της τροφικής αλυσίδας στον επόμενο» και Ας παρακολουθήσουμε όμως. σε ανώτερα τροφικά επίπεδα. Β. Χ: Ατμοσφαιρικό άζωτο Ψ: Νιτρικά Ιόντα Ζ: Φωτοσύνθεση Σελίδα 86 σχολικού βιβλίου «Το άζωτο αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο.. αξιοποιήσιμες από τους παραγωγούς» Και η παράγραφος «Βιολογική αζωτοδέσμευση. το 90% της συνολικής αζωτοδέσμευσης». Σελίδα 88 σχολικού βιβλίου «Φθάνοντας το νερό αντίστροφα κατά την αναπνοή». Επιμέλεια θεμάτων: Γιώτης Κώστας Δήμου Γιάννης