MNΗΜΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Ιδιοκτησία: ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΝ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Υπεύθυνος: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΡΟΥΠΑΣ Αρ.Φύλλου 52 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2003 Μενάνδρου 39, Αθήνα 104 37, τηλ: 210.52 33 871 Εκδότης: ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΥΛΟΥΦΑΚΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 29-1 -2002 έως 27-1 2003 Ι. Πραγματοποιούμε σήμερα το έκτο ετήσιο συνέδριο μας. Το προηγούμενο είχε γίνει στις 28 Ιανουαρίου 2002, και το ίδιο θα γίνεται και στο μέλλον δηλαδή κατά κανόνα το συνέδριο θα συγκαλείται κάθε τρία χρόνια, αλλά και εκτάκτως όταν συντρέχει σπουδαίος λόγος κατά την κρίση της Συντονιστικής Επιτροπής. II. Κατά τη διάρκεια του 2002 συνέβη το σοβαρότερο γεγονός μετά την υπ' αριθ. 131/ της 5ης Φεβρουαρίου 2001 απόφαση του Α Τμήματος του Αρείου Πάγου, με την οποία παραπέμφθηκε στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο το ζήτημα του χαρακτηρισμού ως γενικά παραδεγμένου κανόνα του Διεθνούς Δικαίου της διάταξης του άρθρου 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του 1972 που προβλέπει εξαίρεση από την ετεροδικία για αδικήματα που τελέστηκαν στο έδαφος ενός κράτους από υπηκόους άλλου κράτους, καθώς και το ζήτημα αν η εξαίρεση αυτή καλύπτει σύμφωνα με διεθνές έθιμο αξιώσεις αποζημίωσης από αδικήματα που πηγάζουν από ένοπλες συγκρούσεις, πλήττουν όμως άτομα περιορισμένου κύκλου και συγκεκριμένου τόπου που δεν έχουν σχέση με τις ένοπλες συρράξεις και δεν μετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις. Η ενώπιον του Α.Ε.Δ. δίκη προσδιορίστηκε για τη δικάσιμο 19-1-2001 και έγιναν παρεμβάσεις από κατοίκους του Διστόμου που έχουν εγείρει σχετικές αγωγές οι οποίοι διόρισαν πληρεξουσίους δικηγόρους τα μέλη του Συμβουλίου μας Γιάννη Σταμούλη, Γιώργο-Αλέξανδρο Μαγκάκη και τον Ευάγγελο Μαχαίρα. Εισηγητής ορίστηκε ο σύμβουλος Επικρατείας Αθανάσιος Ράντος, ο οποίος πρότεινε στο Α.Ε.Δ. την αποδοχή των απόψεων του Ματθία, ότι δηλαδή δεν υπάρχει διεθνής εθιμικός κανόνας εξαίρεσης της ετεροδικίας προκειμένου για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφος κατεχόμενης χώρας από τα κατοχικά στρατεύματα και άρα τα ελληνικά Δικαστήρια είναι αναρμόδια να δικάσουν αγωγές των θυμάτων για αποζημίωση. Προσπάθειες εμού και των δύο άλλων πληρεξουσίων δικηγόρων των παρεμβαινόντων κατοίκων Διστόμου (Ι. Σταμούλη και Γ-Α. Μαγκάκη) να μεταπείσουμε τον Εισηγητή ώστε ν' αλλάξει την εισήγηση του αποδείχτηκαν μάταιες. Εν όψει 1
όλων αυτών το Συμβούλιό μας κατά τη λήξη του 5ου ετησίου συνεδρίου του ενέκρινε ψήφισμα το οποίο και παραθέσαμε σε περασμένο φύλλο μας. Με δύο έγγραφα μας που επιδόθηκαν με τη φροντίδα του μέλους της Συντονιστικής Επιτροπής Βασίλη Πριόβολο ζητήσαμε στις 6 και στις 14 Μαρτίου 2002 από τον Πρωθυπουργό τον κ. Σημίτη να δεχτεί αντιπροσωπεία μας για να συζητήσουμε για την πορεία του θέματος των Γερμανικών οφειλών ύστερα από την παραπομπή του στο Α.Ε.Δ. Η απάντηση του Γραφείου του Πρωθυπουργού που μας εστάλη στις 8-4-02 ήταν ότι η Κυβέρνηση μελετά το θέμα των Γερμανικών οφειλών και επιφυλάσσεται να το θέσει κατά τον πλέον πρόσφορο τρόπο και στον πλέον κατάλληλο χρόνο, αλλά ο κ. Πρωθυπουργός έχει βεβαρημένο πρόγραμμα εργασίας και η συνάντηση με την αντιπροσωπεία μας δεν είναι επί του παρόντος δυνατή. Με το από 26/3/2002 έγγραφο μας προς τον Υπουργό Πολιτισμού Ευάγγελο Βενιζέλο ζητήσαμε συνάντηση μαζί του για ν' ανταλλάξουμε απόψεις για το θέμα των Γερμανικών οφειλών προς τη Χώρα μας. Εκτός των άλλων θέλαμε να τον ενημερώσουμε για το θέμα των αρχαιοτήτων που οι Γερμανοί καταλήστεψαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Δυστυχώς ουδέποτε ελάβαμε απάντηση. Κατά τη δικάσιμο της 19-1-02 ζητήθηκε από τους δικηγόρους των κατοίκων του Διστόμου και από την Ομάδα των δικηγόρων που έχει αναλάβει παρόμοιες υποθέσεις σε επαρχιακά δικαστήρια αναβολή της συζητήσεως για να λάβουν γνώση της εισήγησης η οποία είχε κατατεθεί στο Δικαστήριο προ ολίγων ημερών. Η αίτηση της αναβολής έγινε δεκτή και ορίστηκε νέα συζήτηση η 17-4-2002. Επειδή ένα από τα επιχειρήματα της απορριπτικής εισήγησης του μέλους του Α.Ε.Δ., Α. Ράντου ήταν ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1972 για την ετεροδικία δεν έχει κυρωθεί από την Ελλάδα, το Συμβούλιό μας εζήτησε από την Κυβέρνηση να καταθέσει στη Βουλή σχέδιο νόμου για την κύρωση της πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης στο Α.Ε.Δ. Η σχετική πρόταση νόμου κατατέθηκε τον Μάρτιο 2002 στην αρμόδια Νομοθετική Επιτροπή της Βουλής, αλλά την ημέρα της συζήτησής της το Συμβούλιό μας διασπάστηκε. Ο Πρόεδρος και ορισμένα μέλη ζήτησαν από την Επιτροπή την υπερψήφιση της πρότασης νόμου, αλλά οι αντιπρόεδροι Ι. Σταμούλης και Β. Καρκούλιας ζήτησαν την αναβολή της συζήτησης για να συμπληρωθεί το κείμενο του νόμου με διάταξη ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση του 1972 αποτελεί κωδικοποίηση προϋπάρχοντος εθίμου και διεθνούς δικαίου και άρα έχει αναδρομική δύναμη. Οι εισηγητές και των δύο μεγάλων κομμάτων μας εξήγησαν ότι στον κυρωτικό νόμο δεν επιτρέπεται καμμία προσθήκη. Αντιπροσωπεία όμως του Συμβουλίου μας επισκέφτηκε τον Γραμματέα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. κ. Λαλιώτη και του ζήτησε να πιέσει την κοινοβουλευτική ομάδα του Κυβερνητικού κόμματος να δεχτεί το συμπληρωμένο κείμενο. Αυτό όμως κατέστη αδύνατο και η συζήτηση αναβλήθηκε και δεν επαναλήφθηκε μέχρι σήμερα. Δηλαδή η κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την ετεροδικία εκκρεμεί. 2
Εν όψει της συζήτησης της υπόθεσης στο Α.Ε. Δ. την 17-4-02 το Συμβούλιό μας ζήτησε με έγγραφα του προς τις Αντιστασιακές Οργανώσεις, τις Οργανώσεις των θυμάτων της Κατοχής και τις Αρχές των μαρτυρικών Πόλεων και λοιπούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης να οργανώσουν συλλαλητήρια και να μεριμνήσουν για την παρουσία πολυμελών αντιπροσωπειών τους στον Άρειο Πάγο κατά την ημέρα της δίκης. Αλλά μόνον ο Δήμος Καισαριανής οργάνωσε μια συγκέντρωση στις 6 Απριλίου 2002 στην οποία εμίλησαν εκπρόσωποι του Συμβουλίου μας και εγκρίθηκε ψήφισμα. Από πλευράς των αμέσως ενδιαφερομένων Οργανώσεων το μεν Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων οργάνωσε συνέδριο στις 31-3-02 στο Δημαρχείο Νικαίας και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής συνέδριο στις 12-4-02 στο Πνευματικό Κέντρο Ρουμελιωτών. Και στα δύο αυτά συνέδρια παρέστησαν και μίλησαν αντιπρόσωποι του Ε.Σ. Κατά την ίδια περίοδο αντιπροσωπείες του Ε.Σ. είχαν συναντήσεις με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρόεδρο της Βουλής, τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, με τις ηγεσίες του Κ.Κ.Ε., του Συνασπισμού και του ΔΗ.Κ.ΚΙ., με τον Γραμματέα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., τον εκπρόσωπο της Ν.Δ., στην Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή της Βουλής Ν. Κατσαρό και τα Προεδρεία της Γ.Σ.Ε.Ε. και της Α.Δ.Ε.Δ.Υ., από τις οποίες ζήτησαν συμπαράσταση στον αγώνα μας. Τα τρία μικρά κόμματα (Κ.Κ.Ε., Συνασπισμός, ΔΗ.Κ.ΚΙ.) μας ενίσχυσαν πολύ θετικά με δηλώσεις, με επερωτήσεις στη Βουλή και με κάθε άλλο νόμιμο μέσο. Στις 15/4/02 το Ε.Σ., το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής, έδωσαν στην αίθουσα της Ε.Σ.Η.Ε.Α. κοινή συνέντευξη τύπου, στην οποία συμμετείχε και η Γερμανική Ομάδα «Δίστομο», που ενημέρωσε για τις ενέργειες της στη Γερμανία, μεταξύ των οποίων και η συμβολική κατάληψη του Γερμανικού Κοινοβουλίου. Στη δικάσιμο της 17-4-2002 οι συνήγοροι των θυμάτων και κυρίως των παρεμβαινόντων, έκαναν εντυπωσιακές αγορεύσεις και κατέθεσαν προτάσεις με ιδιαίτερο επιστημονικό βάρος. Επειδή όμως οι προοπτικές για την έκδοση ευνοϊκής απόφασης ήταν ελάχιστες, το Συμβούλιό μας προσπάθησε να κινητοποιήσει επιστημονικές και άλλες οργανώσεις με ιδιαίτερο κύρος να εκδώσουν αποφάσεις με τις οποίες να καλούν την Κυβέρνηση να διεκδικήσει επί τέλους τις οφειλές της Γερμανίας προς τη Χώρα μας και την Ελληνική Δικαιοσύνη να εκτελέσει το αυτονόητο καθήκον της απέναντι στα θύματα της Γερμανικής θηριωδίας. Στις εκκλήσεις αυτές απάντησαν η Συντονιστική Επιτροπή των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδας που συνήλθε στην Αθήνα στις 27 Ιουνίου 2002 και η Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών που έθεσε το θέμα στο συνέδριό της. Και ενώ αναμενόταν η έκδοση της απόφασης του Α.Ε.Δ. το Νομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών πήρε την απόφαση να ανακηρύξει σε ειδική εκδήλωση που θα γινόταν στις 5-6-2002 στην Αίθουσα Τελετών τον κ. 3
Στέφανο Ματθία ως επίτιμο διδάκτορα. Με την πράξη αυτή ο κ. Ματθίας ο οποίος ήταν υπόδικος ενώπιον του Ελληνικού Λαού για την μειοψηφία του στην ιστορική απόφαση 11/2000 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου και επειδή προκάλεσε την παραπομπή της υποθέσεως στο ΑΕΔ θα επιβραβευόταν για την ανθελληνική και αντιεπιστημονική του δραστηριότητα στο θέμα της αποζημίωσης των θυμάτων της Κατοχής. Ζητήσαμε την αναβολή της εκδήλωσης της 5-6-02, ώστε να μην εμπλακεί το Πανεπιστήμιο Αθηνών στην οξύτατη αυτή αντιδικία. Παράλληλα ζητήσαμε από την Ομοσπονδία Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής και το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων να κάνουν παρόμοιες ενέργειες. Δυστυχώς όμως η εκδήλωση αυτή δεν ματαιώθηκε ούτε αναβλήθηκε. Το Νομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών επιβράβευσε τον κ. Ματθία για το σύνολο της νομικής του δραστηριότητας, επομένως και για τη στάση του στο θέμα της αρμοδιότητας των Ελληνικών Δικαστηρίων να δικάσουν τις αγωγές των θυμάτων της Γερμανικής θηριωδίας, αλλά και για την άποψή του ότι οι αγωγές αυτές είναι απαράδεκτες διότι τα θύματα των πολεμικών συγκρούσεων δεν έχουν δικαίωμα αγωγής, έστω και αν δεν συμμετέχουν στις συγκρούσεις, δηλαδή έστω και εάν πρόκειται για αμάχους που δολοφονήθηκαν για αντίποινα. Η απόφαση του Α.Ε.Δ. εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο 2002 και δέχτηκε με ψήφους 6 υπέρ και 5 κατά τις απόψεις του Ματθία. Το Συμβούλιό μας ανακοίνωσε στα θύματα της Κατοχής ότι με την απόφαση αυτή δεν τερματίστηκε η δίκη, ούτε απορρίφθηκαν οριστικώς οι αγωγές τους, αλλά θα επακολουθήσει νέα δίκη στο Α Τμήμα του Αρείου Πάγου, το οποίο δεν πρέπει κρίνει μόνον με βάση τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου περί ετεροδικίας, αλλά και με βάση τους κανόνες του Δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα το άρθρο 220 της Συνθήκης της Ρώμης, την Σύμβαση των Βρυξελλών της 27-9-68 για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση των αποφάσεων που εκδίδονται από τα Δικαστήρια των Κρατών - μελών της Ε.Ε. για αστικές και εμπορικές υποθέσεις που κυρώθηκε με το Ν. 1814/1988, τη Συνθήκη για τον ενιαίο Ευρωπαϊκό δικαιϊκό χώρο της 16-2-1986, τη Συνθήκη του Μάαστριχτ που καθιέρωσε την δικαστική συνεργασία επί αστικών και ποινικών υποθέσεων και τον κανονισμό Ε.Κ. της 22/12/2000 του Συμβουλίου της Ευρώπης που αντικατέστησε τη Συνθήκη των Βρυξελλών. Αν όμως παρ' ελπίδα το Α Τμήμα δεν λάβει υπ' όψει του τις παραπάνω διατάξεις, αρμόδια θα είναι πλέον τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια να διδάξουν στους Έλληνες Δικαστές πώς πρέπει να δικάζουν τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας. (Για τα θέματα αυτά θα γίνει διεξοδικότερη εισήγηση από τον αντιπρόεδρο του Συμβουλίου μας Γιάννη Σταμούλη). Παραλλήλως εκπρόσωποι του Συμβουλίου μας έκαναν διαβήματα στον Πρόεδρο του Α Τμήματος και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου να ζητήσουν την παραπομπή της υποθέσεως που εκκρεμεί στο Α Τμήμα, στην Ολομέλεια 4
του Αρείου Πάγου λόγω της σοβαρότητας της. Δυστυχώς όμως ούτε το αίτημα αυτό έγινε δεκτό και η νέα δίκη προσδιορίστηκε στις 17-2-03 στο Α τμήμα, προς το οποίο υποβλήθηκε από τους παρεμβαίνοντες με τους ο-ποίους συνεργάζεται το Ε.Σ. αίτηση με την ο-ποία ζητείται η ανάκληση της υπ' αριθ. 131/2001 απόφαση του Α τμήματος και η εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου, όπως παραπάνω εκτέθηκε. Δεν εγκαταλείψαμε όμως και την προσπάθεια παραπομπής της υπόθεσης στην Ολομέλεια και με το από 15-11-02 έγγραφό μας προς την Ομοσπονδία Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής, το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και τις Αντιστασιακές Οργανώσεις συνεστήσαμε να υποβάλουν σχετικά αιτήματα στον Πρόεδρο και τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και τον Πρόεδρο του Α Τμήματος. III. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΚΤΟΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Το Εθνικό Συμβούλιο κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες να κινητοποιήσει όχι μόνο τους Έλληνες στην Ελλάδα για το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων, αλλά και τους Γερμανούς που έδειξαν ευαισθησία στο θέμα αυτό. Συγκεκριμένα οι ενέργειες που έγιναν στο χώρο της Γερμανίας από Ελληνικές και Γερμανικές Οργανώσεις είναι οι ακόλουθες: 1. 31.1.2002 Γράμμα ενημερωτικό προς την Ομοσπονδία και όλες τις Ελληνικές Κοινότητες της Γερμανίας για το θέμα των γερμανικών επανορθώσεων, με παραίνεση να δράσουν προς αυτή την κατεύθυνση. 2. 24.1.2002 Συζήτηση στρογγυλής τράπεζας οργανωμένη από την Ελληνική Δημοκρατική Κοινότητα Βερολίνου, με θέμα: Η γερμανική κατοχική θηριωδία στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1941-1944. Από μέρους του ΕΣ μίλησε ο Δαμιανός Βασιλειάδης. Στην εκδήλωση πήραν μέρος και γερμανικές οργανώσεις. 3. Από 9-4 έως 17-4-2002 αντιπροσωπεία τεσσάρων Γερμανών από την «Ομάδα Εργασίας Δίστομο» του Αμβούργου επισκέφθηκε την Ελλάδα για ενημέρωση και συμμετοχή σε εκδηλώσεις. Οι εκδηλώσεις αυτές ήταν: α) 9.4.2002 Επίσκεψη στο Δίστομο. Συζήτηση ενημερωτική με τον Δήμαρχο και το Διοικητικό Συμβούλιο. β) 15.4.2002 Κοινή συνέντευξη τύπου της Ομάδας Εργασίας με μέλη του Εθνικού Συμβουλίου. Η Ομάδα Εργασίας Δίστομο από το Αμβούργο της Γερμανίας ενημέρωσε για τις δραστηριότητες της. γ) 17.4.2002, παρουσία της αντιπροσωπείας των Γερμανών στο ακροατήριο του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου. 4. Συμμετοχή αντιπροσώπου μας από το Βερολίνο και συγκεκριμένα του κ. Λάμπρου Σαββίδη, σε μια σειρά εκδηλώσεων της Ελληνικής Κοινότητας Βερολίνου με την συμπαράσταση γερμανικών οργανώσεων που αφορούσαν 5
το θέμα της ναζιστικής κατοχής και το θέμα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Οι εκδηλώσεις έλαβαν χώρα από 1.2-1.3.2002. Για τις εκδηλώσεις αυτές θα πρέπει να εξάρουμε και την συμπαράσταση του δημοσιογράφου κ. Αθανασίου Γεωργίου, αλλά και άλλων Ελλήνων. 5. Συνέντευξη Δαμιανού Βασιλειάδη στην εφημερίδα του Βερολίνου «Junge World» στις 13.2.2002 με θέμα τις γερμανικές επανορθώσεις. 6. 1.3.2002 Εκδήλωση στο Μπίλεφελντ της Γερμανίας με πρωτοβουλία του καθηγητή Σάββα Σεμερτζίδη και συμμετοχή του κόμματος των Πρασίνων και του Ποντιακού Συλλόγου. Μίλησαν από μέρους του Εθνικού Συμβουλίου ο Δαμιανός Βασιλειάδης και ο Αριστομένης Συγγελάκης, μέλος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής, με θέμα: «Τα εγκλήματα του γερμανικού στρατού (Βέρμαχτ) στην ιστορική και επίκαιρη διάσταση τους». Ακολούθησαν και συνεντεύξεις τύπου στις τοπικές εφημερίδες. 7. 8.5.2002 Εκδήλωση με ομιλητές τους κ. Ιωάννη Σταμούλη, Αργύρη Σφουντούρη και δύο Γερμανούς, με θέμα: «Χρέη του ολοκληρωτικού πολέμου. Αποζημίωση των θυμάτων της γερμανικής θηριωδίας στην Ελλάδα». 8. Συνέντευξή του κ. Ιωάννου Σταμούλη στη γερμανική εφημερίδα «Neues Deutschland», 24.1.2002. 9. Κοινή συνέντευξη των κ. Ιωάννη Σταμούλη και Βασίλη Καρκούλια στην εφημερίδα «Junge Welt» στις 2.2.2002, σχετικά με το θέμα των γερμανικών οφειλών και του θέματος Διστόμου. 10. 14.4.2002 Συμβολική κατάληψη του Γερμανικού Κοινοβουλίου, που οργανώθηκε από το διαδίκτυο των Γερμανών φίλων μας. 11. 10.6.2002 Συμμετοχή του εκπροσώπου του Ε.Σ. Γερασίμου Μπαλαούρα σε εκδήλωση για το θέμα των γερμανικών οφειλών με την προβολή κι ενός φιλμ για τη σφαγή στο Δίστομο. Το θέμα της εκδήλωσης: «Εξήντα χρόνια μετά, επιτέλους πληρώστε! Καμμιά λήθη των εγκλημάτων της Βέρμαχτ και των Ες - Ες». 12. 3.6.2002 Μεγάλη εκδήλωση στο Αμβούργο με τίτλο: «Θεσσαλονίκη, Δίστομο, Αθήνα, Καλάβρυτα». Απολογισμός της αντιπροσωπείας των τεσσάρων Γερμανών, φίλων μας από την Ομάδα Εργασίας «Δίστομο» Ανοβέρου. 13. Έκθεση στον Οίκο της Δημοκρατίας με θέμα: «Η Ελλάδα κάτω από τον αγκυλωτό σταυρό». 14. 17.6.2002 Εκδήλωση στο Αμβούργο με φιλμ, διαφάνειες, εκθέσεις, σχόλια και συζητήσεις για την επίσκεψη της αντιπροσωπείας της Ομάδας Εργασίας «Δίστομο» του Αμβούργου. 15. Επίσκεψη στην Ελλάδα αντιπροσωπείας Γερμανικών οργανώσεων που συμπαραστέκονται στο έργο του Εθνικού Συμβουλίου στη Γερμανία. Η αντιπροσωπεία που την αποτελούσαν 17 μέλη σκοπό είχε την άμεση ενημέρωσή της για τις μαρτυρικές πόλεις, τους τόπους εκτελέσεων, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, το θέμα των αποζημιώσεων. Η αντιπροσωπεία 6
είχε σειρά επαφών με μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και ακολούθησε το ακόλουθο πρόγραμμα: 11.9.2002. Γραφεία του Σ.Υ.Τ. Ε. 1. Κοινή Συνέντευξη με αντιπροσώπους του Συμβουλίου μας και θέμα την ναζιστική κατοχή και την Εθνική Αντίσταση. 2. Συζήτηση με μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και με άτομα που είχαν ζήσει ή πήραν μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Έκδοση ψηφίσματος. 3. Συνέντευξη με τον Δημήτρη Παπαχρήστου, Μάκη Μπαλαούρα και τον Πέτρο Κουλουφάκο για τον αντιδικτατορικό αγώνα ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών. 4. Το απόγευμα της ίδιας μέρας επίσκεψη στο σκοπευτήριο της Καισαριανής μαζί με πολυπληθή αντιπροσωπεία του Εθνικού Συμβουλίου από τον Γραμματέα Ευάγγελο Μαχαίρα, τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής Βασίλειο Καρκούλια, τον Βασίλειο Πριόβολο, τον Χαράλαμπο Ρούπα, τη Λίτσα Παπαϊωάννου κ.α. Μετά την επίσκεψη ακολούθησε δεξίωση της αντιπροσωπείας και των μελών του Εθνικού Συμβουλίου σε ταβέρνα της Καισαριανής από μέρους του Δημάρχου της πόλης. 12.9.2002. 1. Επίσκεψη στο Μουσείο Εθνικής Αντίστασης στην Πλατεία Κοραή, τα λεγόμενα κρατητήρια Μέρλιν όπου ξεναγήθηκαν από τον Γραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου Ευάγγελο Μαχαίρα. 2. Επίσκεψη στη Νίκαια στον τόπο εκτέλεσης των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης στο μπλόκο της Κοκκινιάς και απονομή αναμνηστικής πλακέτας στην Αντιπροσωπεία των Γερμανών από μέρους του Δημάρχου. Προηγήθηκε ομιλία του Αντιδημάρχου Νικαίας. 3. Επίσκεψη στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου μαζί με αντιπροσωπεία του Ε.Σ., την οποία αποτελούσαν η κ. Λίτινα Μαγδαληνή, ο αδελφός της Νίκος, ο κ.κώστας Παπαγιαννάκης και άλλοι. 13.9.2002 Το πρωί καθιστική διαμαρτυρία μπροστά στο κτίριο του Αρείου Πάγου με πανό που έγραφε ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΤΕΡΟΔΙΚΙΑ. ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΑ ΘΥΜΑΤΑ. (Ελληνικά και Γερμανικά), στην οποία συμμετείχαν τα μέλη του Ε.Σ. Δαμ. Βασιλειάδης και Π. Κουλουφάκος. 14.9.2002 Επίσκεψη αντιπροσωπείας των Γερμανών στο μαρτυρικό χωριό Δίστομο. Η αντιπροσωπεία επισκεύθηκε τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο και απότισε φόρο τιμής στους σφαγιασθέντες στο Μαυσωλείο του Διστόμου. 7
15.9.2002 Συμμετοχή αντιπροσωπείας των Γερμανών, έπειτα από πρόσκληση του Δημάρχου κ.μαν. Αναστασάκη, στις εορταστικές εκδηλώσεις στη Βιάννο της Κρήτης με αφορμή τη σφαγή στην Βιάννο. 16.9.2002 Επίσκεψη αντιπροσωπείας των Γερμανών στα Ανώγεια. Συζήτηση με τον Δήμαρχο και κατοίκους της περιοχής. 17-18.9.2002 Επίσκεψη στα Χανιά και διαμονή στην πόλη με επισκέψεις και συζητήσεις γύρω από τα θέματα της Εθνικής Αντίστασης. 19.9.2002 Επίσκεψη στα Φλόρια και στην Κάνδανο. Συζήτηση με τον Δήμαρχο και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, καθώς και με κατοίκους για τα τραγικά γεγονότα του 1941, όταν το χωριό κάηκε από τους ναζί και οι κάτοικοι του σφαγιάστηκαν. Για το πρόγραμμα των Γερμανών στάλθηκαν από το Ε.Σ. γράμματα στους Δημάρχους Διστόμου, Ανωγείων, Κανδάνου και τους Κοινοτάρχες των Σκηνών και Φλορίων. Με βάση την εντατική και εμπεριστατωμένη ενημέρωση τους, οι Γερμανοί φίλοι μας, που αποτελούν το διαδίκτυο στην Γερμανία και με τους οποίους βρισκόμαστε σε διαρκή συνεργασία και αλληλογραφία, θα οργανώσουν ενημερωτικές συζητήσεις, θα δημοσιεύσουν δελτία τύπου, θα πάρουν μέρος σε εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης και θα συγγράψουν μια μπροσούρα γύρω από το θέμα των αποζημιώσεων, που θα εκδοθεί κατά το τέλος του 2003, ή αρχές 2004. IV. Επιστημονικό Συνέδριο Κατόπιν ενεργειών του Προέδρου μας Μανώλη Γλέζου το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών αποφάσισε να οργανώσει επιστημονικό συνέδριο για το σύνολο των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, το οποίο είχε προγραμματίσει για τον Οκτώβριο 2002. Δεν κατορθώθη όμως η πραγματοποίησή του τον Οκτώβριο και ανεβλήθη για το 2003, αλλά χωρίς να προσδιορισθεί ακριβής χρόνος. 8
V. ΘΕΜΑΤΑ ΟΜΗΡΩΝ 1.Δ.Ο.Μ. Στις 31/12/2001 έληξε η προθεσμία υποβολής δηλώσεων στον Δ.Ο.Μ., από τους Ομήρους που είχαν συλληφθεί από τους Ναζί και εγκλείσθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην ημεδαπή (Ελλάδα) και αλλοδαπή. Σημειώνεται ότι στην πατρίδα μας μόνο δύο στρατόπεδα συγκέντρωσης αναγνωρίζονται [Χαϊδαρίου και Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη (Βαρ. Χήρστ)], ενώ παραλείπονται τα υπόλοιπα. Ο Δ.Ο.Μ. (Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης), Ελλαδικό παράρτημα της Διεθνούς Ι.Ο.Μ. που εδρεύει στη Γενεύη, είχε προωθήσει για έγκριση και επικυρώσει στο Ελβετικό Κέντρο 7.160 αιτήσεις Ελλήνων ενδιαφερομένων για αποζημίωση ομήρων. Μέχρι σήμερα έχουν εγκριθεί από το Διεθνές Κέντρο 1.890 αιτήσεις. Χρηματικά ποσά μέσω επιταγών έχουν χορηγηθεί σε 936. Όχι όμως όλο το ποσόν αλλά το μισό περίπου (2.500.000 δρχ. : 2 = 1.250.000 δρχ.. Το υπόλοιπο ποσόν θα χορηγηθεί πολύ αργότερα και υπό τον όρο ότι δεν έχουν εξαντληθεί τα χρήματα που καταθέτουν οι γερμανικές βιομηχανίες και το γερμανικό κράτος στο Ταμείο του Ιδρύματος που χρηματοδοτεί τις αποζημιώσεις. Απ' αυτές τις διεκδικήσεις ωφελήθηκαν και 12 Ρόμα, 7 Ιεχωβάδες και 4 ομοφυλόφιλοι, που αντιμετωπίζονταν από τους ναζί με ειδική μεταχείριση. Έξι από τους αιτούντες μετά την απόρριψη των αιτήσεων τους από την Ι.Ο.Μ. προσέφυγαν σε ελβετικό Εφετείο. Δεν εκδόθηκαν ακόμη αποφάσεις. Όσοι υπέστησαν ιατρικά πειράματα (κι έχουμε τέτοιες περιπτώσεις) και παιδιά ομήρων κρατουμένων που γεννήθηκαν στα στρατόπεδα, συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των ομήρων που αποζημιώνονται. Η επιτροπή για τον Δ.Ο.Μ. αποτελούμενη από τους Χαράλαμπο Ρούπα, Πέτρο Κουλουφάκο και Κώστα Παπαγιαννάκη, διένειμε περί τις 2.000 αιτήσεις και συμπλήρωσε περίπου 1.500, επειδή ήταν δύσκολες και κάπως περίπλοκες. Επειδή στις αιτήσεις αυτές υπήρχε ειδικός όρος περί παραιτήσεως του αιτούντος από πάσα διεκδίκηση από τη Γερμανία, η Επιτροπή άφηνε ελεύθερο το διεκδικητή να πράξει ό,τι θεωρούσε πιο συμφέρον. Στην Ι.Ο.Μ. στη Γενεύη αντιπροσώπευσε το Εθνικό Συμβούλιο ο Μάκης Μπαλαούρας. Η συνεργασία της Επιτροπής για τον Δ.Ο.Μ. υπήρξε καλή. Πνεύμα κατανόησης και εξυπηρέτησης διέκρινε τους υπεύθυνους του Δ.Ο.Μ. και τον διευθυντή της Δανιήλ Εσδρά, τους οποίους και ευχαριστούμε δημόσια από τούτο το Βήμα. Είναι αλήθεια ότι η προσπάθεια αυτή για τους ομήρους, παρ' όλη την πείσμονα δραστηριότητα της Επιτροπής, δεν έγινε κτήμα όλων των 9
ενδιαφερομένων σ' όλη την Επικράτεια. Τούτο οφείλεται σε μερικές συντονιστικές αδυναμίες της Επιτροπής, αλλά κυρίως στην αδιαφορία των Νομαρχιακών υπηρεσιών (τις οποίες επανειλημμένως ενημερώσαμε) να προωθήσουν αιτήσεις ομήρων. Έχουμε αρκετά στοιχεία ότι πολλές προσφυγές βρίσκονται στα συρτάρια αυτών των Υπηρεσιών ενταφιασμένες. Μέσω της Ι.Ο.Μ. ήρθαμε σε επαφή με το εβραϊκό κομιτάτο της Ν. Υόρκης. Η υποστήριξη του προς τις διεκδικήσεις υπήρξε αξιόλογη. Η αποστολή του Δ.Ο.Μ. στην Ελλάδα έληξε. Ό,τι υλικό είχε, το προώθησε για διεκπεραίωση στην Ι.Ο.Μ. στη Γενεύη. Οι προσπάθειες της Επιτροπής για τον Δ.Ο.Μ. κατευθύνονται προς τα εκεί. 2. ΑΥΣΤΡΙΑΚΗ «ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗΣ» Παρόμοια μέτρα για τους Ομήρους που κρατήθηκαν σε Αυστριακά Στρατόπεδα έλαβε και η Αυστριακή Κυβέρνηση και μάλιστα με ευνοϊκότερους όρους (απλούστερες αιτήσεις, ταχύτερη διαδικασία). Οι αιτήσεις υποβάλλονταν από τους δικαιούχους κατευθείαν στο Αυστριακό Προξενείο. Η προθεσμία υποβολής αιτήσεων λήγει τον Απρίλιο 2003. 3. ΕΛΒΕΤΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Η ναζιστική Γερμανία είχε πουλήσει ομήρους σε «Ελβετικές Βιομηχανίες» που εξυπηρετούσαν τα Γερμανικά συμφέροντα. Η Ελβετική Κυβέρνηση αποφάσισε να λάβει παρόμοια μέτρα, αλλά δεν γνωρίζομε λεπτομέρειες. Οι Έλληνες δικαιούχοι αυτής της κατηγορίας είναι κατά τις πληροφορίες της εφημερίδας ΜΟΝDΕ 75. VI. ΤΑ ΕΝΤΥΠΑ ΚΑΙ ΤΑ ΛΟΙΠΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Το Ε.Σ. για την ενημέρωση της Ελληνικής και της Διεθνούς Κοινής Γνώμης, χρησιμοποιεί κάθε δυνατό μέσο όπως: 1. Τη μηνιία Εφημερίδα της «ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ» το οποίο όμως κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2002 δεν κυκλοφόρησε κανονικά, δηλαδή σημειώθηκαν καθυστερήσεις. Επίσης περισσεύουν πολλά φύλλα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν παραλαμβάνουν αντίτυπα όλα τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και δεν τα διανέμουν σε όσο το δυνατόν ευρύτερο κοινό. Για κάθε μας ενέργεια συντάσσαμε δελτίου Τύπου, την προώθηση του οποίου στον Τύπο και τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης έχει αναλάβει το μέλος της Σ.Ε. Ιγνάτιος Αξιώτης, η ανταπόκριση όμως των μεν εντύπων μέσων είναι περιορισμένη. Eφημερίδες: Ριζοσπάστης, Αυγή, Ελευθεροτυπία, Έθνος. Διάφορα περιοδικά, κάποιες επαρχιακές εφημερίδες, των δε ηλεκτρονικών μηδαμινές. 10
2. Την έκδοση του βιβλίου «ΜΑΥΡΗ ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ» για την οποία μας χορηγήθηκε οικονομική βοήθεια από τον Πρόεδρο της Βουλής για την αρχική έκδοσή της στην Ελληνική γλώσσα και για τη μετάφραση της στην αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. 3. Την έκδοση του βιβλίου «Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΕΠΑΝΟΡΘΩΣΕΙΣ» 4. Κασσέτες με εικόνες από τις Γερμανικές θηριωδίες στις μαρτυρικές μας πόλεις και χωριά, από το «Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης». 5. Το Internet, στο οποίο με ενέργειες των μελών του Ε.Σ. Δημήτρη Λυμπερόπουλου και Μάκη Μπαλαούρα, ιδρύσαμε ιστοσελίδα προς το παρόν κατά παραχώρηση του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, αλλά προγραμματίζουμε την απόκτηση δικής μας ιστοσελίδας. Όσοι ενδιαφέρονται για την χρήση της προσωρινής ιστοσελίδας να ζητήσουν πληροφορίες από τον συναγωνιστή Πέτρο Κουλουφάκο. Η διεύθυνσή της είναι: www.olokaftoma.gr. VII. Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ Το Ε.Σ. στον αγώνα του για την υλοποίηση του σκοπού για τον οποίο ιδρύθηκε, συνεργάζεται και με άλλες οργανώσεις. Πρώτον με δύο οργανώσεις που επιδιώκουν τον ίδιο σκοπό: Την «Ομοσπονδία Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής» και το Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας «ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ». Για τη συγκρότηση των Οργανώσεων αυτών ενδιαφέρθηκε και εβοήθησε όσο ήταν δυνατόν το Ε.Σ. και μέχρι σήμερα οι Πρόεδροι τους μετέχουν στο Εθνικό Συμβούλιο και την Συντονιστική Επιτροπή και μάλιστα ως Αντιπρόεδροι. Αφού όμως εγκρίθηκαν τα καταστατικά τους και πραγματοποίησαν γενικές συνελεύσεις και αρχαιρεσίες είμαστε πλέον αυτόνομες και ισότιμες Οργανώσεις και δεν είναι δυνατή η συμμετοχή της μιας στη Διοίκηση της άλλης. Πράγματι η μεν Ομοσπονδία των Ενώσεων Θυμάτων Ναζιστικής Κατοχής έχει αναπτύξει αυτοτελή δράση και μάλιστα διαφοροποιήθηκε από το Ε.Σ. στο θέμα της κύρωσης της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την ετεροδικία, το δε Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων ανέβαλε τον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων του εν όψει των Δημοτικών και Νομαρχιακών Εκλογών, για να συμμετάσχουν στη Δύναμη και τη Διοίκησή του οι νέοι Δήμαρχοι και Κοινοτάρχες. Συνεργασία υπάρχει επίσης μεταξύ του Ε.Σ. και όλων των Αντιστασιακών Οργανώσεων (Π.Ε.Α.Ε.Α., Π.Σ.Α.Ε.Ε.Α., Π.Ο.Α.Ε.Α., Κίνηση Ενωμένη Εθνική Αντίσταση, Ε.Δ.Ε.Σ., Π.Ε.Α.Ν. και Άρης Βελουχιώτης). Δεν υπάρχει εκπροσώπηση των Οργανώσεων αυτών στο Εθνικό Συμβούλιο ή την 11
Συντονιστική Επιτροπής, ούτε είναι δυνατόν να υπάρχει, αφού πρόκειται περί αυτόνομων Οργανώσεων. Οσοι προέρχονται από αυτές τις οργανώσεις και έχουν εκλεγεί ως μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και της Συντονιστικής Επιτροπή δεν εκπροσωπούν τις οργανώσεις τους, αλλά μετέχουν στα όργανα αυτά ως άτομα. Οι οργανώσεις παρέχουν την υποστήριξη τους στις δραστηριότητες του Ε.Σ. αλλά οργανώνουν και δικές τους δραστηριότητες εδώ και στις επαρχίες. 12