ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ

^ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Α.Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ Τ.Ε.Φ. ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ: ΠΑΝΝΙΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΠΟ ΥΛΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κος ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΒΑΛΑ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2006

Ευχαριστούμε για τη βοήθεια, τον κο Βασιλειάδη Κων/νο

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΩΝ. Σελ. 11 ΕΙΣΑΓΩΓΉ...Σελ. 12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Κίνδυνοι από τα πετρελαιοειδή...σελ. 14 1.1 Βασικές ιδιότητες πετρελαιοειδών... Σελ. 14 1.1.1 Τάση ατμών...σελ. 14 1.1.2 Ευφλεκτικότητα...Σελ. 15 1.13 Πυκνότητα των αέριων υδρογονανθράκων... Σελ. 18 1.1.4 Τοξικότητα... Σελ. 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Γενικές προφυλάξεις στα δεξαμενόπλοια...σελ. 25 2.1 Γενικές αρ>χές... Σελ. 25 2.2 Κάπνισμα και ακάλυπτες πηγές ανάφλεξης...σελ. 26 2.3 Φορητοί λαμπτήρες και ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού...σελ. 27 2.3.1 Λαμπτήρες και άλλα ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού που τροφοδοτούνται με εύκαμτττα καλώδια (φορητά καλώδια).. Σελ. 27 2.3.2Λαμπτήρες που λειτουργούν με αέρα...σελ. 28 2.3.3Φακοί, λαμπτήρες και φορητά είδη εξοπλισμού που λειτουργούν με μπαταρίες...σελ. 29 2.4 Θερμογόνα εργασία... Σελ. 29 2.4.1 Εκτίμηση της θερμογόνας εργασίας...σελ. 30 2.4.2Προετοιμασίες για την θερμογόνα εργασία...σελ. 33 2.4.3 Θερμογόνα εργασία σε κλειστούς χώρους...σελ. 33 2.4.4Θερμογόνα εργασία σε ανοιχτό κατάστρωμα...σελ. 34 2.4.5Θερμογόνα εργασία σε σωληνώσεις...σελ. 35 2.5 Αυτόματη ανάφλεξη... Σελ. 36 2.6 Αυτανάφλεξη... Σελ. 36 2.7 Μηχανοστάσια και λεβητοστάσια...σελ. 37 2.7.1 Εξοπλισμός καύσης... Σελ. 37 2.7.2Εκκαπνισμός... Σελ. 37

2.7.3Υγρά καθαρισμού... Σελ. 37 2.7.4Χύσιμο και διαρροή πετρελαίου... Σελ. 38 2.7.5Ατομική υγιεινή... Σελ. 38 2.7.6Ασφάλεια καυσίμων... Σελ. 38 2.8 Αντλιοστάσια... Σελ. 39 2.8.1Γενικές προφυλάξεις... Σελ. 39 2.8.2Συντηρήσεις ρουτίνας και θέματα απαραίτητων εργασιών Ρουτίνας...Σελ. 39 2.8.3Αερισμός...Σελ. 40 2.8.4Είσοδος σε αντλιοστάσιο... Σελ. 40 2.8.5Συντήρηση του ηλεκτρικού εξοπλισμού... Σελ. 41 2.8.6Ετηθεώρηση και συντήρηση των εξαεριστήρων...σελ. 42 2.8.7Διαδικασίες αποστράγγισης φορτίου... Σελ. 42 2.8.8Διάφορα...Σελ. 42 ΚΕΦΑΑΑΙΟ 3 - Προφυλάξεις πριν και κατά τη διάρκεια χειρισμών φορτίου και άλλων εργασιών σε δεξαμενές φορτίου...σελ. 45 3.1 Ανοίγματα σε υτιερκατασκευές... Σελ. 45 3.2 Ανοίγματα σε δεξαμενές φορτίου... Σελ. 45 3.2.1 Καλύμματα κουβουσιών... Σελ. 45 3.2.2Ανοίγμιατα παρατήρησης και ανοίγματα μέτρησης κενών... Σελ. 46 3.2.3Εξαγωγές εξαερισηκών των δεξαμενών φορτίου...σελ. 46 3.2.4Ανοίγματα πλύσης δεξαμενών... Σελ 47 3.2.5Καλύμματα κουβουσιών δεξαμενών διαχωρισμένου έρματος... Σελ. 47 3.3 Προφυλάξεις στο αντλιοστάσιο... Σελ 47 3.3.1 Εταθεώρηση περιαυχενίων, τριβέων κ.λπ...σελ 48 3.4 Συνδέσεις φορτίου στο πλοίο και στην ξηρ>ά... Σελ. 49 3.4.1 Συνδέσεις με φλάντζες... Σελ. 49 3.4.2Αφαίρεση τυφλών φλαντζών... Σελ 49 3.4.3Μειωτήρες και συνδεηκά τμήματα σωλήνα...σελ 50 3.4.4Φωτισμός... Σελ 50 3.4.5Αποσύνδεση έκτακτης ανάγκης... Σελ 50

3.5 Μάνικες φορτίου... Σελ. 51 3.5.1 Εξέταση πριν από τη χρήση...σελ. 51 3.5.2 Χειρισμός, ανύψωση και ανακρέμαση...σελ. 51 3.5.2 Ρύθμιση κατά τη διάρκεια των εργασιών φορτίου...σελ. 52 3.5.3 Υποβρύχιες και πλωτές μάνικες...σελ. 52 3.6 Καιρικές συνθήκες...σελ. 53 3.6.1 Συνθήκες ανέμου... Σελ. 54 3.6.2Ηλεκτρικές θύελλες (κεραυνοί)...σελ. 54 3.7 Απροσδόκητη διαρροή ή χύσιμο πετρελαιοειδούς...σελ. 55 3.7.1 Επιστόμια θάλασσας και εκβολής στη θάλασσα...σελ. 55 3.7.2Τάπες στα μπούνια... Σελ. 56 3.7.3Σταγονοσυλλέκτες... Σελ. 56 3.7.4Αχρησιμοποίητες σωληνώσεις φορτίου και καυσίμων στο πλοίο και στην ξηρά... Σελ. 56 3.8 Μόνωση, γείωση και ηλεκτρική σύνδεση πλοίου και ξηράς...σελ. 57 3.8.1 Καλώδια ηλεκτρικής σύνδεσης του πλοίου με την ξηρά...σελ. 58 3.8.2Εφαρμογή σε θαλάσσιες εγκαταστάσεις...σελ. 58 ΚΕΦΑΑΑΙΟ 4 - Προφυλάξεις στους χειρισμούς φορτίου και έρματος... Σελ. 59 4.1 Επίβλεψη και έλεγχος...σελ. 59 4.1.1 Επίβλεψη...Σελ. 59 4.1.2Έλεγχοι κατά τη διάρκεια των χειρισμών φορτίου...σελ. 60 4.2 Μετρήσεις και δειγματοληψίες... Σελ. 61 4.2.1 Μετρήσεις δειγματοληψίες σε μη αδρανοποιημένες δεξαμενές...σελ. 62 4.2.2Μετρήσεις δειγματοληψίες σε αδρανοποιημένες δεξαμενές...σελ. 63 4.3 Χειρισμοί φορτίων που είναι συσσωρευτές στατικού ηλεκτρισμού...σελ. 64 4.3.1 Συσσώρευση στατικού ηλεκτρισμού...σελ. 65 4.3.2Προφυλάξεις έναντι των κινδύνων από στατικό

ηλεκτρισμό...σελ. 66 4.4 Ερματισμός...Σελ. 68 4.4.1 Λειτουργία αντλιών φορτίου...σελ. 69 4.4.2Σειρά χειρισμών εταστομίων...σελ. 70 4.5 Δεξαμενή με αυξημένη τιίεση και με μειωμένη τιίεση... Σελ. 70 4.5.1 Ύπαρξη υπερβολικής πίεσης στη δεξαμενή - Αιτίες... Σελ. 71 4.5.2Ύπαρξη υπερβολικής τιίεσης στη δεξαμενή - Προφυλάξεις...Σελ. 71 4.5.3Ύπαρξη χαμηλής τιίεσης στη δεξαμενή - Αιτίες... Σελ. 73 4.5.4Ύπαρξη χαμηλής τιίεσης στη δεξαμενή - ΠροφυλάξειςΣελ. 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 - Καθαρισμός δεξαμενών και απαλλαγή από αέρια...σελ. 75 5.1 Γενικά...Σελ. 75 5.2 Πλύση και καθαρισμός δεξαμενών φορτίου...σελ. 76 5.3 Απαλλαγή από αέρια... Σελ. 78 5.4 Πλύση με αργό πετρέλαιο...σελ. 79 5.4.1 Προφυλάξεις κατά της διαρροής από το σύστημα πλύσης...σελ. 79 5.4.2Αποφυγή μιγμάτων νερού και πετρελαίου... Σελ. 80 5.4.3Έλεγχος εκβολής ατμών στην ατμόσφαιρα... Σελ. 80 5.5 Μόνιμα συστήματα αδρανούς αερίου...σελ. 82 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 - Διαδικασίες έκτακτης ανάγκης - Καταπολέμηση τιυρκαγιάς...σελ. 84 6.1 Τύποι πυρκαγιών... Σελ. 85 6.1.1 Πυρκαγιές σε εύφλεκτα στερεά υλικά...σελ. 86 6.1.2Πυρκαγιές σε υγρά τιετρελαιοειδή...σελ. 86 6.1.3Πυρκαγιές σε υγροποιημένο αέριο τιετρελαίου...σελ. 87 6.1.4Πυρκαγιές σε ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού...σελ. 88 6.2 Μόνιμη πυροσβεστική εγκατάσταση δεξαμενόπλοιου - Σύστημα ψύξης... Σελ. 88 6.3 Μόνιμες πυροσβεστικές εγκαταστάσεις δεξαμενόπλοιου - Σύστημα απότινιξης... Σελ. 88

6.3.1 Σύστημα κατάκλισης με διοξείδιο του άνθρακα...σελ. 89 6.3.2Σύστημα αφρσύ... Σελ. 89 6.3.30μίχλη νερού...σελ. 89 6.3.4Παραπέτασμα νερού... Σελ. 90 6.3.5Σύστημα αδρανούς αερίου... Σελ. 90 6.3.6Σύστημα απότιναξης με ατμό... Σελ. 90 ΜΕΡΟΣ ΛΕΥΤΕΡΟ: ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ...Σελ. 91 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...Σελ. 92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Πυροσβεστικά μέσα... Σελ. 94 1.1 Νερό...Σελ. 94 1.2 Αφροί... Σελ. 95 1.2.1 Αφροί πρωτεΐνης...σελ. 96 1.2.2 AFFF (ελαφρύ νερό)...σελ. 98 1.2.3 Αφρός υψηλής διόγκωσης...σελ. 98 1.2.4 Χημικοί αφροί... Σελ. 99 1.3 Σκόνες πυρόσβεσης (χημικές σκόνες)...σελ. 99 1.3.1Όξινο ανθρακικό νάτριο (συνηθέστερη χημική σκόνη)σελ. 99 1.3.2Όξινο ανθρακικό νάτριο (χημική σκόνη συνεργάσιμη με αφρό)... Σελ. 100 1.3.3 Όξινο ανθρακικό κάλιο... Σελ. 100 1.3.4 Χλωριούχο κάλιο... Σελ. 100 1.3.5 Οξαλικό κάλιο (ΜΟΝΝΕΧ)...Σελ. 100 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Καταπολέμηση φωτιάς μέσα και γύρο από δεξαμενές (γενικοί κανόνες)...σελ. 101 2.1 Εκτίμηση της ττυρκαγιάς... Σελ. 101 2.2 Τακτική για όλες τις δεξαμενές... Σελ. 102 2.3 Προστασία γειτονικών δεξαμενών... Σελ. 103 2.4 Φωτιές σε εξαεριστικά - δεξαμενές χαμηλής πίεσης... Σελ. 104 2.5 Καταπολέμηση φωτιάς στο έδαφος γύρο από τις δεξαμενές. Σελ. 105

2.6 Στρατηγικές αποφάσεις...σελ. 106 2.7 Καταγραφή δεδομένων κατάσβεσης φωτιάς σε δεξαμενές...σελ. 107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - Κανόνες για τον έλεγχο και την κατάσβεση πυρκαγιών σε δεξαμενές...σελ. 108 3.1 Κατακόρυφες ατμοσφαιρικές δεξαμενές με οροφή...σελ. 108 3.1.1 Δεξαμενές με ασθενής συγκόλληση οροφής που περιέχουν προϊόντα πετρελαίου με σημείο ανάφλεξης κάτω από93 0(200 F) εκτός αργού πετρελαίου...σελ. 109 3.1.2 Δεξαμενές με Ασθενή Συγκόλληση που Περιέχουν Προϊόντα Πετρελαίου με Σημείο Ανάφλεξης πάνω από 93 C (200 F )... Σελ. 111 3.2 Κατακόρυφες δεξαμενές χαμηλής ττίεσης με σταθερή οροφή χωρίς συγκόλληση ελαττωμένης αντοχής... Σελ. 112 3.3 Κατακόρυφες δεξαμενές αργού πετρελαίου σταθερής οροφής με συγκόλληση ελαττωμένης αντοχής...σελ. 113 3.3.1 Δεξαμενές με οροφή που εκπνάχθηκε -τακτική κατάσβεσης μεαφρό... Σελ. 115 3.3.2Δεξαμενές με οροφή τισυ εκτινάχθηκε ή βυθίσθηκε -τακτική κατάσβεσης όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος αφρός ή σε περίπτωση που φθάσει πολύ αργά... Σελ. 116 333 Δεξαμενές με οροφές που κατά ένα μέρος δεν έχουν Καταστραφετ...Σελ. 118 3.4 Δεξαμενές πλωτής οροφής που περιέχουν υγρά καύσιμα χαμηλού σημείου ανάφλεξης ή αργό πετρέλαιο...σελ. 118 3.4.1 Δεξαμενές ανοιχιές πλωτής οροφής...σελ. 120 3.42 Κλειστές δεξαμενές πλωτής οροφής...σελ.121 3.5 Δεξαμενές ανυψούμενης οροφής...σελ. 122 3.5.1 Φωτιές στα συστήματα στεγανοποίησης, διανομής και εξοπλισμού της οροφής... Σελ. 123 3.6 Οριζόντιες ι>πέργειες δεξαμενές χαμηλής ττίεσης... Σελ. 124 3.7 Δεξαμενές αποθήκευσης υπό πίεση...σελ. 124 3.7.1 Μικρή φωτιά κάτω από δεξαμενή...σελ. 124 3.72. Μεγάλη φωτιά κάτω από τη δεξαμενή...σελ. 125

3.73 Καταστροφή αμόνωτων σωληνώσεων που προκαλούν καταστροφή δεξαμενών...σελ. 128 3.7.4 Σωστή χρήση νερού για τφοστασία εγκαταστάσεων... Σελ. 128 3.7.5 Λήψη αποφάσεων... Σελ. 129 3.8 Ψυχώμενες δεξαμενές αποθήκευσης... Σελ. 129 3.8.1 Ψυχώμενες δεξαμενές LPG...Σελ. 130 3.8.2 Ψυχώμενες δεξαμενές LNG...Σελ.130 3.9 Δεξαμενές αποθήκευσης-ανάμιξης καυσίμων οχημάτων...σελ 132 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 - Βασικά φαινόμενα και προλητιτικά μέτρα σε δεξαμενές... Σελ 134 4.1 Φαινόμενο αναβρασμού (BOILOVER) - υπερχείλισης (SLOPOVER) και αφρισμού (FROTHOVER) σε δεξαμενή αργού πετρελαίου...σελ. 134 4.1.1 Αναβρασμός (BOnX)VER)... Σελ 134 4.1.2 Υπερχείλιση (SLOPOVER)...Σελ 135 4.13 Αφρισμός (FROTHOVER)...Σελ. 135 4.2. Προληττηκή ττυροπροστασία για πυρκαγιές σε δεξαμενές...σελ. 135 4.2.1 Προκαταρηκό στάδιο...σελ. 136 4.2.2 Πρώτη συνάντηση στο χώρο των εγκαταστάσεων...σελ. 136 423 Υποθετικές ασκήσεις σε δεξαμενές...σελ 137 Σχήμα «φ ω τιά ς»...σελ. 140 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...Σελ. 141

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΩΝ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΔΕΞΑΜΕΝΟΠΛΟΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικείμενο αυτής της εργασίας είναι η αναφορά στους βασικότερους παράγοντας και στις κυριότερες λειτουργίες που σχετίζονται με την ασφάλεια των δεξαμενόπλοιων. Οι ιδιαιτερότητες που έχει το μεταφερόμενο φορτίο σ' αυτή την κατηγορία πλοίων καθιστούν αναγκαία την ύπαρξη λεπτομερών συστημάτων και διαδικασιών που αφορούν την ασφάλεια χειρισμού φορτίου, δεξαμενών ώστε να ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι ύπαρξης ατυχημάτων που στη πλειονότητα τους μπορούν να αποβούν μοιραία. Η γνώση και μελέτη της ασφάλειας των δεξαμενόπλοιων είναι ιδιαίτερα εττίκαιρη δεδομένων: α) της μεγάλης αύξησης της μεταφορικής ζήτησης σ' αυτή την κατηγορία φορτίου, β) της ναυπήγησης πλοίων πολλεοιλάσιας χωρητικότητας με ύπαρξη πολλών αυτοματισμών και γ) οι νέες απαιτήσεις για εξάλειψη του κινδύνου ατυχημάτων ιδιαίτερα από δεξαμενόπλοια λόγω μεγάλων οικονομικών συμφερόντων αλλά και λόγο της πολύ αυστηρής περιβαλλοντικής πολιτικής που έχει επιβληθεί από παγκόσμιους οργανισμούς και μεμονωμένα κράτη. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στις βασικές ιδιότητες των τιετρελαιοειδών ώστε να γίνουν περισσότεροι αντιλητιτοί οι κίνδυνοι που προέρχονται από αυτά. Στη συνέχεια περιγράφονται γενικά οι προφυλάξεις που υπάρχουν στα δεξαμενόπλοια, για να ακολουθήσει στα επόμενα κεφάλαια λετττομερέστερη αναφορά στα συστήματα προστασίας που αφορούν μια σειρά από διεργασίες όπως: α) χειρισμοί φορτίου στις δεξαμενές φορτίου, β) χειρισμοί φορτίου και έρματος, γ) καθαρισμός δεξαμενών και απαλλαγή από αέρια και τέλος διαδικασίες έκτακτης ανάγκης. Στην εργασία δεν γίνετοη αναφορά στα μηχανικά συστήματα πρόληψης θαλάσσιας ρύπανσης καθώς και στα νέου τύπου δεξαμενόττλοια διπλού τοιχώματος γιατί η έννοια ασφάλεια δεξαμενόπλοιων περιορίζεται στην μελέτη των συστημάτοαν εκείνων που

προστατεύουν το ίδιο το πλοίο και τα μέλη του πληρώματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κίνδυνοι από τα πετρελαιοειδή Η καλή γνώση των ιδιοτήτων ευφλεκτικότητας των πετρελαιοειδών, των επιπτώσεων της πυκνότητας των αερίων των πετρελαιοειδών και των τοξικών ιδιοτήτων τους από τα μέλη του πληρώματος ενός δεξαμενόπλοιου είναι απαραίτητη ώστε να μπορούν να λάβουν τους λόγους ύπαρξης συστημάτων ασφαλείας στα δεξαμενόπλοια. Η ευφλεκηκότητα, η τιυκνότητο των αερίων και η τοξικότητα είναι οι τρεις παράγοντες που περιέχουν το σύνολο των κινδύνων για ένα δεξαμενόπλοιο. 1.1 Βασικές ιδιότητες πετρελαιοειδών 1.1.1. Τάση ατμών Όλα τα είδη αργού πετρελαίου καθώς και τα πετρελαιοειδή προϊόντα, είναι στην ουσία μίγματα μιας μεγάλης ποικιλίας ενώσεων υδρογονανθράκων (δηλαδή χημικών ενώσεων υδρογόνου και άνθρακα). Το σημείο βρασμού αυτών ενώσεων κυμαίνεται από -162 C (-260 F) (μεθάνιο) μέχρι αρκετά πάνω από -100 C (-150 F) και η πτητικότητα οποιουδήποτε συγκεκριμένου μίγματος ενώσεων εξαρτάται κυριίως από τις ποσότητες των πιο πτητικών συστατικών του (δηλ. αυτών που έχουν χαμηλότερο σημείο βρασμού). Η ττιητικότητα (δηλ. η τάση ενός αργού πετρελαίου ή προϊόντος τιετρελαίου να παράγει αέρια) χαρακτηρίζεται ατιό την τάση των ατμών του. Όταν ένα μίγμα πετρελαιοειδών μεταγ/ίζεται σε μια δεξαμενή ή δοχείο απαλλαγμένο από αέρια, αρχίζει να εξατμίζεται, δηλαδή, να απελευθερώνει αέριο στο χώρο που βρίσκεται από πάνω του. Υπάρχει επίσης μια τάση αυτού του αερίου να ξσναδιαλύεται μέσα στο υγρό και τελικά επέρχεται ισορροπία με ορισμένο ποσό αερίου κατανεμημένο ομοιόμορφα σε ολόκληρο το χώρο. Η τιίεση που ασκεί αυτό το αέριο ονομάζεται τάση ατμών σε συνθήκες ισορροττίας (equilibrium vapour

pressure) και συνήθως αναφέρεται απλά ως τάση ατμών. Η τάση ατμών μιας καθαρής ένωσης εξαρτάται μόνο από τη θερμοκρασία της. Η τάση ατμών ενός μίγματος εξαρτάται και από τη θερμοκρασία του κα; από τον όγκο του χώρου πάνω από το υγρό μέσα στον οποίο γίνεται η εξάτμιση. Δηλαδή εξαρτάται από την κατ' όγκο αναλογία αερίου προς υγρό. Ϊ.Ϊ.2 Ευφλεκτικότητα Κατά τη διάρκεια της καύσης, τα αέρια υδρογονανθράκων αντιδρούν με το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα και παράγουν διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Η αντίδραση ελκύει αρκετή θερμότητα ώστε να σχηματιστεί ορατή φλόγα που κινείται μέσα από το μίγμα αερίου υδρογονανθράκων και ατμοσφαιρικού αέρα. Όταν αναφλέγει το αέριο που βρίσκεται πάνω ατιό ένα υγρό υδρογονάνθρακα, η θερμότητα που παράγεται είναι συνήθως αρκετή για να εξατμίσει νέο αέριο σε ποσότητα αρκετή για να τη διατήρηση της φλόγας και τότε λέμε ότι το υγρό καίγεται. Στην πραγματικότητα εκείνο που καίγεται είναι ένα αέριο που συνεχώς αναπληρώνεται από το υγρό. Όρια ευφλεκτικότητας Ένα μίγμα αερίων υδρογονανθράκων και ατμοσφαιρικού αέρα δεν μπορεί να αναφλέγει και να καεί, εκτός αν η σύνθεση του βρίσκεται σε μια ζώνη περιεκτικοτήτων σε υδρογονάνθρακες, κάτω από την οποία δεν υπάρχη αρκετό αέριο υδρογονανθράκων για τη διατήρηση και διάδοση της καύσης. Το άνω όριο αυτής της ζώνης, γνωστό ως ανώτερο όριο ευφλεκτικότητας (Upper Flamnrable Limit - UFL) είναι η περιεκτικότητα σε υδρογονάνθρακες πάνω από την οποία δεν υπάρχει αρκετός ατμοσφαιρικός αέρας για τη διατήρηση και διάδοση της καύσης. Τα όρια ευφλεκτικότητας διαφέρουν κάττως για τους διάφορους καθαρούς αέριους υδρογονάνθρακες και για τα μίγματα αερίων που προέρχονται από διάφορα υγρά πετρελαιοειδή. Πολύ χοντρικά, τα μίγματα αερίων από αργό ττετρέλαιο, βενζίνες αυτοκινήτων ή

αεροπλάνων και προϊόντα τύπου φυσικής βενζίνας μπορούν να αντιπροσωτιευτούν αντίστοιχα αττό τους καθαρούς αέριος υδρογονάνθρακες προπάνιο, βουτάνιο και πεντάνιο. Στον παρακάτω πίνακα 1 αναφέρονται τα όριο ευφλεκηκότητας αυτών των τριών αερίων. 0 ττίνακας ϊ δείχνα εττίσης το ποσό διόλ,υσης με ατμοσφαιρικό αέρα που ατιαιτείται για να κατέβει στο κατώτερο όρηο ευφλεκτικότητάς του (Lower Flammable Limit - LFL) ένα μίγμα 50% κατ' όγκο αυτών των αερίων με ατμοσφαιρικό αέρα. Αυτού του τύπου οι πληροφορίες είναι πολύ χρήσιμες για την εκτίμηση της ευκολίας με την οποία αέρια από δατφορετικά υγρά διασκορτιίζονται αρκετά στην ατμόσφαιρα ώστε το μίγμα να μην είναι πια εύφλεκτο. Όρια ευφλεκπκότητας % και' όγκο υδρογονάνθρακες σε ατμοσφαιρικό αέρα Αριθμός διαλύσεων με ατμοσφαιρικό αέρα για να μειωθεί στο LFL ένα μίγμα 50% κατ' όγκο πίνακας 1: Όρια ευφλεκηκότητας προπανίου, βουτανίου, πεντανίου Στην πράξη το κατώτερο και το ανώτερο όριο ευφλεκηκότητας των φορτίων πετρελαίων τιου μεταφέρονται με δεξαμενόπλοια μπορούν, για γενικούς σκοπούς, να λαμβάνονται αντίστοιχα ως 1% και 10% κατ' όγκο. Ταξινόαηση των πετρελαιοειδών ανάλογα με την ευφλεκηκότητα Για την διαίρεση όλων των υγρών πετρελαιοειδών σε διάφορες κατηγορίες ευφλεκηκότητας υτιάρχουν τιολλά συστήματα που βασίζονται στο σημείο ανάφλεξης και στην τάση ατμών και υπάρχουν σημαντικές διαιρορές στα συστήματα που χρησιμοποιούνται σε διάιρορες χώρες. Συνήθως η βασική αρχή είναι να εξετάζεται αν στο χώρο πάνω από το

υγρό μπορεί ή δεν μπορεί να δημιουργηθεί εύφλεκτο κορεσμένο μίγμα αερίου και ατμοσφαιρικού αέρα όταν το υγρό έχει θερμοκρασία περιβάλλοντος. Σ' αυτόν τον οδηγό γενικά ήταν αρκετό να καταταγούν τα υγρά πετρελαιοειδή σε δυο κατηγορίες, τα τττητικά και τα μη πτηηκά, που προσδιορίζονται ανάλογα με το σημείο ανάφλεξης ως εξής; Μη πτητικά (non volatile); Σημείο ανάφλεξης που προσδιορίστηκε με τη μέθοδο μέτρησης σε κλειστό δοχείο 60 C (140 F) ή υψηλότερο. Αυτά τα υγρά, όταν βρίσκονται σε συνηθισμένες θερμοκρασίες τιεριβάλλοντος, παράγουν κορεσμένα μίγματα που η περιεκτικότητα τους είναι κάτω από το κατώτερο όριο ευφλεκτικότητας. Στα μη τιτητικά πετρελαιοειδή περιλαμβάνονται τα καύσιμα κατάλοιπα (residual fuel oils), βαριά γκαζόιλ (heavy gas oils) και τα πετρέλαια ντίζελ (diesel oils). Οι τάσεις ατμών Reid αυτών των υγρών είναι κάτω από 0,007 bar (0,1 pound/square inch absolute) και συνήθως δεν μετριούνταε Πτητικά (volatile). Σημείο ανάφλεξης που προσδιορίστηκε με τη μέθοδο μέτρησης σε κλειστό δοχείο κάτω από 60 C (140 F). Μερικά υγρά πετρελαιοειδή που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία όταν έχουν ορισμένες θερμοκρασίες μέσα στα συνηθισμένα όρια θερμοκρασιών περιβάλλοντος, έχουν την ικανότητα να παράγουν κορεσμένα μίγματα αερίου και ατμοσφαιρικού αέρα που βρίσκονται μέσα στα όρια ευφλεκτικότητας. Τα περισσότερα από τα υτιόλοιπα υγρά τιετρελαιοειδή αυτής της κατηγορίας δημιουργούν σε όλες τις συνηθισμένες θερμοκρασίες τιεριβάλλοντος κορεσμένα μίγματα αερίων και ατμοσφαιρικού αέρα που βρίσκονται πάνω από το όριο ευφλεκτικότητας (UFL). Παραδείγματα των τιρώτιαν είναι τα καύσιμα αεριωθούμενων (jet fuels) και οι κηροζίνες (kerozines) και των δεύτερων οι βενζίνες (gasolines) και οι περισσότεροι τύποι του αργού πετρελαίου. Στην πράξη ο χειρισμός των βενζινών και του αργού πετρελαίου συχνά γίνεται πριν επττευχθούν συνθήκες κορεσμού (ισορροπίας) και είναι δυνατό να υπάρχουν μίγματα αερίου και ατμοσφαφυοού αέρα που βρίσκονται μέσα στα όρια ευφλεκτικότητας.

Η ετπλογή του σημείου ανάφλεξης 60 C (140 σαν κριτήριο για τη διαίρεση των υγρών σε τιτητικά και μη τττητικά, είναι κατά ένα μέρος αυθαίρετη. Επειδή οι προφυλάξεις που είναι κατάλληλες για τα μη τττητικά φορτία είναι λιγότερο αυστηρές, είναι ουσιαστικής σημασίας, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, να μην συμπεριλαμβάνονται ποτέ κατά λάθος στην κατηγορία των μη τπηηκών, φορτία που έχουν την ικανότητα να δημισυργήσσυν εύφλεκτο μίγμα αερίου και ατμοσφαιρικού αέρα. Γι' αυτό το λόγο η διαχωρισχική γραμμή πρέπει να επιλεγεί με τρόπο που να αφήνει περιθώρια για τέτοιους τταράγοντες όπως κακή εκτίμηση της θερμοκρασίας, ανακρίβεια στη μέτρηση του σημείου ανάφλεξης και την πιθανότητα μικρής έκτασης ανάμιξης άλλων τηο πτητικών υλικών. Το σημείο ανάφλεξης 60 C (140 F) σε κλειστό δοχείο αφήνει επαρκή περιθώρια γι' αυτούς τους παράγοντες και είναι εναρμονισμένο με τους ορισμούς που έχουν υιοθετηθεί διεθνώς από το Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) και από έναν αριθμό θεσμοθεηκών σωμάτων σε όλο τον κόσμο. Ι.Ϊ.3 Πυκνότητα των αέριων υδρογονανθράκων Όταν δεν είναι διαλυμένα σε ατμοσφαιρικό αέρα, όλα τα μίγματα αερίων τιου προέρχονται αττό τα συνηθισμένα υγρά τιετρελαιοειδή έχουν μεγαλύτερη ττυκνότητα από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Γι' αυτό το λόγο, κατά τις εργασίες χειρισμών φορτίου παρουσιάζονται φαινόμενα δημιουργίας στρωμάτων αερίων που μπορεί να προκαλέσουν επικίνδυνες καταστάσεις. Ο παρακάτω τπνακας αναφέρει τις σχετικές πυκνότητες ως προς τον ατμοσφαιρικό αέρα των τριών καθαρών αερίων υδρογονανθράκων προτιόινιο, βουτάνιο και ττεντάνω, που αντιπροσωπεύουν κατά ττροσέγγιση τα μίγματα αερίων ττοο τταρσγσνται αντίστοιχα από διάφορους τύπους αργού πετρελαίου, από βενζίνες αυτοκινήτων ή αεροπλάνων και από φυσικές βενζίνες. Αυτοί οι αριθμοί δεν μεταβάλλονται σημαντικά αν ο ατμοσιραιρικός αέρας αντικατασταθεί με αδρανές αέριο.

Σχιτική Πυκνότητα 50% κατ' όγκο υδρ >γονάνβρακα υδρογονάνθρακας μι 50% κατ' όγκο ατμοα αέρα Μίγμα στο Κατώττρο Όριο Ευψλικτικότητας Πιντάνιο 1,5 1,8 Πίνακας 2: Προπάνιο, βουτάνιο, τιεντάνιο. Πυκνότητες ως προς τον ατμοσφαιρικό αέρα Από τον τϋίνακα φαίνεται ότι η πυκνότητα του αδιάλυτου αερίου που προέρχεται από ένα προϊόν όπως η βενζίνη αυτοκινήτων είναι τηθανό να είναι διπλάσια από την πυκνότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, ενώ η πυκνότητα του αδιάλυτου αερίου που προέρχεται από ένα τυπικό αργό πετρέλαιο περίπου 1,5 φορά η πυκνότητα του ατμοσφαιρικού αέρα. Αυτές οι υψηλές πυκνότητες και τα φαινόμενα δημιουργίας στρωμάτων που είναι συνέπεια τους, έχουν σημασία μόνο όσο το αέριο παραμένει συγκεντρωμένο. Καθώς το αέριο και από τους τρεις τύπους φορτίου διαλύεται με ατμοσφαιρικό αέρα, η ττυκνότητα του μίγματος ατμοσφαιρικού αέρα και αερίων, οποιουδήποτε από τα τρία είδη φορτίων πλησιάζει προς την πυκνότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και στο κατώτερο όριο ευφλεκτικότητας δεν διακρίνεται από αυτή. 1.1.4 Τοξικότητα Η εισπνοή ακόμη και σχετικά μικρών ποσοτήτων αερίων τιετρελαιοειδών μπορεί να τφοξενήσει συμπτώματα μειωμένης υπευθυνότητας και ζάλης, παρόμοια με τα συμπτώματα της μέθης, συνοδευόμενα από πονοκέφαλο και ερεθισμό των ματιών. Η εισπνοή αρκετής ποσότητας μπορεί να είναι θανατηφόρα. Αυτά τα συμπτώματα μπορούν να τιαρατηρηθούν με ποσοστά πολύ χαμηλότερα από το κατώτερο όριο ευφλεκτικότητας (LFL). Όμως τα αέρια πετρελαιοειδών τιοικίλλουν ως προς τις φυσιολογικές ετπδράσεις τους, όπως ετιίσης ποικίλλει και η ανοχή του ανθρώπινου οργανισμού σ' αυτές τις επιδράσεις. Δεν τιριέπει να υποθέτουμε ότι επειδή μπορπτύριε να ανεχθούμε

τις ετιικρατούσες συνθήκες, αυτό σημαίνει ou και το ποσοστό των αερίων βρίσκεται μέσα σε ασφαλή όρια. Η μυρωδιά των μιγμάτων των αερίων πετρελαιοειδών ποικίλλει πολύ και σε μερικές περυιτώσεις τα αέρια μπορεί να αμβλύνουν την αίσθηση της όσφρησης. Η εξασθένηση της όσφρησης είναι ιδιαίτερα πιθανή και ειδικά σοβαρή αν το μίγμα περιέχει υδρόθειο. Η απουσία μυρωδιάς δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται σαν ένδειξη απουσίας αερίου. Οι κίνδυνοι από τοξικές επιδράσεις στους οποίους είναι εκτεθειμένα τα μέλη του προσωπικού κατά τις εργασίες στα δεξαμενόπλοια, δημιουργούνται σχεδόν όλοι ατιό την επαφή με αέρια διαφόρων ειδών. Ένας αριθμός ενδείξεων χρησιμοποιείται για την καταμέτρηση των συγκεντρώσεων τοξικών ατμών και πολλές ουσίες έχουν καθοριστεί στα επιτρεπόμενα όρια έκθεσης ή και στις τιμές ορίων κατωφλιού. Ο όρος τιμές κατακρλίου χρησιμοποιείται στη βιομηχανία εδώ και αρκετά χρόνια και συχνά εκφράζεται και ως χρονικά σταθμισμένος μέσος όρος. Η χρήση του όρου επιτρεπόμενα όρια έκθεσης έχει αρχίσει να γίνεται όλο και ευρύτερη και αναφέρεται στη μέγιστη έκθεση σε μια τοξική ουσία η οποία επιτρέπεται να γίνει σε ένα κανονικό σώμα. Το όριο έκθεσης συνήθως εκφράζεται ως χρονικά σταθμισμένος μέσος όρος, ο οποίος λαμβάνεται φυσιολογικά μέσα από χρονική περίοδο εργασίας οκτώ ωρών ή ως βραχυπρόθεσμα όρια έκθεσης, που ιρυσιολογικά εκφράζονται σαν τη μέγιστη συγκέντρωση στον αέρα για μια κατά τιροσέγγιση χρονική περίοδο 15 λετιτών. Οι τιμές εκφράζονται σε μέρη ανά εκατομμύριο κατ' όγκο αερίου στον ατμοσφαιρικό αέρα. Υγρά πετρελαιοειδή ό κίνδυνος να καταπιεί κανείς σημαντικές ποσότητες υγρών τιετρελαιοειδών κατά τη διάρκεια τα>ν συνηθισμένων εργασιών στα δεξαμενόπλοια και στις τερμαηκές εγκαταστάσεις είναι πολύ μικρός, Η τοξικότητα των πετρελαιοειδών για τον άνθρωπο όταν τα κατατπεί είναι μικρή, αλλά η κατάποση πετρελαιοειδούς προκαλεί οξεία ενόχληση και ναυτία. Σε αυτή την τιερίππωση υπάρχει τπθανότητα το υγρό πετρελαιοειδούς να εισαχθεί στους πνεύμονες κατά τον εμετό και αυτό μπορεί να έχει να έχει σοβαρές συνέπειες, ιδίως αν πρόκειται για πολύ

τττηηκά προϊόντα όπως π. χ. βενζίνες ή κηροζίνες. Πολλά προϊόντα ττετρελαιοειδών, ιδόος τα ττολύ πτηηκά, πρκ>καλούν ερεθισμό του δέρματος και αφαίρεση απαραίτητων λιπαρών ουσιών από αυτό, που καταλήγουν σε δερματίτιδα. Εττίσης ερεθίζουν τα μάτια. Ορισμένα βαρύτερα πετρελαιοειδή μπορούν, μετά από επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη επαφή, να προκαλεσουν σοβαρές δερματικές παθήσεις. Η άμεση επαφή με πετρελαιοειδή πρέπει πάντα να αποφεύγεται με χρήση κατάλληλη προστατευτικού εξοπλισμού, ιδιαίτερα φορώντας γάντια και γυαλιά. Αέρια πετρελαιοειδών Η κύρια επίδραση των αέριων πετρελαιοειδών στο προσωπικό, είναι η πρόκληση νάρκωσης. Το συμπτώματα τιεριλαμβάνσυν πονοκεφάλους και ερεθισμό των ματιών, καθώς και ελαττωμένο αίσθημα ευθύνης και ζαλάδα, παρόμοια με μέθη. Όταν η τιεριεκτηκότητα σε αέρια είναι υψηλή, μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση, αναισθησία και θάνατο. Η τοξικότητα των διαφόρων αερίων τιετρελαιοειδών μπορεί να διαφέρει πάρα πολύ και εξαρτάται οπό τους υδρογονάνθρακες τιου αποτελούν τα κύριο συστατικά τους. Η τοξικότητα μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την τταρουσία μερικών δευτερευόντων συστατικών όπως οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (π.χ. βενζόλιο) και το υδρόθειο. Για τους ατμούς βενζίνης έχει προσδιοριστεί TLV 300 ppm, που αντιστοιχεί σε περίπου 2% του κατώτερου ορίου ευφλεκηκότητας (LFL). Αυτός ο αριθμός μπορεί να χρησιμοποιείται σαν γενικός οδηγός για τα αέρια πετρελαιοειδών, αλλά δεν πρέπει να θεωρείται ότι έχη εφαρμογή σε μίγματα αερίων τιου περιέχουν βενζόλιο ή υδρόθειο. Το ανθρώπινο σώμα μπορεί, για μικρές χρονικές περιόδους, να ανεχθεί συγκεντρώσεις αερίων κάπως μεγαλύτερες από το TLV. Τα τταρακάτω αποτελούν χαρακτηριστικά έκθεσης σε υψηλότερες συγκεντρώσεις αερίων.

0,1% κοπ* όγκο (1.000 ppm) 0,2% κατ' όγκο (2.000 ppm) 0,7% κστ* όγκο (7.000 ppm) 1,0% κατ' όγκο (10.000 ppm) 2,0% κατ' όγκο (20.000 ppm) Ερεθισμός των ματιών μέσα σε μια ώρα Ερεθισμός των ματιών, της μύτης και του λαιμού, ζαλάδα και αστάθεια μέσα σε μισή Συμτττώματσ τταρόμοκι με της μέθης σε 15 λετττά Γ ρηγορος ιρχομός μέθης ττου μττορεί να καταλήξει σε σνάισβησία και θάνατο αν συνεχιστεί η έκθεση Η τταράλυση και ο θάνατος εττέρχονται ταχύτατα Πίνακας 3: Τυτηκές ετηδράσεις από έκθεση σε πετρελαιοειδή αέρια Η μυρωδιά των αέριων πετρελαιοειδών ποικίλλει πολύ και σε μερικές περιπτώσεις το αέρια μπορεί να εξασθενήσσυν την όσφρηση. Η εξασθένηση της όσφρησης είναι ιδιαίτερα σοβαρή αν το μίγμα περιέχει υδρόθειο. Γι' αυτό το λόγο η απουσία μυρωδιάς δεν πρέτιει ποτέ να θεωρείται σαν ένδειξη απουσίας αερίων. Η περιεκτικότητα σε αέρια που αντιστοιχεί στο TLV είναι αρκετά κάτω αττό το LFL και δεν τιρέπει να αναμένεται ότι οι μετρήσεις εύφλεκτων αερίων έχουν την ικανότητα να μετρηθούν με ακρίβεια περιεκτικότητες αυτής της τάξης μεγέθους. Αδρανέε αέριο Το αδρανές αέριο χρησιμοποιείται βασικά για να ελέγχει την ατμόσφαιρα μέσα στις δεξα)ΐενές φορτίου και για να τιαρεμποδίζει το σχηματισμό εκρηκτικών μιγμάτων. Η πρωταρχική απαίτηση ενός αδρανούς αερίου είναι η χαμηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο. Η σύνθεση του, όμως, μπορεί να ποικίλλει και ο παρακάτω ττίνακας παρέχει μια ένδειξη των τυπικών συνθετικών αδρανούς αερίου εκφρασ)ΐένα σε ποσοστό επί τοις εκατό κατ' όγκο.

Συνθετικό Αδρανές αέριο από τη ροή αερίου του κυρίως λέβητα Αζωτο 83% ΔιοζεΙΒιο του άνθρακα 13% Μονοζείδιο του άνθρακα παρών Οξυγόνο 4% Sulphul dioxide Οξείδιο του αζώτου Ατμοί νερού Στάχτες και αιθάλη θκρμοκρασία δρόσου 50 ppm παρών παρών παρών υψηλή εάν δεν έχει εττέλβει ξήρανση Πυκνότητα 1.044 Πίνακας 4: Σύνθεση του αδρανούς αερίου Ανεπάρκεια ο ονόνου Μέσα σε κλειστούς χώρους η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο μπορεί να είναι χαμηλή για πολλούς λόγους. Ο πιο προφανής λόγος είναι αν ο χώρος βρίσκεται σε αδρανή κατάσταση, έτσι ώστε το οξυγόνο να έχει εκτοπισθεί από διοξείδιο του άνθρακα ή άζωτο. Επίσης το οξυγόνο μπορεί να αφαιρεθεί με χημικές αντιδράσεις όττως η οξείδωση (σκσυριασμα) ή η σκλήρυνση χρωμάτων ή επιχρισμάτων. Καθώς το διαθέσιμο οξυγόνο μειώνεται κάτω από το κανονικό 21% κατ' όγκο, η αναττνοή τείνει να γίνεται γρηγορότερη και βαθύτερη. Τα συμπτώματα που δείχνουν ότι το οξυγόνο στην ατμόσφαιρα δεν είναι αρκετό, είναι πιθανό να μην δώσουν επαρκή προειδοτιοίηση για τον κίνδυνο. Τα περισσότερα άτομα δεν αναγνωρίζουν τον κίνδυνο παρά μόνο αφού εξασθενήσουν πολύ και καταστούν ανίκανα να διαφύγουν χωρίς βοήθεια. Η μη έγκαιρη αναγνώριση του κινδύνου είναι ιδιαίτερα τηθανή όταν για τη διαφυγή αταχιτείται και ττροσπάθεια αναρρίχησης. Αν και η ευαισθησία διαφέρει από άτομο σε άτομο, όλοι οι άνθρωποι θα υποστούν βλάβη αν το ποσοστό οξυγόνου τιέσει στο 16% κατ' όγκο. Η έκθεση σε ατμόσφαιρα που περιέχει λιγότερο από 10% οξυγόνο προκαλεί αναπόφευκτα αναισθησία. Η ταχύτητα με την οποία ετιέρχεται η αναισθησία αυξάνεται όσο μειώνεται το διαθέσιμο οξυγόνο και το θύμα θα πεθάνει, εκτός αν μεταφερθεί στον καθαρό αέρα και ειραρμοστεί αναζωογόνηση. Η ατμόσφαιρα που περιέχει λιγότερο από 5%

οξυγόνο κατ' όγκο προκαλεί άμεση αναισθησία χωρίς προειδοποίηση εκτός από μια ατιεγνωσμένη προσπάθεια εισπνοής. Αν η αναζοτογόνηση καθυστερήσει τιερισσότερα από λίγα λεπτά τότε ακόμα και να αποκατασταθεί μετά η ζωή, το θύμα θα έχει υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη του εγκεφάλου. Η είσοδος σε χώρους με ανεπάρκεια οξυγόνου χωρίς ανατινευστική συσκευή δεν πρέπει να επιτρέπεται τιοτέ, πριν αυτοί οι χώροι αεριστούν τελείως και τιριν γίνουν μετρήσεις που να δείχνουν ότι η περιεκτικότητα σε οξυγόνο είναι 21% κατ' όγκο σε ολόκληρο το χώρο.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Γενικές προφυλάξεις στα δεξαμενόπλοια 2.1 Γενικές αρχές Για να εξαλειφθεί ο κίνδυνος τιυρκαγιάς ή έκρηξης σε ένα δεξαμενόπλοιο, είναι απαραίτητο να ατιοφεύγεται να υπάρχουν, ταυτόχρονα στο ίδιο μέρος και κατά την ίδια χρονική στιγμή πηγή ανάφλεξης και εύφλεκτη ατμόσφαιρα. Επειδή δεν είναι πάντα δυνατό να αποκλεισθεί η παρουσία και των δυο αυτών συντελεστών, οι προφυλάξεις σκοπεύουν στον αποκλεισμό της παρκηκτίας ή στον έλεγχο ενός από τους δύο. Η ύπαρξη εύφλεκτων αερίων πρέπει να αναμένεται στους χώρους φορτίου, στα αντλιοστάσια και κατά διαστήματα στο κατάστρωμα των δεξαμενών και επομένως είναι ατιαραίτητο να αφαιρούνται με αυστηρότητα όλες οι δυνατές πηγές ανάφλεξης από αυτές τις περιοχές. Οι καμπίνες, τα μαγειρεία και άλλες τιεριοχές μέσα στο συγκρότημα των χώρων ενδιαίτησης είναι αναπόφευκτο να περιέχουν ττηγές ανάφλεξης όπως ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού, στιίρτα και ανατηήρες. Αν και ατιοτελεί σωστή πρακτική οι πηγές ανάφλεξης αυτού του είδους να ελαχιστοποιούνται και να ελέγχοντας είναι απαραίτητο να αποφεύγεται η είσοδος εύφλεκτου αερίου. Στο μηχανοστάσιο και στο λεβητοστέισιο, δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί η ύπαρξη τιηγών ανάφλεξης όπως αυτές που δημιουργούν η λειτουργία των λεβήτων και τα ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού. Γι' αυτό το λόγο είναι απαραίτητο να εμποδίζεται η είσοδος εύφλεκτων αερίων σε τέτοιους χώρους. Η τηχροιχηα τπητνκού φορτίου μέσα στα καύσιμα, εξαιτίας διαρροής σε μπουλμέ ή ανάμιξης σε σωληνώσεις ή οποιοσδήποτε άλλου λόγου, δημιουργεί πρόσθετο κίνδυνο. Γι' αυτό πρέπει να ενθαρρύνεται ο τακτικός έλεγχος της ευφλεκηκότητας των χώρων καυσίμων από το τφοσωπικό των δεξαμενόπλοιων και των

τερματικών εγκαταστάσεων. Στα εργαστήρια του καταστρώματος, στις αποθήκες, στο πρόστεγο, στο μεσόστεγο, στα κύτη ξηρού φορτίου κλπ> είναι δυνατό με την καλή σχεδίαση και κατασκευή και χρησιμοποιώντας σωστούς τρόπους εργασίας, να ελέγχονται με ασφάλεια και τα εύφλεκτα αέρια και οι πηγές ανάφλεξης. Όμως τα μέσα ττου χρησιμοποιούνται γι' αυτόν τον έλεγχο πρέπει να τηρούνται με αυστηρότητα. Σχετικά με αυτό το θέμα πρέπει να γίνει συνείδηση όη σ' αυτές τις περιοχές δημιουργείται πρόσθετος κίνδυνος αν στις δεξαμενές καυσίμων έχουν εισρεύσει πτητικά φορτίο ή αέρια από πτητικό φορτίο. Αν και η εγκατάσταση και σωστή λειτουργία του συστήματος αδρανούς αερίου παρέχει ένα πρόσθετο μέτρο ασφαλείας, δεν αντικαθιστά την ανάγκη της αυστηρής τήρησης των προφυλάξεων που αναφέρονται σ' αυτό το κεφάλαιο. 2.2 Κάττνισμα και ακάλυτττες ττηγές ανάφλεξης Όταν ένα δεξαμενόπλοιο βρίσκεται εν πλω, το κάπνισμα πρέτιει να επιτρέπεται μόνο σε ώρες και χώρκτυς που καθορίζονται από τον τελοίαρχο. Το κάπνισμα πρέπει να απαγορεύεται στο κατάστρωμα των δεξαμενών και σε κάθε άλλο μέρος που είναι δυνατή η παρουσία αερίων πετρελαιοειδών. Η χρήση σπίρτων και ανατιτήρων έξω από τους χώρους ενδιαίτησης πρέπει να απαγορεύεται, εκτός από τα μέρη που επιτρέπεται το κάπνισμα. Τα μέλη του προσωπικού δεν πρέπει να μεταφέρουν σπίρτα και αναπτήρες έξω από αυτούς τους χώρους, ούτε να τα έχουν μαζί τους στο κατάστρωμα των δεξαμενών ή οποιοδήποτε άλλο μέρος στο οποίο μπορεί να υπάρχουν αέρια πετρελαιοειδών. Ο κίνδυνος που δημιουργείται όταν έχουν μαζί τους σπάρτα και ιδιαίτερα αναπτήρες, πρέτιει να αποτυπωθεί καλά στο μυαλό όλων των μελών του προσωτακού. Τα σπίρτα που χρησιμοποιούνται στα δεξαμενόπλοια πρέπει να είναι σπίρτα «ασφαλείας». Οι ακάλυπτες πηγές ανάφλεξης πρέπει να απαγορεύονται στο

κατάστρωμα των δεξαμενών και κάθε άλλο μέρος στο οποίο υπάρχει κίνδυνος παρουσίας τιετρελαιοειδών. Στα σημεία ετηβίβασης στο πλοίο, καθώς και στις εξόδους από την τιεριοχη ενδιαίτησης, πρέπει να υπάρχουν ευδιάκριτα τοποθετημένες φορητές και μόνιμες πινακίδες που να απαγορεύουν το κάτινισμα και τη χρήση ακάλυπτων πηγών ανάφλεξης. Μέσα στην περιοχή ενδιαίτησης πρέπει να υπάρχουν ευδιάκριτα τοποθετημένες οδηγίες σχετικές με το κάπνισμα. 23 Φορητοί λαμτττήρες και ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού Όλα τα φορητά είδη ηλεκτρικού εξοπλισμού, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι λαμπτήρες, πρέτιει να είναι εγκεκριμένα από αρμόδια αρχή πριν χρησιμοποιηθούν και πρέπει να εξετάζονται για να διαπιστώνεται τυχόν ύπαρξη ελαττωμάτων. Πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή για να εξασφαλίζεται ότι δεν έχει υποστεί βλάβη η μόνωση και ότι τα καλώδια είναι στερεά συνδεδεμένα και θα παραμείνουν έτσι όσο χρόνο χρησιμοποιείται το είδος εξοπλισμού. Πρέπει επίσης να λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την πρόληψη ζημιών σε εύκαμπτα καλώδια (φορητά καλώδια). 2.3.1 Λαμτττήρες και άλλα ηλεκτρικά είδη εξοπλισμού που τροφοδοτούνται με εύκαμπτα καλώδια (φορητά κιχλώδια) Η χρήση φορητών ηλεκτρικών ειδών εξοπλισμού που τροφοδοτούνται με εύκαμπτα καλώδια πρέπει να απαγορεύεται στις δεξαμενές φορτίου και τους γειτονικούς χώρους, ή πάνω στο κατάστρωμα των δεξαμενών. Η απαγόρευση δεν ισχύει αν σε όλη τη διάρκεια της χρήσης του είδους εξοπλισμού: Το διαμέρισμα μέσα ή πάνω από το οποίο πρόκειται να χρησιμοποιηθούν το είδος εξοπλισμού και τα καλώδια είναι ασφαλές για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας,

Τα γειτονικά διαμερίσματα είναι ετιίσης ασφαλή για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας ή έχουν εκκαθαριστεί ώστε το ποσοστό υδρογονανθράκων να είναι λιγότερο από 2% κατ' όγκο και έχουν αδρανοποιηθεί, ή είναι τελείως γεμάτα νερό ή η κατάσταση τους είναι οποιοσδήποτε συνδυασμός των παραπάνω, Όλα τα ανοίγματα δεξαμενών τιρος άλλα διαμερίσματα που δεν είναι ασφαλή για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας ή δεν βρίσκονται σε μια από τις καταστάσεις που αναφέρονται παραπάνω είναι και παραμένουν κλειστά, ή το είδος του εξοπλισμού, καθώς και όλα τα εύκαμπτα καλώδια, είναι από κατασκευής ασφαλή, ή το είδος εξοπλισμού περιέχεται μέσα σε εγκεκριμένο αντιεκρηκτικό προστατευτικό περίβλημα. Κάθε εύκαμπτο καλώδιο πρέπει να είναι τύπου εγκεκριμένου για ιδιαίτερα σκληρή χρήση, να έχει αγιογό γείωσης και ανασυνδέεται με το αντιεκρηκτικό προστατευτικό περίβλημα μόνιμα και με εγκεκριμένο τρόπο. Ετππλέον υπάρχουν ορισμένοι τύποι ειδών εξοπλισμού που είναι εγκεκριμένοι για χρήση μόνο ταζνω στο κατάστρωμα δεξαμενών. Τα παραπάνω δεν εφαρμόζονται όσον αφορά στη σωστή χρήση εύκαμπτων καλωδίων που χρησιμοποιούνται με φανούς σημάτων ή φώτα ναυσιπλοΐας ή εγκεκριμένους τύπους τηλεφώνων. 2 J.2 Λαμπτήρες που λειτουργούν με αέρα Οι εγκεκριμένοι τύπου λαμπτήρες που λειτουργούν με αέρα επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται σε ατμόσφαιρες που δεν είναι απαλλαγμένες από αέρια αν και για την αποφυγή συσσώρευσης στατικού ηλεκτρισμού στη συσκευή, πρέτιει να τηρούνται οι παρακάτω προφυλάξεις: Η παροχή αέρα πρέπει να είναι εξοπλισμένη με υδατοπαγίδα (υδροσυλλέκτη). Ο σωλήνας παροχής πρέπει να έχει χαμηλή ηλεκτρική αντίσταση. Οι μονάδες που είναι μόνιμα εγκαταστημένες πρέπει να είναι γειωμένες.

2 J J Φακοί, λαμτγτήρες και φορητά είδη εξοπλισμού που λειτουργούν με μπαταρίες Στα δεξαμενόπλοια πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο φακοί εγκεκριμένοι από αρμόδια αρχή για χρήση σε εύφλεκτες ατμόσφαιρες. Οι φορητοί πομποδέκτες ΟΉΡΑ^ΉΡ πρέπει να είναι τύπου από κατασκευής ασφαλούς. Τα μικρά ατομικά είδη που λειτουρ>γούν με μπαταρίες ότιως τα ρολόγια, τα μικροσκοπικά ακουστικά βαρηκοΐας και οι βηματοδότες καρδιάς δεν αποτελούν σημαντικές ττηγές ανάφλεξης. Στο κατάστρωμα των δεξαμενών ή σε περιοχές που είναι ενδεχόμενο να υπάρχουν εύφλεκτα αέρια δεν πρέπει να επιτρέπονται φορητά ραδιόφωνα, μαγνητόφωνα, κασετόφωνα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, φωτογραφικές μηχανές και μονάδες φλας, εκτός αν είναι εγκεκριμένα για χρήση σε εύφλεκτη ατμόσφαιρα. 2.4 Θερμογόνα εργασία Θερμογόνα εργασία θεωρείται εκείνη στην οποία απαιτείται η χρήση συγκόλλησης ή καύσης καθώς και άλλες εργασίες συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων εργασιών ακονίσματος και τρυπήματος, ηλεκτρικές εργασίες και η χρήση ηλεκτρικού εξοπλισμού ο οποίος δεν είναι από κατασκευής ασφαλής και μπορεί να δημιουργήσει εμπρηστικό στπνθήρα. Όταν εκτελείται θερμογόνα εργασία έξω από τον κύριο χώρο του μηχανοστασίου (και μέσα στο χώρο του μηχανοστασίου όταν σχετίζεται με δεξαμενές και σωληνώσεις καυσίμου) θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τπθανή παρουσία ατμών υδρογονανθράκων στην ατμόσφαιρα καθώς και η ύτιαρξη υττοθετικών πηγών ανάφλεξης. Η θερμογόνα εργασία πρέπει να εκτελείται μόνο έξω από τους κύριους χώρους των μηχανοστασίων εάν δεν υπάρχει σε εξέλιξη άλλη εργασία επισκευής. Άλλες παράμετροι οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι η εκτέλεση ψυχρής εργασίας ή η μετακίνηση τμήματος της εργασίας μέσα στο χώρο του μηχανοστασίου.

Η εκτέλεση θερμογόνας εργασίας έξω από το χώρο του μηχανοστασίου πρέπει να επιτρέτιεται μόνο όταν εκτελείται σύμφωνα με τους ισχύοντες εθνικούς ή διεθνείς κανονισμούς και/ή τις απαιτήσεις του λιμανιού/τερματικού σταθμού και θα πρέπει να υπόκειται στους περιορισμούς της διαδικασίας έκδοσης άδειας για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας τιάνω στο πλοίο. 2.4.1 Εκτίμηση της θερμογόνας εργασίας Ο πλοίαρχος πρέπει να αποφασίζει εάν η θερμογόνα εργασία που πρόκειται να εκτελεστεί είναι ασφαλής καθώς επίσης και τα μέτρα προςώλαξης τα οποία πρέπει να πορθούν. Η εκτέλεση θερμογόνας εργασίας σε περιοχές έξω από τον κύριο χώρο του μηχανοστασίου και σε άλλες τιεριοχές που υποδεικνύονται από αυτόν που θα εκτελέσει την εργασία δεν θα πρ>έπει να αρχίζει μέχρι ο πλοίαρχος να ενημερώσει τις εγκαταστάσεις της ξηράς σχετικά με τις λεπτομέρειες της προτεινόμενης εργασίας και μέχρι να εκπονηθεί και να συμιρωνηθεί η διαδικασία εκτέλεσης της εργασίας. Πριν αρχίσει η θερμογόνα εργασία θα τιρέτιει να γίνεται μια συνάντηση υπό την προεδρεία του πλοιάρχου προκειμενου να συζητηθούν με προσοχή η σχεδιαζόμενη εργασία και τα μέτρα ασφαλεάις τα οποία θα παρθούν. Στη συνάντηση θα πρέτιει να συμμετέχουν τουλάχιστον όλοι αιηοί ττου θα εμπλακσύν με την εκτέλεση της εργασίας. Θα τφέπει να συμφωνηθεί ένα σχέδιο εργασίας και οι σχετικές προφυλάξεις ασφαλείας. Το σχέδιο θα πρέτιει με σαφήνεια να διορίζει έναν αξιωματικό υπεύθυνο για την επιτήρηση της εργασίας και έναν άλλο αξιωματικό ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για τα μέτρα προφύλαξης συμπεριλαμβανομένων των επικοινωνιών ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη. Όλο το προσωπικό το οποίο θα λάβει μέρος στην προετοιμασία και στην εκτέλεση της θερμογόνας εργασίας θα πρέπει να ενημερώνεται σαφέστατα για τον ρόλο του. Θα πρέπει να καταλάβουν σιχφώς ποιος αξιωματικός είναι υπεύθυνος για την επιτήρηση της εργασίας και ποιος για τις προφυλάξεις ασφαλείας. Μια γραπτή άδεια εκτέλεσης θερμογόνας εργασίας θα πρέπει να εκδίδεται για κάθε εργασία η οποία πρόκειται να

εκτελεστεί. Η άδεια αυτή πρέτιει να καθορίζει το χρονικό διάστημα ισχύος, το οποίο δεν θα τιρέπει να υπερβαίνει τη μια εργάσιμη ημέρα. Ακολουθεί το καθοδηγητικό σχεδιάγραμμα 1.

ΙΔεα' επιτρέπεται η ϋβρρΰτήνΐι Ef»rt«Tia Η Το μέρος του πλοίου για το οποίο απαιτείται η εργασία είναι σωλήναχη). ε^μλιβμύς ή μώνιμη εγκατάσταση; ]--- I Ε ν ισ μ ό ς I Μόνιμη *ητκ = Γ Περιγραφή της απαραίτητης εργασίας και προτεινόμενες διαδικασίες για αποστολή στό διαχειριστή του πλοίου προκειμένσο αυτός να στείλει ένα σχ^ιο ή εναλλακτικά «τχέμα γμ εξέταση Μπορεί ο εξοπλισμός να αποσυνδεθεί μεταφεροει μακριά από την επικίνδυνη περιοχ φορτίου πριν αρχίσει η θερμογόνα εργασία; Ανάλογο σχέδιο εργασίας 3 Εξοπλισμός ο σιισίος θα μσν«αθεί «0(6 όλες τις I I σοληνώσεις και κενά που πρέπει να προσαρτηοοιλί I Ο διαχειριστής του πλοίου έστειλε το σχέδιό του ο πλοίαρχος πρέπει να συγκαλέσει συνάντηση πάνω στο πλοίο για να συζητηθούν τα θέματα ασφαλεία; από όλους όσους θα έχουν ευθύνες κατά την εκτέλεση της εργασίας Etvm ο πλοίαρχος ικανοποιημένος ότι η εργαοία μπορέί να εκτελεστεί με ασφάλεια;h I ^ I Πρέπει να εκδοθεί άδεια εκτέλεσης θερμογόνου εργασίας η οποία πρέπει να καθορίζει την ακριβή εργασία και το χρόνο Ολοκληρώνονται όλες οι προετοιμασίες Η Η γ ι ο ΐ η θερμογόνα εργασία Η 1Πρέπει να γίνει γραπτή δήλωση της εργασίας η οποία θα αναφέρει τις ξεχωριστές ευθύνες για τη\ επιτήρηση της εργασίας και την ασφάλεια Αναφορά αποπεράτωσης [οπεράτωσης της εργασίας ήαςστσος διαχειρισιές ;τουπλοίου Λ Σχεδιάγραμμα 1: Σχεδιάγραμμα Θερμογόνας Εργασίας

2.4.2 Προετοιμασίες για την θερμογόνα εργασία Όλες οι εργασίες στις οποίες χρησιμοποιείται το σύστημα φορτίου ή έρματος, συμπεριλαμβονομέναχν τον καθαρισμού των δεξαμενών, της απελευθέρωσης αερίων ή της αδρανοποίησης πρέπει να σταματήσουν πριν αρχίσει η θερμογόνα εργασία καθώς και για όσο διάστημα θα διαρκέσει αυτή. Εάν η θερμογόνα εργασία διακοπεί για να επιτραπεί η άντληση έρματος ή άλλες εργασίες με τη χρήση φορτίου, συστήματος εξαερισμού ή αδρανοποίησης, η θερμογόνα εργασία δεν πρέπει να ξεκινήσει εκ νέου μέχρι να επανελεγχτούν οι προφυλάξεις και να εκδοθεί νέα άδεια εκτέλεσης θερμογόνας εργασίας. Σε διαφράγματα ή σε δεξαμενές καυσίμου που περιέχουν καύσιμα ή σε απόσταση 0,5 μέτρα από τέτοιου είδους διαφράγματα δεν πρέπει να εκτελείται κανενός είδους θερμογόνα εργασία. 2.4.3 Θερμογόνα εργασία σε κλειστούς χώρους Ένα διαμέρισμα στο οποίο πρόκειται να εκτελεστεί θερμογόνα εργασία πρέπει να καθαρίζεται και να εξαερίζεται μέχρι οι δοκιμές στην ατμόσφαιρα να δείξουν 21% περιεκτικότητα οξυγόνου κατ' όγκο και όχι λιγότερο από 1% LFL. Είναι σημαντικό ο εξαερισμός να συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της θερμογόνας εργασίας. Οι παρακείμενες δεξαμενές φορτίου, συμπεριλαμβανομένων και των δεξαμενών φορτίου που βρίσκονται διαγώνια, θα πρέπει είτε να έχουν καθαριστεί και ελευθερωθεί από αέρια σύμφωνα με τα πρότυτια εκτέλεσης θερμογόνου εργασίας είτε να έχουν καθαριστεί και το περιεχόμενο των ατμών υδρογονανθράκων να έχει μειωθεί σε όχι περισσότερο από 1% κατ' όγκο και να διατηρούνται αδρανοποιημένες ή τελείως γεμάτες με νερό. Οι άλλες δεξαμενές φορτίου οι οττοίες δεν έχουν εκκενωθεί από τα αέρια θα πρέπει να απαλλάσσονται από τους ατμούς των υδρογονανθράκων σε ποσοστό χαμηλότερο του 2% κατ' όγκο και να διατηρούνται αδρανοττοιημένες και ασφαλισμένες. Σε ένα πλοίο το οποίο δεν διαθέτει σύστημα αδρανούς αερίου, όλες οι δεξαμενές φορτίου εκτός εκείνες που ττεριέχουν κατάλοιττα θα πρέττει να καθαρίζονται και να απαλλάσσονται από τα αέρια. Τα κατάλοιττα πρέπει να τοποθετούνται σε

μια δεξαμενή όσο το δυνατόν μακρύτερα από την περιοχή εκτέλεσης της θερμογόνας εργασίας και οι δεξαμενές αυτές πρέπει να παραμένουν κλειστές. Οι παρακείμενες δεξαμενές έρματος και τα διαμερίσματα έκτος των δεξαμενών φορτίου θα πρέπει να ελέγχονται για να βεβαιώνεται ότι δεν περιέχουν αέρια και είναι ασφαλείς για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας. Εάν βρεθούν να έχουν υγρά ή ατμούς υδρογονανθράκων θα πρέπει να καθορίζεται από πού προήλθαν αυτά και η δεξαμενή(ες) θα πρέπει να καθαρίζεται και να απαλλάσσεται από τα αέρια. Όλες οι εσωτερικά συνδεόμενες σωληνώσεις προς τα άλλα διαμερίσματα θα πρέπει να γεμίζονται με νερό, να διοχετεύονται, να εξαερίζονται και να απομονώνονται από το διαμέρισμα στο οποίο θα εκτελεστεί η θερμογόνα εργασία. Οι γραμμές φορτίου μπορεί στη συνέχεια να αδρανοποιήσουν ή να γεμιστούν τελείως με νερό εάν κριθεί απαραίτητο. Οι γραμμές ατμού και αδρανούς αερίου προς το διαμέρισμα θα πρέπει επίσης να εξαερίζονται και να μονώνοντατ Οι στιείρες θέρμανσης θα πρέπει επίσης να γεμίζονται. Όλα τα κατάλοιπα, τα απορρίμματα που προέρχονται από το φορτίο και οποιοδήποτε άλλο υλικό το οποίο υπάρχει δυνατότητα να ελκύει ατμούς οι οποίοι είναι εύφλεκτοι, θα πρέπει να απομακρύνεται σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων από την περιοχή που θα εκτελεστεί η θερμογόνα εργασία. Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στις ανάποδες πλευρές των δικτυωτών και των διαφραγμάταιν. Αλλες περιοχές οι οποίες είναι δυνατόν να επηρεαστούν από τη θερμογόνα εργασία, όπως για παράδειγμα η περιοχή που βρίσκεται ακριβώς από κάτω, θα πρέπει επίσης να καθαρίζονται. Μια παρακείμενη δεξαμενή καυσίμου πετρελαίου μπορεί να θεωρείται ασφαλής εάν οι δοκιμές που έγιναν με τη χρήση ενδείκτη εκρηκτικών αερίων έδωσαν LFL όχι περισσότερο από 1% στον κενό χώρο της δεξαμενής καυσίμων και εάν δεν έχει γίνει μεταφορά θερμότητας η οποία θα προκληθεί από τη θερμογόνα εργασία μέσω των διαφραγμάτων της δεξαμενής καυσίμων. 2.4.4 Θερμογόνα εργασία σε ανοιχτό κατάστρωμα Εάν η θερμογόνα εργασία πρόκαται να γίνει στο ανοιχτό 34

κατάστρωμα, οι δεξαμενές φορτίου και καταλοίπων μέσα σε ακτίνα τουλάχιστον 30 μέτρων γύρω από την περιοχή εργασίας πρέπει να καθαρίζονται και το περιεχόμενο σε ατμούς υδρογονανθράκων πρέπει να μειώνεται σε λιγότερο από 1% κατ' όγκο και να αδρανοποιούνται. Όλες οι άλλες δεξαμενές φορτίου στην περιοχή φορτίου πρέπει να αδρανοποιούνται με τα ανοίγματα τους κλειστά. Οι παρακείμενες δεξαμενές έρματος και τα διαμερίσματα εκτός από τις δεξαμενές φορτίου Οα πρέπει να ελέγχονται για να βεβαιώνονται ότι είναι απελευθερωμένα από αέρια και ασφαλή για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίας. Εάν βρεθούν να περιέχουν υγρούς υδρογονάνθρακες ή ατμούς υδρογονανθράκων θα πρέπει να καθαρίζονται και να απελευθερώνονται από τα αέρια. Σε ένα πλοίο το οποίο δεν έχει σύστημα <ιδρ>ανούς αερίου όλες οι δεξαμενές φορτίου εκτός οπό εκείνες που περιέχουν κατάλοιπα πρέπα να καθαρίζονται και να απελευθερώνονται από τους ατμούς των υδρογονανθράκων σε λιγότερο από 1% LFL. Οι δεξαμενές που περιέχουν κατάλοιπα πρέπα να μένουν κλειστές και να είναι σε απόσταση πάνω από 30 μέτρα από την περιοχή εργασίας. 2.4.5 Θερμογόνα εργασία σε σωληνώσεις Η εκτέλεση θερμογόνας εργασίας σε σωληνώσεις και βαλβίδες πρέπα μόνο να εττιτρέπεται όταν το κατάλληλο αντικείμενο απομακρύνεται από το σύστημα με ψυχρή εργασία και το υπόλοιπο σύστημα μονώνεται. Το ανηκείμενο στο οποίο πρόκαται να γίνα η εργασία θα πρέπα να καθαρίζεται και να απελευθερώνεται από αέρια σύμφωνα με ένα πρότιμιο «ασφαλές για την εκτέλεση θερμογόνας εργασίθ9>, ανεξάρτητα από το εάν έχα απομακρυνθεί ή όχι από την επικίνδυνη περιοχή φορτίου. Οι σπείρες θέρμανσης θα πρέπει να γεμίζονται και να ανοίγονται για να βεβαιώνεται ότι είναι καθαρές και ελεύθερες από υδρογονάνθρακες.

2.5 Αυτόματη ανάφλεξη Μερικά υλικά όταν έχουν υγρανθεί ή ποτισθεί με λάδι, ιδίως με λάδι φυτικής προέλευσης, είναι επιρρεπή σε ανάφλεξη χωρίς εξιοτερική επίδραση θερμότητας. Αυτό είναι αποτέλεσμα βαθμιαίας θέρμανσης μέσα στο υλικό, η οποία παράγεται με οξείδωση. Ο κίνδυνος αυτόματης ανάφλεξης είναι μικρότερος όταν τα λάδια είναι πετρελαιοειδή παρά όταν είναι φυτικά, αλλά ακόμη και τότε, μπορεί να συμβεί αυτόματη ανάφλεξη, ιδιαίτερα αν το υλικό διατηρείται θερμό όπως π,χ, όταν βρίσκεται κοντά σε ζεστό σωλήνα. Για το παραπάνω λόγο στουπιά, κουρέλια, μουσαμάδες, είδη κλινοστρωμνής, σάκοι από γιουτα και άλλα παρόμοια απορρ«ρητικά υλικά δεν πρέπει να αποθηκεύονται κοντά σε λάδια, χρώματα (μπογιές), κ.λπ. και δεν πρέπει να αφήνονται παρατημένα σε προβλήτες, καταστρώματα, είδη εξοπλισμού, πάνω ή κοντά σε σωληνώσεις κ.λπ. Αυτού του είδους τα υλικά πρέπει, αν έχουν υγρανθεί, να στεγνώνονται πριν αποθηκευτούν. Αν είναι ποτισμένα με λάδι πρέπει ή να καθαρίζονται ή να καταστρέφονται. Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στους λέβητες είναι επίσης οξειδωηκά μέσα που, αν και μεταφέρονται σε διαλυμένη μορφή, έχουν την ικανότητα να υποστσυν αυτόματη ανάφλεξη όταν αφεθούν να εξατμίζονται. 2.6 Αυτοινάφλεξη Ένα υγρό τιετρελαιοειδές όταν θερμανθεί αρκετά αναφλέγεται χωρίς την επίδραση γυμνής φλόγας. Αυτή η διαδικασία αυτανάφλεξης (autoignition) είναι πάρα πολύ συχνή όταν καύσιμο πετρέλαιο ή λυπαντέλαιο υπό πίεση, ψεκάζεται πάνω σε πολύ ζεστή επιφάνεια. Συμβαίνει επίσης όταν χύνεται λάδι σε θερμομονωτική επένδυση, εξατμίζεται και ανοφλέγεταυ Και οι δύο περοιτώσεις έχουν γίνει αιτία σοβαρών πυρκαγιών σε μηχανοστάσια. Οι σωληνώσεις παροχής καυσίμων ή λυιαντικών απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή για να αποφεύγεται ο ψεκασμός με καύσιμο ή λιπαντικό από διαρροές. Οι θερμομονωηκές επενδύσεις που είναι ποτισμένες με λάδι πρέπει να αφαιρούνται και το προσωπικό

πρέπει να προστατεύεται από τυχόν επανάφλεξη ατμών κατά τη διάρκεια της δαχδικασίας αφαίρεσης τους. 2.7 Μηχανοστάσια και λεβητοστάσια 2.7.1 Εξοπλισμός καύσης Οι καυστήρες, οι αυλοί, οι καπναγωγοί, οι πολλαπλές εξαγωγής καυσαερίων (exhaust manifolds) και οι σπινβηρσπαγίδες (spark arresters) πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας σαν προφυλακτικό μέτρο κατά των ττυρκαγιών της καττνοδόχου και κατά της εκβολής στηνθήρων. Αν εκραγεί πυρκαγιά στην κατινοδόχο ή βγαίνουν στπνβήρες από αυτή τότε το δεξαμενόπλοιο πριεπει, εφόσον χρευιζεται, να αλλάξει όσο το δυνατό γρηγορότερα πορεία για να αποφευχθεί η πτώση στϋίνθήρων στο κατάστρωμα των δεξαμενών. Κάθε εργασία χειρισμού φορτίου, ερματισμού ή καθαρισμού δεξαμενών που γίνεται πρέπει να διακόπτεται και όλα τα ανοίγματα τα»ν δεξαμενών πρέπει να κλείνσνται. 2.7.2 Εκκαπνισμός Πριν από τον κατάπλου και μετά από τον απόπλου πρέπει να γίνεται εκκένωση υπό πίεση των αυλών των λεβήτων. Πριέπει να ζητιέται η γνώμη του αξιωματυεού φυλακής γέφυρας και αν είναι αναγκαίο να μεταβάλλεται η πορεία του πλοίου. Όταν το τιλοίο βρίσκεται εν όρμω δεν πρέπει να εκτελείται εκκαπνισμός των αυλών των λεβήτων. 2.7J Υγρά καθαρισμού Τα υγρά καθαρισμού είναι προτιμότερο να μην είναι εύφλεκτα ή τοξικά. Αν χρησιμοποιούνται εύφλεκτα υγρά, αιηά πρ>έπει να έχουν υψηλό σημείο ανάφλεξης. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ποτέ πολύ τιτητικά υγρά όπως π.χ. βενζίνη ή νάφθα. Τα εύφλεκτα υγρά καθαρισμού πρέπει να περιέχονται σε κλειστά, άθραυστα δοχεία με σωστές ετηγραφές (ταμπέλες) και να αποθηκεύονται σε κατάλληλο διαμέρισμα, όταν δεν χρησιμοποιούνται. Υγρά καθαρισμού πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο