53 Χρόνια ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΪΔΗ-ΜΑΝΩΛΑΡΑΚΗ ΠΑΓΚΡΑΤΙ : Φιλολάου & Εκφαντίδου 26 : Τηλ.: 2107601470 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλους Πολιτικά, Θ 2, 1 4) Ι. ΚΕΙΜΕΝΟ Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν τίς δ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. Νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας) περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς). Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν διάνοιαν. ΙΙ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «τίς δ ἔσται ἡ παιδεία... τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον».
2. «Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας... πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος»: Ο Αριστοτέλης αναφέρεται στις διαφορετικές απόψεις που διατυπώνονται σχετικά με το στόχο και το περιεχόμενο της παιδείας. Να γράψετε ποιες ήταν αυτές οι απόψεις και πού οφείλονταν οι διαφορές. 3. «ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας... καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς)»: Ποιες είναι κατά τον Αριστοτέλη οι κατευθύνσεις που θα διαμορφώσουν την προσωπικότητα του μαθητή της εποχής του και ποιους προβληματισμούς εκφράζει ο φιλόσοφος σχετικά με την προσέγγιση της αρετής; 4. Στο κείμενο που ακολουθεί να επισημάνετε τα χαρακτηριστικά του είδους δημοκρατίας που περιγράφεται και να προσδιορίσετε πώς η παιδεία που προτείνει ο Αριστοτέλης στο πρωτότυπο κείμενο θα μπορούσε να εμποδίσει την επικράτηση του μη ορθού αυτού πολιτεύματος: Μια άλλη μορφή δημοκρατίας είναι αυτή στην οποία ισχύουν όλα τα προηγούμενα, η υπέρτατη όμως αρχή είναι τώρα ο λαός, όχι ο νόμος είναι η περίπτωση κατά την οποία τα ψηφίσματα έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τον νόμο αυτό συμβαίνει όταν στην πόλη υπάρχουν και δρουν δημαγωγοί. Στις δημοκρατικές πόλεις που κυβερνιούνται κατά τον νόμο, δεν κάνει ποτέ την εμφάνισή του δημαγωγός, αλλ είναι οι άριστοι πολίτες που έχουν την πρωτοκαθεδρία. Οι δημαγωγοί κάνουν την εμφάνισή τους εκεί όπου οι νόμοι δεν αποτελούν την υπέρτατη αρχή. 5. Ποια ήταν η επιρροή του Εύδοξου από την Κνίδο στην ψυχοσύνθεση του Αριστοτέλη;
6 α ) Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας, απλές ή σύνθετες, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἔσται, σκέψις, δεῖ, εἴληφε, διαφέρονται. (Μονάδες 5) β) Να σχηματίσετε παράγωγα στην αρχαία ελληνική (απλά ή σύνθετα) του ρηματικού τύπου διδάσκεσθαι, που να δηλώνουν το πρόσωπο που ενεργεί, την ενέργεια, το αποτέλεσμα της ενέργειας, τον τόπο όπου γίνεται η ενέργεια, ικανότητα σε αυτό που δηλώνει το ρήμα. (Μονάδες 5) Επιμέλεια: Μαρία Γκυρτή
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β 1-3 Ὅταν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, λόγοι γίγνωνται περί ὧν Φίλιππος πράττει καὶ βιάζεται παρά τὴν εἰρήνην, ἀεί τοὺς ὑπέρ ἡμῶν λόγους καὶ δικαίους καὶ φιλανθρώπους ὁρῶ φαινομένους, καὶ λέγειν μὲν ἅπαντας ἀεί τὰ δέοντα δοκοῦντας τοὺς κατηγοροῦντας Φιλίππου, γιγνόμενον δ οὐδὲν ὡς ἒπος εἰπεῖν τῶν δεόντων, οὐδ ὧν εἵνεκα ταῦτ ἀκούειν ἄξιον. Ἀλλ εἰς τοῦτ ἤδη προηγμένα τυγχάνει πάντα τὰ πράγματα τῇ πόλει, ὥσθ ὅσῳ τις ἄν μᾶλλον καὶ φανερώτερον ἐξελέγχῃ Φίλιππον καὶ τὴν πρὸς ὑμᾶς εἰρήνην παραβαίνοντα καὶ πᾶσι τοῖς Ἓλλησιν ἐπιβουλεύοντα, τοσούτῳ τὸ τὶ χρὴ ποιεῖν συμβουλεῦσαι χαλεπώτερον. Γ1. Να αποδοθεί στη νέα ελληνική το παραπάνω απόσπασμα (μονάδες 20) Γ2. Να γραφεί ο ζητούμενος τύπος για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
α. ὧν: η αιτιατική ενικού στο ίδιο γένος β. φαινομένους: το γ πληθυντικό πρόσωπο της Προστακτικής Παρακειμένου στην ίδια φωνή γ. ἅπαντας: η γενική πληθυντικού στο θηλυκό δ. ἔπος: η δοτική πληθυντικού ε. τῶν δεόντων: η δοτική ενικού στο ίδιο γένος στ. ἀκούειν: το γ ενικό πρόσωπο της Ευκτικής Μέλλοντα στην ίδια φωνή ζ. προηγμένα: το β πληθυντικό πρόσωπο της Οριστικής Υπερσυντέλικου στην ίδια φωνή η. μᾶλλον: το θετικό βαθμό θ. ἐξελέγχῃ: το γ ενικό πρόσωπο της Οριστικής Παρακειμένου στην ίδια φωνή ι. παραβαίνοντα: το β ενικό πρόσωπο της Προστακτικής Αορίστου β στην ίδια φωνή (μονάδες 10) Γ3α. «Ὅταν φαινομένους»: 1) να τραπεί στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση: Οὗτος ἔφη και να δικαιολογηθεί η απάντηση (μονάδες 3) και 2) να βρεθεί το είδος του υποθετικού λόγου και να γίνουν οι κατάλληλες αλλαγές ώστε να δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν (μονάδες 2)
Γ3β. να αναγνωρισθούν πλήρως συντακτικά οι επόμενοι τύποι: τοὺς κατηγοροῦντας, τῶν δεόντων, ὧν εἵνεκα, προηγμένα, τῇ πόλει (μονάδες 5) Επιμέλεια : Κονδύλης Γεώργιος