Ι. ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝΤΑΙ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. ---- 26-06-2013 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ Δ/ΝΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ Κώστας Παπαχρήστος, Διευθυντής Σπουδών Π.Ε. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Παρατηρητηρίου για την πρόληψη της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Άρτεμις Κεφαλίδου, Εκπαιδευτικός ΠΕ 70 αποσπασμένη στην ΚΥ του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με διάθεση στη Δ/νση Σπουδών Π.Ε. Παρασκευή Παγώνη, Εκπαιδευτικός ΠΕ60 αποσπασμένη στην ΚΥ του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με διάθεση στη Δ/νση Σπουδών Π.Ε. Ειρήνη Μαυροκεφαλίδου, Εκπαιδευτικός ΠΕ 70 αποσπασμένη στην ΚΥ του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με διάθεση στη Δ/νση Σπουδών Π.Ε. Ι. ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΟΥΝΤΑΙ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΤΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. Τα βασικά προβλήματα που επικοινωνούνται τις περισσότερες φορές απευθείας στη Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε., αφορούν στους ακόλουθους θεματικούς άξονες: 1. Άρνηση σχολικών εγγραφών μαθητών Ρομά από Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων. 2. Αντιδράσεις εξωθεσμικών παραγόντων και πολιτών σε ότι αφορά τη διαπολιτισμική διάσταση του περιεχομένου των βιβλίων του Δημοτικού (ενδεικτικά Γλώσσα, Θρησκευτικά). 3. Αντιδράσεις εξωθεσμικών παραγόντων και πολιτών σε διαπολιτισμικές δράσεις που εφαρμόζουν οι εκπαιδευτικοί μέσα στις σχολικές τάξεις στο πλαίσιο των Δ.Ε.Π.Π.Σ. και των Α.Π.Σ.. 4. Προβλήματα διαχείρισης συμβάντων εν ώρα σχολικού διαλείμματος. 5. Επιστολές διαμαρτυρίας αναφορές ομάδων γονέων για επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά μαθητών μέσα στις σχολικές μονάδες κατά τη διάρκεια του ημερήσιου υποχρεωτικού ωρολογίου προγράμματος. 6. Προβληματισμοί της εκπαιδευτικής κοινότητας για τα οικονομικά και κοινωνικά αίτια που οδηγούν στην εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών και συμπεριφορών εκφοβισμού μέσα στο σχολικό περιβάλλον. 7. Ερωτήσεις Κοινοβουλευτικού Ελέγχου από τη Χρυσή Αυγή που αφορούν στα προαναφερόμενα θέματα, αλλά και σε έλεγχο των σχολικών μονάδων αναφορικά με όσα προδιαγράφονται από τη σχετική νομοθεσία, τα Δ.Ε.Π.Π.Σ. και τα Α.Π.Σ. 8. Τηλεφωνική επικοινωνία με τη Διεύθυνση Σπουδών Π.Ε. από διευθυντές σχολείων και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αναφέρουν ότι εργάζονται υπό καθεστώς εκφοβισμού καθώς είναι υπό συνεχή έλεγχο από τη Χρυσή Αυγή αναφορικά με τις δράσεις που υλοποιούν στις σχολικές τους μονάδες. 1

ΙΙ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Το άρθρο 5 2 και 3 του Συντάγματος ορίζει ότι: «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη», «[ 3]: Όλοι όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων». 2. Σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 4 του Ν. 3304/2005 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως [..] εθνοτικής καταγωγής [..]», απαγορεύεται ή άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω εθνοτικής καταγωγής στον τομέα της εκπαίδευσης. 3. Η κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Ν. 2462/1997 (ΦΕΚ 25/26-02- 1997, τ. Α ). 4. Η Κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού, Ν. 2101/1992 (ΦΕΚ 192/02-12-1992, τ. Α ). 5. Με τον Ν. 1566/85 (άρθρο 1, 1) για τη «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» ορίζεται ότι: «Σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά. Ειδικότερα υποβοηθά τους μαθητές να αναπτύσσουν πνεύμα φιλίας και συνεργασίας με όλους τους λαούς της γης, προσβλέποντας σε ένα κόσμο καλύτερο, δίκαιο και ειρηνικό». Ο σκοπός αυτός εξειδικεύεται περαιτέρω με επί μέρους στόχους που αναφέρονται στην εθνική ταυτότητα, τη θρησκευτική συνείδηση, την αγάπη για την ελευθερία και την καλλιέργεια της υπευθυνότητας και της δημιουργικότητας. 6. Οι γενικοί σκοποί της εκπαίδευσης καθώς και οι αναδυόμενοι από αυτούς αξίες προωθούνται μέσα από το περιεχόμενο, τις στάσεις, τις δεξιότητες και τις δραστηριότητες που αναφέρονται στα Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων. Στο πλαίσιο αυτό η καλλιέργεια π.χ. της εθνικής συνείδησης προϋποθέτει ότι οι μαθητές και αυριανοί πολίτες ενστερνίζονται την αξία της εθνικής ανεξαρτησίας, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα το ίδιο δικαίωμα σε όλους τους λαούς, όπως και τις αξίες της διεθνούς ειρήνης, της ασφάλειας και της συνεργασίας (ΦΕΚ 304/2003, τ. Β ). 6.1. Ειδικότερα, στις βασικές αρχές του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (ΦΕΚ 304/2003, τ. Β ) για το Νηπιαγωγείο είναι: «..Η παροχή ευκαιριών για τη στήριξη της πολιτισμικής ταυτότητας και της γλώσσας όλων των παιδιών, καθώς και η σύνδεση των γνώσεων και καθημερινών πρακτικών στο σχολείο με τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει συνείδηση της πολυπλοκότητας του κοινωνικού πλαισίου μέσα στο οποίοι ζει και αναπτύσσεται το παιδί και να αξιοποιεί τις εμπειρίες και τις πολιτισμικές καταβολές του». 7. Στο Ν. 2413/96 («Η ελληνική παιδεία στο εξωτερικό, η διαπολιτισμική εκπαίδευση και άλλες διατάξεις») τίθεται το πλαίσιο αντιμετώπισης διαπολιτισμικών ζητημάτων της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Γενικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι: Η διαμόρφωση θετικών στάσεων αντιλήψεων και ο σεβασμός για τους πολιτισμούς, την ετερότητα και τη διαφορετικότητα 2

Η παροχή ίσων ευκαιριών Η καλλιέργεια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Η συνειδητοποίηση της δύναμης και της αξίας της πολιτιστικής ποικιλίας Η έμφαση στα κοινά σημεία διαφορετικών ομάδων Η αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών τρόπων ζωής Η αλληλεγγύη Η ειρήνη Η κοινωνική δικαιοσύνη Μέσα από τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση οι πολιτισμικά διαφέροντες πρέπει να ενδυναμωθούν αναπτύσσοντας γνώσεις, όπως είναι η εκμάθηση της γλώσσας, στην οποία επικοινωνεί η πλειοψηφία της κοινωνίας στην οποία ζουν, καθώς και δεξιότητες. Προκειμένου οι ομάδες αυτές όχι απλά να επιβιώσουν, αλλά να νιώσουν ασφάλεια και να ξεδιπλώσουν τις δυνατότητές τους χρειάζεται να ενταχθούν στην κοινωνία, να κατανοήσουν το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό σύστημα της κοινωνίας στην οποία ζουν, να κοινωνικοποιηθούν, να αναγνωρισθούν ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας και να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους. Σχετικά με την εκπαίδευσή των ομάδων της πλειοψηφίας, οι αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης συμβάλλουν στο να ξεπεραστούν οι αρνητικές κατηγοριοποιήσεις και προκαταλήψεις, να απορριφτεί η ιδέα της ιεραρχίας από άποψη σπουδαιότητας πολιτισμών και να υιοθετηθούν αντικειμενικά κριτήρια σκέψης. Η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο κοινωνικών και μορφωτικών αναγκών μέσα στο οποίο ο κάθε πολίτης πρέπει να αποδέχεται και να σέβεται την πολιτισμική ετερότητα των συμπολιτών του, ώστε όλοι να ζουν αρμονικά. Με την εκπαίδευση επιδιώκεται η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή και η επιτυχής κοινωνική ένταξή του, αφενός μέσα από τη συγκρότηση και την αποδοχή κοινών αξιών και αφετέρου με την ανάπτυξη νοητικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Η εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία εξολοκλήρου στηρίζεται στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) και στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ), οφείλει να διαμορφώνει συνθήκες που να προάγουν τις αξίες της δημοκρατίας, του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ειρήνης και της ελευθερίας. Οι γενικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης διατρέχουν το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και το Α.Π.Σ. για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ειδικότερο στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. γίνεται αναφορά στην εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης για όλους τους μαθητές καθώς και στην ενίσχυση της πολιτισμικής και γλωσσικής ταυτότητας στο πλαίσιο μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Επιπρόσθετα η γλώσσα αντιμετωπίζεται ως μέσο δράσης και αλληλεπίδρασης των ανθρώπων, καθώς και ως μέσο κατανόησης, έκφρασης, περιγραφής και μετατροπής της πραγματικότητας, αλλά και δημιουργίας πραγματικότητας. 6. Στο πλαίσιο του θεσμού των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, σύμφωνα με την 1 του άρθρου 26 του Ν. 3879/2011 «Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης και λοιπές διατάξεις» ορίζεται ότι: «Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού ορίζονται Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π.), στις οποίες εντάσσονται σχολικές μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που λειτουργούν σε περιοχές με χαμηλό συνολικό εκπαιδευτικό δείκτη, υψηλή σχολική διαρροή και χαμηλή πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς και χαμηλούς κοινωνικοοικονομικούς δείκτες, όπως χαμηλό συνθετικό δείκτη ευημερίας και ανάπτυξης και υψηλό δείκτη κινδύνου φτώχειας. Στόχος των Ζ.Ε.Π. είναι η ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω της λειτουργίας υποστηρικτικών δράσεων για τη βελτίωση της μαθησιακής επίδοσης, όπως ιδίως η λειτουργία των τάξεων υποδοχής, τμημάτων ενισχυτικής διδασκαλίας, θερινών τμημάτων και τμημάτων διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας της χώρας προέλευσης των μαθητών». ΙΙΙ. ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ - ΕΓΚΥΚΛΙΟΙ Το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των παιδιών στην εκπαίδευση και την αποτροπή φαινομένων ρατσισμού μέσα στη σχολική κοινότητα προβεί στην έκδοση Υπουργικών 3

Αποφάσεων και έχει αποστείλει προς όλα τα στελέχη της εκπαίδευσης και τη σχολική κοινότητα εγκυκλίους που αφορούν σε: ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΟΥΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: - Για την ισότιμη ένταξη στην εκπαιδευτικό σύστημα των μαθητών από περιοχές με χαμηλούς εκπαιδευτικούς και κοινωνικοοικονομικούς δείκτες (Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας), των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών (Εκπαίδευση των αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών), Ρομά (Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά) και των παιδιών της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη (Εκπαίδευση των παιδιών της μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη), μέσα από τη συνεργασία με τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) που υλοποιούν τις αντίστοιχες Πράξεις στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» (σχετ. 1, άρθρο 26 του Ν. 3879/2010 (ΦΕΚ 163/21-09-2012, τ. Α ), οι με αριθμ. Φ1.ΤΥ/809/101455/Γ1/30.09.2011 (ΦΕΚ 2197/τ.Β /2011), Φ.12/20/2045/Γ1/10-01-2011 (ΦΕΚ 56/τ.Β /2011), Φ.12/443/51800/Γ1/4-5-2011 (ΦΕΚ 1096/τ.Β /2011, Υ.Α. και οι με αριθμ. Φ.12/431/64914/Γ1/11-06-2012, Φ.3/655/9930/Γ1/31-08-2012 εγκύκλιοι του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.). - Για την ίδρυση και λειτουργία στις σχολικές μονάδες Τάξεων Υποδοχής και Ενισχυτικών Φροντιστηριακών Τμημάτων, για τη γλωσσική υποστήριξη των μαθητών εκείνων που χωρίς να έχουν την απαιτούμενη γνώση της ελληνικής γλώσσας, εντάσσονται στις εκπαιδευτικές δομές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας (σχετ. οι με αριθμ. Φ.1ΤΥ/930/118741/Γ1/2-11-2011 (ΦΕΚ 2442/τ.Β /2011) και Φ1 ΤΥ 84/15455/Γ1/17.02.2012 (ΦΕΚ 592/τ.Β /2012) Υ.Α. καθώς και οι με αριθμ. 120284 /Γ1/05-10-2012, 127050 /Γ1/17 /10/2012 εγκύκλιοι του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.) - Για την παραλαβή και αξιοποίηση του συνοδευτικού υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού που αφορά στη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας (σχετ. η με αριθμ. 15096 /Γ1/13-02- 2012 (ΑΔΑ: ΒΟΖ39-1ΛΒ) Υ.Α. και η με αριθμ. 157474 /Γ1/12-12-2012 εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.) ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ: - Για την ανεμπόδιστη σχολική εγγραφή και φοίτηση των παιδιών Ρομά στο σχολείο [σχετ. οι με αριθμ. πρωτ. 116184/Γ1/10-9-2008 και Φ.3/960/102679/Γ1/20-8-2010 εγκύκλιοι του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.] - Για την υλοποίηση Προγραμμάτων Ενδοσχολικών ή Διασχολικών Επιμορφώσεων, Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, Ενισχυτικής Διδασκαλίας καθώς και άλλα προγράμματα και καινοτομίες, σε συνεργασία με τις αντίστοιχες Διευθύνσεις του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. και τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας που συνεργάζονται με το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. (σχετ. η με αριθμ. Φ. 12/431/64914/Γ1/11-06-2012 εγκύκλιος του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.). - Για την τήρηση όλων των νόμιμων εκείνων προϋποθέσεων και ενεργειών αναφορικά με: 1. Την ασφάλεια των μαθητών: Στις με αριθμ. 2368/Γ2/9-1-2007 και Φ.3 /655/9930/Γ1/31-08-2012 εγκυκλίους του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. αναφέρεται ρητά ότι: «Οι θύρες εισόδου-εξόδου στο χώρο του σχολείου παραμένουν κλειστές κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του με ευθύνη των Διευθυντών των σχολικών μονάδων της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.», με σκοπό να διαφυλάσσεται η ασφάλεια των μαθητών και να αποτρέπεται η αναίτια είσοδος και έξοδος αυτών από τον προαύλιο χώρο του σχολείου, καθώς και η είσοδος ατόμων που ουδεμία σχέση έχουν με τη λειτουργία του. 4

2. Την παρουσία άλλων προσώπων στο σχολείο και την αποχώρηση μαθητών: Σύμφωνα με τη με αριθμ. Φ.12/431/64914/Γ1/11-06-2012 εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με θέμα: «Προγραμματισμός εκπαιδευτικού έργου σχολικού έτους 2012-2013»: «Κατά την ώρα του μαθήματος, δεν επιτρέπεται η παρουσία στην τάξη τρίτων προσώπων. Την ευθύνη για την τήρηση της νομιμότητας φέρει ο Διευθυντής του σχολείου και ο δάσκαλος της τάξης. Της παραπάνω απαγόρευσης εξαιρούνται οι περιπτώσεις του άρθρ. 6 παρ.1β, του άρθρ. 7 παρ. 1γ και του άρθρ.18 του Ν.3699/2008 (ΦΕΚ 199/Α / 2-10-2008) και των αναφερομένων στο άρθρο 13, παρ. 4 του Π.Δ. 201/98 Π.Δ.. Σε κάθε περίπτωση η παρουσία τρίτων προσώπων στο σχολείο πραγματοποιείται με φειδώ, με σωστή προπαρασκευή, συνδέεται με την εφαρμογή παιδαγωγικώνπολιτιστικών προγραμμάτων και προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη του Δ/ντή του σχολείου και του οικείου Σχολικού Συμβούλου. Η αποχώρηση των μαθητών πραγματοποιείται με τη λήξη του διδακτικού ωραρίου της τάξης. Αποχώρηση μαθητή από το σχολείο πριν τη λήξη του διδακτικού ωραρίου, γίνεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλειά του (ενημέρωση, σύμφωνη γνώμη γονέων ή κηδεμόνων-συνοδεία μαθητών).». 3. Τις άδειες εισόδου στα δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία: Σύμφωνα με τη με αριθμ. Φ.3/655/9930/Γ1/31-08-2012 εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με θέμα: «Βασικές κατευθύνσεις και οδηγίες για τη λειτουργία σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2012-2013»: «Διεξαγωγή ερευνών, προγραμμάτων, δραστηριοτήτων, εκδηλώσεων, καθώς και πρακτικών ασκήσεων φοιτητών και σπουδαστών, πραγματοποιούνται στις σχολικές μονάδες μόνο μετά από την έγκριση των αρμόδιων Δ/νσεων του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α, σύμφωνα με τη με αριθμ. 49181/Γ2/18-5-2005 Εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.. Για την εύρυθμη διεξαγωγή όλων των παραπάνω, δίνεται η σύμφωνη γνώμη των Σχολικών Συμβούλων, των Δ/ντών Εκπαίδευσης, των Δ/ντών των σχολείων, των Συλλόγων διδασκόντων και όπου απαιτείται και σύμφωνη γνώμη των γονέων των μαθητών και νηπίων. Επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δε δίνονται στοιχεία των μαθητών σε πρόσωπο ή φορέα..». 4. Την ενημέρωση των μαθητών για το περιεχόμενο ανακοινώσεων προσκλήσεων: Σύμφωνα με τη με αριθμ. Φ.3/655/9930/Γ1/31-08-2012 εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. με θέμα: «Βασικές κατευθύνσεις και οδηγίες για τη λειτουργία σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για το σχολικό έτος 2012-2013»: «Το περιεχόμενο ανακοινώσεων, προσκλήσεων καθώς και κάθε εκπαιδευτικού υλικού, έντυπου και ηλεκτρονικού, το οποίο προέρχεται από διάφορους οργανισμούς, οργανώσεις, φορείς ή ιδιώτες, δεν ανακοινώνεται στους μαθητές χωρίς τη σχετική έγκριση από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α., σύμφωνα με τη με αριθμ, 144456/Γ2/20-12-2005 Εγκύκλιο του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α..» ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ ΚΑΙ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΣΤΗ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Οι δράσεις αυτές προωθούνται μέσα στη σχολική κοινότητα: 1. Μέσα από τη διεξαγωγή Πανελλήνιων Μαθητικών Διαγωνισμών και σχετικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων με θέμα τους Πρόσφυγες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως προβλέπουν οι παρακάτω εγκύκλιοι που έχουν αποσταλεί στις σχολικές μονάδες: - Η με αριθμ. Φ.14/159/29.873/Γ1/20-03-2012 εγκύκλιος με θέμα: «Υλοποίηση εκπαιδευτικού προγράμματος «Τα παιδιά γράφουν και ζωγραφίζουν τα δικαιώματά τους για το 2012». 5

- Στη με αριθμ. 26927 /Γ1/ 26-02-2013 (ΑΔΑ: ΒΕΤΨ9-5ΙΠ) εγκύκλιος με θέμα: «Πανελλήνιος Διαγωνισμός Μαθητικής Δημιουργίας με θέμα τους Πρόσφυγες 2013 για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση». - Στη με αριθμ. 1534/Γ2/09-01-2012 εγκύκλιος με θέμα: «Δραστηριότητες και εκδηλώσεις στο Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας». - Στη με αριθμ. 7183/Γ2/23-01-2012 εγκύκλιος με θέμα: «Παγκόσμια Εβδομάδα Δράσης για την Εκπαίδευση». - Στη με αρ. πρωτ. 29890/Γ2/20-03-2012 εγκύκλιος με θέμα : «Μαθητικός Διαγωνισμός του ΟΗΕ για τον Αφοπλισμό», με την οποία έγινε γνωστός ο διαγωνισμός για παιδιά και νέους, με τίτλο «Η Τέχνη για την Ειρήνη 2012», που προκήρυξε το Γραφείο του ΟΗΕ για τον Αφοπλισμό. 2. Στο πλαίσιο των Βιωματικών Δράσεων Ευέλικτης Ζώνης: Ειδικότερα, στο πλαίσιο Βιωματικών Δράσεων Ευέλικτης Ζώνης, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην Υπουργική Απόφαση Φ.12.1/545/85812/Γ1/31-8-2005 (ΦΕΚ 1280/2005, τ.β ) καθώς και στις με αριθμ. Φ.12/431/64914/Γ1/11-06-2012 και Φ.3/655/9930/Γ1/31-08-2012 εγκύκλιους του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.: «..Η κάθε σχολική μονάδα θα πρέπει να έχει την ετοιμότητα να υιοθετεί και να εφαρμόζει με επιτυχία εκπαιδευτικές καινοτομίες και προγράμματα που θα καλύπτουν τις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες. Οι εκπαιδευτικοί των Νηπιαγωγείων και των Δημοτικών σχολείων έχουν τη δυνατότητα, με τη συνεργασία των Διευθυντών των σχολικών μονάδων, τη στήριξη της Διεύθυνσης Συμβουλευτικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Εκπαιδευτικών Δραστηριοτήτων και την καθοδήγηση των Σχολικών Συμβούλων και των υπευθύνων των σχολικών δραστηριοτήτων, στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης, να εκπονούν: Α. Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Β. Προγράμματα Αγωγής Υγείας. Γ. Προγράμματα Πολιτιστικών και Καλλιτεχνικών θεμάτων. [..] Αναφορικά με τη διδασκαλία της Ευέλικτης Ζώνης και σύμφωνα με όσα προβλέπονται στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΦΕΚ 304/13-3-2003, τ. Β ): Για παιδαγωγικούς και λειτουργικούς λόγους, την ευθύνη της Ευέλικτης Ζώνης αναλαμβάνει ο δάσκαλος της τάξης, ο οποίος προγραμματίζει ανά τρίμηνο, σε συνεργασία με το Σύλλογο διδασκόντων (θα μπορούσε να ζητηθεί και η γνώμη μελών του Σχολικού Συμβουλίου), τις δραστηριότητες της Ευέλικτης Ζώνης. Ωστόσο θα μπορούσε κατά το προβλεπόμενο τρίωρο μόνο για τις τάξεις Α, Β, Γ & Δ στο εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα, ο δάσκαλος της τάξης να συνεργάζεται με έναν εκπαιδευτικό του σχολείου, κατόπιν κοινού αιτήματος, για την από κοινού ανάπτυξη σχεδίου εργασίας. Κάθε εκπαιδευτικός σύμφωνα με τα ανωτέρω αναλαμβάνει να φέρει εις πέρας μια συγκεκριμένη διάσταση του εν λόγω σχεδίου εργασίας». Σύμφωνα με τη με αριθμ. Φ.12.1/545/85812/Γ1/31-05-2005 (ΦΕΚ 1280/13-09-2005, τ. Β ) Υ.Α. με θέμα: «Γενίκευση εφαρμογής του Προγράμματος της Ευέλικτης Ζώνης στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση»: «..με την Ευέλικτη Ζώνη προωθούνται νέες παιδαγωγικές αντιλήψεις, οι οποίες συναρτώνται με την εφαρμογή του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών και των σύστοιχων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών, όπως η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης, με έμφαση στην καθοδηγούμενη διερεύνηση και ανάπτυξη της κριτικής σκέψης κ.ά... [ ].. Η «Ευέλικτη Ζώνη Δημιουργικών και Διαθεματικών Δραστηριοτήτων» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του αναλυτικού και ωρολογίου προγράμματος στο Δημοτικό Σχολείο, διότι ο δάσκαλος της τάξης είναι σε θέση να επιλέξει τον τομέα στον οποίο θα ήθελε να εμβαθύνει την ερευνητική εργασία με τους μαθητές του κι επομένως να εντάξει τα προαιρετικά προγράμματα με τέτοιον τρόπο, ώστε να εναρμονίζονται με την εφαρμογή των Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ». 6

V. ΛΗΨΗ ΑΜΕΣΩΝ ΜΕΤΡΩΝ Προς αυτή την κατεύθυνση, το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. έχει προχωρήσει στην ίδρυση του Παρατηρητηρίου Πρόληψης της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού (σχετ. η με αριθμ. 159704/Γ7/17-12-2012 Υ.Α.). Σκοπός του Παρατηρητηρίου είναι η μέριμνα για την πρόνοια και ασφάλεια των μελών της σχολικής κοινότητας ενάντια στη σχολική βία και τον εκφοβισμό. Η αποστολή του Παρατηρητηρίου Πρόληψης της Σχολικής Βίας και του εκφοβισμού υποστηρίζεται από Συντονιστική Επιτροπή, η οποία ορίστηκε με την υπ αριθμ. 15885/Γ1/05-02-2013 Υπουργική Απόφαση και έχει ως έργο το σχεδιασμό, το συντονισμό και την προώθηση δράσεων για: α) την πρόληψη του φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, β) την αναγνώριση από τη σχολική κοινότητα των φαινομένων αυτών, γ) την ανάπτυξη και ανάδειξη δικτύων δράσης, αλλά και εργαλείων για την καταπολέμησή της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Στο πλαίσιο της προώθησης δράσεων ενάντια στην ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό και με αφορμή την 6 η Μαρτίου, Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. έχει αποστείλει σε όλες τις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας τη με αριθμ. 26926/Γ1/26.02.2013 εγκύκλιο, μέσω της οποίας δίνονται οδηγίες και κατευθύνσεις στην εκπαιδευτική κοινότητα για την ανάπτυξη δράσεων κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. VI. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΠΕΔΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Πλαίσιο ασφάλειας στην εκπαιδευτική κοινότητα ως προς το εκπαιδευτικό της έργο Συστηματική ενημέρωση των γονέων και κηδεμόνων αναφορικά με το πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου και την οργάνωση βάση της κείμενης νομοθεσίας του εκπαιδευτικού έργου για την προστασία και προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των μαθητών μέσα στη σχολική τάξη Καλύτερη νομοθετική θωράκιση και αναλυτικές οδηγίες προς τα στελέχη της εκπαίδευσης και την εκπαιδευτική κοινότητα αναφορικά με: - Τη διακίνηση έντυπου υλικού μέσα στη σχολική μονάδα, αλλά και γύρω από τον αύλειο χώρο του σχολείου - Την πρόσβαση τρίτων προσώπων στη σχολική κοινότητα - Την επανεξέταση του πλαισίου αναφορικά με τα προβλεπόμενα για την επιτήρηση των μαθητών στον αύλειο χώρο (εφημερίες) Ειδική μνεία τόσο στην εγκύκλιο του Προγραμματισμού του εκπαιδευτικού έργου όσο και στην εγκύκλιο των βασικών οδηγιών και κατευθύνσεων για τη λειτουργία της σχολικής μονάδας, σε θέματα προστασίας και ασφάλειας μαθητών, εκπαιδευτικών και του εκπαιδευτικού έργου. Αποστολή αναλυτικής και συνολικής εγκυκλίου ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας για τις προσφερόμενες από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. δράσεις και αντισταθμιστικούς θεσμούς στην εκπαίδευση. Δημιουργία πλαισίου αναφορικά με τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας, των μαθητών παιδιών μεταναστών Ανάπτυξη σχεδίων δράσης στην εκπαιδευτική κοινότητα για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας (σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας) Χαρτογράφηση των σχολικών μονάδων της χώρας με βάση κοινωνικοοικονομικούς δείκτες για τη δυνατότητα εφαρμογής πρόσθετων συγχρηματοδοτούμενων δράσεων σε σχολεία όπου πραγματικά υπάρχουν ανάγκες βάση χαμηλών εισοδημάτων (π.χ. εφαρμογή προγράμματος σίτισης). Συστηματική ενημέρωση, μέσω των σχολικών μονάδων, των γονέων των μαθητών για τις δυνατότητες συμμετοχής τους σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και δια βίου μάθησης 7

Αξιοποίηση των δράσεων δημοσιότητας καθώς και των επιμορφωτικών δράσεων των Συγχρηματοδοτούμενων Έργων ΕΣΠΑ του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. (ενδεικτικά Ζ.Ε.Π., Πρόγραμμα Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών κ.ά.) για την εισαγωγή της θεματικής της ευαισθητοποίησης σε θέματα ρατσιστικής βίας, γενικότερης ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού. VIΙ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΟΤΑ / Κοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων / Γραφεία Παιδείας Σχολικές Επιτροπές Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπαίδευσης Π.Ε. και Δ.Ε. Διευθύνσεις Εκπαίδευσης Π.Ε. και Δ.Ε. Στελέχη Εκπαίδευσης Σχολικές Μονάδες Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων Μαθητικά Συμβούλια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. Συμβουλευτικοί Σταθμοί Νέων VIΙΙ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. Γραφείο Υφυπουργού Ειδική Γραμματεία Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, Εκπαίδευσης Ελληνοπαίδων Εξωτερικού, Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης & Αποκέντρωσης Διευθύνσεις Σπουδών Π.Ε. και Δ.Ε. Διεύθυνση Ειδικής Αγωγής Διεύθυνση Φυσικής Αγωγής Δ.Ι.Π.Ο.Δ.Ε. Σ.Ε.Π.Ε.Δ. Διεύθυνση Διεθνών Εκπαιδευτικών Σχέσεων Διεύθυνση Λειτουργικής Ανάπτυξης Πληροφοριακών Συστημάτων Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς ΙΧ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α. ΜΕ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ Συνήγορος του Πολίτη/ Βοηθός Συνήγορος του Παιδιού Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Διεθνής Αμνηστία Συμβούλιο της Ευρώπης Ευρωπαϊκή Επιτροπή Δίκτυο Κατά της Σχολικής Βίας Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. κ.τ.λ. Χαμόγελο του παιδιού Συνημμένα: (1) ένα (1) CD με όλη τη σχετική νομοθεσία όπως αυτή αναφέρεται στο κείμενο (2) 1 σελ. Ενδεικτικό Σχέδιο Δικτύου Λειτουργίας του Παρατηρητηρίου 8

9