1.4.2013.Materies I. Θεωρία Συντακτικού. Το θέμα της σημασίας των ενεργητικών ρημάτων (ανάλογα με το αν είναι μεταβατικά ή αμετάβατα). Να μεταφράσετε τις ακόλουθες φράσεις. Προσέξτε τη σημασία του ρήματος που χρησιμοποιείται κάθε φορά. Τι παρατηρείτε; 1. Aurīga remittit habenas. 2. Ventus remisit. 3. Caesar regnum appětivit. 4. Nox appětit. 5. Amico pecuniam suppeditabo. 6. Terra cibos suppeditat. 7. Alicūi negotium facessěre. 8. Coniurati propere ex urbe facessiverunt. 9. Culpam in aliquem inclinare. 10. Fortuna se inclīnat. 11. Bellum in aliud tempus differre. 12. Vos a nobis plurimum differtis. 13. Hannibal Alpes superavit. 14. Pecunia tibi superabat. 15. Hostes numero superabant. 16. Consul iter hostium moratus est. 17. Consul tum forte in provincia morabatur. 18. Res humanae semper in adversa mutant. 19. Nihil odοr mutavit. 20. Fama tenet. 1. Ο ηνίοχος αφήνει τα ηνία. 2. Ο άνεμος κόπασε. 3. Ο Καίσαρας επιδίωξε διακαώς τη βασιλική εξουσία. 4. Η νύχτα καταφθάνει. 5. Θα εξασφαλίσω χρήματα στο φίλο. 6. Η γη προσφέρει τις τροφές. 7. Βγάζω δουλειά για κάποιον. 8. Οι συνωμότες έφυγαν γρήγορα από την πόλη. 9. Ενοχοποιώ κάποιον./ Αποδίδω ενοχή σε κάποιον. 10. Η τύχη χειροτερεύει./ Η κακοτυχία γίνεται ολοένα και μεγαλύτερη. 11. Αναβάλλω τον πόλεμο. 12. Είστε πολύ διαφορετικοί από εμάς. 13. Ο Αννίβας πέρασε τις Άλπεις. 14. Σε ξεπερνούσε στα χρήματα. 15. Οι εχθροί υπερείχαν αριθμητικά. 16. Ο ύπατος καθυστέρησε την πορεία των εχθρών. 17. Εκείνη την εποχή ο ύπατος έτυχε να βρίσκεται στην Επαρχία. [1]
18. Τα ανθρώπινα πράγματα πάντοτε μεταβάλλονται και περνούν στην αντίθετη κατάσταση. 19. Η μυρωδιά παρέμεινε αναλλοίωτη. 20. Η φήμη παραμένει. Πηγή: Η. Menge, Repetitorium der lateinischen Syntax und Stilistik. Bearbeitet von A. Thierfelder, Darmstadt 1993 20, 292-299. Βλ. για το θέμα (διάθεση των ρημάτων, ενεργ. μεταβατικά και ενεργ. αμετάβατα ρήματα): B. Bortolussi, Λατινική Γραμματική (Bescherelle), μτφρ. Δ. Μπενέτος, Επιμ. Α. Μιχαλόπουλος, Σ. Παπαϊωάννου, Β. Φυντίκογλου, 2009, 151-156. Αθ. Γιαγκόπουλου, Συντακτικό της Λατινικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 1974, 63-69, 71-74, 80-85. (Δίνονται πολύ χρήσιμες και ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τη σύνταξη των ρημάτων.) Θ. Κακριδή, Γραμματική της Λατινικής Γλώσσης, Αθήναι χ.χ., 137-140. ΙΙ. Άσκηση Αντιστρόφου. Να μεταφράσετε τις ακόλουθες φράσεις στα Λατινικά: Πολλοί οδηγούνται στα απεχθέστερα εγκλήματα από την απληστία τους. Ο κόλακας συχνά δεν διακρίνεται καθόλου εύκολα από το φίλο. Άραγε δεν θα συγκινηθείς από τα δάκρυά μου; Στο λιβάδι βόσκουν διάφορα κοπάδια. Ο Ροδανός είναι βατός σε κάποια σημεία. Μην αφήνεις την οργή να σε παρασύρει! Καμία απειλή δεν παρακίνησε τον Καίσαρα να αρνηθεί τη γυναίκα του, την κόρη του Κίννα. Φίλοι μου, να μην επιτρέψετε σε τίποτε να σας κάνει να λυγίσετε (να κάμψει το θάρρος σας). Οι άνθρωποι εγκατέλειψαν σταδιακά τον άγριο τρόπο ζωής, όταν άρχισαν να καλλιεργούν τη γη. Είναι απίστευτο πόσο πολύ άρχισε η δύναμη της Αθήνας να αυξάνεται μετά τους Περσικούς Πολέμους. [2]
Πηγή: Η. Menge, Repetitorium der lateinischen Syntax und Stilistik. Bearbeitet von A. Thierfelder, Darmstadt 1993 20, 292-299. ΙΙΙ. Απόσπασμα από το λόγο Pro Marcello του Κικέρωνα: Ciceronis Pro Marc. 31-34 Perfuncta res publica est hoc misero fatalique bello: 1 vicit is qui non fortuna inflammaret odium suum, sed bonitate leniret; 2 neque omnis quibus iratus esset 3 eosdem 4 etiam exsilio aut morte dignos iudicaret. Perfuncta res publica est hoc misero fatalique bello. Vicit is qui non [fortuna] inflammaret odium suum, sed [bonitate] leniret; neque omnis quibus iratus esset eosdem [etiam] [exsilio aut morte] dignos iudicaret. Η Δημοκρατία ξεπέρασε/επέζησε αυτόν το θλιβερό και καταστροφικό/μοιραίο/αναπόφευκτο πόλεμο. Νίκησε αυτός που δεν θα ξάναβε το μίσος του χάρη στην τύχη του, 5 αλλά που θα το άμβλυνε με την καλοσύνη του. Ούτε αυτός που όλους αυτούς με τους οποίους είχε εξοργιστεί, αυτούς τους ίδιους θα τους έκρινε άξιους ακόμη και για εξορία ή για θάνατο. 1 Perfungor + Ablativus. Το ρήμα σημαίνει «απολαμβάνω, χειρίζομαι, διαχειρίζομαι, ξεπερνώ». Θα μπορούσε να λειτουργήσει ως παράδειγμα για τη γενική αρχή: μαθαίνω τις λέξεις με τη σημασία τους (την παραδειγματική) και τις εντάσσω στα συμφραζόμενά τους για να αντιληφθώ την ιδιαίτερη χρήση που μπορεί να έχουν μέσα σε αυτά. 2 Η στίξη ακολουθεί την έκδοση του Albertus Curtis Clark. 3 Irascor, iratus sum, i. 4 Isdem, eadem, idem: Πρόκειται για οριστική αντωνυμία. 5 Η τύχη του, η νίκη δεν θα τον έκανε να δείξει μεγαλύτερο μίσος. [3]
Arma ab aliis posita, ab aliis erepta sunt. Ingratus est iniustusque civis qui armorum periculo liberatus animum tamen retĭnet armatum, ut etiam ille melior sit qui in acie cecidit, qui in causa animam profūdit. 6 Quae enim pertinacia quibusdam, eadem aliis constantia videri potest. Άλλοι κατέθεσαν τα όπλα, από άλλους αφαιρέθηκαν. Αχάριστος και άδικος πολίτης είναι όποιος, ενώ ελευθερώθηκε από τον κίνδυνο των όπλων, κρατά ωστόσο την ψυχή του οπλισμένη, ώστε ακόμη κι εκείνος να είναι καλύτερος που έπεσε στη μάχη, που έδωσε την ψυχή του για την υπόθεση (στον αγώνα/για την Ιδέα). Γιατί ό,τι κάποιοι θεωρούν πείσμα αυτό το ίδιο μπορεί σε άλλους να φαίνεται σταθερότητα. 32 Sed iam omnis fracta 7 dissensio est armis, exstincta 8 aequitate victoris: restat ut omnes unum velint qui habent aliquid non sapientiae modo sed etiam sanitatis. Τώρα πια όμως κάθε διαφωνία καταργήθηκε με τα όπλα, έχει σβηστεί χάρη στη δικαιοσύνη του νικητή. Απομένει να θέλουν όλοι ένα πράγμα όσοι έχουν στοιχεία όχι μόνο σοφίας αλλά και υγιούς σκέψης. Nisi te, C. Caesar, salvo et in ista sententia qua cum antea tum hodie maxime usus es manente salvi esse non possumus. Qua re omnes qui haec salva esse volumus te et hortamur et obsecramus ut vitae, ut saluti tuae consulas, omnesque tibi, ut pro aliis etiam loquar quod de me ipso sentio, quoniam subesse aliquid putas quod cavendum sit, non modo excubias 9 et custodias sed etiam laterum nostrorum oppositus 10 et corporum pollicemur. Qua re omnes te et hortamur et obsecramus qui haec salva esse volumus ut vitae, 6 Profundo, profudi, profusum, ere. 7 Frango, fregi, fractum, ere 3. 8 Exstinguo, exstinxi, exstinctum, ere 9 Excubiae, arum: σκοπός, φύλακας. 10 Oppositus, us: η τοποθέτηση ως υποστηρίγματος. [4]
omnesque tibi, ut saluti tuae consulas, ut pro aliis etiam loquar quoniam subesse aliquid putas quod de me ipso sentio, quod cavendum sit, non modo excubias 11 et custodias sed etiam laterum nostrorum oppositus 12 et corporum pollicemur. Καίσαρα, δεν μπορούμε να είμαστε σώοι και αβλαβείς παρά μόνο αν εσύ είσαι καλά κι αν μένεις σταθερός σε αυτή τη θέση που υποστήριξες με σθένος τόσο στο παρελθόν όσο και κυρίως σήμερα. Γι αυτό το λόγο όλοι όσοι θέλουμε να είσαι καλά και αυτά να είναι σώα και σε προτρέπουμε και σε παρακαλούμε να φροντίζεις για τη ζωή και την υγεία σου, και όλοι μας, για να μιλήσω για λογαριασμό και των άλλων και να πω αυτό που εγώ ο ίδιος αισθάνομαι, αφού πιστεύεις ότι στο βάθος υπάρχει λόγος να προφυλάσσεσαι, υποσχόμαστε όχι μόνο να γίνουμε σκοποί και φύλακες αλλά και να προτάξουμε τα πλευρά και τα σώματά μας. Τα μέρη του ρητορικού λόγου: Propositio (τοποθετείται το θέμα) Argumentatio Narratio Peroratio (από το συγκεκριμένο τμήμα προέρχεται το απόσπασμα). IV. Απόσπασμα από τον πρώτο λόγο In Catilinam: Ciceronis In Catilinam I.1-2 11 Excubiae, arum: σκοπός, φύλακας. 12 Oppositus, us: (das Entgegenstellen). Η τοποθέτηση ως υποστηρίγματος. [5]
Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos elūdet? quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patēre tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consili ceperis quem nostrum ignorare arbitraris? O tempora, o mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit. Vivit? Immo vero etiam in senatum venit, fit publici consili partĭceps, notat et designat oculis ad caedem unum quemque nostrum. Nos autem fortes viri satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac tela vitamus. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem quam tu in nos omnis iam diu machinaris. Εργασίες: Στο συγκεκριμένο απόσπασμα από το προοίμιο του λόγου να εντοπίσετε τα ρητορικά σχήματα και να σχολιάσετε την εκφραστική δύναμη και τη λειτουργία τους. Να εντοπίσετε τους τύπους της γενικής που χρησιμοποιούνται ως ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί και να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία τους. Να μεταφράσετε το κείμενο. [6]