BERTRAND ΚΑΤΑ OTT ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ

BERTRAND ΚΑΤΑ OTT ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 21ης Ιουνίου 1978 <appnote>*</appnote> Στην υπόθεση 150/77, που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Cour de cassation της Γαλλίας (πρώτο πολιτικό τμήμα) προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή των άρθρων 1 έως 3 του Πρωτοκόλλου της 3ης Ιουνίου 1971, για την ερμηνεία από το Δικαστήριο της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968 για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, με την οποία ζητείται, στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου μεταξύ Société Bertrand, με έδρα το Arnage (Γαλλία) και Paul Ott KG, με έδρα το Neustadt/Στουτγάρδη (Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας), η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία του όρου «πώληση ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος» υπό την έννοια του άρθρου 13 της εν λόγω Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, συγκείμενο από τους Η. Kutscher, πρόεδρο, Μ. Sørensen και G. Bosco, προέδρους τμήματος, J. Mertens de Wilmars, P. Pescatore, A. J. Mackenzie Stuart, και A. Touffait, δικαστές, γενικός εισαγγελέας: F. Capotorti γραμματέας: A. Van Houtte * Γλώσσα διαδικασίας: η γαλλική. 443

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 21.6.1978 ΥΠΟΘΕΣΗ 150/77 εκδίδει την ακόλουθη Απόφαση (το μέρος που περιέχει τα περιστατικά παραλείπεται) Σκεπτικό 1 Με απόφαση της 8ης Νοεμβρίου 1977, που περιήλθε στη γραμματεία του Δικαστηρίου στις 15 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, το COUR DE CASSATION της Γαλλίας υπέβαλε, δυνάμει των άρθρων 1 έως 3 του Πρωτοκόλλου της 3ης Ιουνίου 1971 (EE L 388 της 31.12.1982, σ. 20) για την ερμηνεία από το Δικαστήριο της Συμβάσεως της 27ης Σεπτεμβρίου 1968 για τη διεθνή δικαιοδοσία και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (EE L 388 της 31.12.1982, σ. 7) στο εξής: Σύμβαση, προδικαστικό ερώτημα ως προς την ερμηνεία των άρθρων 13, 14 και 28 της εν λόγω Συμβάσεως. 2 Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ δύο εμπορικών εταιριών, εδρευουσών αντιστοίχως στη Γερμανία και τη Γαλλία, όσον αφορά σύμβαση πωλήσεως, με ημερομηνία 12 Φεβρουαρίου 1972, εργαλειομηχανή, το τίμημα της οποίας, ανερχόμενο σε 74 205 γερμανικά μάρκα (DM), επρόκειτο να καταβληθεί από τη γαλλική εταιρία με δύο ισόποσες συναλλαγματικές, λήξεως 60 και 90 ημερών, οι οποίες εξοφλήθηκαν μόνο μερικώς. 3 Με απόφαση της 10ης Μαΐου 1074, το LANDGERICHT της Στουτγάρδης καταδίκασε ερήμην τη γαλλική εταιρία να καταβάλει εντόκως το ποσό των 7 139 DM. 4 Η απόφαση αυτή κηρύχθηκε εκτελεστή στη Γαλλία, αρχικά με Διάταξη του TRI BUNAL DE GRANDE INSTANCE του MANS, της 30ής Ιουνίου 1975, την οποία επικύρωσε κατόπιν το COUR D'APPEL του ANGERS με απόφαση της 20ής Μαΐου 1976. 5 Κατά της αποφάσεως αυτής ασκήθηκε αναίρεση. 6 Το COUR DE CASSATION έκρινε ότι «η απόφαση του COUR D'APPEL του ANGERS δικαιολογείται κατ' εφαρμογή του άρθρου 28, τρίτο εδάφιο, της Σύμβασης, το οποίο απαγορεύει στο δικαστήριο ενώπιον του οποίου ζητείται η περιαφή του εκτελεστήριου τύπου να ερευνήσει τη διεθνή δικαιοδοσία των δικαστη- 444

BERTRAND ΚΑΤΑ OTT ρίων του κράτους προελεύσεως, εκτός εάν η πώληση μπορεί να θεωρηθεί ως πώληση ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος υπό την έννοια του άρθρου 13 της ίδιας Σύμβασης, οπότε, κατ' εφαρμογή των άρθρων 14, δεύτερο εδάφιο, και 28, πρώτο εδάφιο, η αγωγή δεν μπορούσε να ασκηθεί παρά μόνο ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους στο έδαφος του οποίου η εναγόμενη εταιρία έχει την έδρα της, δηλαδή ενώπιον των γαλλικών δικαστηρίων, και δεν θα έπρεπε να επιτραπεί η εκτέλεση αποφάσεως γερμανικού δικαστηρίου». 7 Το COUR DE CASSATION συνήγαγε από τις πιο πάνω σκέψεις το συμπέρασμα ότι η λύση του προβλήματος αυτού εξαρτάται από το χαρακτηρισμό της σύμβασης και ζήτησε, κατά συνέπεια από το Δικαστήριο να αποφανθεί προδικαστικώς ως προς το «αν η πώληση μηχανήματος από μία εταιρία σε άλλη, κατά την οποία συνομολογείται ότι το τίμημα θα εξοφληθεί με δύο ισόποσες συναλλαγματικές, λήξεως 60 και 90 ημερών, μπορεί να θεωρηθεί ως πώληση ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος κατά την έννοια του άρθρου 13 της Σύμβασης των Βρυξελλών». 8 Το άρθρο 14, παράγραφος 2 της Σύμβασης ορίζει ότι, σε υποθέσεις πωλήσεων ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος, «η αγωγή του πωλητή κατά του αγοραστή μπορεί να ασκηθεί μόνο ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους όπου ο εναγόμενος έχει την κατοικία του». 9 Από τον επιτακτικό αυτό κανόνα διεθνούς δικαιοδοσίας προκύπτει ότι το LANDGERICHT της Στουτγάρδης, δικαστήριο εκδόσεως της αποφάσεως, καθώς και το TRIBUNAL DE GRANDE INSTANCE του MANS και το COUR D'APPEL του ANGERS, από τα οποία ζητήθηκε η περιαφή του εκτελεστήριου τύπου, απέρριψαν, προκειμένου να καθορίσουν τη διεθνή δικαιοδοσία τους, ρητώς ή σιωπηρώς το χαρακτηρισμό της εν λόγω πωλήσεως ως πωλήσεως ενσώματου κινητού με τμηματική καταβολή του τιμήματος. 10 Το COUR DE CASSATION εξέφρασε αμφιβολίες ως προς τον ορθό χαρακτηρισμό της εν λόγω συμβάσεως και για το λόγο αυτό ακριβώς, αποφάσισε να υποβάλει στο Δικαστήριο το προαναφερθέν ερώτημα. 11 Με το ερώτημα αυτό ζητείται από το Δικαστήριο να αποφανθεί αν οι συμβάσεις πωλήσεως όπως η περιγραφόμενη εμπίπτουν στην ευνοϊκή διάταξη περί διεθνούς δικαιοδοσίας που περιέχεται στο άρθρο 14, παράγραφος 2, της Σύμβασης. 12 Η έννοια της συμβάσεως πωλήσεως με τμηματική καταβολή του τιμήματος διαφέρει από ένα κράτος μέλος σε άλλο ανάλογα με τους σκοπούς που επιδιώκουν οι νομοθεσίες των διαφόρων κρατών μελών. 445

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 21.6.1978 ΥΠΟΘΕΣΗ 150/77 13 Αν όλες οι νομοθεσίες εμπνέονται από την ιδέα της προστασίας του αγοραστή στην πώληση με «τμηματική καταβολή του τιμήματος», λόγω του ότι, ως συμβαλλόμενος, βρίσκεται, γενικώς, σε ασθενέστερη οικονομική θέση έναντι του πωλητή, ορισμένες νομοθεσίες εμπνέονται επίσης από σκοπούς οικονομικής, νομισματικής και αποταμιευτικής πολιτικής, οι οποίοι αποβλέπουν στον έλεγχο της πρακτικής των πωλήσεων με τμηματική καταβολή του τιμήματος, ιδίως για αντικείμενα διαρκούς καταναλώσεως (αυτοκίνητα, οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, ραδιοτηλεοπτικές συσκευές κλπ.,), συνηθέστερα μέσω διατάξεων οι ο ποίες αφορούν το ελάχιστο ποσό προκαταβολής ή τη μέγιστη διάρκεια της πίστωσης ή θεσπίζουν κατώτατο ή ανώτατο συνολικό ύψος τιμήματος. 14 Επειδή οι διάφοροι αυτοί επιδιωκόμενοι σκοποί οδήγησαν στη θέσπιση διαφορετικών κανόνων στα διάφορα κράτη μέλη, είναι αναγκαίο, προκειμένου να απαλειφθούν τα εμπόδια που αφορούν τις έννομες σχέσεις και την επίλυση των διαφορών που αναφύονται στα πλαίσια των ενδοκοινοτικών σχέσεων όσον αφορά τις πωλήσεις ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος, η έννοια αυτή να θεωρείται ως αυτοτελής και, επομένως, ως κοινή στο σύνολο των κρατών μελών. 15 Πράγματι, δεν είναι δυνατό να εξασφαλίζεται η αρμονική λειτουργία των άρθρων 13 της Σύμβασης, όταν, ανάλογα με το δικαστήριο το οποίο πρώτο δικάζει διαφορά με αντικείμενο σύμβαση πωλήσεως ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος ή το δικαστήριο το οποίο είναι αρμόδιο για την περιαφή του εκτελεστήριου τύπου, η έννοια υπό την οποία εκλαμβάνεται η εν λόγω φράση διαφέρει από ένα κράτος μέλος σε άλλο. 16 Είναι, επομένως, απαραίτητο, για τη συνοχή των διατάξεων του τμήματος 4 της Σύμβασης, να αποδίδεται στη φράση αυτή ενιαίο ουσιαστικό περιεχόμενο συνδεόμενο με την κοινοτική έννομη τάξη. π Στη διαπίστωση αυτή πρέπει να προστεθεί ότι η υποχρεωτική διεθνής δικαιοδοσία που προβλέπει η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 14 της Συμβάσεως, εφόσον έχει το χαρακτήρα παρεκκλίσεως από τις γενικές αρχές του συστήματος που θεσπίζει η Σύμβαση στον τομέα των συμβάσεων, πρέπει να περιορίζεται αυστηρά στους ειδικούς σκοπούς του τμήματος 4 της εν λόγω Συμβάσεως. 18 Οι σκοποί αυτοί που απορρέουν από τα άρθρα 13 και 14 της Συμβάσεως, αποβλέπουν αποκλειστικά στην εξασφάλιση προστασίας σε ορισμένες κατηγορίες αγοραστών, οι οποίοι, ως συμβαλλόμενοι σε συμβάσεις «πωλήσεως ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος», δεν μπορούν να εναχθούν από τους πωλητές παρά μόνο ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους, στο έδαφος 446

BERTRAND ΚΑΤΑ OTT του οποίου οι εν λόγω αγοραστές έχουν την κατοικία τους, ενώ οι πωλητές που έχουν την κατοικία τους στο έδαφος συμβαλλόμενου κράτους μπορούν να εναχθούν είτε ενώπιον των δικαστηρίων του κράτους αυτού, είτε ενώπιον των δικαστηρίων του συμβαλλόμενου κράτους στο έδαφος του οποίου έχουν την κατοικία τους οι αγοραστές. 19 Ακριβώς βάσει των γενικών αρχών που πηγάζουν στο θέμα αυτό από το σύνολο των νομοθεσιών των κρατών μελών και ενόψει του σκοπού της προστασίας ορισμένης κατηγορίας αγοραστών θα πρέπει, προκειμένου να δοθεί απάντηση στο υποβληθέν ερώτημα, να γίνει προσπάθεια για συναγωγή αυτοτελούς έννοιας της πωλήσεως με τμηματική καταβολή του τιμήματος. 20 Από τους κοινούς κανόνες στις νομοθεσίες των κρατών μελών προκύπτει ότι ως πώληση ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος νοείται η σύμβαση κατά την οποία το τίμημα εξοφλείται με περισσότερες από μία δόσεις, ή η οποία συνδέεται με σύμβαση χρηματοδοτήσεως. 21 Η συσταλτική ερμηνεία του άρθρου 14, δεύτερη παράγραφος, η οποία είναι σύμφωνη προς τους σκοπούς του τμήματος 4, οδηγεί στην αναγνώριση της ευνοϊκής δωσιδικίας που περιγράφεται πιο πάνω, μόνο υπέρ των αγοραστών οι οποίοι έχουν ανάγκη προστασίας διότι βρίσκονται σε οικονομικά ασθενέστερη θέση έναντι των πωλητών, καθόσον έχουν την ιδιότητα του τελικού καταναλωτή για σκοπό ιδιωτικό και δεν εμπλέκονται, με την αγορά του προϊόντος κατά την οποία συμφωνείται τμηματική καταβολή του τιμήματος, σε εμπορικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες. 22 Επομένως, στο ερώτημα του εθνικού δικαστηρίου προσήκει η απάντηση ότι ο όρος «πώληση ενσωμάτων κινητών με τμηματική καταβολή του τιμήματος», κατά την έννοια του άρθρου 13 της Συμβάσεως των Βρυξελλών της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει και την πώληση μηχανήματος, από μία εταιρία σε άλλη εταιρία, κατά την οποία συνομολογείται ότι το τίμημα θα καταβληθεί τμηματικώς με συναλλαγματικές διαφορετικής λήξεως. Για τους λόγους αυτούς, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, κρίνοντας επί του ερωτήματος που υπέβαλε, με απόφαση της 8ης Νοεμβρίου 1977, το COUR DE CASSATION της Γαλλίας, αποφαίνεται: 447

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ 21.6.1978 ΥΠΟΘΕΣΗ 150/77 Ο όρος «πώληση ενσωμάτων αντικειμένων με τμηματική καταβολή του τιμήματος», κατά την έννοια του άρθρου 13 της Συμβάσεως των Βρυξελλών της 27ης Σεπτεμβρίου 1968, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει και την πώληση μηχανήματος, από μία εταιρία σε άλλη εταιρία, κατά την οποία συνομολογείται ότι το τίμημα θα καταβληθεί τμηματικώς με συναλλαγματικές διαφορετικής λήξεως. Kutscher Sorensen Bosco Mertens de Wilmars Pescatore Mackenzie Stuart Touffait Δημοσιεύτηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο στις 21 Ιουνίου 1978. Ο γραμματέας Α. Van Houtte Ο Πρόεδρος Η. Kutscher 448