Καθηγητή Νευρολογίας Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Γ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ Καθηγητή Νευρολογίας Τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών ΠΑΤΡΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προσωπικές Πληροφορίες... σελ. 5 Τίτλοι σπουδών...σελ. 6 Σπουδές-Θέσεις...σελ. 6 Εκπαιδεύσεις... σελ. 7 Εκπαιδευτικά σεμινάρια για την εκπαίδευση στην ιατρική...σελ. 7 Διεύθυνση Νευρολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Πατρών Οργανωτικό έργο...σελ. 8 Ίδρυση μονάδας Νευρομυϊκών Παθήσεων... σελ. 9 Λοιπό Διοικητικό έργο... σελ. 10 Εκπαιδευτικό έργο.. σελ. 11 Οργάνωση και συντονισμός συνεδρίων...σελ. 12 Ερευνητικό έργο... σελ. 14 α) Scalp multirecordings of the flicker following Electroencephalogram to various frequencies... σελ. 15 β) Αναζήτηση και εφαρμογή νέων οχημάτων (patterns) ερεθισμού του οπτικού συστήματος... σελ. 15 γ) Βελτίωση της διαγνωστικής αξίας των προκλητών δυναμικών σελ. 15 δ) Διερεύνηση της επίδρασης πεπτιδικών αναλόγων της βασικής πρωτεΐνης της μυελίνης στα Τ λεμφοκύτταρα ασθενών με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, καθώς και σε φυσιολογικά άτομα... σελ. 15 ε) Αναζήτηση νέων τεχνικών καταγραφής προκλητών δυναμικών με τη χρησιμοποίηση διαφόρων φίλτρων και διαφόρων αλγορίθμων... σελ. 16 στ) Σχεδιασμός και σύνθεση και χρήση πεπτιδικών αναλόγων της βασικής πρωτεΐνης της μυελίνης που αναστέλλουν την εγκεφαλομυελίτιδα σε πειραματόζωα για ανοσοθεραπεία στη νόσο Σκλήρυνση κατά Πλάκας...σελ. 16 ζ) Αναζήτηση διακριτικών χαρακτηριστικών διαγνωστικής και προγνωστικής της συμπεριφοράς του Νευρικού Συστήματος σε μηχανικές επιδράσεις ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, θορύβων και δονήσεων... σελ. 16 η) Διερεύνηση μηχανισμών μεταγωγής σήματος στο α2 αδρενεργικό σύστημα... σελ. 16 θ) Διερεύνηση της επίδρασης των κανναβινοειδών στη Σ.Κ.Π... σελ. 16 ι) Κλινικά πρωτόκολλα μελέτης φαρμακευτικών ουσιών (χρηματοδοτούμενα από φαρμακευτικές εταιρείες) κατόπιν εγκρίσεως από τον Ε.Ο.Φ. και την Επιτροπή Δεοντολογίας του ΠΓΝΠ... σελ. 17 ια) Επιστημονικός Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος με την επιχορήγηση του Ιδρύματος «Κ. Καραθεοδωρή»... σελ. 17 Neuroweb... σελ. 18 Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας... σελ. 20 Ποικίλες δραστηριότητες... σελ. 20 2

Επιστημονικές δραστηριότητες Α. Διδακτορική Διατριβή... σελ. 22 Β. Σεμινάρια - Στρογγυλές Τράπεζες Διαλέξεις... σελ. 22 Γ. Συμμετοχή σε Διδακτορικές διατριβές Γα. ως επιβλέπων ή μέλος συμβουλευτικών Τριμελών Επιτροπών... σελ. 27 Γβ. ως μέλος Πενταμελούς ή Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής...σελ. 28 Δ. Δημοσιεύσεις. Δα. σε ξενόγλωσσα περιοδικά, βιβλία, Society Proceedings...σελ. 30 Δαα. Μεταφραστικό έργο...σελ. 41 Δβ. σε ελληνικά βιβλία, περιοδικά και τόμους συνεδρίων...σελ. 42 Δγ. περιλήψεις ανακοινώσεων σε ξενόγλωσσα συνέδρια... σελ. 45 Δδ. περιλήψεις σε ελληνικά συνέδρια...σελ. 52 Δε. Ανακοινώσεις σε συνέδρια χωρίς περιλήψεις... σελ. 58 Δστ. Υποβεβλημένες εργασίες και υπό επεξεργασία... σελ. 58 Ε. Ανάλυση δημοσιεύσεων Εα. σε ξενόγλωσσα περιοδικά... σελ. 60 Εβ. σε ελληνικά περιοδικά... σελ. 77 Εγ. περιλήψεις ανακοινώσεων σε ξενόγλωσσα συνέδρια... σελ. 86 Εδ. περιλήψεις σε ελληνικά συνέδρια...σελ. 96 Εε. Ανακοινώσεις σε συνέδρια χωρίς περιλήψεις... σελ. 104 Εστ. Υποβεβλημένες εργασίες και υπό επεξεργασία... σελ. 104 3

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΠΩΝΥΜΟ: ΟΝΟΜΑ: ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ: Παπαθανασόπουλος Παναγιώτης Γεώργιος ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ: 21/11/1949 ΤΟΠΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ: Πάτρα ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Έγγαμος ΠΑΙΔΙΑ: ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ: ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ: Δύο αγόρια Αγγλικά, Γερμανικά 1977-1979 ως οπλίτης ιατρός Τηλέφωνα επικοινωνίας: Εργασίας: 2610 993949, 2610 999570 Κινητό: 6944774426 E-mail: papat@upatras.gr Κάτοχος Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας: (Ο.Β.Ι.) υπ αριθ. 9001000707 Μέλος Επιστημονικών Εταιρειών Ελληνική Ακαδημία Νευροανοσολογίας (Πρόεδρος από Ιούνιο 2012) Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία The EEG Society The British Neuropsychiatric Association British Phychophysiology Society Διεθνής Εταιρεία Ελλήνων Νευροεπιστημόνων IBRO (International Brain Research Organization) Ελληνική Εταιρεία Κεφαλαλγίας Ελληνική Εταιρεία Νευροφυσιολογίας Ελληνική Εταιρεία Ψυχοφυσιολογίας (μέλος Επιστημονικής Επιτροπής) Γηριατρική και Γεροντολογική Εταιρεία Δυτικής Ελλάδας (από ιδρύσεώς της, το 1999, είμαι Αντιπρόεδρος και από το 2005 μέχρι 2011, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου). 4

ΤΙΤΛΟΙ ΣΠΟΥΔΩΝ 1977: Πτυχίο Ιατρικής Πανεπιστημίου Freiburg Γερμανίας (τότε Δυτικής Γερμανίας). Το ίδιο έτος αναγνώριση Πτυχίου Ιατρικής κατόπιν εξετάσεων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 1988: Διδακτορικό δίπλωμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών. Θέμα: Μελέτη των οπτικών προκλητών δυναμικών στις αμφιβληστροειδοπάθειες Έλαβα το διδακτορικό μου δίπλωμα από το Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών τον Μάιο του 1988 με τον βαθμό άριστα. 1989: Τίτλος ειδικότητας Νευρολόγου. ΣΠΟΥΔΕΣ - ΘΕΣΕΙΣ 1968-1970: Φοιτητής Γερμανικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Freiburg Γερμανίας. Το 1970 διέκοψα τις σπουδές μου στη Γερμανική Φιλολογία. 1970-1977: Σπούδασα Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Freiburg & έλαβα το πτυχίο Ιατρικής το 1977. Παράλληλα παρακολούθησα μαθήματα Φιλοσοφίας, Ψυχολογίας και Κοινωνιολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Αναγνώριση πτυχίου κατόπιν επιτυχών εξετάσεων στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1977. 1981: Μετά διετή στράτευση και διετή υπηρεσία ως αγροτικός ιατρός στα Αγροτικά Ιατρεία Λεοντίου (Απρίλιος 1979-Δεκέμβριος 1979) και Iσώματος Αχαΐας (Ιανουάριος 1980- Φεβρουάριος 1981). Από τον Φεβρουάριο 1981 υπηρετώ αδιάλειπτα στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών ως Επιστημονικός Συνεργάτης μέχρι τον Ιούλιο 1989, ως Λέκτορας μέχρι τον Αύγουστο 1993, ως Επίκουρος Καθηγητής μέχρι τον Σεπτέμβριο 2002 και ως Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας μέχριτον Ιούνιο 2008 και Καθηγητής έκτοτε, στην Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική την οποία διευθύνω από τον Σεπτέμβριο του 2004. 5

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΙΣ 1985-1987: Με εκπαιδευτική άδεια 18 μηνών εργάσθηκα από 5/11/85 μέχρι 30/4/87 στο Burden Neurological Institute στο Bristol Αγγλίας (Διευθ. Dr. Ray Cooper) και στο Εργαστήριο Ηλεκτροδιαγνωστικής του Bristol Eye Hospital (Διευθ. Dr. Demetrios Papakostopoulos). Στο διάστημα αυτό εκπαιδεύτηκα στην Κλινική Νευροφυσιολογία και κυρίως στα προκλητά δυναμικά, ενώ παράλληλα συγκέντρωσα το υλικό της διδακτορικής μου διατριβής. 1992: Επίσκεψη (21/11 έως 2/12) στο Τμήμα Ηλεκτροδιαγνωστικής του Bristol Eye Hospital (Διευθ. Dr. D. Papakostopoulos), για ενημέρωση σε προηγμένες νευροφυσιολογικές μεθόδους και τεχνικές διερεύνησης του οπτικού συστήματος. 10/01/2004 31/08/2004: Εκπαιδευτική άδεια στο Πανεπιστήμιο Bristol, Μεγ. Βρετανίας, στο Institute of Clinical Neurosciences (Dir.Prof. Neil Scolding) και στο Burden Neurological Institute (Dir. Dr Stuart Butler). Εκπαιδευτικά Σεμινάρια για την εκπαίδευση στην Ιατρική 1982 (Μάιος): Εβδομαδιαίο εκπαιδευτικό σεμινάριο με αντικείμενο την εκπαίδευση ιατρών και φοιτητών Ιατρικής που έγινε στην Πάτρα από τον J.J. Guilbert, Υπεύθυνο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για θέματα Ιατρικής Εκπαίδευσης. Συμμετείχαν τα περισσότερα μέλη ΔΕΠ της τότε Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. 2001 (8-10 Ιουνίου): Παρακολούθησα το εκπαιδευτικό σεμινάριο με θέμα «Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Εκπαίδευσης» διαρκείας 25 εκπαιδευτικών ωρών που αφορούσε σε τεχνικές: 1. Καθορισμού των εκπαιδευτικών αντικειμένων 2. Σχεδιασμού συστήματος αξιολόγησης 3. Σύνταξης προγράμματος και 4. Εφαρμογής μεθόδων αξιολόγησης. Το σεμινάριο έγινε στη Χαλκίδα στο ξενοδοχείο «Πέλαγος» και οργανώθηκε από την Ελληνική Νευρολογική Εταιρεία (ΕΝΕ) και την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ιατρικής Εκπαίδευσης. Το σεμινάριο συντονίστηκε από τον Καθηγητή Δημήτρη Βασιλόπουλο, Πρόεδρο της ΕΝΕ. 6

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Τον Σεπτέμβριο 2004 το Ιατρικό Τμήμα μού ανέθεσε τη Διεύθυνση της Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής. Το επιστημονικό προσωπικό της Κλινικής αποτελείται από τέσσερα (4) μέλη ΔΕΠ και τρεις (3) ειδικούς Νευρολόγους του ΕΣΥ (δύο Αναπληρωτές Διευθυντές και μία Επιμελήτρια β). Στην Κλινική (28 κλίνες) εκπαιδεύονται δέκα ειδικευόμενοι και κατά περιόδους 1-2 υπεράριθμοι, ενώ λειτουργούν τα Εργαστήρια Κλινικής Νευροφυσιολογίας (Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας, Ηλεκτρομυογραφίας και Μαγνητικού Ερεθισμού, Προκλητών Δυναμικών), το Εργαστήριο Νευροχημείας και το Μυολογικό Εργαστήριο. Πέραν του τακτικού εξωτερικού ιατρείου, που λειτουργεί τρεις φορές εβδομαδιαίως, λειτουργούν τα ειδικά ιατρεία αγγειακών εγκεφαλικών νόσων, επιληψίας, νευρομυϊκών παθήσεων και σκληρύνσεως κατά πλάκας, που άρχισε να λειτουργεί το 2007. Από τον Μάρτιο 2005 οργάνωσα και λειτουργεί υπό την εποπτεία μου ομάδα Νευροψυχιατρικής (με κλινικό νευροψυχολόγο, λογοθεραπεύτρια και μεταπτυχιακούς σπουδαστές ιατρούς), που επιλαμβάνεται αντιστοίχων περιστατικών με παράλληλη εκτεταμένη ερευνητική δραστηριότητα. Επίσης λειτουργεί από το 2005 Ιατρείο άνοιας και νευροψυχολογίας. Από τα μέσα τού 2006 επιδιώχθηκε και πραγματοποιήθηκε η συστηματοποίηση της λειτουργίας του Εργαστηρίου Νευροχημείας καθώς και η επέκταση της δραστηριότητάς του με τον προσδιορισμό βενζοδιαζεπινών στα ούρα και αλκοόλης στο αίμα ασθενών. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η εγκυρότητα των αναλύσεων και επιταχύνεται η διάγνωση, αφού δεν είναι πλέον αναγκαία η μεταφορά των δειγμάτων σε αναλυτικά εργαστήρια εκτός του χώρου του ΠΓΝΠ. Επίσης, δημιουργείται πρόγραμμα για λογισμική διαχείριση των αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων, πρόβλεψη των παρενεργειών και εξατομίκευση της φαρμακολογικής θεραπείας σε ασθενείς με νευροψυχιατρικά νοσήματα. Η δόμηση του προγράμματος αυτού είναι σε εξέλιξη και αποτελεί συνεργασία της Νευρολογικής Κλινικής με το Εργαστήριο Φαρμακολογίας και την Ιατρική Φυσική. Μία τρίτη κατεύθυνση, που έχει ήδη σχεδιασθεί, αποτελεί ο προσδιορισμός του γονοτύπου ασθενών, που λαμβάνουν χρονίως αντιεπιληπτικά και άλλα νευροψυχιατρικά φάρμακα, τα οποία μεταβολίζονται από τα πολυμορφικά ενζυμικά συστήματα CYP2C19, CYP2D6, CYP1A2 κ.ο.κ. 7

Πιστεύουμε ότι η γονοτύπιση αυτή σε συνδυασμό με το πρόγραμμα για λογισμική διαχείριση των αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων, θα επιτρέψει την βέλτιστη εξατομίκευση της χρόνιας νευροψυχιατρικής αγωγής με μέγιστη αποτελεσματικότητα και ελαχιστοποίηση των δοσοεξαρτώμενων παρενεργειών. Ακόμα, η δημιουργία ενός καλά χαρακτηρισμένου γονοτυπικά πληθυσμού ασθενών θα αποτελέσει ιδιαίτερα θετική ώθηση για τη διεξαγωγή κλινικών μελετών στο πλαίσιο της εξατομικευμένης ιατρικής (personalized medicine). Από τον Ιούλιο 2007 ένα μονόκλινο δωμάτιο τροποποιήθηκε ανάλογα για ημερήσια νοσηλεία ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, ώστε να χορηγείται παράλληλα σε τρείς ασθενείς ενδοφλέβια προφυλακτική θεραπεία με το φάρμακο natalizumab, θεραπεία που επαναλαμβάνεται κάθε μήνα. Στον ίδιο χώρο σε βάση ημερήσιας νοσηλείας χορηγούνται θεραπευτικά σχήματα ενδοφλέβιας χορήγησης κορτιζόνης σε ασθενείς με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας. Στην Κλινική και σε όλους τους χώρους εργαστηρίων, γραμματειών, γραφείων ιατρών (ειδικευμένων και ειδικευομένων) και γραφείου Προϊσταμένης, τοποθετήθηκαν πρόσφατα ή αναβαθμίστηκαν ηλεκτρονικοί υπολογιστές, για την άρτια μηχανοργάνωση της Κλινικής. Οι περισσότεροι από τους υπολογιστές αυτούς έχουν σύνδεση με το διαδίκτυο μέσω του Server του Πανεπιστημίου, ενώ όλο το επιστημονικό προσωπικό της Κλινικής είναι γνώστες του χειρισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ως εκ τούτου, η Νευρολογική Κλινική έχει επιλεγεί για την πιλοτική εφαρμογή πλήρους μηχανοργάνωσης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Πέραν αυτών πραγματοποιείται σταδιακά και σύντομα ολοκληρώνεται ανακαίνιση των χώρων της Κλινικής (ελαιοχρωματισμοί, αλλαγή φθαρμένων επίπλων, πάγκων εργασίας, επισκευές υδραυλικών εγκαταστάσεων, σπασμένων πλακιδίων, κλπ), θαλάμων νοσηλείας, χώρων εργασίας και γραφείων. Έχει προγραμματιστεί και επίκειται η τοποθέτηση κλιματιστικών μηχανημάτων και στους υπολοίπους θαλάμους ασθενών, πέραν αυτών που ήδη διαθέτουν. Ίδρυση Μονάδας Νευρομυϊκών Παθήσεων Από τα μέσα του 2005 άρχισε η συνεργασία μου με το Σωματείο MDA Hellas, που αποτελεί Παράρτημα της διεθνούς Muscular Dystrophy Association, προκειμένου να δημιουργηθεί με δαπάνη του Σωματείου η τρίτη στη χώρα Μονάδα Νευρομυϊκών Παθήσεων στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ρίου. Η πρώτη μονάδα λειτουργεί από ετών στο Νοσοκομείο Παίδων στην Αθήνα, ενώ η δεύτερη εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο του 2007 στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης. Μετά από επιτυχείς επαφές με το Ίδρυμα Νιάρχου, επιτεύχθηκε η εκ μέρους του Ιδρύματος, χορήγηση ανάλογης οικονομικής δωρεάς για την επίτευξη του στόχου. Εγκρίθηκε το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο και υπεγράφη από τον Υπουργό Υγείας κ. Αβραμόπουλο η έγκριση αποδοχής της δωρεάς από το Δ.Σ. του Νοσοκομείου, ώστε να πραγματοποιηθεί η 8

ανακατασκευή και διαμόρφωση του προεπιλεγέντος χώρου. Ο τεχνολογικός εξοπλισμός της μονάδας χρηματοδοτήθηκε από το Σωματείο MDA Hellas. Από τον Σεπτέμβριο του 2009 λειτουργεί η μονάδα και εξυπηρετεί 85 ασθενείς από την περιοχή ευθύνης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πάτρας. Την διεύθυνση και ευθύνη της λειτουργίας της μονάδας έχει η Νευρολογική Κλινική. ΛΟΙΠΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Θητεία ως εκπροσώπου ΔΕΠ στη Σύγκλητο, κατά το Πανεπιστημιακό έτος 1997-1998 Κατόπιν αποφάσεως της Γ.Σ. του Ιατρικού Τμήματος, εξελέγην και εκπροσώπησα το Τμήμα στη Σύγκλητο, κατά το Ακαδημαϊκό έτος 1997-1998. Μέλος Δ.Σ. του Ιατρικού Τμήματος κατά το Ακαδημαϊκό έτος 2006 2007 Ως Διευθυντής του Παθολογικού Τομέα ΙΙ συμμετείχα στο Δ.Σ. του Ιατρικού Τμήματος κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2006 2007, 2009-2010. Διευθυντής Παθολογικού Τομέα ΙΙ κατά το Ακαδημαϊκό Έτος 2006 2007 Κατά το Ακαδημαϊκό Έτος 2006 2007 και 2009-2010 διετέλεσα Διευθυντής του Παθολογικού Τομέα ΙΙ, κατόπιν εκλογής από τα μέλη του Τομέα. Τακτικό μέλος Γ.Σ. του Ιατρικού Τμήματος Έχω διατελέσει τακτικό μέλος της Γ.Σ. του Ιατρικού Τμήματος πολλές φορές από το 1982 μέχρι σήμερα. Μέλος συλλόγων ΕΔΠ - ΔΕΠ Από το 1982 μέχρι το 1985 υπήρξα εκλεγμένο μέλος ή ταμίας του Δ.Σ. του Συλλόγου Επιστημονικού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΠ) Ιατρικής και το 1997-98 μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ ). 9

Πρόεδρος Ενώσεως Ιατρών Μελών ΔΕΠ Πανεπιστημίου Πατρών Έχω εκλεγεί Πρόεδρος της Ενώσεως Ιατρών Μελών ΔΕΠ Πανεπιστημίου Πατρών τα έτη 2010, 2011 και 2013 σήμερα. Συμμετοχή στο Συμβούλιο Επιλογής και αξιολόγησης Διευθυντών ΕΣΥ Έχω ορισθεί από το 2006 και παραμένω αναπληρωματικό μέλος Συμβούλιο Επιλογής και Αξιολόγησης Διευθυντών Νευρολόγων ΕΣΥ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Δίδαξα το μάθημα της Νευρολογίας στη Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων στο Γενικό Νοσοκομείο Πατρών «Άγιος Ανδρέας» κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1983-84 και 1984-85. Διδασκαλία από Αμφιθεάτρου μέρους του μαθήματος «Νευρικό Σύστημα» στους Δ ετείς φοιτητές Ιατρικής κατά τα ακαδημαϊκά έτη 1984-1985 και από το 1987 μέχρι σήμερα. Από του ακαδημαϊκού έτους 2006 2007 οργάνωσα τα μαθήματα στη Νευρολογία στα οποία συμμετέχουν εκτός των μελών ΔΕΠ της Νευρολογικής Κλινικής, μέλη ΔΕΠ της Νευροχειρουργικής Κλινικής και μέλη ΔΕΠ Κλινικών Εργαστηρίων και Βασικών Επιστημών, σύμφωνα με το εφαρμοζόμενο νέο Πρόγραμμα Σπουδών στο Ιατρικό Τμήμα. Διδασκαλία της Φυσικής Εξέτασης στη Νευρολογία στους Γ ετείς φοιτητές από το 1987 μέχρι σήμερα. Υπεύθυνος της κλινικής άσκησης των 6ετών φοιτητών κατά τη διάρκεια του «διμήνου» της Νευρολογίας από το 1988 μέχρι σήμερα. Από αναλήψεως της Διευθύνσεως της Νευρολογικής Κλινικής αναδιοργάνωσα το εκπαιδευτικό περιεχόμενο της κλινικής άσκησης. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008 (που είναι μεταβατική περίοδος στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών), στην Νευρολογική Κλινική ασκούνται ταυτόχρονα 5ετείς και 6ετείς φοιτητές (ανά «δίμηνο» ασκούνται 27 30 φοιτητές) και έτσι αναδιοργανώθηκε το εκπαιδευτικό περιεχόμενο για την εκπαίδευση του πλήθους των φοιτητών. Συμμετοχή με τα λοιπά μέλη ΔΕΠ στα Μετεκπαιδευτικά μαθήματα της Νευρολογικής Κλινικής και τις βιβλιογραφικές ενημερώσεις από το 1984 μέχρι σήμερα. Τα τελευταία πέντε χρόνια οργάνωσα και συντόνισα το μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα της Νευρολογικής Κλινικής. 10

Συμμετοχή σε μαθήματα και επίδειξη εγκεφαλογραφίας και προκλητών δυναμικών στους φοιτητές του European Course on Biomedical Engineering and Medical Physics (ERASMUS ICP -90-0 - ΟΟΙ/12) 1990-91, από το ακαδημαϊκό έτος 1991-92 μέχρι σήμερα. Από το 1999 διδάσκω το μάθημα «Νευρολογία» στους 3ετείς φοιτητές του Τμήματος Φαρμακευτικής τής Σχολής Επιστημών Υγείας. Έχω συμμετάσχει με διαλέξεις στα εκπαιδευτικά προγράμματα Πανεπιστημιακών Κλινικών (Παθολογικής, Οφθαλμολογικής, ΩΡΛ, Παιδιατρικής). ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ Οργάνωσα και συντόνισα τα ακόλουθα Συνέδρια: ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ με θέμα την «ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ» που έλαβε χώρα στις 4 και 5 Φεβρουαρίου 2006 στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών (4/2/06) και συνεχίστηκε στο Κέντρο Υγείας Χαλανδρίτσας (5/2/06) στα πλαίσια σύνδεσης της Νευρολογίας με την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Η Διημερίδα έγινε υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας. Παρουσιάστηκαν από διαπρεπείς έλληνες και ξένους επιστήμονες οι σύγχρονες απόψεις για την Πολλαπλή Σκλήρυνση και συζητήθηκε η διαχείριση του πάσχοντος σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Το Συνέδριο παρακολούθησαν πάνω από 250 σύνεδροι. (βλ. σχετικό πρόγραμμα). Χορηγήθηκαν 20 μόρια εκπαίδευσης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ με θέμα τις «ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ» που έλαβε χώρα στις 10 και 11 Φεβρουαρίου 2007 στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών. Η Διημερίδα έγινε υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας. Παρουσιάστηκε εκτενές φάσμα των νευρολογικών εκδηλώσεων σημαντικών παθήσεων της Παθολογίας, από ειδικούς παθολόγους και νευρολόγους. Το Συνέδριο παρακολούθησαν πάνω από 200 σύνεδροι. (βλ. σχετικό πρόγραμμα). Χορηγήθηκαν 20 μόρια εκπαίδευσης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Η Διημερίδα αυτή βιντεοσκοπήθηκε και διανεμήθηκε το σχετικό CD. ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ «ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ» 11

ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ με θέμα τις «ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ» που έλαβε χώρα στις 2και 3 Φεβρουαρίου 2008στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών. Η Διημερίδα έγινε υπό την Αιγίδα της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας. Παρουσιάστηκαν οι νεώτερες εξελίξεις στη θεραπεία των σημαντικοτέρων νευρολογικών νοσημάτων. Το Συνέδριο παρακολούθησαν πάνω από 300 σύνεδροι. (βλ. σχετικό πρόγραμμα). Χορηγήθηκαν 20 μόρια εκπαίδευσης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Η Διημερίδα αυτή βιντεοσκοπήθηκε και διανεμήθηκε το σχετικό CD. Οι Διημερίδες «ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ» ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Πραγματοποιήθηκαν τα επόμενα έτη ως εξής: 2009: ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΪΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ 2010: ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΣΟ ΤΟΥ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ 2011: ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 2012: ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ 2013 : ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΗΨΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Εκπαιδευτικό Έτος 2006 2007 Χώρος διεξαγωγής: Αίθουσα Σεμιναρίων Γηριατρικής στην Πάτρα Ν.Ε.Ο. Πατρών Αθηνών 9 γ όροφος Η Γηριατρική και Γεροντολογική Εταιρεία Νοτιοδυτικής Ελλάδος, της οποίας ήμουν από το 2005 μέχρι το 2011 Πρόεδρος του Δ.Σ., διοργάνωσε 10 Σεμινάρια Εκπαίδευσης στη Γηριατρική. Τα Σεμινάρια λάμβαναν χώρα την πρώτη Τετάρτη κάθε μήνα. Σε όλα υπήρξα Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και Συντονιστής κάθε ενός από αυτά (βλ. σχετικά προγράμματα). Για κάθε σεμινάριο χορηγήθηκαν 2 μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Τα Σεμινάρια έγιναν με τη συνεργασία της Ιατρικής Σχολής Πάτρας και των Νοσοκομείων Ρίου (Πανεπιστημιακό) και «Αγ. Ανδρέας». ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗ Εκπαιδευτικό Έτος 2007 2008 Χώρος διεξαγωγής: Αίθουσα Σεμιναρίων Γηριατρικής στην Πάτρα Ν.Ε.Ο. Πατρών Αθηνών 9 γ όροφος Κατά το τρέχον Εκπαιδευτικό Έτος έχουν προγραμματισθεί επίσης Σεμινάρια Εκπαίδευσης στη Γηριατρική κατά το περυσινό σύστημα, των οποίων τυγχάνω επίσης Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και τα οποία θα συντονίσω. Για κάθε σεμινάριο θα χορηγηθούν μόρια Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο. Τα Σεμινάρια γίνονται με τη συνεργασία της Ιατρικής Σχολής Πάτρας και των Νοσοκομείων Ρίου (Πανεπιστημιακό) και «Αγ. Ανδρέας». 12

ΚΛΙΝΙΚΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ με θέμα τον ΠΥΡΕΤΟ Έλαβε χώρα στις 6/10/2007 στο ξενοδοχείο «Ionion Star» στην πόλη της Λευκάδας. Τον συντονισμό του κλινικού φροντιστηρίου είχαμε από κοινού με τον Καθηγητή Παθολογίας κ. Χ. Γώγο. ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ «ΗΜΕΡΕΣ ΓΗΡΙΑΤΡΙΚΗΣ» Πρόκειται για το πρώτο Συνέδριο της Εταιρείας που έλαβε χώρα στην Πάτρα (3&4/11/2007) στο Συνεδριακό Κέντρο του ΤΕΙ Πάτρας και είχε Διεθνή Συμμετοχή (βλ. Πρόγραμμα). Είχα την ευθύνη και το συντονισμό της οργάνωσης και διεξαγωγής του Συνεδρίου, ως Πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής, της οργανωτικής επιτροπής και του ΔΣ της Γηριατρικής και Γεροντολογικής Εταιρείας Νοτιοδυτικής Ελλάδας. Το Συνέδριο παρακολούθησαν πάνω από 250 σύνεδροι. 13

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Τα ερευνητικά μου ενδιαφέροντα από την αρχή της ενασχολήσεώς μου με το νευρικό σύστημα, επικεντρώθηκαν αρχικά στο οπτικό σύστημα του ανθρώπου. Η επί 18 μήνες διάρκεια της εκπαιδευτικής μου άδειας το 1985 στο διεθνούς και ιστορικής φήμης Burden Neurological Institute (χώρος βασικών ανακαλύψεων στην ηλεκτροεγκεφαλογραφία και γενικά στην κλινική και ερευνητική νευροφυσιολογία) στο Bristol της Αγγλίας, μου έδωσε τη δυνατότητα να ασχοληθώ ερευνητικά και παράλληλα να εντρυφήσω κλινικές εφαρμογές της νευροφυσιολογίας, έχοντας την τιμή να συνεργάζομαι με πρωτοπόρες προσωπικότητες του είδους. Παράλληλα, στο Bristol Eye Hospital (Δ/ντης: Mr JC Dean Hart) του οποίου την Μονάδα Ηλεκτροφυσιολογίας διηύθυνε ο Dr D. Papakostopoulos, εκπαιδεύτηκα στις ηλεκτροφυσιολογικές τεχνικές ελέγχου και διερεύνησης του οπτικού συστήματος (οπτικά προκλητά δυναμικά, ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα, ακολουθούν ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (FF EEG) και ηλεκτροαμφιβληστροειδογράφημα (FF ERG) κλπ), ενώ συνέλεξα το υλικό της διδακτορικής μου διατριβής. Το βασικό εύρημα της διατριβής Μελέτη των οπτικών προκλητών δυναμικών στις αμφιβληστροειδοπάθειες υπήρξε η παράταση του λανθάνοντος χρόνου Ρ100 των οπτικών προκλητών δυναμικών στις αμφιβληστροειδοπάθειες, που σημαίνει ότι και βλάβη του 1 ου νευρώνα του οπτικού συστήματος προκαλεί την καθυστέρηση στο Ρ100, ενώ μέχρι τότε εθεωρείτο ότι μόνο ο 2 ος και 3 ος νευρώνας την προκαλούσαν, επί βλάβης τους. Μετά την επάνοδό μου από την εκπαιδευτική άδεια το καλοκαίρι 1987, οργάνωσα και εγκατέστησα στο Νοσοκομείο «Αγ. Ανδρέας» το Εργαστήριο Προκλητών Δυναμικών, από τα πρώτα στη χώρα (μετά αυτό του Αιγινητείου Νοσ/μείου Αθηνών και του ΑΧΕΠΑ Θεσ/νίκης) και παράλληλα με τη λειτουργία του, επικέντρωσα (σε συνεργασία με τον Καθηγητή κ. Αναστάσιο Μπεζεριάνο του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής και μέλη ΔΕΠ των Τμημάτων Φυσικής και Η/Υ) το ερευνητικό μου ενδιαφέρον κυρίως στο οπτικό σύστημα και στην επινόηση περαιτέρω μεθόδων ανάλυσης των ηλεκτρικών σημάτων που παράγονται από αυτό. Παράλληλα και αλληλένδετα ενασχολήθηκα με τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ανοσολογία της νόσου, νευροψυχολογικά δεδομένα, φαρμακευτική αντιμετώπιση, επιδημιολογία, νευροαπεικόνιση, ποιότητα ζωής, βιοηθική κλπ). Επίσης, ασχολήθηκα με το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, την βιοηθική στη συζήτηση επί ευθανασίας, την εγκεφαλοπάθεια επί αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας, την θεραπεία του ιδιοπαθούς πριαπισμού με τη χορήγηση γκαμπαπεντίνης (πρώτη αναφορά στη διεθνή βιβλιογραφία), νευροψυχολογικά και γενετικά δεδομένα της νόσου του Πάρκινσον, αυτοανοσολογικά χαρακτηριστικά στη μυασθένεια, εφαρμογή γραμμωτών κωδίκων στις ενδονοσοκομειακές διαδικασίες και άλλα. Κατά την 8μηνη εκπαιδευτική άδεια του έτους 2004 στο Πανεπιστήμιο Bristol Μεγ. Βρετανίας στο Institute of Clinical Neurosciences, που στεγάζεται στο Frenchay Hospital και περιλαμβάνει τις Πανεπιστημιακές Κλινικές Νευρολογίας, Νευροχειρουργικής, Παιδονευρολογίας, την Κλινική Νευροφυσιολογία, Νευροακτινολογία και Νευροπαθολογοανατομία (Dir. Prof. Neil Scolding), στο 14

Burden Neurological Institute (Dir. Dr Stuart Butler) καθώς και στο Burden Hospital (Dir. Dr Jonathan Bird) ασχολήθηκα πέραν της Κλινικής Νευρολογίας, με την Νευροψυχιατρική και κύρια με την προεγχειρητική νευροψυχολογική και ηλεκτροφυσιολογική διερεύνηση της επιληψίας. Μετά την επιστροφή μου και την ανάληψη της διεύθυνσης της Νευρολογικής Κλινικής, έδωσα έμφαση, πέραν των ήδη ανεπτυγμένων κατευθύνσεων, στη Νευροψυχιατρική, στη διερεύνηση των νευροψυχολογικών διαταραχών και των εν γένει γνωστικών δυσλειτουργιών. Συμμετοχή στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη των παρακάτω ερευνητικών προγραμμάτων: α) Scalp multirecordings of the flicker following Electroencephalogram to various frequencies με τον κ. Δ. Παπακωστόπουλο. Αποσκοπεί στην ανάλυση κυματομορφών που καταγράφονται σε διάφορες περιοχές του κρανίου (10-20 system) κατά τη διάρκεια του ακολουθούντος εγκεφαλογραφήματος σε διάφορες συχνότητες (1985-1987). β) Αναζήτηση και εφαρμογή νέων οχημάτων (patterns) ερεθισμού του οπτικού συστήματος μαζί με τον Αναπλ. Καθ. Α. Μπεζεριάνο. Στοχεύουν στην καταγραφή οπτικών προκλητών δυναμικών ινιακού λοβού με διάφορα αναστρεφόμενα οχήματα και τη σύγκρισή τους με ήδη εφαρμοζόμενα (αναστρεφόμενη σκακιέρα κλπ.). Στα πλαίσια των παραπάνω σχεδιάσαμε και κατασκευάσαμε ψηφιακή γεννήτρια οπτικών σχεδίων προγραμματιζόμενη από μικροϋπολογιστή για την οποία μας έχει χορηγηθεί Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας από τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. γ) Βελτίωση της διαγνωστικής αξίας των προκλητών δυναμικών. Πρόκειται για κοινή ερευνητική προσπάθεια του Τμήματος Ιατρικής (Νευρολογική Κλινική και Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής) με το τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής. Στην ομάδα υπευθύνων συμμετέσχον οι: Καθ. Θ. Παπαπετρόπουλος (Τμήμα Ιατρικής),. Καθ. Α.Τσακαλίδης (Τμήμα Η/Υ), Αναπλ. Καθ. Γ. Μουστακίδης (Τμήμα Η/Υ), Αναπλ. Καθ. Α. Μπεζεριάνος (Τμήμα Ιατρικής), και Επικ. Καθ. Π. Παπαθανασόπουλος (Τμήμα Ιατρικής). Το πρόγραμμα αυτό έχει τύχει επιχορήγησης από την Εταιρεία Meditec S.A. και τον ΕΟΜΜΕΧ (ΤΕΠ 03/0289),ΠΕΝΕΔ 91, Υπεύθυνος Αναπλ. Καθ. Γ. Μουστακίδης), ΓΓΕΤ (STRIDE HeIlas 1991, Υπεύθυνος Αναπλ. Καθ. Α. Μπεζεριάνος. δ) Διερεύνηση της επίδρασης πεπτιδικών αναλόγων της βασικής πρωτεΐνης της μυελίνης στα Τ λεμφοκύτταρα ασθενών με Σκλήρυνση κατά Πλάκας, καθώς και σε φυσιολογικά άτομα. Συμμετέχουν η Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική ( Αναπλ. Καθ. Π. Παπαθανασόπουλος ), το Εργαστήριο Κλινικής Αιματολογίας ( Αναπλ. Καθ. κ. Α. Μουζάκη ) και το Τμήμα Χημείας (Καθ. Ι. Ματσούκας). Συνεργάζονται η Δρ Βάσω Αποστολοπούλου, Head of the Anosology Department, Austin Research Institute, Melbourne Australia, καθώς και η Καθηγήτρια Αnna Maria Papini του Department of Biochemistry, University of Florence, Italy. 15

ε) Αναζήτηση νέων τεχνικών καταγραφής προκλητών δυναμικών με τη χρησιμοποίηση διαφόρων φίλτρων και διαφόρων αλγορίθμων. Σε συνεργασία με το Εργ. Ιατρικής Φυσικής (Αναπλ. Καθ. Α. Μπεζεριάνος ) και το Τμήμα Φυσικής (Επίκ. Καθ. Σ. Φωτόπουλος). στ) Σχεδιασμός και σύνθεση και χρήση πεπτιδικών αναλόγων της βασικής πρωτεΐνης της μυελίνης που αναστέλλουν την εγκεφαλομυελίτιδα σε πειραματόζωα για ανοσοθεραπεία στη νόσο Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Σε συνεργασία με το Εργαστ. Εργαστηριακής Αιματολογίας (Αναπλ. Καθ. κ. Μουζάκη). Χρηματοδότηση από το Υπουργείο Ανάπτυξης ( ΠΕΝΕΔ). Κωδ. Προγρ. 99ΔΕ 349. ζ) Αναζήτηση διακριτικών χαρακτηριστικών διαγνωστικής και προγνωστικής της συμπεριφοράς του Νευρικού Συστήματος σε μηχανικές επιδράσεις ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, θορύβων και δονήσεων. Από κοινού με το Εργαστήριο Ειδικής Μηχανολογίας του Τμ. Μηχανολόγων Μηχανικών (Καθ. κ. Παναγ. Δρακάτος). η) Διερεύνηση μηχανισμών μεταγωγής σήματος στο α2 αδρενεργικό σύστημα. Ερευνητική συνεργασία με το Εργαστήριο Φαρμακολογίας του Τμήματος Ιατρικής από το 2005. Σκοπός της συνεργασίας αυτής είναι η διερεύνηση, με την εφαρμογή in vitro κυτταρικών συστημάτων, των μηχανισμών μεταγωγής σήματος από α2-αδρενεργικούς υποτύπους ιδιαίτερα των μεταγραφικών παραγόντων ΝF-κΒ και CREB. Το επιστημονικό αυτό πρόγραμμα, που έχει χρηματοδοτηθεί από τη ΓΓΕΤ ( ΠΕΝΕΔ και ΕΠΑΝ ) καθώς και ιδιώτες, αποσκοπεί μεσοπρόθεσμα στην ανάδειξη μοριακών στόχων για φαρμακολογική παρέμβαση, προκειμένου να ελεγχθούν λειτουργίες του νευρικού συστήματος που ελέγχονται από το α2-αδρενεργικό σύστημα. Οι λειτουργίες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αναλγησία, sedation, νευροπροστασία, αναστολή επιληπτικών σπασμών, τροποποίηση της συμπεριφοράς κ.ά. θ) Διερεύνηση της επίδρασης των κανναβινοειδών στη Σ.Κ.Π. Σε συνεργασία με το Εργαστήριο Νευροεπιστημών και Συμπεριφοράς Τμήματος Ψυχολογίας (Δ/ντής: Αναπλ. Καθ. Ψυχοφυσιολογίας Ανδρέας Καστελλάκης) του Πανεπιστημίου Κρήτης αποσκοπούμε στη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας που έχουν οι θεραπείες με κανναβινοειδή στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως η σπαστικότητα, ο πόνος, προβλήματα της ουροδόχου κύστης, οι διαταραχές ύπνου και ο τρόμος που οφείλονται στην Π.Σ. Τα αποτελέσματα διάφορων βιολογικών πειραμάτων έχουν αναδείξει τις πιθανές ανοσοτροποποιητικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητες των κανναβινοειδών, ενθαρρύνοντας έτσι τις προσδοκίες για την κλινική τους χρησιμότητα στην Π.Σ. Παράλληλα, επειδή υπάρχουν ενδείξεις ότι η χρόνια χρήση κάνναβης μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο γνωστικό επίπεδο ατόμων που ξεκινούν τη χρήση σε νεαρή ηλικία, μελετήσαμε και τις επιδράσεις της κάνναβης στο Κ.Ν.Σ. 16

ι) Κλινικά πρωτόκολλα μελέτης φαρμακευτικών ουσιών (χρηματοδοτούμενα από φαρμακευτικές εταιρείες) κατόπιν εγκρίσεως από τον Ε.Ο.Φ. και την Επιτροπή Δεοντολογίας του ΠΓΝΠ. Στην Νευρολογική κλινική του ΠΓΝΠ αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικά πρωτόκολλα μελέτης των παρακάτω φαρμακευτικών ουσιών: 1. pregabalin (μελέτη αυτής της αντιεπιληπτικής ουσίας σε ασθενείς με μερική επιληψία) 2. Fty720 (μελέτη της ουσίας στην προφύλαξη ασθενών από την Σ.Κ.Π.) 3. terutroban (μελέτη της ουσίας στην προφύλαξη ασθενών με Αγγειακό Εγκεφαλικό επεισόδιο) ια) Επιστημονικός Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος με την επιχορήγηση του Ιδρύματος «Κ. Καραθεοδωρή». Από 15-11-2000 το Ίδρυμα «Κ. Καραθεοδωρή» χρηματοδοτεί την ερευνητική μας πρόταση «Μελέτη της ηλεκτρικής ταλαντωτικής δραστηριότητας υψηλών συχνοτήτων του εγκεφάλου με την ανάλυση σωματοαισθητικών προκλητών δυναμικών και εφαρμογή των αποτελεσμάτων στην κλινική έρευνα». Επιστημονικός Υπεύθυνος: Παναγιώτης Παπαθανασόπουλος, Επικ. Καθηγητής Νευρολογίας Συνερευνητές: Γεώργιος Κωστόπουλος, Καθηγητής Ιατρ. Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών Αναστ. Μπεζεριάνος, Αναπληρωτής Καθηγητής Ανδρέας Ιωαννίδης, Διευθυντής του Εργαστηρίου Human Brain Dynamics του Brain Research Institute, Riken JAPAN Στέργιος Παπαδημητρίου, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Εργ. Ιατρ. Φυσικής και Εργαστ. Πληροφοριακών Συστημάτων και Τεχνητής Νοημοσύνης, Τμ. Μηχ. Η/Υ και Πληροφορικής και Μαρία Σταυρινού, υποψηφία διδάκτωρ του Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών. Βασικοί στόχοι της έρευνας αυτής είναι: Α. Η βαθύτερη κατανόηση των φαινομένων που καθορίζουν και επηρεάζουν την ηλεκτρική ταλαντωτική δραστηριότητα υψηλών συχνοτήτων του εγκεφάλου με την εφαρμογή Σωματοαισθητικών Προκλητών Δυναμικών ( ΣΠΔ ). Β. Η ανάπτυξη νέων τεχνικών επεξεργασίας σήματος για την αποτελεσματικότερη εξαγωγή πληροφορίας από τις μονήρεις καταγραφές (ΣΠΔ) λαμβανόμενες είτε από ΗΕΓ είτε από ΜΕΓ και για τη βελτίωση των διαθέσιμων υπολογιστικών μέσων στην κλινική πρακτική. Γ. Η διερεύνηση χρήσης των αποτελεσμάτων σε κλινικά προβλήματα με την ανάπτυξη και την αξιολόγηση συστημάτων Υπολογιστικής Νοημοσύνης για εξαγωγή συμπερασμάτων βασισμένων στις τελευταίες τεχνολογίες Μάθησης Μηχανής. Το συγκεκριμένο κλινικό μοντέλο που θα εξετασθεί, είναι η πορεία της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας. 17

2000-2001 (διάρκεια 18 μήνες). «Σχεδιασμός, σύνθεση και χρήση πεπτιδικών αναλόγων της Βασικής Πρωτεΐνης της Μυελίνης που αναστέλλουν την Εγκεφαλομυελίτιδα (ΕΑΕ) σε πειραματόζωα, για ανσοθεραπεία στην νόσο Σκλήρυνση κατά Πλάκας». Xρηματοδότηση (ΠENEΔ) από το Yπουργείο Aνάπτυξης (Γενική Γραμματεία Έρευνας και Tεχνολογίας, Διεύθυνση Yποστήριξης Eρευνητικών Προγραμμάτων). Επιστημονικός υπεύθυνος (ΕΥ) Αθανασία Μουζάκη, Αματολογικό Τμήμα, Παθολογική Κλινική, Τμήμα ιατρικής, Παν/ο Πατρών. Kωδ. Προγ. 99ΔE 349. Ποσόν: 50,000,000 δρχ. [146,735 E] 2004-2006 (διάρκεια 24 μήνες). «Νέες κατευθύνσεις στην ανοσοθεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας χρησιμοποιώντας καινοτόμα δραστικά κυκλικά ανάλογα του επιτόπου 87-99 της βασικής πρωτείνης της μυελίνης, μόνα τους ή συζευγμένα με την μαννάνη (ανοσοθεραπεία της ΣΚΠ)». Χρηματοδότηση ΕΠΑΝ, στα πλαίσια της προκήρυξης του Μέτρου 4.5 «Κοινοπραξίες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης» - ΥΓΕΙΑ - ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ & ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ. Υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεια Έρευνας & Τεχνολογίας, Αυτοτελές Τμήμα Διαχείρησης Διαρθρωτικών Προγραμμάτων. Ε.Υ. Α. Μουζάκη (συνυπεύθυνη με άλλα 6 εργαστήρια). Έγκριση Δαπάνης αρ. πρωτ. 723/21-1-03. Κωδικός προγράμματος ΕΠΑΝ-ΥΒ/76. Ποσόν που αντιστοιχεί στην ομάδα μας: 36,150 ευρώ. 2011-2014: Συμμετoχή στο Ε.Π. Συνεργασία 2009 της ΓΓΕΤ, στην Κατηγορία Έργα μεγάλης κλίμακας, Προϋπολογισμού 3.000.000 και Δημόσιας Χρηματοδότησης 2.250.000, με τίτλο Pre-clinical and Toxicology Evaluation of Immunodominant Myelin/ Peptides Mimetics Conjugated with Mannan towards Clinical Phase I-II Studies: A Potential Therapeutic Vaccine Drug in the Treatment of Multiple Sclerosis (MS). Oμάδα Α. Μουζάκη. Ποσόν που αντιστοιχεί στην ομάδα μας: 400,000 ευρώ. 18

Χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (6 th Framework Program) ερευνητικό πρόγραμμα NEUROWEB. Χρονική διάρκεια 1/8/2006 μέχρι 31/7/2008 Συνολικό κόστος: Euro 2.751.129 Instrument: STREP Project Identifier: FP6-2006-IST-518513 Μετά τις κατάλληλες επαφές και διαπραγματεύσεις που είχα με τη Συντονιστική Επιτροπή του προγράμματος, η Πανεπιστημιακή Νευρολογική Κλινική εντάχθηκε στο τμήμα που αφορά στη συλλογή των κλινικών δεδομένων που είναι απαραίτητα για την πραγματοποίηση και ολοκλήρωση του ΝΕUROWEB (βλ. περιγραφή προγράμματος κατωτέρω). Ήδη έχει σχεδιαστεί από τους εταίρους το μέρος που αφορά στο λογισμικό και σύντομα θα αρχίσει η επεξεργασία των κλινικών δεδομένων. Το πρόγραμμα αυτό είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει η κλινική από ενάρξεως της λειτουργίας της. Έγκριση ερευνητικού Προγράμματος από την Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστημίου Πατρών Αρ. 11910/17.07.06 Κωδικός: B884 Δικτυακός τόπος προγράμματος: www.neurowebkc.eu Συντονισμός προγράμματος: Instituto Nazionale Neurologico Carlo Besta (Italy) Διευθυντής: Καθηγητής Νευρολογίας E. Parati Συμμετέχουν: Consiglio Nazionale delle Ricerche, Instituto di Technologie Biomediche (Italy) Unversity of Milan Bicocca (Italy) Regione Lombardia (Italy) Erasmus MC University Medical Center of Rotterdam (the Netherlands) Medical School of Patras University, Dept. of Neurology (Greece) Orszagos Pszichiatriai es Neurologiai Intezet (Hungary) University of Veszprem (Hungary) Sirse Net spa (Italy) Velti AE (Greece) Περιγραφή του Προγράμματος Η γνώση του Προγράμματος ΝΕUROWEB θα βασιστεί αρχικά σε τέσσερις υπάρχουσες βάσεις δεδομένων που βρίσκονται σε τέσσερα νοσοκομεία του NEUROWEB και αναφέρονται σε ασθενείς προσβεβλημένους από αγγειακή εγκεφαλική νόσο. Τα νοσοκομεία αυτά θα καταστήσουν διαθέσιμα τα γενετικά, βιολογικά, κλινικά και απεικονιστικά δεδομένα σύμφωνα με την εξειδίκευση κάθε εταίρου. Η γενετική βάση δεδομένων θα βασιστεί σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως μικροσυστοιχίες-cdna για γονοτύπιση πολυμορφισμών απλού νουκλεοτιδίου (SNPs ). 19

Αυτά τα δεδομένα θα απαρτίσουν τον πυρήνα του Προγράμματος και θα χρησιμοποιηθούν επίσης για να επικυρώσουν τα τρέχοντα πρωτόκολλα στα συμμετέχοντα κέντρα. Από τεχνολογική άποψη, το NEUROWEB αποσκοπεί να απαρτιώσει αυτή την πληροφορία χρησιμοποιώντας διατύπωση μεταδεδομένων (metadata profiling) με την υποστήριξη οντολογιών για να βελτιώσει την πρόσβαση των χρηστών και την κατανομή της πληροφορίας σε ένα κανονικό υπολογιστικό περιβάλλον. Ιδιαίτερα θα αναπτυχθούν ειδικά υποστηρικτικά συστήματα για να διασυνδέσουν τα συστήματα των κλινικών πληροφοριών (CIS ) και τις στατικές HTML ιστοσελίδες σε ένα κοινό δυναμικό περιβάλλον. Το εργαλείο έξυπνης πλοήγησης θα υποστηριχθεί από ένα σύστημα πληροφοριακής γνώσης ευέλικτο και εύκολο στην ενημέρωση, που περιέχει τα μονοπάτια της λογικής και τα πρότυπα έρευνας που προσφέρονται στον τελικό χρήστη. Το NEUROWEB θα επιτρέψει επίσης τη συνεχή ενημέρωση και την επιβεβαίωση των κλινικών πρωτοκόλλων που έχουν υιοθετηθεί στα συμμετέχοντα κλινικά ιδρύματα. Αναμενόμενα Αποτελέσματα και Απήχηση Το ΝEUROWEB θα επιβεβαιώσει την τελική κάθετη ολοκλήρωση των δεδομένων των ασθενών. Το μοντέλο θα βελτιώσει την κλινική πρακτική και την βιοιατρική έρευνα και θα μπορούσε εύκολα να επεκταθεί σε άλλες κοινές και πολύπλοκες νόσους. To NEUROWEB θα επιτρέψει στους διαχειριστές της φροντίδας υγείας να αποδείξουν την καταλληλότητα των διαφόρων κλινικών πρωτοκόλλων (που αποσκοπούν να κατευθύνουν όλα τα βήματα της διαγνωστικής και θεραπευτικής διαδικασίας) που εφαρμόζονται από τους φροντιστές τους, τόσο σε όρους επιτυχίας όσο και κόστους. Το NEUROWEB θα προάγει την δυνητική διάχυση προωθημένων τεχνολογιών όπως τα γονιδιακά - chips, την προωθημένη ιατρική πρακτική και την επακόλουθη οικονομικά συμφέρουσα «γονιδιοματική ιατρική». Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του NEUROWEB προοιωνίζει την διεύρυνση μιας τέτοιας γνώσης με την συγκόλληση άλλων ιδρυμάτων, ενισχύοντας την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών όσο και βελτιώνοντας το NEUROWEB καθ αυτό με τα δεδομένα τους (NEUROWEB Knowledge CLUB). ΟΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ NEUROWEB ΕΙΝΑΙ: Να απαρτιώσει κλινικές και γενετικές βάσεις δεδομένων των συμμετεχόντων κέντρων (που είναι διαφορετικά στη δομή και στη γλώσσα ) σε μια απλή εικονική βάση δεδομένων. Να διερευνήσει τις γενετικές βάσεις δεδομένων που περιέχουν ανθρώπινα γενετικά προφίλ (profiles ) που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Να παράξει νέα γνώση για μεμονωμένους ασθενείς με αγγειακή εγκεφαλική νόσο προκειμένου να κατορθώσει εξατομικευμένη πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία. Να προάγει συνεργατικές ερευνητικές πρακτικές μεταξύ των ερευνητικών κοινοτήτων που εμπλέκονται στο Πρόγραμμα για να συμμεριστούν και να ενισχύσουν τη γνώση στο πεδίο της Νευρολογίας. 20