ΚΗΔΕΜΟΝΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ Φ7/517/127893/Γ1/13-10-2010 Υπ. Παιδείας Δικαιώματα των παιδιών-μαθητών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι και ο ένας από αυτούς δεν ασκεί την επιμέλειά τους. Με αφορμή ερωτήματα που υποβλήθηκαν στις Διευθύνσεις μας, σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών-μαθητών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, των οποίων οι γονείς βρίσκονται σε διάσταση ή είναι διαζευγμένοι και ο ένας από αυτούς δεν ασκεί την επιμέλειά τους, σας γνωρίζουμε ότι ο Συνήγορος του Πολίτη, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του κατά το άρ. 103 9 του Συντάγματος και το Ν.3094/2003, σε έγγραφό του με αριθ. πρωτ. 124301/22966/11-8-2010 προς το γραφείο του Ειδικού Γραμματέα Π.Ε. και Δ.Ε. γνωστοποιεί τα ακόλουθα: α) Στις περιπτώσεις που λόγω διάστασης ή διαζυγίου των γονέων μαθητή, η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του έχει ανατεθεί στον έναν γονέα (που διαμένει μαζί του), η περιστασιακή επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα που δεν μένει μαζί του, αλλά διατηρεί τη γονική μέριμνα αυτού, δεν μπορεί να απαγορευθεί εντός του σχολικού χώρου, κατά μείζονα δε λόγο δεν μπορεί να απαγορευθεί η είσοδος του γονέα αυτού στο σχολείο. Η επικοινωνία αυτή θα γίνεται με τρόπο ώστε το σχολείο να μην μετατρέπεται σε χώρο άσκησης επικοινωνίας γονέαμαθητή παρεμποδίζοντας την εκπαιδευτική διαδικασία. β) Δεδομένου ότι η δικαστική απόφαση περί επικοινωνίας ορίζει μόνο το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο γονέας που μένει με το παιδί οφείλει να έχει αυτό στη διάθεση του άλλου γονέα, η επικοινωνία πέραν της ρυθμιζόμενης στη δικαστική απόφαση δεν μπορεί να αποκλείεται παρά μόνο αν ρητά την απαγορεύει η απόφαση, με εξαίρεση της συνδρομής σπουδαίου λόγου (π.χ. παρακώλυση της λειτουργίας της σχολικής μονάδας, άσκηση βίας ή πρόκληση ταραχής) είναι δυνατόν να μην επιτραπεί σε γονέα η είσοδος στο χώρο του σχολείου. Η οποιαδήποτε προφορική ή γραπτή εντολή του ενός γονέα προς το σχολείο να απαγορεύσει την είσοδο του άλλου ή την επικοινωνία με το τέκνο, εξετάζεται με προσοχή, αλλά δεν είναι υποχρεωτική αφ` εαυτής. γ) Η συμμετοχή του γονέα που δεν διαμένει με το παιδί σε εκδηλώσεις, όπως οι σχολικές εορτές, δεν μπορεί επίσης να απαγορευθεί, παρά μόνο για σπουδαίο λόγο (εάν ο γονέας με τις ενέργειες του προκαλεί αναστάτωση της εκδήλωσης ή η παρουσία του δημιουργεί προβλήματα στο τέκνο). Η αντίθετη επιθυμία του άλλου γονέα, από μόνη της, δεν μπορεί να συνιστά σπουδαίο λόγο. Επισημαίνεται ότι για την περίπτωση που η δικαστική απόφαση θέτει όρους για την υλοποίηση της επικοινωνίας (όπως σε περιπτώσεις που επιβάλλεται η παρουσία του άλλου γονέα ή κοινωνικού λειτουργού), η υποχρέωση συμμόρφωσης προς αυτήν επιβάλλει, προκειμένου να επιτραπεί επικοινωνία στο χώρο του σχολείου, να εξεταστεί από τους εκπαιδευτικούς εάν πληρούνται οι παραπάνω όροι. δ) Η ενημέρωση του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου επιβάλλεται στο πλαίσιο εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του σχολείου. Κατ` εξαίρεση, εάν από τον γονέα έχει αφαιρεθεί συνολικά η άσκηση της γονικής Σελίδα 1 από 5
μέριμνας, υποχρέωση ενημέρωσής του για το πρόσωπο του τέκνου (επομένως και για τη φοίτησή του) έχει ο άλλος γονέας. ε) Η συμμετοχή του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου-μαθητή (αλλά το υπόλοιπο της γονικής του μέριμνας) στα συλλογικά όργανα της σχολικής κοινότητας (Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων) δεν μπορεί να αποκλειστεί λόγω της μη δικαστικής ανάθεσης της άσκησης της επιμέλειας σε αυτόν, εκτός εάν προβλέπεται η συμμετοχή του ενός μόνο γονέα, οπότε θα προτιμηθεί εκείνος που ασκεί την επιμέλεια. στ) Η παραλαβή του τέκνου γίνεται από το πρόσωπο που ορίζει ο γονέας που ασκεί την επιμέλειά του. Σε περίπτωση διαφωνίας των γονέων που ασκούν από κοινού την επιμέλεια, η παραλαβή θα πρέπει να γίνεται από το πρόσωπο που είχε ορισθεί, πριν προκύψει η διαφωνία τους, έως ότου προσκομισθεί στο σχολείο δικαστική απόφαση, η οποία να επιλύει τη διαφωνία των γονέων. Μέριμνα του εκπαιδευτικού πρέπει να αποτελεί η προστασία των κατοχυρωμένων δικαιωμάτων του παιδιούμαθητή σε ανατροφή και από τους δύο γονείς, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη την άποψη του παιδιού και έχοντας ως γνώμονα το συμφέρον του, καθώς και την απρόσκοπτη άσκηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, χωρίς να ευνοεί τυχόν ανοίκειες ιδιοκτησιακές αντιλήψεις του γονέα που ασκεί την επιμέλεια απέναντι στο παιδί-μαθητή. Παρακαλούνται όλοι οι εκπαιδευτικοί των Σχολικών μονάδων να ενημερωθούν ενυπόγραφα. Ο ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Άρθρο 1510 Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του. Σε περίπτωση που η γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια ή έκπτωσης του ενός γονέα, η γονική μέριμνα ανήκει αποκλειστικά στον άλλο. Αν ο ένας από τους γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα. Άρθρο 1512 Σελίδα 2 από 5
Αν οι γονείς διαφωνούν κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας, και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το δικαστήριο. Άρθρο 1513 Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο... Άρθρο 1514 Οι διατάξεις του προηγούμενου άρθρου εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει διακοπή της συμβίωσης των συζύγων. Άρθρο 1518 Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του. Κατά τη μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι` αυτό το σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και, αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν τη συνδρομή αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ή δημοσίων οργανισμών. Π.Δ. 104/1979 Άρθρο 13 Παρ. 1. Κηδεμών του μαθητού, εφ` όσον ούτος είναι ανήλικος, είναι ο πατήρ και τούτου ελλείποντος ή νόμω κωλυομένου ο κατά τας διατάξεις του Αστικού Κώδικος έχων την επιμέλειαν αυτού, ή το υπό τούτου νομίμως επί εκτάκτου ή παγίας βάσεως εξουσιοδοτούμενον ενήλικον μέλος της οικογενείας του. Σελίδα 3 από 5
Παρ. 2. (Όπως αντικαταστάθηκε με την 5 του Αρ.5 Της ΣΤ5/71/1.12.86 Απόφασης του ΥΠ.Ε.Π.Θ.) Ο κατά την προηγούμενην παράγραφον κηδεμόνας εφόσον δεν κατοικεί στην έδρα του σχολείου, αντιπροσωπεύεται από ενήλικο πρόσωπο. Η αντιπροσώπευση παρέχεται με υπεύθυνη δήλωση του Αρ.8 του Ν.1599/1986. Παρ. 3. Όπου εις το παρόν Π. Διάταγμα αναφέρεται ο κηδεμών, νοείται ο κατά την προηγούμενην παράγραφον οριζόμενος αντιπρόσωπος αυτού. Παρ. 4. Ο κατά τας ανωτέρω παραγράφους κηδεμών υπέχει τας υπό των Αρ. 9 και 25 του παρόντος προβλεπομένας υποχρεώσεις. Παρ. 5. Ουδέν στοιχείον περί της σχολικής καταστάσεως του ανηλίκου μαθητού γνωστοποιείται ή παρέχεται εις έτερον πρόσωπον πλην του κηδεμόνος αυτού ή ετέρου συγγενικού προσώπου κατά την κρίσιν του δ/ντού του σχολείου. Β.Δ. 20.6/08-07-1955 Άρθρο 5 Παρ. 1.Πλην των τίτλων σπουδών ο αιτών εγγραφήν εις Γυμνάσιον ή Αστικόν Σχολείον ή Εμπορικήν Σχολήν, μαθητής, δέον να προσαγάγη προσέτι και δήλωσιν προσώπου αναλαμβάνοντος την κηδεμονίαν του εγγραφομένου μετά της διευθύνσεως του. Παρ. 2.Ο μαθητής κηδεμονεύεται υπό του πατρός του ή τούτου απουσιάζοντος ή μη υπάρχοντος, υπό της μητρός αυτού. Μη υπαρχόντων γονέων, κηδεμών του μαθητού είναι ο κατά πιστοποίησιν της αρμοδίας αρχής νόμιμος κηδεμών αυτού. Όταν ο πατήρ ή η μήτηρ ή ο νόμιμος κηδεμών δεν διαμένει εν τη έδρα του σχολείου, διορίζει ούτος ως κηδεμόνα έτερον πρόσωπον κατοικούν εν τη έδρα του σχολείου. 232/1/56/Γ/5308/08-09-1979 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Παρακαλείσθε ενημερώσετε επειγόντως Δ/ντές Γυμνασίων και Λυκείων να δέχονται εξουσιοδοτήσεις κηδεμόνων για εγγραφές μαθητών όπως ορίζει και 1 άρθρου 13, Π.Δ.104/79 232/1/57/Γ/5401/13-09-1979 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Να ενημερωθούν επειγόντως οι Δ/ντες των Γυμνασίων και Λυκείων ότι μπορούν να δέχονται δηλώσεις κηδεμονίας και από μητέρες των μαθητών. Ε3/146/22-03-1984 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Απαντούμε... και σας γνωρίζουμε ότι σύμφωνα με το Ν.1329/82... οι μαθητές που είναι ενήλικοι μπορούν μόνοι τους να δικαιολογούν τις απουσίες τους (Αρ.3 7 Π.Δ.485/83), να επιλέγουν τον τομέα ή το τμήμα της Σελίδα 4 από 5
σπουδής τους, να δηλώνουν συμμετοχή σε ημερήσιες ή πολυήμερες εκδρομές, να εγγράφονται ή να ζητούν μεταγραφή για άλλα σχολεία και γενικά να διαχειρίζονται τις σχολικές τους υποθέσεις. Γ2/4038/30-12-1983 ΥΠ.Ε.Π.Θ. Διευκρινήσεις επί του Π.Δ. 485/1983 Β. Το εδάφιο β της παραγράφου 3 του Αρ.3 του προαναφερομένου Π.Δ. αναφέρεται σε μαθητές που συμπληρώσαν ημερολογιακά το 18ο έτος της ηλικίας τους. Για να διαπιστωθεί το γεγονός αυτό θα πρέπει οι ενδιαφερόμενοι μαθητές να προσκομίσουν στο σχολείο τους την αστυνομική τους ταυτότητα ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο όπου αναγράφεται, εκτός της χρονολογίας, και η ημερομηνία γεννήσεως του μαθητή. Εάν από οποιοδήποτε άλλο στοιχείο καταδεικνύεται ότι ένας μαθητής έχει υπερβεί χρονολογικά το 18ο έτος της ηλικίας του, η ημερομηνία γεννήσεως δεν είναι απαραίτητη. 2 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΥΜΗΤΤΟΥ ΜΑΪΟΣ 2013 Σελίδα 5 από 5