ΑΠΟ 23 /12/2017 ΕΩΣ 01/05/2018 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες Διδαγμένο Κείμενο Πλάτωνος, Πολιτεία, 519 Β D Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ ἐγώ, καί ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τούς ἀπαιδεύτους καί ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τούς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διά τέλους, τούς μέν ὅτι σκοπόν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἅ ἄν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καί δημοσίᾳ, τούς δέ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι; Ἀληθῆ, ἔφη. Ἡμέτερον δή ἔργον, ἦν δ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρός τό μάθημα ὅ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τό ἀγαθόν καί ἀναβῆναι ἐκείνην τήν ἀνάβασιν, καί ἐπειδάν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μή ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὅ νῦν ἐπιτρέπεται. Τό ποῖον δή; Τό αὐτοῦ, ἦν δ ἐγώ, καταμένειν καί μή ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καί τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παραπάνω αποσπάσματος Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23 /12/2017 ΕΩΣ 01/05/2018 Β1. Πιστεύετε ότι ο Πλάτων, μέσα από τα λεγόμενά του στο κείμενο που σας δόθηκε, καταδικάζει τον φιλοσοφικό αναχωρητισμό; Να απαντήσετε τεκμηριωμένα με αναφορές στο κείμενο. Μονάδες 15 Β2. Ο A. Taylor, στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει το Αγαθόν του Πλάτωνα, εξέφρασε την εξής άποψη: «η Ιδέα του Αγαθού σχετίζεται με την έννοια του Θεού στο χριστιανισμό, χωρίς όμως να ταυτίζεται με αυτή». Αφού ορίσετε την έννοια του Αγαθού, να επισημάνετε αν ήταν εύστοχη η θέση του παραπάνω μελετητή δικαιολογώντας την απάντησή σας. Μονάδες 15 Β3. Να χαρακτηρίσετε την ιδεώδη πολιτεία με βάση τις θεμελιώδεις αρετές της αιτιολογώντας την απάντησή σας. Μονάδες 10 Β4.α. πράττειν, ζῶντες ἐπιτρέπειν, μετέχειν : για κάθε ρηματικό τύπο που σας δίνεται να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο του ρήματός τους. (Μονάδες 4 ) β. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο ετυμολογικά συγγενείς: ἀπῳκίσθαι, ἀφικέσθαι, ἔφαμεν, ἴδωσι, καταμένειν, φαυλότεραι. (Μονάδες 6 ) Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 2η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: Τετάρτη 5 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ισοκράτης, Επιστολή Γ Φιλίππω, 4-5 Nàn d' æj dúnamai parakeleúoma soi m¾ katamelásai toútwn, prˆn n tšloj piqíj aùto j. Esti δέ prõj mέn llo ti tîn Ôntwn pl»stwj œcein où kalòn aƒ g r metriòthtej par to j pollo j eùdokimoàsin dòxhj δέ meg lhj kaˆ kaláj piqume n kaˆ mhdšpot' mp plasqai pros»kei to j pολύ tîn llwn dienegkoàsin Óper soˆ sumbšbhken. `Hgoà δέ tòq' xein nupšrblhton aùt¾n kaˆ tîn soˆ pepragmšnwn x an, Ótan toýj mέn barb rouj nagk svj eƒlwteúein to j Ellhsin pl¾n tîn soˆ sunagwnisamšnwn, tõn dέ basilša tõn nàn mšgan prosagoreuòmenon poi»svj toàto pr ttein Ó, ti n sý prost ttvj. Λεξιλόγιο: aƒ metriòthtej: οι μετριοπαθείς eƒlwteúω: είμαι δούλος ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: Α. Να γραφεί η μετάφραση του παραπάνω κειμένου στα νέα ελληνικά. (20 μονάδες) Β. 1 Να γράψετε τον ζητούμενο γραμματικό τύπο: piqíj: γ ενικό οριστικής Ενεστώτα to j dienegkoàsin: ίδιος τύπος στον Παρακείμενο sumbšbhken: γ πληθυντικό Ευκτικής Μέλλοντα `Hgoà: γ ενικό Οριστικής Παρατατικού πepragmšnwn: γ ενικό Οριστικής Υπερσυντελίκου (10 μονάδες) ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 2η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ó, ti: δοτική πληθυντικού στο θηλυκό γένος kaláj: ο ίδιος τύπος στον συγκριτικό βαθμό basilša: κλητική ενικού mšgan: δοτική ενικού στον συγκριτικό βαθμό tšloj : δοτική πληθυντικού Γ. 1. Να αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των παρακάτω λέξεων soˆ (πριν το συμβέβηκεν) soˆ (πριν το πεπραγμένων) to j dienegkoàsin tîn llwn x an (5 μονάδες) Γ. 2. «prˆn n tšloj piqíj aùto j» Να αναγνωρίσετε πλήρως τη δευτερεύουσα πρόταση (1 μονάδα) Γ. 3. «Ótan sunagwnisamšnwn» : Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου που λανθάνει και στη συνέχεια να τον μετατρέψετε σε άλλο είδος διατηρώντας ίδια την υπόθεση. (4 μονάδες) ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 05/01/2018 ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Τι λοιπόν (λες); Αυτό εδώ δεν είναι φυσικό, είπα εγώ, και αναγκαίο συμπέρασμα με βάση τα όσα έχουν ειπωθεί προηγουμένως, ότι δηλαδή ούτε οι απαίδευτοι και εκείνοι που δεν έχουν γνωρίσει την αλήθεια θα μπορούσαν να κυβερνήσουν ποτέ ικανοποιητικά μια πόλη, ούτε εκείνοι που τους είχαν αφήσει να απασχολούνται ως το τέλος της ζωής τους με την παιδεία, οι μεν γιατί δεν έχουν έναν συγκεκριμένο σκοπό στη ζωή τους, προς τον οποίο καταβάλλοντας προσπάθεια πρέπει να κάνουν όλα ανεξαίρετα όσα τυχόν κάνουν και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή, οι δε επειδή με τη θέλησή τους δε θα αναμειχθούν στην πρακτική ζωή, γιατί νομίζουν ότι έχουν εγκατασταθεί μακριά στα νησιά των μακαρίων παρότι είναι ακόμη ζωντανοί; Αλήθεια λες, είπε. Δικό μας, λοιπόν έργο, είπα εγώ, των ιδρυτών της πολιτείας, [είναι] να εξαναγκάσουμε τις εξαιρετικές ιδιοφυίες να επιδοθούν προς το μάθημα το οποίο είπαμε και προηγουμένως ότι είναι [το] ανώτατο, να δουν δηλαδή το αγαθό και να ανεβούν εκείνη την ανηφορική οδό και αφού ανεβούν και δουν αρκετά, να μην τους επιτρέψουμε αυτό που τώρα τους επιτρέπεται. Ποιο δηλαδή; Το να μένουν συνεχώς εκεί, είπα εγώ, και [το] να μη θέλουν να κατεβαίνουν πάλι κοντά σ εκείνους τους δεσμώτες ούτε να ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 4
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 05/01/2018 συμμετέχουν στους κόπους και στις τιμές που υπάρχουν σ εκείνους, είτε [είναι] μικρότερης αξίας, είτε μεγαλύτερης. B1. Ο Πλάτων καταδικάζει τον φιλοσοφικό αναχωρητισμό, γιατί οι φιλόσοφοι που ασχολούνται αποκλειστικά με τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις δεν έχουν συνείδηση της κοινωνικής τους ευθύνης. Μένοντας στη θεωρία δεν έχουν την πολιτική βούληση να συνδέσουν τη θεωρία περί δικαιοσύνης με την πολιτική πράξη. Το έργο, λοιπόν, της καθοδήγησης δεν μπορούν να αναλάβουν αυτοί που προτιμούν εγωιστικά τη μακαριότητα της ενόρασης του Αγαθού, αδιαφορώντας για την τύχη των συνδεσμωτών τους (μήτε τούς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διά τέλους / ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι). Οι φιλόσοφοι αυτοί, παρότι έχουν την ικανότητα της καθοδήγησης, αφού είναι ορθώς πεπαιδευμένοι, δεν ενδιαφέρονται όμως για την τύχη της πολιτικής κοινωνίας, γιατί ξέρουν ότι η ενσυνείδητη ενασχόληση με τα προβλήματα των συνανθρώπων τους, η πολιτική, συνεπάγεται θυσίες, αγώνες και πόνους, καθότι έχουν να αντιμετωπίσουν τα πάθη, τα συμφέροντα και την κακία των ανθρώπων (Τό αὐτοῦ καταμένειν καί μή ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καί τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι). Με άλλα λόγια η κατηγορία αυτή των πολιτών, ενώ είναι σε θέση δεν επιθυμεί τη διακυβέρνηση της πολιτείας, γιατί είναι αποστασιοποιημένη από ό,τι συμβαίνει γύρω της είτε γιατί θεωρεί προσβλητικό να ασχοληθεί με τα προβλήματα της μάζας (ελιτισμός) είτε γιατί απεχθάνεται τις πολιτικές ενασχολήσεις. Β2. Η έννοια του Αγαθού αποτελεί δομικό στοιχείο, ακρογωνιαίο λίθο της πλατωνικής φιλοσοφίας, αλλά το γνωστικό της περιεχόμενο δεν είναι αρκετά σαφές. Αγαθόν πάντως είναι : α) το εἶναι και ό,τι διατηρεί το εἶναι, β) η τάξη, ο κόσμος και η ενότητα που διαπερνά και συνέχει ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 4
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 05/01/2018 την πολλαπλότητα, γ) ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη. Η έκφραση αὐτό τό ἀγαθόν φαίνεται να δηλώνει την ύψιστη αρχή και την πηγή του όντος και της γνώσης. Από τις ερμηνείες, λοιπόν, που δίνονται στην ίδια την Πολιτεία μπορεί να οριστεί το Αγαθόν ως αυτό που χορηγεί στα νοητά αντικείμενα την αλήθεια και στην ψυχή τη δύναμη να τα αναγνωρίζει. Η υπέρτατη αξία και η πηγή κάθε αξίας, συνάμα και η πηγή κάθε ύπαρξης, είναι δηλαδή η υπέρτατη των Ιδεών. Η αιτία που οδηγεί στο καλό και το ωραίο, που χαρίζει το φως και οδηγεί στη γνώση της αλήθειας, που με τη σειρά της παρέχει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να πορεύεται σωστά στη ζωή. Έχοντας υπόψη μας τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η πλατωνική ιδέα του Αγαθού θα μπορούσε, όπως σωστά επισήμανε ο A. Taylor, να συσχετισθεί με την έννοια του Θεού στο χριστιανισμό, αφού και στη χριστιανική διδασκαλία όποιος ακολουθεί τον Κύριο που ενσαρκώνει την πραγματική αλήθεια θα απαλλαγεί από το σκότος του φθαρτού κόσμου, θα αφήσει πίσω του τα είδωλα και την ειδωλολατρία και θα αντικρίσει το πραγματικό φως της ζωής, την πηγή κάθε αλήθειας, το Θεό. Υπάρχει όμως και μια πάρα πολύ σημαντική, ουσιώδης διαφορά: το πλατωνικό Αγαθό είναι ιδέα, ενώ ο χριστιανικός Θεός δεν είναι ιδέα, αλλά η τέλεια ψυχή, το υπέρτατο ον, οπότε ορθά και πάλι ο A. Taylor επισήμανε πως δεν ταυτίζονται Αγαθόν και Θεός. Β3. Η ιδεώδης πολιτεία ενσαρκώνει τις τέσσερις θεμελιώδεις αρετές : είναι σοφή, επειδή οι άρχοντές της (οι φιλόσοφοι βασιλεῖς) είναι σοφοί και την καθοδηγούν προς το Αγαθόν. Είναι ανδρεία, επειδή οι φύλακες επίκουροι είναι ανδρείοι και μπορούν να υπερασπισθούν αφενός την εδαφική της ακεραιότητα και αφετέρου τις αξίες που προβάλλει το εκπαιδευτικό της σύστημα. Κοσμείται από σωφροσύνη (αυτοκυριαρχία και νομιμοφροσύνη), επειδή ανάμεσα στις τρεις τάξεις βασιλεύει η αρμονία, που προκύπτει από την υποταγή της κατώτερης στις ανώτερες. Είναι τέλος η πολιτεία αυτή δίκαιη, επειδή το κάθε στοιχείο εκπληρώνει τη λειτουργία του χωρίς να παρακωλύει τη ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 4
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 05/01/2018 λειτουργία των άλλων, με άλλα λόγια : ο καθένας πράττει το έργο που του έχει ανατεθεί και δεν πολυπραγμονεί. Β4.α. Ρήμα Συνώνυμο Αντώνυμο πράττειν πράττω δρῶ ἀπρακτῶ ζῶντες ζῶ βιῶ τελευτῶ ἐπιτρέπειν ἐπιτρέπω ἐῶ κωλύω μετέχειν Μετέχω κοινωνῶ ἀπέχω β. ἀπῳκίσθαι : οίκημα, συνοικία ἀφικέσθαι : ικέτης, ανίκανος ἔφαμεν : προφητικός, φωνήεν ἴδωσι : ανίδεος, προσιτός καταμένειν : μοναστήρι, επίμονος φαυλότεραι : φαυλότητα, φαυλοκρατία ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 4
ΑΠΟ 23/12/2017 ΕΩΣ 5/1/2018 2η ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Γ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2018 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Α. Τώρα όμως, όπως μπορώ, σε προτρέπω να μην αδιαφορήσεις τελείως γι' αυτά (: να μην παραμελήσεις αυτά εντελώς), προτού να τα φέρεις σε πέρας. Δεν είναι βέβαια καλό να είναι κανείς αχόρταγος (: να έχει κανείς απληστία) για κάτι άλλο από τα υπάρχοντα, διότι οι εγκρατείς έχουν καλή φήμη στους πολλούς (: στο λαό). Ταιριάζει όμως σ' εκείνους που υπερέχουν κατά πολύ από άλλους να επιθυμούν μεγάλη και καλή φήμη και ποτέ τους να μην ικανοποιούνται (: να μη χορταίνουν απ' αυτή) αυτό ακριβώς έχει συμβεί και σε σένα. Να νομίζεις (: να πιστεύεις) λοιπόν ότι τότε θα την έχεις ασύγκριτη και αντάξια αυτών που έχουν γίνει (πραχθεί) από σένα, όταν εξαναγκάσεις από τη μια μεριά τους βαρβάρους να γίνουν δούλοι των Ελλήνων εκτός εκείνων που πολέμησαν στο πλευρό σου, και από την άλλη μεριά όταν κάνεις το βασιλιά που τώρα προσφωνείται μέγας να κάνει αυτό, δηλαδή οτιδήποτε κι αν συ διατάζεις. B 1. ἐπιτίθησι, τοῖς διενηνόχασιν, συμβήσοιντο, ἡγεῖτο, ἐπέπρακτο, αἷστισι, καλλίονος, βασιλεῦ, μείζονι, τέλεσι(ν) Γ 1. σοι: αντικείμενο στο συμβέβηκε σοι: δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου στο πεπραγμένων τῶν ἄλλων: αντικείμενο στο διενεγκοῦσιν ἀξίαν: κατηγορούμενο στο αὐτήν τοῖς διενεγκοῦσι: επιθετική μετοχή ως δοτική προσωπική στο προσήκει Γ 2. Δευτερεύουσα χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο πρίν και εκφέρεται με υποτακτική (ἐπιθῇς) γιατί η προηγούμενη πρόταση είναι αρνητική, δηλώνει το προτερόχρονο, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδ. του χρόνου. Γ 3 υπόθεση: ὅταν... ἀναγκάσῃς, απόδοση: ἡγοῦ: δηλώνει το προσδοκώμενο Αόριστη επανάληψη στο Παρόν - Μελλον: υποθ: ὅταν...ἀναγκάσῃς, απόδοση: ἡγεῖ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 1