Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2018

Κυριακή 4 Νοεμβρίου 2018 ΚΥΡΙΑΚΗ Ε ΛΟΥΚΑ, Ἰωαννικίου ὁσ., Ἰωάννου Βατάτζη βασ., Γεωργίου ὁσ. τοῦ Καρσλίδου Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ E ΛΟΥΚΑ Ο ΑΣΠΛΑΓΧΝΟΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ 1.Ἕνα θέμα πολυλέγεται ἀπό πολλούς καί μάλιστα λέγεται ἀπό πολύ παλαιά, ἀδελφοί χριστιανοί. Τό θέμα αὐτό εἶναι τό κατά πόσο εἶναι δίκαιος ὁ Θεός, ἀφοῦ ἄλλοι εὐτυχοῦν καί ἄλλοι ὑποφέρουν. Καί μάλιστα συμβαίνει νά ὑποφέρουν οἱ καλοί καί νά εὐτυχοῦν οἱ κακοί. Τό θέμα αὐτό λέγεται «θέμα θεοδικίας». Γι αὐτό τό θέμα μιλάει ἀπό παλαιά ἡ Ἁγία Γραφή, ἀφοῦ μάλιστα ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο, τό βιβλίο τοῦ Ἰώβ,

εἶναι ἀφιερωμένο σ αὐτό. Ἀλλά τό θέμα αὐτό τό λύνει καθαρά ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή, πού μᾶς λέει καί μᾶς τονίζει ὅτι ὑπάρχει καί ἄλλη ζωή πέρα ἀπό αὐτή τήν παροῦσα. Στήν παροῦσα ζωή, εἶπε κάποιος, τά πράγματα πού συμβαίνουν εἶναι σάν ἕνα περσικό χαλί στρωμένο ἀνάποδα. Ἀνάποδα τό περσικό χαλί δέν φαίνεται ὡραῖο, ἀλλά καί δημιουργεῖ καί ἀπορίες, πῶς καί γιατί αὐτή ἡ ραφή ἐδῶ, καί πῶς καί γιατί αὐτή ἡ ραφή ἐκεῖ; Ἀλλά στήν ἐμποσθία ὄψη τό περσικό χαλί εἶναι ὑπέροχο καί τότε μέ τήν ὡραιότητα τῶν σχημάτων του νοοῦμε γιατί στήν ἄλλη του ὄψη φαίνονταν περίεργες καί μπερδεμένες οἱ ραφές. Φαίνονταν ἔτσι, γιά νά φανεῖ τό χαλί ὡραῖο στήν κυρία του, τήν ἐμπροσθία του ὄψη! 2. Τό σημερινό ἅγιο Εὐαγγέλιο, ἀδελφοί μου χριστιανοί, μᾶς μίλησε γιά ἕνα πλούσιο καί γιά ἕνα πτωχό καί ταλαίπωρο, Λάζαρο στό ὄνομα, πού ἦταν ριγμένος στήν μεγάλη ἐξώπορτα τοῦ πλουσίου. Δέν εἶναι ἁμαρτία ὁ πλοῦτος, ἀρκεῖ μόνο νά ἀποκτήθηκε μέ δίκαια μέσα καί ἀρκεῖ ὁ πλούσιος νά εἶναι εὐσπλαγχνικός στούς πάσχοντες καί στούς ἔχοντες ἀνάγκη ἀπό βοήθεια. Ὁ πλούσιος ὅμως τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου ἦταν ἄσπλαγχνος, πολύ ἄσπλαγχνος πρός τόν πτωχό Λάζαρο. Ἀλλά πέρασε αὐτή ἡ πρόσκαιρη ζωή καί τῶν δυό τους καί πέθαναν. Καί τό σημερινό Εὐαγγέλιο μᾶς λέγει καί μᾶς τονίζει παραστατικά ὅτι ὑπάρχει καί ἄλλη ζωή μετά τόν θάνατο. Καί στήν ἄλλη ζωή, ἀγαπητοί μου, ἀντεστράφησαν τά πράγματα. Ὁ πλούσιος ὀδυνᾶται σέ βάσανα «ὑπάρχων ἐν βασάνοις», ἔλεγε τό Εὐαγγέλιο γι αὐτόν καί ὁ ἴδιος λέγει, «ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογί ταύτῃ». Ἀλλά ὁ πτωχός ἀναπαύεται στόν «κόλπο τοῦ Ἀβραάμ». Τά βάσανα τά λέμε «κόλαση» καί τόν «κόλπο τοῦ Ἀβραάμ» τόν λέμε «παράδεισο». Γνωρίζουμε βέβαια ὅτι οἱ κατά κόσμο μεγάλοι καί οἱ πλούσιοι τά ἐμπαίζουν αὐτά πού σᾶς λέγω, ἀλλά ἐμεῖς θά ἀκούσουμε τί μᾶς λέγει ὁ Χριστός μας, τί μᾶς λέγει τό ἅγιο Εὐαγγέλιο. Καί ἡ σημερινή εὐαγγελική περικοπή μᾶς εἶπε ὅτι ὑπάρχει ζωή μετά τόν θάνατο. Καί ὅτι σ αὐτή τήν ζωή οἱ ἄνθρωποι πού ἀγαποῦν τόν Θεό καί ἀγωνίζονται νά ζοῦν κατά τό θέλημά Του θά ἀπολαμβάνουν χαρά καί εὐτυχία, ἀλλά οἱ ἄλλοι, πού δέν πίστευαν στόν Θεό ἤ Τόν πίστευαν ψυχρά, χωρίς νά Τόν ἀγαποῦν, καί γι αὐτό ζοῦσαν στήν ἁμαρτία χωρίς μετάνοια, θά βασανίζονται σέ φωτιά. «Ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογί ταύτῃ», εἶπε ὁ ἄσπλαγχνος πλούσιος. 3. Θά ἤθελα τώρα, ἀδελφοί, νά σᾶς πῶ ποιά εἶναι αὐτή ἡ φωτιά, πού θά βασανίζει αἰώνια τόν ἀμετανόητο ἁμαρτωλό. Σᾶς ἀπαντῶ σύντομα καί σᾶς λέγω ὅτι αὐτή ἡ φωτιά εἶναι ἡ φωτιά τοῦ Θεοῦ!... Καί γιά νά μήν παραξενευθεῖτε ἤ σκανδαλιστεῖτε γι αὐτό πού σᾶς εἶπα, θέλω νά σᾶς τό ἐξηγήσω. Ἀκοῦστε: Πᾶρτε τό παράδειγμα τοῦ ἥλιου. Ἕνας πού ἔχει καλή ὅραση, ἔχει καλό μάτι, καί κοιτάζει τό φῶς τοῦ ἥλιου χαίρεται καί εὐφραίνεται. Ἕνας ὅμως πού ἔχει ἀρρωστημένη καί ἀδύναμη ὅραση, δέν μπορεῖ νά δεῖ τό φῶς τοῦ ἥλιου, γιατί ἐνοχλεῖται, ἐπειδή πειράζονται καί βασανίζονται τά μάτια του. Προσέξτε: Τό ἴδιο πράγμα, τό φῶς τοῦ ἥλιου, πού εὐχαριστεῖ τόν ἕνα, αὐτό τό ἴδιο πράγμα στενοχωρεῖ καί βασανίζει τόν ἄλλο. Καί σ αὐτό δέν φταίει βέβαια 2

τό φῶς τοῦ ἡλίου, ἀλλά ἡ ὑγεία τοῦ ματιοῦ τοῦ καθενός. Λοιπόν, ἀκοῦστε: Στήν δεύτερη παρουσία τοῦ Χριστοῦ ὅλοι θά δοῦμε τόν Θεό, ὅλοι! Ὄχι μόνο οἱ ἅγιοι, ἀλλά καί οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί. Ὁ Χριστός, ὁ Θεός μας, μᾶς εἶπε, «Ἐγώ εἰμί τό Φῶς» (Ἰωάν. 8,12). Ὅσοι ἔχουν καθαρή ψυχή θά χαροῦν καί θά ἀλαλάξουν ἀπό χαρά βλέποντες αὐτό τό θεῖο Φῶς. Αὐτό εἶναι παράδεισος! Ὅσοι ὅμως ἔχουν ἀκάθαρτη ψυχή θά βασανίζονται ἀπό τήν θέα τοῦ θείου Αὐτοῦ Φωτός, δέν θά Τό ἀντέχουν. Αὐτό εἶναι κόλαση!... Στούς μέν, στούς δίκαιους, τό θεϊκό Φῶς θά τούς εἶναι Φῶς φωτιστικό καί ἀπολαυστικό στούς ἀμετανόητους ὅμως ἁμαρτωλούς τό Ἴδιο αὐτό Φῶς θά τούς εἶναι καυστικό καί βασανιστικό. Αὐτό πού ἔλεγε ὁ ἄσπλαγχνος πλούσιος: «Ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογί ταύτῃ»!... 4. Ὄχι, ἀδελφοί μου, ὄχι! Δέν εἶναι γιά μᾶς οἱ φωτιές καί οἱ καυστικές φλόγες. Γιά μᾶς, τά παιδιά τοῦ Θεοῦ, ἁρμόζει τό γλυκό καί λαμπρό καί ἀπολαυστικό Φῶς τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά πρέπει νά ἔχουμε καθαρή καρδιά γιά νά τό ἀπολαύσουμε. Τό μεγάλο ἁμάρτημα τοῦ πλουσίου τῆς σημερινῆς παραβολῆς ἦταν ἡ ἀσπλαγχνία. Τοῦ ἔλειπε ἡ ἀγάπη πρός τόν πάμπτωχο καί ταλαίπωρο Λάζαρο, πού τόν ἔβλεπε κάθε μέρα στήν πόρτα του, χωρίς νά συγκινεῖται οὔτε ἀπό τά κουρέλια του οὔτε ἀπό τήν πείνα του οὔτε ἀπό τίς πληγές του. Γι αὐτό καταδικάστηκε στό βασανιστικό πῦρ. Πραγματικά, ἡ ἔλλειψη ἀγάπης εἶναι τό χειρότερο. Λοιπόν, ἀδελφοί: Θά μᾶς σώσουν οἱ Λάζαροι! Αὐτοί οἱ σακάτηδες καί πάμπτωχοι ἄνθρωποι, πού τούς βλέπουμε στό δρόμο ζητιανεύοντες ἤ πού μᾶς κτυπᾶνε τήν πόρτα μας. Νά συγκινούμαστε ἀπό τόν πόνο τους καί νά ἀνταποκρινόμαστε, ὅσο μποροῦμε, στήν ἀνάγκη τους. Ἔτσι θά φανεῖ καί σέ μᾶς ὁ Παντελεήμων Κύριος εὐσπλαγχνικός καί ἐλεήμων γιά τίς παραβάσεις μας στόν Νόμο Του. Διαφορετικά, μᾶς παραμένει ἡ καταδίκη τοῦ πλουσίου τοῦ σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς, γιατί «ἡ κρίσις ἀνέλεος τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος» (Ἰακ. 2,13). Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 3

xyyz ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ ΨΑΛΜΟΣ ΝΑ 51 Εἰς τὸ τέλος συνέσεως τῷ Δαυΐδ 2 ἐν τῷ ἐλθεῖν Δωὴκ τὸν Ιδουμαῖον καὶ ἀναγγεῖλαι τῷ Σαοὺλ καὶ εἰπεῖν αὐτῷ ἦλθε Δαυΐδ εἰς τὸν οἶκον Ἀβιμέλεχ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΠΟΙΟΥ ΔΩΗΚ 3 Τί ἐγκαυχᾷ ἐν κακίᾳ, ὁ δυνατός, ἀνομίαν ὅλην τὴν ἡμέραν; 4 Ἀδικίαν ἐλογίσατο ἡ γλῶσσά σου ὡσεὶ ξυρὸν ἠκονημένον ἐποίησας δόλον. 5 Ἠγάπησας κακίαν ὑπὲρ ἀγαθωσύνην, ἀδικίαν ὑπὲρ τὸ λαλῆσαι δικαιοσύνην. (διάψαλμα). 6 Ἠγάπησας πάντα τὰ ρήματα καταποντισμοῦ, γλῶσσαν δολίαν. 7 Διὰ τοῦτο ὁ Θεὸς καθέλοι σε εἰς τέλος ἐκτίλαι σε καὶ μεταναστεύσαι σε ἀπὸ σκηνώματός σου καὶ τὸ ρίζωμά σου ἐκ γῆς ζώντων. (διάψαλμα). 8 Ὄψονται δίκαιοι καὶ φοβηθήσονται καὶ ἐπ αὐτὸν γελάσονται καὶ ἐροῦσιν 9 ἰδοὺ ἄνθρωπος, ὃς οὐκ ἔθετο τὸν Θεὸν βοηθὸν αὐτοῦ, ἀλλ ἐπήλπισεν ἐπὶ τὸ πλῆθος τοῦ πλούτου αὐτοῦ καὶ ἐνεδυναμώθη ἐπὶ τῇ ματαιότητι αὐτοῦ. 10 Ἐγὼ δὲ ὡσεὶ ἐλαία κατάκαρπος ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ ἤλπισα ἐπὶ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν αἰῶνα καὶ εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος. 11 Ἐξομολογήσομαί σοι εἰς τὸν αἰῶνα, ὅτι ἐποίησας, καὶ ὑπομενῶ τὸ ὄνομά σου, ὅτι χρηστὸν ἐναντίον τῶν ὁσίων σου. 1. Ὁ τίτλος τοῦ ψαλμοῦ μᾶς παραπέμπει στό κ. 22 τοῦ Α Βασιλειῶν. Κατά τό κεφάλαιο αὐτό ὁ Δωήκ ὁ Σύριος, πού εἶχε τήν ἐπιστασία τῶν ἡμιόνων τοῦ Σαούλ, εἶπε στόν βασιλέα, ὁ ὁποῖος κατεδίωκε τόν Δαβίδ, ὅτι τόν εἶδε στήν Νομβᾶ νά λαμβάνει ἀπό τόν ἀρχιερέα Ἀβιμέλεχ τροφές καί ὅπλα. Ὁ βασιλεύς τότε, γεμᾶτος ὀργή, διέταξε νά θανατωθεῖ ὁ Ἀβιμέλεχ, καί αὐτός καί ὅλος ὁ οἶκός του. Κανείς ὅμως δέν μποροῦσε νά ἐπιβάλει χέρι στόν σεβάσμιο λειτουργό τοῦ Ὑψίστου, ἀλλά ὁ Δωήκ ἐξετέλεσε τήν ἀπάνθρωπο διαταγή τοῦ παράφρονα βασιλέως 4

Δαβίδ καί θανάτωσε τόν ἀρχιερέα καί τούς μαζί μέ αὐτόν τριακοσίους πέντε ἱερεῖς καί τίς οἰκογένειες αὐτῶν. Ὁ ψαλμός μας ἀναφέρεται ἀπό τόν Δαβίδ στήν κακουργία αὐτή τοῦ Δωήκ, τόν ὁποῖον βλέπουμε χαρακτηριζόμενο ὅπως καί στό βιβλίο τῶν Βασιλειῶν. 2. Ὁ ποιητής μας ἐπιτίθεται ἐναντίον τοῦ Δωήκ καί λέγει γι αὐτόν, «τόν τύραννο», «γιατί νά καυχᾶται καί νά ἐπαίρεται γιά τήν κακία του;» (στίχ. 3), σάν αὐτή νά εἶναι ἀρετή; «Ἀδίκους λογισμούς, λάλησε ἡ γλώσσα σου», τοῦ λέγει συνεχίζοντας (στίχ. 4). Βέβαια ἡ γλώσσα δέν λογίζεται γιά νά λέγει ὅτι «ἐλάλησε λογισμούς», ἀλλά, ἀφοῦ ὑπηρετεῖ σέ λογισμούς, εἶναι σάν νά λαλεῖ αὐτή τούς λογισμούς. Τά λόγια δέ τῆς γλώσσης καί οἱ προσβολές της εἰκονίζονται στήν Ἁγία Γραφή μέ βέλη, μέ ρομφαῖες, μέ μαχαίρια καί ξυράφια (βλ. Ψαλμ. 54,21. 56,6. 58,8. 63,4 κ..ἄ.), γι αὐτό καί ἐδῶ ὁ ποιητής ὁμιλῶν γιά τά κακά τῆς γλώσσης λέγει, «ὡσεί ξυρόν ἠκονημένον ἐποίησας δόλον» (στίχ. 4). Ὁμιλεῖ ἔτσι ὁ Δαβίδ, γιατί ἡ κακία τοῦ ἥρωα Δωήκ συνεκεντρώνετο κυρίως στήν γλώσσα του, στίς σατανικές συμβουλές του, πού ἔδιδε καί σ αὐτόν τόν βασιλιᾶ Σαούλ, λόγω τῆς σχέσεώς του μαζί του. Σ αὐτό τό ἁμάρτημα τῆς γλώσσης τοῦ Δωήκ ἀναφέρονται καί οἱ ἑπόμενοι δύο στίχ. «ἠγάπησας κακίαν ὑπέρ ἀγαθοσύνην, ἀδικίαν ὑπέρ τοῦ λαλῆσαι δικαιοσύνην. Ἠγάπησας πάντα τά ρήματα καταποντισμοῦ, γλῶσαν δολίαν» (στίχ. 5.6). Τήν τελευταία ἔκφραση «γλώσσαν δολίαν» μποροῦμε νά τήν νοήσουμε καί ὡς κλητική. Ἀπευθυνόμενος δηλαδή ὁ Δαβίδ στόν Δωήκ τοῦ λέγει: «Ὦ γλώσσα δολία»! 3. Ὁ Θεός θά τιμωρήσει τόν Δωήκ γιά τό ἁμάρτημά του. Θά τόν γκρεμίσει παντελῶς: «Καθέλοι σε εἰς τέλος» (στίχ. 7). «Εἰς τέλος»! Δηλαδή, παντελῶς. Θά σωριάσει σέ ἐρείπια αὐτόν πού νόμιζε τόν ἑαυτό του ὀχυρό. Ὁ Θεός θά τόν ξεριζώσει, ὅπως ξεριζώνει κάποιος τόν χόρτο ἀπό τήν γῆ, θά τόν μεταναστεύσει σέ ἄλλη χώρα, θά τόν θανατώσει. Ἐδῶ ὁ ποιητής χρησιμοποιεῖ τρία ἰσχυρά ρήματα γιά νά ἐκφράσει τήν καταστροφή πού θά ὑποστεῖ ὁ Δωήκ, ὡς τιμωρία του βέβαια γιά τήν βάρβαρη πράξη του κατά τοῦ ἀρχιερέως Ἀβιμέλεχ καί τῶν ἱερέων του. Τά ρήματα εἶναι: «Καθέλοι σε», «ἐκτίλαι σε», «μεταναστεύσαι σε» (στίχ. 7)! 4. Στήν συνέχεια λέγονται τά ἀποτελέσματα τῆς τιμωρίας καί τῆς πτώσεως τοῦ Δωήκ. Τό πρῶτο ἀποτέλεσμα θά εἶναι ἡ κατάπληξη, ἡ ὁποία θά λάμψει στήν ψυχή τῶν δικαίων, γιά τήν φανέρωση τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ μέ τήν καταστροφή τοῦ ἀσεβοῦς: «Ὄψονται δίκαιοι καί φοβηθήσονται» (στίχ. 8α)! Γι αὐτή τήν συντριβή τοῦ ἀσεβοῦς, πού κόμπαζε καί θριαμβολογοῦσε γιά τήν μεγάλη του ἐπιρροή, πολλοί θά γελάσουν καί θά χαροῦν: «Γελάσονται» (στίχ. 8α)! Καί στήν Ἀποκάλ. 18,20. 19,1-2 προτρέπονται οἱ ἅγιοι νά χαροῦν καί νά ψάλουν ἀλλη- 5

λούϊα, γιατί ἔπεσε ἡ Βαβυλών, ἡ πόρνη ἡ μεγάλη. Ὄχι μόνο δέ θά χαροῦν καί θά ἐκπλαγοῦν οἱ δίκαιοι γιά τήν συντριβή τοῦ Δωήκ, ἀλλά καί θά ὑψώνουν τό δάκτυλό τους καί θά δείχνουν τά ἐρείπιά του καί πρός δίδαγμα καί σωφρονισμό καί τῶν ἄλλων ἀσεβῶν θά λέγουν: «Ἰδού ἄνθρωπος, ὅς οὐκ ἔθετο τόν Θεόν βοηθόν αὐτοῦ, ἀλλά ἐπήλπισεν ἐπί τῷ πλήθει τοῦ πλούτου αὐτοῦ καί ἐνεδυναμώθη ἐπί τῇ ματαιότητι αὐτοῦ» (στίχ. 9)! Ἰδού τό κατάντημά του! 5. Τέλος, ὁ ποιητής μας λέγει γιά τόν ἑαυτό του ὅτι θά εἶναι ἐρριζωμένος ὡς αἰωνόβιος ἐλαία, ἡ ὁποία θά εἶναι ἐρριζωμένη καί θά ἀποδίδει καρπούς τῶν ἀρετῶν. Καί ποῦ θά εἶναι ἐρριζωμένη; Εἰς τόν οἶκο τοῦ Κυρίου (στίχ. 10)! Παρομοιάζει δέ ὁ ποιητής τόν ἑαυτό του μέ ἐλαία, γιατί μέ ἐλαία πράγματι παριστάνονται οἱ εὐσεβεῖς (βλ. Ψαλμ. 127,4). Ἰερ. 11,16-17). Καί ὁ προφήτης Ἰερεμίας παρομοιάζει τήν Ἰερουσαλήμ πρός ἐλαία ὡραία πού φυτεύθηκε ἀπό τόν Κύριο. Καί ὑπόσχεται στόν Κύριο ὅτι θά τόν δοξολογεῖ αἰώνια «ὅτι ἐποίησας»... Τί ἐποίησε; Εἶναι πράγματι ἐλλειπτική ἡ πρόταση. Θά ποιήσει τό ὀρθόν καί τό πρέπον, τήν τιμωρία δηλαδή τῶν κακούργων. Καί τελικά ὁ Δαβίδ λέγει πρός τόν Θεό: «Καί ὑπομενῶ τό ὄνομά σου, ὅτι χρηστόν ἐναντίον τῶν ὁσίων σου» (στίχ. 11). Τό ὄνομα εἶναι ἡ θεία παρουσία, τήν ὁποία ὁ Δαβίδ θά περιμένει γιά νά θέσει τά πράγματα στήν τάξη τους. Ὁ Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 6