PREVIOUS ΒΙΒΛΊΟ ΚΥΡ: «Λεφτά υπάρχουν»! Χρήματα δεν υπάρχουν by artpress on November 21, 2014 Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΑΡΓΑ Με ένα λεύκωμα, γεμάτο σάτιρα και χιούμορ, απαραίτητο γιατρικό ενάντια στην κρίση που βιώνουμε, ο ΚΥΡ επιστρέφει για μία ακόμα χρονιά με το νέο του συλλεκτικό ημερολόγιο για το 2015 με τον τίτλο : «Λεφτά υπάρχουν»! Χρήματα δεν υπάρχουν (Εκδόσεις Διόπτρα)
Ο γνωστός γελοιογράφος, που σατιρίζει την ελληνική πραγματικότητα εδώ και μισό αιώνα, επιστρέφει για να μας δώσει ανάσες με το κλασικό λεύκωμά του, που πλέον είναι απαραίτητο εργαλείο για να αντιμετωπίσουμε την ζοφερή πραγματικότητα. Με το πενάκι του σκιτσάρει πρόσωπα και καταστάσεις, όλα όσα μας παιδεύουν και μας ταλαιπωρούν στη δύσκολη περίοδο που ζούμε, όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα του Μνημονίου και της κρίσης. Πάντα με φαντασία, ταλέντο, δημοσιογραφικό ένστικτο, αιχμηρό λόγο και αστείρευτο χιούμορ που σπάει κόκαλα. Είχα συναντήσει τον διακεκριμένο γελοιογράφο πριν από μια δεκαετία στο σχεδιαστήριο του, ένα μικρό δωμάτιο, στον έκτο όροφο μιας πολυκατοικίας στη Νέα Σμύρνη, πλημμυρισμένο από σκίτσα, γελοιογραφίες και αναμνηστικές φωτογραφίες. Ανάβοντας την κλασική πια πίπα του, μου είχε μιλήσει για το ξεκίνημά του και τα πρώτα του σκίτσα και με είχε ταξιδέψει στον υπέροχο κόσμο της γελοιογραφίας Από τη συνέντευξη αυτή, που είχε δημοσιευθεί στο θρακιώτικο περιοδικό icona, αναδημοσιεύω κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα που παραμένουν επίκαιρα.
-Το χιούμορ έχει ανατρεπτική δύναμη; Το χιούμορ βεβαίως δεν μπορεί να ρίξει μια κυβέρνηση, ζημιά όμως μπορεί να κάνει. Γιατί η γελοιογραφία είναι ένα είδος που το διαβάζουν όλοι και μπορώ να πω ότι είναι απ τα πρώτα πράγματα που διαβάζει κάποιος σε μια εφημερίδα. Η γελοιογραφία είναι μια εικόνα σατιρική, μια εικόνα που έχει μέσα της μπαρούτι, που στοχεύει κατ ευθείαν στο κούτελο. -Το χιούμορ είναι το σοβαρότερο πράγμα στη ζωή μας; Το σοβαρότερο δεν ξέρω, πάντως είναι ένα μεγάλο κομμάτι απ τη ζωή μας. Η Ελένη Βλάχου θυμάμαι που έλεγε ότι μια χώρα καταλαβαίνεις πόση δημοκρατία και πόση ελευθερία του Τύπου έχει απ τις γελοιογραφίες της, είναι καθρέφτης της χώρας, καταλαβαίνεις αμέσως πόση δημοκρατία έχει αυτός ο τόπος. Κι αυτό φάνηκε σ εμάς στην περίοδο της δικτατορίας, όπου η γελοιογραφία μας ήταν δεσμευμένη και φιμωμένη. -Αίσθηση του χιούμορ σημαίνει και αίσθηση του μέτρου; Έχουν πει πολλά για το χιούμορ. Το σίγουρο είναι ότι το χιούμορ είναι ένα άπιαστο πράγμα, ένα μπαφ, ένα πυροτέχνημα στον αέρα. Δε θέλω να μπει σ ετικέτα, σε καλούπι. Είναι ένα πυροτέχνημα που μπορεί ν ανάψει φωτιά. -Όταν δεν υπάρχει χιούμορ δεν υπάρχει και κριτική; Η γελοιογραφία σού δίνει τη δυνατότητα να ασκήσεις μια κριτική όχι από το σωστό τρόπο κάπου στα πλάγια, κάπου από κάτω. Να του έρθει δηλαδή από κεί που δεν το περιμένει αυτός που θέλει να κριτικάρει. Είναι κάτι αναπάντεχο, από κάπου μπορεί να σου ρθει η χειροβομβίδα Σκοπός μου είναι να κάνω μια κριτική σε πράγματα που καίνε τον κόσμο. Κι αυτό είναι το μεγάλο προσόν του
γελοιογράφου, να πάρει ένα παράπονο που υπάρχει στον κόσμο, όπως μια αύξηση της φορολογίας, μια αύξηση στην τιμή της βενζίνας, στο ψωμί. Κι αυτό το παράπονό του να το πάρει να το κάνει γελοιογραφία και να το ρίξει στα μούτρα της εξουσίας. Αυτός είναι όλος ο μηχανισμός της και ταυτόχρονα έχει σύμμαχο όλο τον κόσμο. Το χιούμορ, δηλαδή, μπορούμε να πούμε ότι είναι ο υπ αριθμόν ένας εχθρός της εξουσίας; Δεν ξέρω αν είναι ο υπ αριθμόν ένα, αλλά κίνδυνος και στόχος σίγουρα είναι. Δηλαδή, θα χτυπήσεις την εξουσία, γιατί η αντιπολίτευση και όλοι οι άλλοι είναι μόνο λόγια. Η θέση τού γελοιογράφου είναι αντιεξουσιαστική. Εγώ σ όλη μου τη σταδιοδρομία υπήρξα πάντα αντιεξουσιάκιας -Η πολιτική αντέχει το χιούμορ; Αντέχει, άλλωστε γι αυτό είναι χοντρόπετση, φτιαγμένη για ν αντέχει τέτοια πράγματα. Ασφαλώς και τα αντέχει. -Σας τρομάζουν οι πολιτικοί που δεν έχουν χιούμορ;
Όλοι οι άνθρωποι που δεν έχουν χιούμορ με τρομάζουν. Βεβαίως ένας λόγος παραπάνω είναι οι πολιτικοί. Στην καριέρα μου δεν είχα κανένα παράπονο από πολιτικό, καμιά μήνυση, γιατί σκοπός μου είναι να κάνω ακόμα κι αυτόν να γελάσει και να σκεφτεί ορισμένα πράγματα. Θυμάμαι μια φορά, είχα δει τον Μητσοτάκη, ο οποίος μου είπε «βλέπω τις γελοιογραφίες σου πάντα και γελάω». «Και γώ το ίδιο» του απάντησα γελώντας. -Οι Έλληνες, ως λαός, έχουμε χιούμορ; Αν την ερώτηση αυτή μου την έκανες πριν από δεκαπέντε έως είκοσι χρόνια, θα σου έλεγα ότι οι Έλληνες έχουν περισσότερη πλάκα, όχι χιούμορ. Τώρα όμως βλέπω τη νέα γενιά, από τα σλόγκαν που γράφει στους τοίχους, και τα οποία έχουν πάρα πολύ χιούμορ, και διαπιστώνω ότι έχει πράγματι χιούμορ. -Πόσοι τύποι Ελλήνων υπάρχουν στις γελοιογραφίες σας; Στα σκίτσα μου προσπαθώ να βάλω ανθρωπάκια, τα ανθρωπάκια τού ΚΥΡ όπως τα λένε, τα οποία να είναι από διάφορες κοινωνικές τάξεις. Να είναι ο λαϊκός, ο αστός, να είναι η γριούλα με το τσεμπέρι, να είναι ο φοιτητής, όλοι αυτοί που ζουν την πολιτική κατάσταση. Είναι σαν ένας θίασος σκιών, όπου εκεί παρελαύνουν όλοι αυτοί οι ανώνυμοι τύποι και σχολιάζουν την επικαιρότητα. Προσπαθώ να αποφεύγω να σχεδιάζω τους πολιτικούς, προτιμώ το χιούμορ να βγει μέσα από ανθρώπους οι οποίοι συζητάνε και κριτικάρουν την πολιτική κατάσταση. -Τι είναι σήμερα η Ελλάδα; Θυμάμαι μια γελοιογραφία σας όπου λέτε, μεταξύ άλλων, ότι η Ελλάδα είναι οι μουσακάδες και τα παστίτσια. Πάντα η Ελλάδα θα έχει τις καλές και τις κακές της στιγμές, πάντα θα έχει τις νίκες και τις ήττες της, πάντα θα έχει τους ήρωες και τους χαφιέδες. Αλλά, πάντως, δε θα μπορούσα να ζήσω σ άλλη χώρα εκτός της Ελλάδας. Ακόμα και
επαγγελματικά, αν ζούσα σ άλλη χώρα, π.χ. στη Φινλανδία ή σ άλλη σκανδιναβική χώρα, θα είχα μπει στο ταμείο ανεργίας ως σκιτσογράφος. Ενώ εδώ, το ένα θέμα έρχεται πίσω από το άλλο, δεν προλαβαίνεις να τελειώσεις ένα σκίτσο και σου προκύπτει καινούργιο θέμα. Δεν προβληματιζόμαστε στο τι θα φτιάξουμε, αλλά τι θα πετάξουμε τόση είναι η πληθώρα των θεμάτων σ αυτό τον τόπο. Ευχαριστώ το Θεό που γεννήθηκα σκιτσογράφος, αλλά τον ευχαριστώ περισσότερο που γεννήθηκα στην Ελλάδα. Τι σας πληγώνει και τι σας εμπνέει; Με πληγώνει το περιβάλλον και η ομορφιά αυτού του τόπου, που όλο και θα πληγωθεί, που όλο θα υποστεί διάφορες αλλοιώσεις. Μ αρέσει η Ελλάδα, τα νησιά της. Δε θα άλλαζα με τίποτα ένα ταξίδι σε ένα νησί, όπως τη Σαμοθράκη, απ την οποία έχω αξέχαστες εικόνες. Τα χρώματα, την ώρα που έδυε ο ήλιος, στον αρχαιολογικό χώρο της Παλιάπολης ήταν κάτι το συγκλονιστικό. Από πού εμπνέεστε; Εμπνέομαι απ την επικαιρότητα, την πολιτική και την κοινωνική. Άλλωστε, αυτό είναι που θέλουν και οι ελληνικές εφημερίδες. -Το σκίτσο σας είναι η άμυνά σας;
Η γελοιογραφία είναι το όπλο μου, είναι το μόνο πράγμα για το οποίο αισθάνομαι δυνατός. Ενώ, ας υποθέσουμε ότι κατά την περίοδο της δικτατορίας θα φοβόμουνα να πετάξω ένα φέιγ-βολάν δεν είμαι ο τύπος του ήρωα-όταν ήθελα να κάνω ένα σκίτσο εναντίον τους, το έκανα. Το πενάκι μου είναι το όπλο μου. -Πόσο δύσκολο είναι να γελάμε με τον εαυτό μας; Οι σοβαροί άνθρωποι γελάνε με τον εαυτό τους, οι σοβαροφανείς δε γελάνε με τον εαυτό τους. Όσοι έχουν χιούμορ, ένα απ τα πρώτα πράγματα που κάνουν είναι ο αυτοσαρκασμός, η αυτοσάτιρα -Οι γελοιογραφίες σας γίνονται εργαλεία στη ζωή των αναγνωστών σας; Όχι μόνο οι δικές μου, αλλά και των άλλων συναδέλφων μου. Πολλές φορές, όταν πηγαίνω σε κάποια γραφεία, βλέπω γελοιογραφίες καρφιτσωμένες σε ταμπλό. Χαίρομαι γιατί τους μίλησα, γιατί κάπου τους άγγιξα. Αυτό που ήθελαν να φωνάξουν αυτοί προς την εξουσία, το φώναξα εγώ, τους έκανα εγώ αυτή την εκδούλευση.
Αγαπάει, δηλαδή, ο Έλληνας τη γελοιογραφία; Του αρέσει κατ αρχήν να γελάει. Αλλά με τη γελοιογραφία δεν είναι απαραίτητο να γελάσεις, μπορείς να μειδιάσεις, να σκεφτείς. Με τι δεν θα μπορούσατε ποτέ να συνθηκολογήσετε; Με την κακογουστιά. Το κακό γούστο είναι αυτό που με εξουθενώνει, δε θα μπορούσα δηλαδή ποτέ να παντρευτώ κάτι κακόγουστο, να συζήσω με κάτι κακόγουστο. Μ ενοχλεί σφόδρα το κακόγουστο και η βλακεία, που δεν μπορείς να την πολεμήσεις, να τη νικήσεις. Η βλακεία είναι ανίκητη. Εάν έπρεπε ν αγωνιστείτε σήμερα για κάτι, ποιο θα ήταν αυτό; Θα μου άρεσε ν αγωνιστώ για ένα παιδικό χαμόγελο, για ένα παιδί που υποφέρει. Βιογραφικό:
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης. Πρωτοδημοσίευσε σκίτσα του σε ιταλικά περιοδικά και εφημερίδες. Άρχισε να εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στην εφημερίδα Μεσημβρινή. Εργάζεται στην Ελευθεροτυπία. Έχει βραβευτεί με το πρώτο βραβείο στη Μεγάλη Παγκόσμια Έκθεση του Μόντρεαλ, το 1981. Info: Ημερολόγιο ΚΥΡ 2015 : ««Λεφτά υπάρχουν»! Χρήματα δεν υπάρχουν» Εκδόσεις: Διόπτρα Επιμέλεια: Έλενα Κατσαϊτη Τα σκίτσα που δημοσιεύονται στη συνέντευξη είναι απ το εν λόγω ημερολόγιο