Αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορολογικών αρχών Θεόδωρος Ι. Σκουζός Automatic exchange of information between tax authorities Theodoros I. Skouzos 1
1. Ιστορική εξέλιξη της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ φορολογικών αρχών μέχρι σήμερα 2. Αναγκαιότητα βελτίωσης του συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών λόγω της παγκοσμιοποίησης 3. Διεθνής προσπάθεια υιοθέτησης ενός κοινού συστήματος αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών 4. Ορισμός αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών 5. Πλεονεκτήματα Οφέλη Δυσκολίες υλοποίησης 6. ΗθέσητηςΕλλάδας 7. Πιθανές επιπτώσεις& μελλοντικές εξελίξεις Συμπεράσματα 2
3
ΣυμβάσειςΑποφυγήςΔιπλήςΦορολογίας(ΣΑΔΦ) Άρθρο 26 Προτύπου Σύμβασης Ευρωπαϊκή Ένωση Οδηγία799/77 Ν. 1914/1990 Οδηγία 56/2003 (νόμος 3453/2006) Οδηγία 48/2003 «Savings Directive»(νόμος 3312/2005) 4
Βασικά χαρακτηριστικά της ανταλλαγής πληροφοριών με βάση μια ΣΑΔΦ: Εφαρμόζεται διμερώς μεταξύ των συμβαλλομένων κρατών Αφορά πληροφορίες απαραίτητες για την εφαρμογή των διατάξεων της συγκεκριμένης σύμβασης(π.χ. αν είναι ΣΑΔΦ μόνο για φόρους εισοδήματος, και οι ζητούμενες πληροφορίες πρέπει να αφορούν στη φορολογία εισοδήματος). Πλήθος περιορισμών και εξαιρέσεων που σχετίζονται με το τραπεζικό, επιχειρηματικό, βιομηχανικό και επαγγελματικό απόρρητοήκανόνεςδημόσιαςτάξης. 5
Αφορά εισόδημα από τόκους που καταβάλλεται σε κράτος μέλος(ήσετρίτηχώραπουεπιλέγεινασυμβληθεί) σε κάτοικο άλλου κράτους μέλους. Αντί παρακράτησης φόρου στην πηγή, αυτόματη αποστολή των πληροφοριών στο κράτος κατοικίας του φορολογούμενου. Αποστολή πληροφοριών τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο: ΕΤΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΑΠΟ ΕΛΛΑΔΑ ΛΗΨΗ ΑΠΟ ΕΛΛΑΔΑ 2009 40.938 93.578 2010 36.320 86.445 2011 29.468 108.543 Ανταλλαγήμε: Γερμανία, Γαλλία, Η.Β., Ιταλία, Σουηδία, Βουλγαρία, Ολλανδία, Αυστρία, Πορτογαλία, Ισπανία 6
7
8
A. Η παγκοσμιοποίηση και η πρόοδος της τεχνολογίας: Ευκολία με την οποία διακινούνται κεφάλαια διεθνώς Ευκολία επικοινωνίας και πρόσβασης σε συμβούλους και παρόχους υπηρεσιών ανά τον κόσμο Ευκολία σύστασης νομικών προσώπων και οντοτήτων για φορολογικό σχεδιασμό και μεταβίβαση σε αυτά κεφαλαίων ή διενέργεια συναλλαγών B. Οικονομική κρίση και δημόσιο χρέος Ανάγκη αύξησης των φορολογικών εσόδων του κράτους Κοινωνική ανάγκη για εξεύρεση μέχρι πρότινος διαφεύγουσας φορολογικής ύλης 9
10
11
Ομοσπονδιακός νόμος των Η.Π.Α. που υποχρεώνει: Αμερικανούς υπηκόους να δηλώνουν τις καταθέσεις τους σε τράπεζες εκτός Η.Π.Α. Πρόστιμο 40% επί της αξίας σε περίπτωση παράλειψης ή ψευδούς δήλωσης Ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να κοινοποιούν τα στοιχεία αμερικανών καταθετών(ανεξαρτήτως τόπου κατοικίας). Πληρωμές από Η.Π.Α. προς μη συμμορφούμενα πιστωτικά ιδρύματα υπόκεινται σε 30% παρακράτηση φόρου Υπογραφή συμφωνιών με πάνω από 120 χώρες. 12
Σύμβαση Συμβουλίου της Ευρώπης- Ο.Ο.Σ.Α. για αμοιβαία διοικητική συνδρομή σε φορολογικά θέματα(2011) & Οδηγία 2011/16/ΕΕ (Νόμος 4170/2013) α) Αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών για όλες τις κατηγορίες φόρων β) Ταυτόχρονοι φορολογικοί έλεγχοι γ) Συνδρομή στην είσπραξη φορολογικών απαιτήσεων δ) Κανόνεςεπίδοσηςεγγράφων. 13
Πρωτοβουλία G20 Υλοποίηση Ο.Ο.Σ.Α Κοινό Πρότυπο Αυτόματης Ανταλλαγής Πληροφοριών (AEOI - Automatic Exchange Of Information Standard) Αποτελείται από 2 σκέλη: A. ΠρότυπηΣύμβασημεταξύαρμόδιωναρχών(CAA Competent Authority Agreement) B. ΚοινόΠρότυποΑναφοράς(Common Reporting Standard) Κοινοί κανόνες και διαδικασίες που θα επιβληθούν από τις συμμετέχουσες χώρες στα πιστωτικά ιδρύματα 14
15
Η συστηματική, περιοδική και μαζική διαβίβαση στοιχείων φορολογούμενων από την χώρα προέλευσης του εισοδήματος στην χώρα της φορολογικής κατοικίας, για διάφορες κατηγορίες εισοδήματος ή περιουσιακών στοιχείων ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Υπόλοιπα λογαριασμών Τόκοι Μερίσματα Αποδόσεις από ασφαλιστικά συμβόλαια Τίμημα πώλησης περιουσιακών στοιχείων ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Τράπεζες Χρηματιστηριακές εταιρείες Οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων Ασφαλιστικές εταιρείες ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Φυσικά πρόσωπα Εταιρείες Trusts Ιδρύματα Υποχρέωση για ταυτοποίηση πραγματικού δικαιούχου 16
65 χώρες έχουν υπογράψει την πολυμερή σύμβαση 40 χώρες έχουν δεσμευτεί σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Πρώτη ανταλλαγή πληροφοριών έως τις αρχές του 2017 (για early adopters, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) Εντόςτου2018 τοσύνολοτωνχωρώνπουέχουν δεσμευτεί 17
18
19
Πολυμερές πλαίσιο Ευρύ πεδίο εφαρμογής όλα τα φορολογικά αντικείμενα Αρχικό κόστος σχετικά μικρό, δεδομένων των υφιστάμενων δομών στο τραπεζικό σύστημα Μετά την υλοποίηση πολύ μικρό κόστος για την εξεύρεση φορολογητέας ύλης όπου και αν βρίσκεται. Ραγδαία αύξηση της ροής των πληροφοριών 20.000 φορές μεγαλύτερος όγκος σε σχέση με πληροφορίες που ανταλλάσσονται κατόπιν αιτήματος (έρευνα σε 3 ευρωπαϊκές χώρες το 2010 με συνδυασμένο πληθυσμό 170 εκατ. κατοίκων) 20
Διαπίστωση φορολογητέας ύλης που ήταν παντελώς άγνωστη Αύξηση φορολογικής συμμόρφωσης ΜελέτηπουέγινεγιατοIRS το2007 υποστηρίζειότιηύπαρξησυστήματος αυτόματης διαβίβασης πληροφοριών στις φορολογικές αρχές ανεβάζει το ποσοστό συμμόρφωσης των φορολογούμενων πάνω από 50% Αύξηση φορολογικών εσόδων και μείωση φοροδιαφυγής διεθνώς 21
Προβλήματα ως προς τον προσδιορισμό της φορολογικής κατοικίας Διαφορετικάνομικάσυστήματα(εταιρικοίτύποι, Αγγλοσαξωνικό trust, ορισμός UBO, nominee κλπ.) Ανάγκηυπογραφήςδιμερώνσυμβάσεων/ διαφορετικά κίνητρα από χώρα σε χώρα για σύναψη σύμβασης 22
23
Η Ελλάδα αναγνωρίζεται από τον ΟΟΣΑ ως χώρα με πολύ προηγμένο φορολογικό σύστημα ως προς την δυνατότητα υλοποίησης της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών, διότι συγκεντρώνει τα κάτωθι χαρακτηριστικά: Ευρύ πλέγμα ΣΑΔΦ που είναι συμβατές με το πρότυπο ανταλλαγής. Απουσία νομικών περιορισμών για την πρόσβαση των φορολογικών αρχών στο τραπεζικό σύστημα. Υψηλή ποιότητα πληροφοριών και ταχύτητα ανταπόκρισης σε αιτήματα. Η πρόσφατη θέση σε λειτουργία του ΓΕΜΗ θα βελτιώσει τις δυνατότητες ανταπόκρισης της Ελλάδας. Η συνολική αξιολόγηση της Ελλάδας με βάση 10 κρίσιμες παραμέτρους που λήφθηκαν υπόψη είναι«πολυ ΣΥΜΜΟΡΦΟΥΜΕΝΗ» ( largely compliant ). 24
Κύρια σημεία: Ταυτοποίηση κατόχων ανωνύμων μετοχών Ταυτοποίηση μετόχων/τελικών δικαιούχων ναυτιλιακών εταιρειών και γραφείων του νόμου 89/67 Παρακολούθηση διαδικασίας- συνεννόηση μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών 25
26
Επίπτωση στους φορολογικούς ελέγχους- Η πληροφορία«πηγαίνει» αυτόματα στον έλεγχο και όχι ο έλεγχος στην αναζήτησή της Αύξηση κινητικότητας φυσικών προσώπων και εταιρειών- Μεταβολές φορολογικής κατοικίας/έδρας. Μεταφορά κεφαλαίων σε μη συμμορφούμενες χώρες Αύξηση ανταγωνισμού μεταξύ χωρών για την προσέλκυση κεφαλαίωνφορολογικά κίνητρα επαναπατρισμού και απόκτησης φορολογικής κατοικίας Ραγδαία αύξηση της ανάγκης διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ φορολογικών αρχών Ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης των ΣΑΔΦ ή προς μια παγκόσμια σύμβαση«προσχώρησης» με διεθνή πρωτοβουλία Ανάγκη υιοθέτησης κοινής γλώσσας ως προς όλες τις παραμέτρους που έχουν φορολογικό ενδιαφέρον Διασυνοριακή διοικητική εκτέλεση 27
4 είναιοιβασικέςπηγέςεσόδωνγιακράτηόπωςηελλάδα: φορολογία, αποκρατικοποιήσεις, δάνεια, ξένη βοήθεια Μόνη βιώσιμη πηγή είναι η φορολογία Ανάγκη διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και όχι μόνο αύξησηςτωνσυντελεστών. θέσπιση κινήτρων για επαναπατρισμό κεφαλαίων Η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών δημιουργεί νέες ευκαιρίες. Η Ελλάδα πρέπει να τις αντιληφθεί έγκαιρα και ναεπωφεληθεί. 28